Prijs per nommer : vooi België 3 centiemen, tooi den Vreemde 5 centiemen ïeSsïcoffi t K&dactl® 247 • Administratie 2S4ft £4n%éBM 4 JAKUAHI 18t0 ■*» Drssteter-UHgeeïsie» Sam: Maatschappij 5IET LICÜÏ bestuurder » f>. DC VfSCH. Ledeberg-G*nt . . REDACTIE . . ADfAïNlSTRATSE KOOGPÖORT. 29. GENT paan de f Beigmhe WerkSiedenpaptif.— Verêehyttende af/e dagen, ABONNEMENTSPRIJS BELGIË Drie maanden. . . , . fr. 3.23 Ze# maanden • .... Ir. 6.50 Eenjaar. ..»,... fr. 12.50 Mts» abonneert zfdt op a&* postbarcete» DEN VREEMDE Drie maanden Ufageiijk» verxonden). . . . , * fr. 6.W —wwmiagac II In ons eerste artik*;hebben wij c voornamelijk aan gehoed...i, door de tabel oer ontvangsten mede te deelen van de verschillende inrichtingen, een beeld te geven van de uitbreiding die Vooruit in den tijd van eenige jaren genomen had. Wij zijn nochtans verplicht hierbij te voegen, dat de l:jst onvolledig was, daar zij geene melding maakte van het Centraalmagazijn, ^gen in de Chartreurenstràat, te Gent. Wij zouden daarover stappen, ware het niet dat naast die kleine vergetelheid er andere inrichtingen bestaan in Gent, die dienen vermeld te worden. Het is waar dat zij aan Vooruit niet in eigendom behooren, maar wij durven ze toch aanzien als kinderen van den socialistischen cooperatiegeest, dus als kinderen van Vooruit en dus uit hem gesproten. En wij sommen op : de Samenwerkende Volksdrukkerij, de Weverij, d* Spinnerij, de Viasfabriek, de Brouwerij, de Suikerijfabriek, de Kliniek van den Boni Moyson en de Samenwerkende Bouw werklie den . Niemand zal betwisten dat al deze instellingen gesticht zijn naar het voorbeeld van Vooruit. 't Is in de samenwerking van verbruik dat de socialistische partij de stoutheid en het vertrouwen geput heeft om zich te wagen op het terrein der coöperatie van voortbrengst, die nochtans over het algemeen geheel wat meer moeilijkheden, zorgen en verstandig initiatief medebrengt dan de samenwerking /an verbruik. Die opsomming die wij nu volledig denken, wreken ons schitterend over het verwijt, dat wij droomers en afbrekers waren. E:i iedereen zal besluiten : als de socialisten dat kunnen tot stand brengen in minder dan een menschenleven, dan zullen zij meer kunnen naarmate zij klimmen in rechten en in macht. Dat zal aldus gebeuren. VOORUIT'6 VQORDSELEH Die zijn ontzaglijk groot en VoorUit's bilan geeft er ons het treffend voorbeeld van. Wij hebben Vooruit's inrichtingen opgesomd in ons vorig artikel met de ontvangsten die zij doen. Nemen wij nu, sprekend over de voordcelen die Vooruit aan zijne leden schenkt, om te beginnen de tabel van den deel die elke inrichting voor de koopers afwerpt : 5SEL DER LEOSN Bakkerij . • • • . • .». fr. 73.850.59 Ellfgoed- en Kleederenhandel nr 1 . . » 13.823.92 > » nr 2 . . » 205.64 » » cr 3 . . » 551.68 » » nr 4 . . » » » nr 5 . . » 758.94 * > nr e . . i 161.58 » Qr 7 . . T> 1.028.89 Lr-der- Sckoenkan. nr 1 . . fr. 11.109.60 » > nr 2 . . » 298.30 » » nr 3 . . » 539.08 -> S nr 4 . . » 1.412.Ï0 » » nr 5 . . » 530.68 s » nr 6 . . » 11.34 Handel in Kruidenierswaren nT 1 . . fr. 2.989.52 » ï nr O . » 3.451.14 » 1/ nr 3 . . » 2.379.68 » » nT 4 . . » 3.029.89 » » nr 5 . . » 2.217.32 » ■> nr 6 . . » 3.603.01 » » nr 7 . . » 2.420f>3 » » nr 8 . . > 4.393.C2 » » nr 9 . . > 2.312.25 » » nr 10 . . 3> 3.078.11 » SS nr 11 . . > '3.398.47 » » n' 1 . » 2.941.96 » » nr 13 . . » 2.610.55 » » nr 14 . . » 3.029.64 » » nr 16 . . > 1.728.15 » >> n' 16 . . » 2.112.71 » > nr 17 . . » 2.190.27 » » n' 18 . . > 2.935.35 » » nr 19 . . » 2.192.42 » S nr 20 . . » 3.26309 T> » nr 21 , . » 3.034.63 » » nT 22 .