Eerste Jaargang, Nr 44. — 3o Juni 1917. Prijs : 10 centiemen. Eerste Jaafgâng', Nr 44. — 3o Juni 1917. DE EENDRACHT I Weekblad voor het Vlaamsche Volk ABONNEMENTS PRIJS : Een jaar fr. 5.20 Zes maanden .... » 2.60 Drie maanden .... » 1.30 Geene abonnenten worden aangenomen die niet op voorhand het bedrag hunner inschrijving laten geworden. BUREELEk; Voor het Generaal Gouvernement : Prinsesstraat, 16, ANTWERPEN. Voor het Etappen- en Operatiegebied : 8, Huurdochterstraat, GENT. Postchekrekening Nr 86. r AANKONDIGINGEN : Prijs naar overecnkomst. Ongeteekende stukken worden niet opgenomen. Geene handschriften worden teruggezonden. BOEKBESPREKING : Het toezenden van éénjboek of schrift geeft îcht op vermelding ; twee exemplaren, op bespreking. Arm Vlaanderen ! I Zal aan het eeuwenlange lijden ■ an daî arme Vlaanderen dan Booit een einde komen ! ! I Geen volk ter wereld had een ■no tragisch lot als het zijne. I Aan de grenslijn wonend die ■vvee groote volkerengroepen, de Kermaansche en de Latijnsche, ■van elkander scheidt, door de ■senen als een voorwacht van het ■Germanendom, door de anderen Sis een voorpost in hun « mar-Hhes de l'Est » beschouwd, er ■elve op staande dat zijn eigen Bederlandsche nationaliteit zou Borden gevrijwaard voor de in-■vloeden zoo van uit het Oosten lais van uit het Westen en zijn ■and gehandhaafd tegen elke ■vreemde inpalming, iszijn bodem Bis aangevvezen als strijdperk ■ uor de onderling mededingende ■Duitsche « kultur » en Fransche I- civilisation » en als slagveld ■voor de beide naburige volk-■timmen wanneer dezer tegen ■Ikander aandruischende levens-ftpvattingen of strijdige belangen Biiet anders meer kunnen opge-■ost worden dan door dien laat-Bten bewijsgrond van koningen ■n volkeren — den oorlog. I Vlaanderens geschiedenis is Hiiets anders dan de strijd door Bc Europeesche Machtvoerders ■estreden op on\en grond en om wn{en grond. I Beurtelings waren de verbrok-■elde deelen van Vlaanderen l1) Biet wingewest van Franknjk, Buitschland, Spanje en Oosten-Bjk en de Vreemdeling die ons Berheerschte trachtte telkens, wie ■ ook was, om zijn invloed te B>en overwegen en daardoor zijn ■ezag te versterken, zijn taal op V dringen of zijn wetten te doen Bnnemen. I Toch bleef Vlaanderen Vlaan- I Toch bewaarde het Vlaamsche ■»lk, dat meest vrijheidlievende, ■Çvenslustigste, mildst begaafde Beel van den Nederlandschen »am, eigen taal, — dit paladium ■an zijn bestaan als volk — en ■gen zeden en sproten, midden ■ehevigste staatsstormen, uit zijn ■ruchtbaren schoot kunstenaars P1 geleerden, de wereld door B'faamd : van Maerlandt, vader Dietsche dichtersal te gader—; Pîtnlinck, Van Eyck, Rubens, I (') Bedoeld worden de vijf Vlaamsche ■r°vinciën van het huidige België> (N. d. R.) 89» Van Dyck, Justus Lipsius, Stevin, Dodoens, Mercator, en zooveel meer anderen. Als een eik aan het kruispunt van de baan boven in zijn kruin doûr aile winden woest en wild over en weêr geschud en be-neden aan zijn stam gekneusd en gewond door het gehots en gebots der rollende voertuigen die men-en dieren door slijk en| stof voort-jagen, toch struischer en gezonder opgroeit naarmate boven de storm wilder loeit en beneden geweld, rumoer en verwarring toenemen — zoo stond Vlaanderen pal. groeiend en bloeiend te midden stormen en gevaren... spijts ailes vol hoop, zou men gezegd heb-ben, in de toekomst en vol ver-trouwen op God. Roerend is die berusting in Gods macht en goedheid en de daardoor onbedwingbare levens-blijheid die met liefde tôt de meest onbeteugelde vrijheid het kenmerk is van 't volk van Uylenspiegel. Even roerend als het gezang — zoo melancholisch in toon als in woorden — waarmêe de lang en zwaar verdrukte Poien aan hun .onverdelgbare hoop op her-stel van hun land uitdrukking geven (}). Cara Vistula ! Noli flere, Esto ad spem pronas. Deus qui te hic