Door plicht en recht, Tôt liefde en | rechtvaardigheid ! | Katholiek Yolksweekblad van het Land van Waas. Door vereeniging tôt macht ! Door macht tôt vrede! ■■■■■■■■■■■H ABONNEMENTSPRIJS : 2,00 fr. voor St-Niklaas ; 2,50 fr. buiten St-Niklaas. Het nummer : 2 centiemen. Opstel en Beheer : Ankerstraat, 40, Sint-Niklaas. Aile briefwisseling en mededeelingen moeten vôôr den Woensdag middag ingezonden worden. Ongeteekende brieven worden niet opgenomen. AANKONDIG1NGEN : 15 centiemen per regel. Rechterlijke eerherstelling : 1,00 fr. per regel. Stadsnieuws : 1,00 fr. per regel. Dikwijls te herhalen annoncen volgens overeenkomst. Katholiek Democratisch Verbond VAN HET ARRONDISSEMENT ST-NIKLAAS. De leden worden opgeroepen tôt de ALGEMEENE VERGADERING welke zal plaats hebben in het GILDENHUIS, te SINT-NIKLAAS, op Zondag 26 Juli, om 3 1/2 ure 's namiddags. DAGO RD E : 1-) Lessen uit den laatsten kiesstrijd. — Ons programma van werking voor de toekomst. 2) Goedkeuring der Standregelen. 3) Kiezing van het bepaald bestuur. 4) Aanbieding van een GESCHENK aan M. HENDRIK HEYMAN, gekozene van het Verbond. 5) Verschillige. Wij roepen er de bijzondere aandacht op in, dat de vergadering zal plaats hebben, niet 's voormiddags, maar wel 's namiddags. Deze maatregel werd genomen om 00k aan onze vrienden van buiten Sint-Niklaas aile gemak te geven tôt het bijwonen der vergadering. Gezien de uitzonderlijke belangrijkheid der vergadering, verhopen wij vast, dat NIEMAND zal ontbreken. Het Voorloopig Bestuur : De Secretarissen, De Voorzitter, \LF. HEBBINCKUYS, JOR. HEYMAN. EMM. KOSLOUSKY. Leden: J. De Smedt. Alf. Vaerendonck. J. Van den Hende. J. Nys. Gh. Heeman. Fr. Vaal. V. Van den Brande, St-Niklaas. D. De Palmeneir. G. De Pillecyn, Lokeren. —L-U—I.. mrr mrfr- Il III Mil IM II .ni I M KATHOLIEK DEMOCRAAT ZIJN. II. Wij hebben in een artikel van verleden week, dat denzelfden titel droeg, doen uitschijnen, dat de katholieke democratische beweging niet is : eene beweging van scheurmakerij, maar wel : een streven, ontstaan uit een rechtzinr.ig en diep gevoeld begrip van de goddelijke wetten der naastenliefde en der kristelijke rechtvaardigheid, die wij meer en tneer willen geleefd zien en betertoegepast op maatschappelijk, huishoud-kundig en politiek gebied. Wij leiden uit dit begrip 00k reeds eenige be-schouwingen af betreffende het onderscheid tusschen katholieke en socialistische démocratie, alsook betreffende onze opvatting en die der behouds gezinde kàtholieken aangaande de be-teekenis, de inrichting en het streven onzer katholieke partij. Thans zouden we kunnen overgaan tôt de breedere uiteenzetting der LEER van de kristene démocratie. Want ja, ons streven berust op eene leer, eene leer opgebouwd door de gezagheb-bendste katholieke geleerden, politiekers en maatschappelijke werkers uit aile landen van de wereld, eene leer die hare eigene regelen voor-op zet aangaande de maatschappelijke, de huis-houdkundige en de politieke inrichting der sa-menleving.Maar daarover spreken we involgende artike-len wel wat verder. En wij willen vandaag be-toogen dat de katholieke démocratie niet alleen gegroeid is en opgekomen in den grond van het kristendom ; maar dat dit bovendien gebeurd is onder het grootste katholiek gezag en al door een verleden heen van 25 jaar. Arthur Verhaegen noemt het « een verleden van 25 jaar maatschappelijke werking ». Men moet zijn heerlijk boek hebben gelezen en doorlezen en vooral hebben gevoeld, om te verstaan wat die 25 jaar katholiek democratische werking hebben beteekend. Jaren van grooten en heerlijken geestdrift en van taaien, koppigen, eerlijken arbeid ten goede van ons volk. Jaren van harden, bitteren strijd, waarin