ijlO «aar ■■ N. S12 Pnjs per nummer • voor België 3 centiomen, vooi den vreemde & centiemen Tetetfoom t- ftedMiie 247 ■ ftdiniinisfpàtcjf 2343 ^ UiitSitft** î OeeemlMP 1814 Drttkster-Ultgeefster am: Maatschappij H ET LICHT bestuardef » P. DE VISCH. LwJeberg-Ocnt . . REDACTIE . ADMINJSTRATIE mOQGPOORT, 29. GENT VOORUIT ABONNEMENTSPRIJS BELGIE Drie maandco. . . , . »r. 3.25 Zea cnaenden « . , , . fr. 6.50 F.en jaar fr. 12.50 Men abonneert zich op aile postbareele* DEN VREEMDE Drie maanden tdagelijks vcrzonden). ..... fr; 6.79 Orgaart der BeSffische Werkfiedenpaptij. — Verschjjnende aile dagen. De Paus heefi het woord De paus, Benedictus AV, txeert eene encycliek uitgevaardigd betreffende den ooriog. Deze is, gelijk doorgaans aile encyklie-fcen, gewrongen en onduidelijk. De paus begint met a ah al de oorlog-voerende staatshoofden te verzoeken, dat zij in der haast een weldoende vredl zouden bewerken tusschen de natiën. Daar zullen de staatshoofden mede lachen — ook de katholieken — en aan den paus heel eenvoudig antwoorden : schoenmâker, blijft bij uwen leest, of : bemoei u met uwe zaken. De paus hoopt ook dat de oorlogsman-aen op Kerstnacht. zullen luisteren naar de engelen, die de geboorte van den Christus aankondigen. Benedictus, uwe heiligheid is nog een naieven duts als hij dat meent of hoopt. En ailes wel ingezien, wat zou het baten nu nog te luisteren naar dat enge-.enconcert, wanneer er reeds honderd-duizenden lijken gevallen zijn en zoo-rele millioenen menschen, gansche natiën, in 't verdriet gedompeld zijn. Beken maar, Benedictus, dat gi j ichrijft om te schrijven, maar dat gij in den grond toch maar mostaard na 't *ten verkoopt. De paus vervolgt dan : Christus wilde het Vrederijk ves-tigen op de liefdadigheid. De zeden onzer eeuw zijn geheel anders. Nooit is er meer gesproken over broederlijkheid tusschen de menschen dan op onze dagen; zelfs aarzelt men niet, het woord van het evangelie verwaarloozend en het werk van Christus in zijne kerk ter zij de la tende, om die verzuchting naar broederlijkheid op te hemelen, als een der grcotste weldaden in „ on zen tijd door de menschheid op-gevat.In der waarheid gezegd, nooit heeft men onderling tusschen de menschen met minder broederlijkheid gehandeld, dan op onze dagen. De rassenhaat is varsohrikkslijk, de vijandschao meer nog dan de grenzen scheiden het eene volk van het andere ; in eene zelfde gemeen-te, tusschen de?elfde muren, vra» ten de verschiilende klassen van Inwoners zioh zelve op van afgunst. Tusschen de personsn regeît cfe opperste wet dsr ikzucht al de be-trekklngen.Wij moeten, om te beginnen, vaststel-len dat de paus, hier zonder omwegen de onmacht en het failliet van het Chris-tendom op maatschappelijk gebied pro-clameert.Inderdaad, hij zegt dat er in onze eeuw niets overblijft van hetgeen Christus wilde. Wij voegen er bij, dat zulks in aile eeuwen hetzelfde $as, zelfs toen al de menschen van Christendom doorweekt waren, zooals dit in de middeleeuwen het geval was. Er wordt veel over broederlijkheid gesproken, verklaart Benedictus, maar de woorden van het evangelie worden ver-waarloost, even als het werk van Christus en zijne kerk. Wij antwoorden T ja, er wordt veel over broederlijkheid gesproken, maar zij wordt ook toegepast in de mate van het mogelijke en wel met uw verlof, paus, door ons, door het socialisme. « \ Geheel de moderne arbeidersbeweging 1 s een broederlijk streven. Ziekenbonden, vakvereenigingen, co- operatieven, zijn zedelijk gesteund