- . » 1.528.05 > ï nr 23 . . » 1.577.98 T> » nc 24 . . > 2.206.65 5 S nr 25 . . » 1.029.79 » 3> nr 26 . . > 3.549.64 ChareuJ-frie » • • • . » 2.560.00 176.423.57 * # # Dat cijfer van 176 duizend franken is van beteekenis in een oorlogsjaar en wij gaan dat explikeeren : De marchandises van Vooruit zijn niet duurder dan gelijk waar, daar zijn er integendeel die goedkooper zijn. En trots dat alles wordt aan de leden 176 duizend franken weergekeerd onder den vorm van deel, terwijl geen rooden denier wordt teruggegeven in de talrijke burgerwinkels. Plet voordeel is dus echt, en het is dubbel welkom in de pijnlijke oorlogsperiode, gepaard met werkloosheid en duur leven, die wij doorworstelen. En het is hier het gepaste oogenblik om de leden hunne aandacht er op te vestigen hoeveel ongelijk diegenen hebben, die niet regelmatig, fanatiek alles in hunne instellingen koopen. Waarom? Omdat zij soms een stap verder moeten gaan, om zich naar hunne winkels te begeven, gaan zij in hunne buurt. Die leden zouden nochtans best overwegen, dat men "iets heeft zonder moeite en een zeker sommeken na eeni- gen tijd zoo zoet en zoo weldoende binnenkomt. Het gebeurt ook wel dat een lid in Vooruit zijne goesting niet vindt. Het is moeilijk om de goesting /an meer dan 10,000 leden te voldoen. r in dat geval moesten onze leden anders handelen. . Zij moesten aan den chef van den dienst kenbaar maken wat zij verlangen als kleur, als v>rm, als smaak, enz. Geheel zeker zou er hun in de mate van het mogelijke voldoenjng worden geschonken. Dit zou twee andere voordeden opleveren, onze dienstoversten zouden de goesting en den smaak onzer leden !eeren kennen en hunne aankoopen daar naar kunnen regelen. En wij zouden daarenboven op dat gelukkig en noodig verschijnsel kunnen wijzen, dat de samenvlerkers er toe gekomen zijn onrechtstreeks mede te besturen en belang te stellen in den gang der Coöperatie, gelijk de Coöperatie ook vollediger en geschikter hunne belangen zou kunnen behartigen* Wij -uilen verder de» andere voordeelt besoreken.F. H. De «Neue Zürcher Zeitung» beweert uit stellige bron vernomen te hebbeu dat de duitsche regeering zou te spreken zijn over de volgende vredesvoorwaarden die door d . voormannen van verschillende kringen zouden opgesteld zijn : « 1° België zal zijne onafhankelijkheid en zelfstandigheid terug bekomen op voorwaarde dat het bij middel van verdragen en wellicht vuistpanden maakt dat dingen, als deze die zich in 1814 voordeden, onmogelijk geworden zijn. België zou aan Duitschland, met jaarlijksche afkortingen, eene oorlogsschatting moeten betalen ten bedrage van zijn jaariijksch budget van oorlog en tot op den dag dat deze schuld zou vereffend zijn zcu de duitsche policie het toezicht uitoefenen over heel het lane1 .., (Eene volledige aanhechting of opslorping van België zou op de heftigste wijze bekampt worden, zegt de schrijver, door alle duitsche grootnijveraars, die voor al te groote moeilijkheden zouden komen te staan, voor wat de algemeene werkvoorwaarden betreft, zoolang de belgische fabriekwet zoover beneden de duitsche staat. Zelfs vcor wat betreft de herziening en de eenmaking der toitarieven zouden de duitsche groothandelaars een overgangstijdperk van minstens vijf jaren eischen.) > 2° Al de bezette departementen zoud«n zonder eenige voorwaarde aan Frankrijk worden terug gegeven. Alleen zou men eischen dat Frankrijk zijn op achttien mii» liard komend tegoed in Rusland aan Duitschland afsta, dat het de Engelschen verplichte Oalaia te ontruimen en al