katholieke democraten als een Léon Bruggeman, een Aug. Beernaert, een August Huyshouwer, een Joris Helleputte, een Henry Carton de Wiart, een Gustaaf Eylenbosch, een Jules Renkin, een Michel Levie. een Arthur Verhagen, een Pater Rutten — spijts al hetgezag dathunnebevoegd-heid afdwong, spijts al den diepen eerbied die elk mensch in zijn hart moet voelen nllen voor zooveel gedane opofferingen en zoo een reuzen-werk — niettegenstaande dat bekampt werden door aile mogelijke en onmogelijke middelen, beschimpt werden, bespot en verdacht gemaakt. Maar genoeg daarover. Om beters wille. Er zijn, ten andere, heerlijkere bladzijden in de geschiedenis van de karholieke démocratie. * 't \Vas in 1890-91. MM. Helleputte en Verhaegen, met anderen, kwamen het Belgisch Katholiek Democratisch Verbond te stichten. (1) De standregelen luidden, betreffende het doel. (2) Het katholiek democratisch verbond heeft tôt doel middelen te bestudeeren en aan te wen-den : A) tôt de zedelijke en stoffelijke verhef-fing der werklieden ; B) tôt het bewerken van den vrede tusschen arbeid en kapitaal, door het eerbiedigen van elks rechten en het verbeteren der betrekkingen tusschen werkgever en werk-man (3). Men ziet : 't was een heel maatschappelijk programma ; en 00k een heel maatschappelijk-politiek programma. Uiteendwingend gebod, steunendeop de wetten van kristelijke rechtvaardigheid ; uit tegen-kanting jegens de liberaal-manchesteriaansche begrippen, waaronder de arbeidende klasse op maatschappelijk gebied ten zeerste had te lijden ; — door den drang van het socialisme, dat in de massa vreeselijke verwoestingen aanrichtte op zedelijk en maatschappelijk gebied ; — geleid door een helder doorzicht in de politieke en maatschappelijke noodwendigheden van den tijd, waaruit bleek dat de behoudsgezinde katholieke partij niet meer was opgewassen tôt de taak die haar werd gesteld, — met dat doel, uit die denkbeelden, in die omstandigheden werd het Belgisch Katholiek Democratisch Verbond tôt stand gebracht. Maar zie, zijne stichting riep een storm van verontrusting en tegenkanting te weeg in zekere katholieke middens. Men wilde niet weten van (1) In 't fransch : « Ligue catholique démocratique belge». In Vlaanderen noemde men het kortheidshalve « De Belgische Volksbond ». (2) « Vingt-cinq années d'Action Sociale » par Arthur Verhagen. De oorkonden, welke in dit artikel worden aangehaald, zijn aan dit werk van M. Verhaegen ontleend. (3) Uit dien hoofde reeds, is dus het Katholiek Democratisch Verbond ook reeds bekommerd met de belangen van den werkgever. Bericht aan de lieden die willen doen gelooven dat de Katholieke Democraten hunne werking van de belangen der burgerij zouden africhten. Wij komen daarop terug in een bijzonder artikel. de ontplooing der kristene maatschappelijke beweging, tôt zijne breede, praktische werkelijk-heid ; men zag die beweging aan met wantrou-wen, met minachting, met kwaadwilligheid. Men bekampte ze, zoo niet altijd openlijk, dan dikwijls verholen, en zeker, men steunde ze niet ! Wel te verstaan, er waren uitzonderingen, zeer loffelijke, en vele. Maar op zeker oogenblik was 't een stiijd van democraten en behoudsgezinden die tôt de bitterste scherpte werd gevoerd. Toen kwam, als een zegen over de wereld, van uit het Vatikaan, de pauselijke wereldbrief « Over den toestand der werklieden » Rerum Novarum. (15 Mei 1891). De waarde en de beteekenis daarvan is op andere plaatsen hier reeds genoegzaam uitge-legd. Maar leest daarbij den herderlijken brief die hunne H. H. de Bisschoppen van België in Januari 1893 uitgaven, en waarin aile kàtholieken aangemaand worden zich te doordringen van de pauselijke onderrichtingen. « Elkeen