op broeder- en zusterliefde en aile ikzucht is daaruit gebannen. Iiet is geen uitzonderlijk feit een lid van een ziekenbond of eene vakvereeni-ging te hooren zeggen met fierftfeid en geluk : Ik maak reeds 25 jaren deel mijner vereeniging en ik had het geluk er nooit een centiem te moeten uit ge-nieten. Maar 't is goed geweest voor andere kameraden. Onze partij stelt de broederlijkheid in praktijk, wanneer zij de werkstakingen nog buitengewoon steunt en de kinderen der strijders uit ver verwijderde steden huisvest en voedt. En de hoogste broederlijkheid ligt be-sloten in onzen eisch : recht op leven en op welstand aan allen die hunnen plicht doen in de wereld. Het verwijt van Uwe Heiligheid, dat er nooit minder broederlijkheid op de wereld geheerscht heeft als tegenwoor-dig, treft ons niet, en wij keeren het u ongeschonden terug. Indien wij den oorlog niet kunnen be-letten hebben, dan is het omdat het in-ternationaal socialisme hedendaags nog de regeeringen niet in handen heeft en voorals nu nog de macht ontbreekt om zijne beginselen volledig in praktijk te stellen. 4 Die zwakte is een ongeluk, maar zij is geene misdaad en verdient geen verwijt.# * * Benedictus XV eindigt dit kapittel zijner encycliek door het erkennen van den klassenstrijd, door zijne vaststelling dat de ikzucht in de tegenwoordige maatschappij de opperste wet is die de betrekkingen tusschen de afzonderlijke personen regelt. A la bonne heure, paus, dat is gesproken ; wij hebben nooit anders ge-~egd.Gij zijt zeker een geleerd en verstan-dig mensch. Maar vanwaar komt dan die onbegrijpelijke dwaling van te den-ken dat die klassenstrijd kan opgeheven worden door de maatschappij te vesti-gen op de christene bazis der liefde? Het kan toch aan Uwe Heiligheid niet ontsnappen, dat de maatschappelijke kwestie een internationaal vraagstuk is, gelijk de tegenwoordige oorlog ten overvloede bewijst. Nochtans is de mogelijkheid, om een christene samenleving te stiçhten naar uwe opvatting, maar mogelijk in een roomscb katholiek land, dat is zoo klaar als kristaal dunkt ons. Acht Uwe Heiligheid het mogelijk al-dus eene of meer oasissen te stiçhten in de woestijn van andersdenkenden en in een wereld waar het kapitalisme het a elk voor zich zelf » heeft geproklameerd, aldus de ikzucht tôt de opperste wet verheffende? Neen, paus, dat kunt gij niet denken ; het ware een bewijs van al te veel naie-viteit, van eene onvergeeflijke lichtzin-nigheid.Zekerlijk is de kerk ook internationaal en heeft zij een zekeren invloed op de wereld. Maar beken maar, Benedictus, iat die invloed bitter klein, veel te klein is om op te staan tegen den kapitalis-tischen invloed die de wereld beheerscht. Dat is de zuivere waarheid en, volgens 5ns bescheiden oordeel, is de hardnek-<igheid der kerk om dat niet te willen ;rkennen, een harer zwakke zijden die (îaren val zal worden vroeg of laat. Wie iets wil zijn in de twintigste eeuw moet durve'n partij kiezen : voor of tegen let kapitalisme! F. H. Als de oorlog 1 gedaan zal zirn En gelijk het geschied is in de dagen van Noach, alzoo zal het ook nu zijn : zij aten, zij dronken, zij namen ten huwelijk, zij werden ten huwelijk gegeven, tôt den dag, op welken de zondvloed kwam, en verdierf ze allen. Als deze oorlog eenmaal gedaan zal zijn, ;al heel ons land herademen. De gemobi-liseerden terug naar hun gezinnen, de zcelui jnen opgeruimd, de Tweede Kamer weer sportterrein voor partijschappen, geïnter-neerden en gevluchten verlost uit hun ballingschap — hoe belangrijk zullen wij ins kunnen terugvlijen in ai ons gewone ioen. Dat wil dus zeggen : dat deze geweldige londvloed over ,ons heen ging — en wat leerden wij er uit? Een gebeuriwii*, soo aangrijpend als de Fransche revolutie, — en wat rimpel laat zij in ons aehter 1 Elij den dans te zijn ontsprongen — en mis-schien zelfs met een voorsprong — , haas-ten wij ons naar «de vette dagen der weel-de> terug ; en leven morgen voort, als gis-teren en eergisteren. Moeht ons al een idealist betoogen, dat het tegenwoordig statenstelsel^ gebouwd op nationaa} egoïs-me, kapot eh bankroet is, en in zijn mo-tieven en resultaten beide verfoeilijk is gebleken, we halen de schouders op en zeggen : «als ge Engeland of Duitschland eens tôt dat gevoelen krijgen kondt !» Zou het dan waarlijk onmogelijk zijn een volk te schokken en zijn geweten te ont-stellen, zoo men niet al zijn eerstgeborenen slaat en den dood brengt in ieder huis-Zullen wij uit dezen oorlog dan niets mee-dragen buiten het besef, dat onze volks-, aard niet oorlogzuehtig is en kleine naties maar kleine naties zijn? Zullen wij straks enkel vragen, of Nederland zelf bij den oorlog een veer heeft moeten laten ; en jhoe dat t« verheljjen ? Men noemt ons toch Christenvolken. Machtiger dan het thans aan de staten van Europa geschiedt, kon de paradox van het Evangelie niet bewaarheid worden. Gij zoekt uw 'geluk (leert het Evangelie) xn totaal verkeerde richting, wanneer ge meent het te kunnen bouwen op, of ook maar naast, het ongeluk van anderen ; ge kunt niet anders tôt geluk komen, dan ^loor het geluk van uw naaste tegelijk te zoeken met het uwe. Evmmin dus kan een staat bevredigd geraker; door, langs den weg der internationale anarchie, zijn suc-cessen te zoeken ten koste van anderen ; al-leen door hun zaak aan de zijne to paren, door het ongeveinsd erkennen van aller wel-vaart als één gemeenschappelijke welvaart, van aller belang als één algemeen belaoïg, alleen zôô kunnen Frankrijk, Engeland, Duitschland hun plaats onder de zon in rust bezitten. Eerst leeren elkaar te verdra-gen; straks, elkaar niet te benijden; einde-lijk, elkaar te waardeeren en met genegen-heid te bezien. Dat behoeft voor Nederland niet bepleit, zal men zeggen. M'aar doen wij er naar 1 Inderdaad, al heeft ons land tegen elk der groote volken krachtige en gegronde grieven, wij willen geen hunner uit de wereld zien wegvallen; w;j haten slechts de symptomen van hun exclusivisme en aan-matiging. Wij begeeren niet tusschen hen te kiezen, maar wenschen ze, aile, te zien sa-mengaan, wij willen dat zij te zamen de rust en blijdsehap der heele wereld zoeken, en daardoor hun eigene. Op dit programma krijgt men heel Nederland mee. Maar wat denken wij er voor te doen? Wij eten, wij drinkèn, wij zorgen voor ons nationaal belang gelijk anderen voor het hunne, — totdat een nieuwe zondvloed komt on yerderft ook ons. Internationale anarchie intusschen ver-dwijnt alleen voor internationale organisa^ tie; hoeveel millioenen en hoeveel menschen hebben wij voor Nederlands aandeel in zulk een organisatie over? Zelfs de felste vijan-den ten onzent van den Pruisischen geest be-wouderen het smeedwerk»der Duitsche organisatie van na 1871, en het élan, dat het alom gaf; wat doen wij dan nu om het volksdenken te onzent tof een zelfde talent en een zelfde élan voor wffreMorganisatio op te voeden? Wij wachten op dit besef bij de groote landen. Hoe, als wij eens begon-nen bij ons zelf ? Een plan voor wereld organisatie, dat