de Duitsche koloniën terug te geven. » 3° Polen zou onder d» regeerkig van een duitsehen vorst een zelfsteidig, «nafhankelijk land werden op voorwaarde dat het aan Duitschland de ooriogschatting zou betalen die ook aan België zou opgelegd worden. Als vergoeding voor dit verlies zouden de Russen den zoolang nagestr-c den vrijen toegangsweg op de Persische Golf bekomen. » 4° Italië zou al de bezette turksche eilanden moeten verlaten en zich tevreden stellen met zijn statuquo-ante of dat wat het vroeger bezat. > 5° Bulgarie zou heel Macedonië bekomen met een tusschen Niseh en lemenlria liggenden vrijen weg naar den Donau. » 6° Het gewezen Servië zou zelfstandig en onafhankelijk verklaard of met Montenegro tot een koningrijk vereenigd worden. » 7° Albanië zou zijne hem vroeger toegekende zelfstandigheid behouden en blijven bestaan ouder het beheer van een koning het zich zelf zou kiezen. -» Voor wat betreft de betrachtingen van Rumenië en Griekenland schijnt men nog tot geene besluiten gekomen te zijn. » Wij gelooven dat het den plicht vooral van al de neutralen is om in hunne pers te beginnen spreken over'deze voorwaarden voor den zoo vurig verlangden 'rede. » Wij mogen niet uit het oog verliezen dat er aan deze voorwaarden steeds veranderingen zullen gebracht worden naarmate dat de centraalmachten langer zouden moeten vechten en veroveringen doen, om het even langs welken kant. » De «Koln. Z.» zegt- dat het Wolffbureel het beslist tegenspreekt dat dit artikel de zienvvTiji.e van sommige kringen ia D 'tsebland weergeeft en dat er geen den minsten grond bestaat om te gelooven dat dé duitsche regeering er voor iets tusschen zit. W. T. B. — BERN, 31 Deo. 1915 (telegram) : Do «Bund» brengt volgende mededeeling : Onderstaatssecretaris Zimmerman zeide tot enzen vertegenwoordiger dat de in het artikel van de Neue Zürcher Zeitung vervatte vredesgedachten, simpele private ideeën inhoudt .zooais de «Norddeutseh Allg. Zeitung» al repds betoond heeft. Waar zij van daan komen, daarover is niets bekend. In ieder geval is het artikel niet van het ministerie van Buitenlandsche Zaken noch van een daarmede in verbindingstaande persoon. Overigens ziet men aan hat artikel wel dat het privaatwerk is van een geheel onverantwoordelijke persoon, al heeft o; k het Wolffiche T. B. een uittreksel er van gegeven. In tegendeel is hierdoor eene sensationeele ophofmakiug verhinderd en dan de regeering gelegenheid gegeven hetzelve te logenstraf f ou. m \m N6 win De «N. R. Crt» bevat eene briefwisseling van een katholiek abonnent, in antwoord aan het blad gezonden op eene bewering: dat de vijandelijkheden onmiddellijk zouden ophouden indien de Paus dit bevelen zou. Wij geven de7on brief alleen ten titel van documentatie. Ziehier: DE PAUS EN DE OORLOG (Ingezonden) Helmond 28 December 1915. Geachte Redactie ! In uw avondblad van heden het ingezonde-i stuk lezende van den heer Hugenhoitz wil ik opkomen tegen zijn bewering dat de oorlogsmackino eensklaps zou stilstaan als de paus zou zeggen : de wapens neer ! Ik wil niet beoordeelen in hoeverre dit in zijn macht va.n bevelen zou zijn en ook niet becijferen hoe klein het percentage der strijders is dat Roomsch Katholiek is (Anglicanen, Slaven, Joden, Heidenen, Turken immers zou allo uitgesloten, en een groot doel der overige Christenen), maar uit eigon on- dervinding weet ik dat hij zelfs bij Katho» lieke Duitschers vermoedelijk geen gehoor zou vinden. Ik heb voor enkele maanden in Westfalen en Rhijnprovineio (tv.ree speciaal Katholieke streken) gereisd en daar gesprekken