moet daarbij LEVEN naar die onderrichtingen ». « Onverwijlde en doorgrijpen de maatregelen moeten getroffen worden tôt verheffing van de mindere standen». Het gevolg was : dat de stem van het opper-ste kerkelijk gezag — die de kristene maatschappelijke werking niet alleen goedkeurde maar als een dringende noodwendigheid van den tijd bestempelde — weerklank vond bij vele kàtholieken « van goeden wil », uit aile standen ; dat men in aile geval, de stichting van het Belgisch Katholiek Democratisch Verbond, niet meer als eene « ketterij » dorst uitkrijten ; dat op vele plaatsen de storm viel en in andere de tegenkanting aile gezag was ontzegd. * * * Maar spijtig genoeg kwamen er dan toch weer tijden waarop de storm terug opstak. Was men er alsdan toegekomen, aan het Katholiek Democratisch Verbond niet meer te betwisten zijn standpunt van maatschappelijke werking, zoo kwamen de geesten andermaal in beroering waar het Katholiek Democratisch Verbond vooruittrad op politiek terrein. De katholieke Democraten waren hiertoe reeds in hun optreden aangemoedigd door het woord van Kardinaal Goossens, die, op 15 Juli 1893, in een onderhoud dat hij had willen ver-leenen aan de leiders van het K D. V., den wensch had uitgesproken : « DE groote maatschappelijke belangen, en » namelijk deze der werklieden, vertegenwoor-» digd te zien in de samenstelling der kandida-» tenlijsten voor de kiezingen ». Evenwel, de behoudsgezinde Federatie der Katholieke Kringen, waarvan M. Woeste voorzitter was, verzette zich ten krachtdadigste tegen die nieuwe beweging der democraten. Weerom werd in de katholieke rangen een kamp aangebonden, die tôt de bitterste uitdruk-king werd gedreven. « De zielstoestand bespreken » zegt M. Verhaegen, waardoor op dit oogenblik de behoudsgezinde kàtholieken geleid werden, zullen wij daarlaten. Ja, kom, doen wij ook nogmaals zô6; en stu-ren wij nu recht op het doel af dat wij hier be-oogen.In 1909 drukte Zijne Eminencie Kardinaal Mercier, de volgende zienswijze uit over het be-staanrecht van de twee groepen — den behoudsgezinden en democratischen — in de katholieke partij (1). « Bij ons ook (in België) zooals in andere lan-» den zijn de ernstigste meenings verschillen deze » geweest tusschen behoudsgezinde kàtholieken en » katholieke democraten. Sedert 1864 bestond in » België de « federatie der katholieke kringen », » eene uitgebreide instelling, die in elk centrum » een zeker aantal katholieke kringen vereenigde ; » die kringen hadden voor doel het liberalismus » te bekampen, dat trachtte de Kerk afbreuk te » doen. Nadien, en naar gelang het socialisme » zijne macht deed gevoelen en doordrong in de » massa, heeft men ook de noodzakelijkheid in-» gezien zich meer bijzonder en meer rechtstreeks » bezig te houden met de belangen der werkende » klas : zoo ontstond het democratisch verbond. » In den beginne ontplooide deze nieuwe instel-» ling, die jong en vol leven was, zijne werkkrach- » ten op het werkterrein der federatie : deze aan-(1) Openbaar gemaakt in « Corrière d'Italia », en overgenomen en vertaald door « Le XX« Siecle », nummer van 14 Maart 1909. » zag de democraten met een zeker wantrouwen ; » daaruit ontstonden botsingen. Maar weldra » kwam men, ten minste in de meeste der geval->> len, tôt goede overeenkomst (1) Elk der twee » groote instellingen werkt thans op zijn eigen » terrein, maar geldt het de rechten der Kerk te » verdedigen, dan voelen ze zich genoodzaakt tôt » eenstemming optreden. » Die overeenkomst berust ten andere, niet in de » opslorping van de eene door de andere strekking, » maar op het evenwicht van beide, voornamelijk ; » betreffende de nationale vertegenwoordiging. » Dienaangaande