het eigen meesterschap der staten ongerept laat, doch alleen de internationale anarchie ver-doemt, behoeft aehter zich eene volksbewe-ging, die aile poriën der menschheid door-dringt; doordringt met de overtuiging dat onze beschaving moet worden verlost uit een zoo ongeorganiseerde wereld. Waarbm kan die wind niet beginnen te waaien in Nederland ? Mits men op elk pleidooi terstond de vraag laat volgen: wat heeft ons ongedeerd gebleven land voor dit belang der menschheid over? » Nieuwe Rotterd. Courant. » roard Shaw over iln Qorlog Uaf duitsche luron BERLIJN, 27 Nov. (Korr. Norden) } « Het blijft een treurig feit, dat wij ons gebracht zien in een positie, die ons dwingt, wanneer wij niet als verraders zullen worden beschouwd, in dezen oorlog a-an de zijde van Frankrijk te staan. Maar wij aile drie, Frankrijk, Engeland en Duitschland, be-gaan een misdaad tegen de beschaving ten gunste van Rusland. Mij en andere verstan-dige mannen er toe te willen brengen deze misdaad te .bezien in het denkbeeldige licht van vaderlandsliefde, is van eerlijke menschen verlangen, dat zij een dwaasheid beginnen.» Wij moeten thans strijden, sterven en [ijdea in het schrikkelijke bewustzijn, dat wij ons voor een krankzinnige zaak offeren. Slechts door sehitterende gevechten kunnen wij met _eer uit dezen veldtocht te voorschijn treden. * Ik zelf kan slechts wenschen, dat aile er bij betrokken westelijke mogendhe-den zoo heldhaftig zullen strijden, dat zij gedwongen zullen zijn eervol haar succès te verdeelen, om dan den eeuwigen vrede te sluiten. » Wat moet er gebeuren, wanneer wij Duitschland vernietigen? Wat moet gebeuren, wanneer wij Zweden vernietigen, na-dat wij het zouden hebben gedwongen met Duitschland tegen ons te strijden? Wij 'zouden dan zoowel Duitschland als Zweden tegen Rusland moeten verdedigen en zouden deze verdediging moeten beproeven, niettegenstaande wij zelf door dezen broe-deroorlog uitgeput zullen zijn. » Wanneer nu echter Duitschland ons vernietigde en de kusten der Noordzee aan zich trok, in welk een ongeschikte positie zouden wij en Frankrijk dan worden ge-plaatst, wij, die het lot van West-Europa iiadden kunnen beheerschen, wanneer wij sns aan de'zijde der beschaving hadden ge-îteld, in plaats van onze krael ten op het spel te zetten voor Russische l#;ningen en Perzisehe speculaties. » Iiet is gelukkig voor ons, d^t vernietigen slechts schooljongenspraat is. Wij kun-aen wel verbazenden moed toonen, elkaar tirpderkeerig nitp«tte.n tegenover het niet.. - uit te putten Rusland (dat intusschen even-min onuitputtelijk is als wij drieën ver-eenigd), maar wij kunnen elkaar niet vernietigen.» Thans blijft ons slechts één ding over : met aile kraeht te strijden, opdat wij geen lafaards, zwakkelingen, dwazen en krank-zinnigen schijnen, totdat wij zullen hebben geleerd elkaar te achten. Voor ailes echter moeten wij onze grootsche taak onder de volkeren beseffen, die liierin bestaat, ons allen als dragers van de bescha/ing te gevoelen in tegenstelling met de mogend-heden van het Oosten, die wij zelf de kunst hebben geleerd met doodende werktuigen oorlog te voeren. Wat wij te doen hebben is onmiddellijk te beginnen1 met den arbeid voor het onvermijdelijke vredesverdrag, dat wij toch allen eens zullen moeten onderteekenen, wanneer wij genoeg hebben van het ontzettende moorden en vernietigen. > Vrijheid Het hooirtartikel van Vooruit van 26 JNo-vember heeft nog eens in ons het, volgens de liberalen en anarchisten