locavit Potens est et bonus ! * * * Toen de oorlog was losgebroken I was het naar het heette « voor 't bestaan der kleine volkeren » dat ditmaal het bloedige spel aan den gang ging. In het hart van velen hier te lande, die door de nederlagen der Vlamingen bij de behandeling der Legerwet en der Schoolwet tôt wanhoop gebracht, rees de hoop dat van den rechtvaar-digheidszin der Groote mogend-heden en van hun bezorgdheid voor het behoud der kleine nationaliteiten het recht te ver-wachten was dat de Belgische Re-geering niet wilde of niet verni ocht te schenken. Nog klinkt in mijn ooren het woord mij door een ouden Vlaamschgezinden priester, ge-sproken in de eerste dagen van den oorlog : (') Liafste Weichsel, wil niet weenen, wees tôt hoop genegen. God die U hier plaatste is machtig en goed ! 899 " Deze oorlog zal ons, Vla-mingen, een Vader land schenken r ! Arme Vlamingen ! Het lijkt wel alsof dat Vader-land waar allen naar haken die den naam van Vlaming waardig zijn, dat Vaderland welk niet denkbaar is zonder een volledige vervlaamsching van ons open-baar en als gevolg daarvan ons privaat leven, eilaas ! nog verre at is. Wel hopen wij dat de maat-regelen tôt eerlijke toepassing onzer wetten op 't gebruik van het Nederlandsch in Onderwijs en Bestuur, de vervlaamsching der Gentsche Hoogeschool, en de thans ingevoerde Bestuurlijke Scheiding, hechte grondslagen zullen blijken waarop tôt volledige heropbeuring van Vlaande-in een vrij en onafhankelijk België zal kunnen* gebouwd worden. Maar voorwaar zonder harden strijd zal het niet gaan. Na dezen bloedigen oorlog breekt een oorlog op leven of dood uit ditmaal tusschen Frans-kiljons en Walen eenerzijds en Vlamingen aan den anderen, tôt neerhaling of handhaving van wat deze drie krijgsjaren den Vlamingen aan rechtsherstel hebben op-geleverd.Wie de macht kent waarover het F>anskiljonisme beschikt stelt zich angstig de vraag : wie be-haalt hier de zegepraal ? Reeds nu mocht de verbaste-ring al hare machtsmiddelen mo-biel, voorbereidt haar offensief, ja is er reeds mêe begonnen. De doodsbedreigingen door persknechten uitgesproken en het hier heerschende « patriotisch » schrikbewind deden de actieven niet versagen. Dubbelzinnige be-loften in trouwens dadelijk ver-loochende, persgesprekkenafgelegd konden ze niet overtuigen. Dan maar met het grof geschut vooruit : twintig jaar dwangarbeid voor hen die aan Bestuurlijke Schei-dingmeewerken. Maar ookdiebom brengt de stelling der Activisten niet aan 't wankelen. Er dan de geestelijke macht bij gehaalt om het Vlaamsche volk er onder te krijgen ; « pour en finir pour du bon avec le mouvement flamand » (om voorgoed met de Vlaamsche Beweging gedaan te maken) zooals een hooggeplaatst Prelaat van in den aanvang van den oorlog in besloten kring had gedreigd. Doodzonde, grove dood-zonde is het, zoo wordt afgekon-digd, aan Bestuurlijke Scheiding mee te werken, aan Activisme 9U0 te doen, activistisch Vlaamschge-zinde bladen te lezen, enz. Het getal der grove doodzonden is opeens met ten minste een half dozijn aangegroeid ! Men doet het ons volk voorko-men alsof het te kiezen had tusschen zijn Nederlandsche nationa-liteit en zijn Godsdienst —op gevaar af het geestelijk gezag bij het Vlaamsche volk te verzwakken en den Godsdienst zelven te schaden. Men rekent op de eeuwenoude, staalvaste gehecht-heid van het Vlaamsche Volk aan Godsdienst en Kerk om het over te halen zijn recht at te eischen. Alsof ook buiten zake van Godsdienst en Zeden de geestelijke overheid het recht zou hebben te eischen dat aile katholieken voelen als hare waar-digheidsbekleeders voelen, den-ken als zij denken, spreken als zij spreken en handelen als zij handelen ! Alsof de Katholieke Kerk zich niet overal : in Ierland, Polen, Bohemen, Kanada, als schutsengel van de kleine natio-naliteiten heeft aangesteld. Alsof