gevoerd over de bekende uitspraken van den Paus. Maar ik verzeker u dat alle personen, zonder uitzondering, mij verklaarden, dat, zoo ze te kiezen hadden tusschen den Paus ' en hun keizer, ze den laatste zouden kiezen. Dankend voor de plaatsruimte. Uw Katholieke abonné. A. H, Men schrijft ons : 'T IS ER uOfi VAN OEMOMEN Eindelijk heeft men hier op den predikstoel ook de redenen van den tageuwoordigen ooriog, uiteengezet. Daar waren nog expres vreemde paters voor gekomen. Ellendig komediespel ! Hetgeen de eerste pater in de mis van 6 ure uitbraakte was ondenkbaar. Die mijnheer had de onbeschaamdheid gehci zeker in pacht. Het lezen van slechte gazetten en hét socialisme waren den ondergang der wereld. Dan volgde een uitval op al diegenen die maar een, twee of drie kinderen hadden. Waarop t ar echt werd aangemerkt dat M. ' de pater er wel geene 1-ad. De streek van Luik werd voornamelijk erg beproefd, omdat men daar ter kerk niet meer ging. Eindelijk verklaarde die welweter, dat de oorlog eene straxfe Gods was. Die zulke wreedheid op den hals van God durven schuiven en zulks in de kerk en van op den preekstoel, noemen wij vlakweg Godslasteraars, al zijn zij paters. Door die slechte gazet bedoelde mijnheer de pater geheel zeker Vooruit onder anderen. Er komt bier bij ons, maar eene fc-jet die zij niet gaarne geleien zieü en 't is 1 ooruit. Welnu er is reeds veel op ons blad gescholden en gelasterd door uwe collegas, pater, en toch blijft hij en klimt hij nog allo dagen. En wij verzekeren 11, pater, dat ouzp Vooruit i.al blijven in eere gehouden, zoolang al die schelders ons geen blad aanwijzen, hetwelk beter dan hij de werkersbeiangen zal verdedigen. Slaat met uwe vuist op den predikstoel zooveel gij wil — 't is uwe vuist — maar' toont dat gij moed bezit, en spreekt op eene plaats waar wij u mogeu antwoorden, dan zal uwe preek op geen hoestbuien meer ontvangen ea onderboken worden. Als den eenen of anderen hoek van België meer is getroffen dan bij ons, welnu gaat er henen, helpt den nood lenigen, dan zult gij lof verdienen en peprezen worden door iedereen. Predikt in de kerken de loering van doa godsdienst, 't Evangelie, de geloovigen, hot voiü zal tevreden sijn en zonder morren ! huiswaarts keeren, dan zal men toch niet hooren onder de bevolking dat het daar do plaats niet is om zulke zaken te behandelen. Daa zal men den eerbied die men voor gods dienst en voor u nog over heeft, bewaren, in plaats van zooais nu het geval is met u* en uwe woorden te spot ton. Een toehoorder. P. S. — Met eenige dagen zal er nog iets gezegd worden nu over onze plaatselijke-, geestelijkheid, 'k Geloof dat de les van den pater goed onthouden is, men aapt hem reeds na. foordraeht gehouden door J. P. D'HOEDT op Dinsdag 21 December in «Ons Huis». Geachte Toehoorders! Wij hebben in de vorige voordracht gezien, hoe Ibsen over het huwelijk denkt en hoe hij uitdrukking aan zijne gedachten gaf door het schrijven van zijn werk : «Een Pop" penhuis» (Nora) en ook op welke wijze de kritiek dit; werk ontvangen heeft. Wij hebben vooral gezien dat de woede werd opgewekt dcor het slot van 't stuk, n.l. omdat Nora niet alleen haar huis en echtgenoot, maar ook hare kinderen verlaat. Ik meen u duidelijk gemaakt te hebben waarom Ibsen Nora aldus liet' handelen. Het eenige antwoord op de kritiek op Een Poppenhuis, Jat Ibsen gaf, was het dichten van een ander drama, waarin eene vrouw haar echtgenoot ontvlucht, die een wulpschaard, een woesteling is, maar die ender het echtelijk dak terugkeert, omdat een vertegenwoordiger der kerk haar dit als haar hoogsten plicht voorschrijft. 