doorslaande, argument tegen de socialistische theorie wakker geschud: het socialisme zou, uit den aard der zaak zelf, aile-vrijheid onverbiddelijk worgen en eene despotisehe tyrannij in het leven roepen. Op 't einde der 19e eeuw had het individualisme een buitengewonen ingang gevon-den. De invloed ervan Iiet zich gelden in 't sociaal leven, en ook de kunst werd de uitdrukking dier verderfelijke theorie De grootste kunstenaa.rs, in hun verachting voor de verdorrende kunsttheoriën van de vorige jaren, hieven het individualisme ten top, zoiîderden zich af van de geheele menschheid in een burcht van egoïsme en jubelden hun eigen vreugden, weenden hun persoonlijke smarten uit. Ibsen en Nietzsche, de zangers van het Ik, striemden met hun fel- sarcastischen spot de massa en rosten haa.r af.Liberalen eu anarchisten schreeuwden het uit, dat de Vrijheid alleen te verwezenlijken was langs den weg van het Individualispie en onvereenigbaar w aa met ch princier m . 5,- •>„ schen staat. Zij wildeh de souvereiniteit van het individu en dachten zelfs niet dat hun ideaal in strijd was met het grondbegrip der maatschappij, dat hst belang van den en-keling moet zwijgen voor het algemeen belang. De cellen gehoorzamen aan de nood-zakelijkheden van het geheele organisme; het individu moet ondergeschikt zijn aan de ccllectiviteit. Dit kan niet anders, dat moet zoo zijn en daarom is aile geschreeuw naar absolute vrijheid: ijdélheid, meer nog, een gevaar, omdat het een nieuwe maatschappij zou willen grondvesten op een valsche, on-dermijnde basis. Boven de rechten van het individu, staan die der collectiviteit. De zucht der liberalen en anarchisten naar absolute vrijheid spruit voort uit een ge-vaarlijk, onzedelijk egoïsme, dat de wille-keurige vrijheid van den enkeling stallen wil boven het hoogere, algemeene heil van de maatschappij. In geene enkele maatschappij is absolute vrijheid mogelijk ; ieder pogen, dat er naar streeft, streeft ook naar de vernietiging dier maatschappij. De toekomst der samenleving ligt niet in een staat van onbeperkte persoonlijke vrijheid, maar in een rijk van heerlijke solidari-teit, waar kloppen zal het groote hart van trillende menschenliefdej in een rijk van heoge, zuivere gelijkheid, waar de zonne zal branden voor heel de menschheid en de aar-de zal openbloeien in rijke vrueMbaarheid voor aile behoeften. Zonder gelijkheid, geen vrijheid. Alleen uit den socialistischen staat, waai de ruimste gelijkheid heerschen zal, zal ooï de grootst mogelijke vrijheid ontstaan.Daar geen schrijnende ellende meer naast weli-gen overvloed zijn, en geen «struggle forj life», die de gaafste krachten van den arbei-1 der opslorpt, maar de sterkende zekerheid 1 van een door arbeid verzekerd bestaan. | Zelfzucht en haat, de kinderen dor kapita- ] listische toestanden, zullen verdrongen j worden door broederlijkheid en liefde. [ Alleen waar het economisch bestaan ver- ; zekerd is, kan er spraak zijn van vrijheid. Het is een der doeleindert van onze leer : het verzekeren van de economische onaf-: hankelijkheid van den arbeider. De samenleving ontwikkelt zich in die richting: het kapitalistische systeem is ds noodzakelijke, logische overgang tôt het col-! lectivisme, tôt het één-zijn van kapitaal en arbeid. Eerst dan, wanneer de arbeider vrij zal ademen in de heerlijke, blauwe lucht, wanneer hij zich vrij zal weten van aile mate-riëele banden, wanneer hij met hoop en ver-trouwen de toekomst zal mogen te gemoet gaan, zal zijn zedeiijkheidsbeprip kunnen openblceien, zal hij kunnen voelen voor wat er grootsch en schoons is onder de zon. Al-( leen in een maatschappij, waar de sociale économie op stevige basis rust, kan de mensch denken aan hooger verstandelijk en zedelijk genot. Dat zal de langverbeide triomf zijn van Moraal en Kunst, van Schoonheid en Recht. 