vôôr den oorlog de meest gezag-hebbende katholieken niet her-haaldelijk hebben gewezen op het innig verband dat in Vlaanderen bestaat tusschen behoud van eigen taal en behoud van Godsdienst en zeden. Alsof nu het recht weigeren dat ons wordt toegekend niet gelijkstond met afstand van ons recht voor later en afstand van ons recht niet verbastering voor gevolg moet hebben. Arm Vlaanderen ! Hoe zwaar moet uwe schuld wezen dat, terwijl Ieren, Polen, Finnen, Oekraniers en minder beschaafde volkeren nog, reeds de blijheidwekkende stralen zien opschieten der zon"'die den dag beschijnen zal welke hun recht en vrijheid brengen moet, uw heerlijk volk meer dan ooit in zijn bestaan wordt bedreigd ! Is dat het lot den Vlamingen beschoren als belooning voor hunne gehechtheid aan de Leer en de Kerk van Christus toen zij, in de XVIe eeuw, het juk van den vreemdeling verkozen boven de apostasie ? Arm Vlaanderen ! Mochten allen die « moeder Vlaanderen » niet met den mond maar met hun hart en hun ziel liefhebben, bseffen dat de strijd wellicht beslissend zijn zal en, met ons strijdvaardig rond de Leeuwenvlag geschaard, met den dichter zweren : !HÎÏ Onwetend of kwaadwillig Ontaardt men ons bestaan ; En zou ik onverschillig Het zien te schande gaan ? O ! neen! met Vlaandrens grooten Aan Vlaanderens taal gehecht Zoo kamp ik onverdroten Voor 't goede recht ! Een Katholieke Vlaming. Het Ontstaan eener Broot-Hederlanascbe SlaipaiIlleK « Ik ben hier gekomen om « u het Pan-Neerlandism te « verkondigen, en er U op te « wijzen dat gij Hollanderser « op waken moet, wat er in « het hersteld Belgiè, met «onze moedertaal geichiedt». Alberik Deiwarti. Toen de heer Deswarte, in zijne Bussumerrede, op ii Juli 1915, deze woorden uitiprak zal niemand gedacht hebben dat zij de vonk zouden worden die het Groot-Nederlandsche vuur in hellen gloed zou doen oplaaien. Toch gevoelt m«n, dat hier iets meer bedoeld was dan de gewone phraséologie etsner feestreda, en m«n hier te doen had, met de omichrijving van een grondidet en een programma — Wie echtar den loop der gebeurtenissen der laatste tijden nauwkeurig nagaat kan onmiddelijk con-stateeren dat deze jonge beweging niet de spontané uiting is eener plotselinge gevoelsopwalling van jeugdige vôôrman-nen maar het rationeele gevolg van diepliggende oorzaken, de geleidelijke ontwikkeling van een belangrijk histo-riich procès. Het nagaan van deze historische aan-léidingen aelfs in de groote lijnen, zou een plaatsruimte vergen, waarover ik hier niet kan beschikken. Een der droavigste realiteiten der Nederlandsche geschiedenis is echter wel het gabrek aan samenhang tusschen beide bestand-deelen van den Nederlandschen volksstam. Noch in de middeleeuwen, noch in onren reuzenstrijd tegen Spanja, noch tijdens de oorlogan van Lodewijk XIV vinden wij die stevige kultureale wis-selwerking die ethnische groepeeringen voor het behoud eener sterk gevestigde eigendommelijkheid nooit ontberen kunnen. Na 1578 vooral, toen Noord en Zuid Nederland staatkundig en konfessioneel van elkaar werden gascheurd, nam de gapende klove tussche* beida stamdeelen reusachtige afmetingen aan. Het vrije Noorden kon dank zij zijne toenemende welvaart en wijder wordend kolonisatie-vermogen, zijn kultuurschatten tôt de voila rijpheid hunner ontwikkeling voe-ren ; het Zuiden voortdurend heenga-slingerd tusschen Spaansche, Oosten rijksche en Fransche onderdrukking, zag de rijke bron zijner verstandsgaven verstarren en verdrogen. Ook tijdens de korte hereeniging der beide Nederlanden was er van een innerlijk samenvoelen allerminst sprake. De Zuid Nederlanders, verre van aan-sluiting en steun te zoeken bij hunne Noordelijke stambroeders, lieten zich aanlokken door de p'ransche kuiperijen en hielpen er onbewust aan mede het

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.