is de redeneering der » democraten, in zake de eischen der 1 » werklieden te klaar om zich niet op te » dringen aan het gezond oordeel der » behoudsgezinden. » Het doorslaande gevoel der massa was, inder-» daad, dat van een groot wantrouwen jegens de » patroons ; van daar hunnen onoverwinnelijken » afkeer ten opzichte het feit, in de Kamers ver-» tegenwoordigd te zijn door volksvertegenwoor-» digers die — niettegenstaande ze met de beste » inzichten bezield zijn — toch altijd aanzien wor-» den als vertegenwoordigers van de patroons. Van /> daar ook de gedachte, rechtstreeksche vertegen-» woordigers der werklieden te vragen. Dit stand-; » punt wekte in den beginne verdenken, terwijl 1 » nog altijd wantrouwen jegens de democraten . » heerschte, maar stilaan verzwond dit verdenken, » de democraten bekwamen hun doopsel van recht-» geloovigheid en, van dit oogenblik af, als een » democratische groep eenig belang had verkregen, » werd bij de voorbereiding der wetgevende kiezin-, » gen van dit belang goedwillig rekening gehouden » en de democraten zijn thans gerechtigd HUNNE » kandidaten in de verhouding hunner sterkte aan » te duiden ; (2) en zoo komen de kandidaten der » democraten met de behoudsgezinden voor op de » dezelfde lijst ; de eene en de andere bekomen » zonder onderscheid de stem van de katholieke » kiezers, zonder dat men daarom de minste wjjzi-» ging verlangt van hunne wederzijdsche program-» mas. Kortom, 't is eene daad van wederzijdsch » vertrouwen ; 't is een handdruk gegeven ten » aanzien van den gemeenschappelijken vijand. » Eens de slag voorbij, keert elkeen, zonder mis-» stemd te zijn, terug tôt de uitvoering van zijn » programma, in voile vrijheid en onafhankelijk-» heid. » Ziedaar. Wij oordeelen dat, indien er ooit maggeschre-ven worden dat aile « commentariën overbodig zijn », dit nu wel het geval zal blijken voor elken katholiek die eenigszins van goeden wil is, met de belangen zijner partij is bekommerd en een goed denkbeeld bezit nopens de waarde der zienswijze van onzen doorluchtigen Primaat van België. * * * Overigens zouden wij de uitspraak van der-gelijk gezag nog kunnen doen gepaard gaan met ZEER TALRIJKEuitspraken van dehoogste bevoegdheden op het gébied dat ons bezig houdt. Maar daarop komen we ook wel in een volgend artikel terug en wij bepalen ons dit maal nog bij het volgende. Op 16 Maart 1905 schrijft M. Arthur Verhagen naar Z. H. den Paus Pius X eenen brief met het uitdrukkelijke doel vanwege Zijne Heiligheid volledige goedkeuring te verkrijgen in zake het streven van het belgisch katholiek democratisch verbond. M.Verhaegen schrijft in zijnen brief als volgt : « het belgisch katholiek democratisch ver- » bond beoogt, door zijne eigene middelen, de » huishoudelijke en beroepsorganisatie der werklie-» den, alsmede de wettelijke hervormingen die er •» het gevolg van zijn. » 't Is uit dien hoofde dat het verbond van mee-» ning is dat daar, waar zijne vereenigingen zich » voldoende hebben ontwikkeld, zij tôt hunne » huishoudelijke en beroeps werking eene volledige » onafhankelijkheid moeten bezitten ten opzichte » van de andere Katholieke groepeeringen ; in zake » hunne politieke werking eischen ze de vrijheid » op, zelf hunne kandidaten aan te dui-» den op de eene, gemeenschappelijke katholieke » lijst, in de mate van hunne sterkte, en zii wen-» schen dat hun die vrijheid niet betwist » worde » (3) Op dit schrijven antwoordde, in naam van (1) 't Is dat juist wat wij beoogen in het Land van Waas. (2) Dat is ook ons doel voor het Land van Waas. (3) Weeral : wij doen niet anders. Donderdag 23en Juli 1914. N1 14. Zesde Jaargang.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.