1 Het ((Aile menschen zijn vrij en gelijk ge- ' boren» van de «Rechten van den Mensch» vclledigen wij door onze leuze: «Aile menschen moeten vrij en gelijk kunnen leven». Vrijheid ! Vrijheid ! j IJdel woord voor den werker, die wroet -> i-'^vmdpn «isf -"Tv-ie in de bene-pen zalen van ronkende fabrieken, vaag be-; giip voor den slaaf, wiens brood en wiens watar afhangt van de grillen des meesters. Wat bazelt men van absolute vrijheid aan den arme, die zelfs niet vrij is te zeggen wat hij denkt en te schrijven wat hij wil ? Geeft ons eerst een vrij economisch bestaan; geeft ons eerst brood voor de maag... eu dàn voor den geest. Waar de maag schreeuwt van honger en dorst, is geen plaats voor geestesarbeid. Vitbreiding van de levensmogelijkheden, verruiming en ver-spreiding van de levensmiddelen : dàt stellen wij tegenover de utopistische toekomst-beelden van anarchisten en liberalen. j Allé.én door het socialisme kan de menschheid komen tôt den hoogst mogelijken graad nyrtnt on nr, ni n s* ni à à Z» Zl jn/î J Àn T\ r\ t Europeesche Oorlog In West-Vïaandsrsn @21 isi t Noorden van Frankrijk Otfleleele telspammsii : lit EUniisch© irasi Naar wij vernemen is het Reuter-bericht 'etrograd 27 November, waarin van een ussische overwinning van reusachtige af-îetingen en van 5o.ooo Duitsche gevange-en gewag gemaakt wordt, vokomen on-raar, zooals ieder na vergelijking met de ndere officieele berichten wel had kunnen ermoeden. BERLIJN, 28 November (Wolff). Ambte-ijke mededeeling van heden morgend uit et groote hoofdkwartier: « Op het westelijke oorlogsterrein is de oestand niet veranderd. » Aanvallen der Franschen in het Argon-terwoud werd-en afgeslagen. » In het bosch ten noordwesten van Apré-lont. en in de Vogezen zijn, in weer wil van !en hevigen tegenstaftd, eenige loopgraven an de Franschen ontnomen. » iâf Fra^scSs® isr&zi PARUS, 28 November (Reuter), De ken-isgeving van heden middag zegt: j : « Gisteten .idjn ex in.. Relwë . .wear heelen dag artilîeriegevechten geweest zonder dat er iets bijzonders voorviel. Het I zware Duitsche geschut toont minder bedrij-j vigheid. De eenige aanval van de Duitsche infanterie, ten Zuid'en van Yperen, is af-' geslagen. j » Fransche artillerie heeft œn Duitschen1 tweedekker, door drie man bemand, neerge-1 schoten. » * ♦ * j km de Oost Ptiissiscke greis BËRLIJN, 28 November (Wolff). Ambfe-lijke mededeeling van heden morgend uit het groote hoofdkwartier: « In Oost-Pruisen hebben onbeduidende gevechten plaats gehad. » Bij Lowicz zijn onze troepen opnieuw tôt den aanval overgegaan. De strijd is nog gaande. » Krachtige aanvallen der Russen in d« streek ten westen van Nowo Rad'omsk' ; (noordoostelijk van Czenstochowa) werden ' afgeslagen. In Zuid-Polen is overigens ailes onveranderd. » * * * Âsn É Ruseisoii-Psolsche-Gaiicisciie grens- Uif OosïOBsrigksclie bfon WEENEN, 28 November. (Wolff.) Offi- ^ cieel wordt vanmiddag meegedeeld : « De toestand is ongewijzigd. » ln Russisch Polen is de dag van giste- 1 v/3 n O y rif oliyamean lTalm \ r~\r\ r»Aon «% •» .1

Il n'y a pas de texte OCR pour ce journal.

Il n'y a pas de texte OCR pour ce journal.

Il n'y a pas de texte OCR pour ce journal.