1 'X nieuwe werk is getiteld : Spoken. We zullen nu dat stuk behandelen, en we zullen zien wàt de gevolgen zijn van het terugkeeren bij haar wettigen man — ik druk op het woord: wettigen, van eene vrouw, die hem ontvluchtte omdat het leven met hem haar ondraaglijk geworden was. Eerst iets over den titel Spoken: de oorspronkelijke titel van het werk is niet Spoken, maar wel Terugkeerenden. He* woord speken beteekent het weerkeeren van çeesten van afgestorven menschen, geesten die, naar het volks-bijgeloof, op de kerkhoven verschijnen en in de huizen waar het «spookt», dus verschijningen, die alleen in de verbeelding der bijgeloovige lieden bestaan. Terugkeerenden beteekent hier: oude overleveringen in de families, overleveringen van dien aard, dat zij in 't bloed zitten en van familie tot familie overgaan. Het zijn de ondeugden die bij vaders worden aangetroffen en die, naar de wetten der overerving, op de nageslachten overgaan. Ibsen heeft met zijn Terugkeerenden willen aantoonen, dat de kinderen boeten voor de zonden door de ouders bedreven. Misschien heeft de dichter dat in te sombere kleuren geschilderd. Maar de indruk die hij met zijn werk verwekt heeft, is diep, onuitwischbaar. En dit was ook zijn doel. Reeds in Een Poppenhuis, heeft Ibsen die zaak aangeraakt, waar hij Jokter Ranx laat zeggen dat hij moet boeten voor het vroolijke luitenantsleven van zijn vader, en tevens waar hij Heimer Ncra 'iet verwijt laat toevoegen, dat zij de fouten van haar vader heeft overgeërfd, en dat leugenachtige moeders ondeugende kinderen voortbrengen. Spoken verscheen twee jaar na Een Poppenhuis. Wal) in het eerstgenoemde drama nevenzaak was, werd in het tweede stuk hoofdzaak. Met dokter Rank in Een Poppeuiiuis werd de overervingstheorie eventjes aangeraakt. In Spoken wordt ze bij Oswald hoofdzaak. De grondgedachte in Spoken is de volgende : De overerving r.peelt een rroote rol in 't leven van den mensch. Als men dit, bij het aangaan van een huwelijk niet uit he* oog verloor, zou ons veel ellende en ongeluk gespaard blijven. Ziehier nu de omvatting van het stuk: Mevrouw Alving was in hare jeugd een beeldschoon meisje en verliefd op een arme dominee, met name Manders, die in het stuk eene niet onbelangrijke rol speelt. Hare familie was erg tegen een huwelijk' met dien dominee gekant, omdat hij arm was, en zij eene veel betere «partij» n.l. de vermogende kamerheer Alving op 't oog had. De familie, die voor dit huwelijk werkte, bestond uit de moeder van Hélène Alving, en twee tantes. Deze laatsten waren oudgebleven jonge dochters, die geen begrip van het huwelijksleven hadden, dit niet kónden hebben. Hélène, willoos en onervaren, kende het leven niet, en was aan de willekeur en den dwang harer moeder en der twee tanten overgeleverd. Hélène trouwt met Alving. Dit huwelijk was zeer ongelukkig. Alving leidde een losbandig leven. Na een jaar alzoo met Alving te hebben geleefd, verliet mevrcuw Alving haar echtgenoot en zocht een toevlucht bij dominee Manders, voor wien zij nog altijd liefde gevoelde. Manders echter weet haar tot haar huwelijksplichten terug te brengen en te doen besluiten onder het echtelijk dak weer te koeren. Zoo leeft zij met haren echtgenoot nog achttien jaren,tot aan zijn dood. Het huwelijk was er, na haar te rugkeer, niet gelukkiger op geworden. Een tijdelijke verbetering deed zich voor na de 'reboorte van hun zoon : Oswald, maar al spoedig keerde Alving tot zijn vroegere levenswijze terug. Mevrouw Alving stelde alles in het werk om de dierlijke wijze van leven van haar echtgenoot voor de buitenwereld verborgen t houden daarom zelfs verhuisde men van stad naar den buiten. Doch het wreedste voor haar meest nog komen. Zij betrapte haar man op ongeoorloofde betrekkingen met haar diensbode Johanna. De betrekkingen hadden gevolgen. Dit was te veel voor de arme vrouw. Van dit oogenblik af neemt zij het beheer over het huis in handen. Johanna moet natuurlijk de deur uit. Deze keert terug tot Engstrand, een schrijnwerker, met wien zij vroeger betrekkingen heeft gfhad. .Na korten tijd met hom gehuwd te rijn krijgt zij eene dochter, Regina, de vrucht van haar verboden omgaag met ' ving. Na het sterven van haar mceder, neemt mevrouw Alving Regina in huis. Haar zoon Oswald werd door haar reeds vroeg aan vreemde zorgen toevertrouwd, om voor hem het gedrag van zijn vader te kunnen verbergen, langzamerhand openbaart zich bij Oswald aanleg voor de schilderkunst, hij gaat zich te Parijs yestigen en veiwierf er naam als schilder. Nu is hij bij 2-ijne moeder teruggekeerd, omdat zijne ziekte die hij van zijn vader geërfd heeft, hem allen arbeid onmogelijk maakt Dit zijn de toestanden waarin de personen zich bevinden bij den aanvang van het stuk. De inhoud is de volgende : Mevrouw Alving heeft een toevluchtsoord voor kinderen laten bouwen, ter nagedachtenis van haren overleden man. Het zal mor, gen worden ingehuldigd, op den tienden verjaardag van den dood van Alving, Dominee Manders zal de plechtigheid leiden. In een gesprek tusschen hem n mevrouw Alving vernemen wij wat hierboven breedvoerig werd medegedeeld over Alving's leefwijze. Manders is onthutst, hij, zoowel als elke oningewijde in hun familieleven, was van meening dat alios, na haar terugkeer in de echtelijke woning, ten goede was-ge- keerd. Alsdan heeft een tooneel plaats dat . ham, evenals Mevrouw Alving met ontzetting vervult. Mevrouw Alving en Manders zijn in het salon, gereed om aan tafel ta : gaan ; in de aangrenzende eetkamer bovin- : den zich Regina en Oswald. Plots hoort men • daar het gerucht van het omvallen van een stoel en tegelijkertijd zegt Regina, scherp ; maar fluisterend: «Oswald, maar Oswald! Zijt gij gek 1 Laat me los 1» «Spoken !» roept mevrouw Alving ontzet uit. Zij ziet op eenmaal het tooneel voor' zich dat, jaren geleden, door haar echtgenoot en Regina's moeder onder dezelfde omstandigheden werd afgespeeld. Na het diner keeren Manders en mevrouw , Alving in het salon terug. Mevrouw Alving' maakt nu Manders bekend met de waarheioV' nopens Regina's geboorte. Hij is vertoornd' op Engstrand omdat deze het hem ver;we-j gen heeft. Wanneer nu deze laatste verschijnt om slanders te verzoeken in het AsyF een kleine godsdienstoefening te willen hou.' den. om het gelukkig beëindigen van het ge-' bouw te v&ren, verwijt deze hem zijn cnop ! recht zijn. Doch Engstrand weet zich zoo' goed te verontschuldigen, dat hij Mandera bewondering opwekt voor zijn eigenlijk edel-' moedige handelwijze in die kwestie. Manders volgt hem naar het Asyl als hij terugkeert vindt hij mevrouw Alving, Oswald en' Regina bijeen. Oswald heeft zijne moeder, gesproken over zijne ziekte en haar gezegd: dat Regina alleen hem kan redden, want bij! haar woont de ware levenslust. Aan Man-' ders verklaart hij dat hij Regin" tot vrouw, • wi! nemen. Plotseling hoort men buiten MJ geroep van: «Brand! Brand!» Het toe-' vluchtsoord staat in vlam. 'Vervolgt.)

Il n'y a pas de texte OCR pour ce journal.

Il n'y a pas de texte OCR pour ce journal.

Il n'y a pas de texte OCR pour ce journal.