De waarheid: socialistisch weekblad

1250 0
close

Warum möchten Sie diesen Inhalt melden?

Bemerkungen

senden
s.n. 1917, 20 Mai. De waarheid: socialistisch weekblad. Konsultiert 29 März 2024, https://nieuwsvandegrooteoorlog.hetarchief.be/de/pid/3f4kk95m86/
Text zeigen

Over deze tekst

Onderstaande tekst is geautomatiseerd gemaakt met OCR (Optical Character Recognition). Deze techniek levert geen 100% correct resultaat op. Dit komt mede doordat oude drukken moeilijker te lezen zijn met software dan moderne. Dat betekent dat er onjuiste tekens in de tekst kunnen voorkomen. Er wordt gewerkt aan verbetering van de OCR software

10e jaargang. Nr 20 Prijs : 8 Gentlemen. Zondag 20 Mei 1917 DE WAARHEID (Jrgaan van den " Vrijen Socialistenbond „ Slechts hij die de vrijheid van anderen lief heeft is die zelf waardig. ALLE BRIEFWISSELINGEN TE ZENDEN NAAR: P. Se WStfe, Verspyenstraaf, 10, Oent Ve>r<imtwoortJelJ.|fe<a Gltee-ve» ABONNEMENTSPRIJSi: Voor 3 maanden, fr. 1-25. Voor 6 maanden fr. 2-50. Voor 1 jaar fr. 5-00. — Op voorhand betaalbaar. — Ânnoncen worden geplaatst volgens overeenkomst DE WAARHEID mag niet meer verkocht worden dan S centiemen. Gotlsdlenst, OnderwOs, Poliflek —o— (REPLIEK II) Het besproken arlikel van X. Z. begon met eene, volgens ons heel betwistbare be-vestiging, namelijk dat « het onderwijs, en vooral het officieel, altijd de speelbal geweest is van godsdienst en van politiek. » Wij be-weren dat de godsdienst zelve meestal de speelbal is geweest van politiek en ook wel van onderwijs. En het is juistomdat de politiek — niet te verwarren met de staatkunde — zich van het godsdienstig idee bediend heeft, om het zoogezegd 't zij voor te staan, 't zij te bekampen, maar inderdaad om oog-merken van heel anderen aard te verbloemen of te verduiken, dat de godsdienst bij de menigte in beteekenis en inaanzien verloren heeft. Ook het onderwijs, en vooral het officieel, heeft zich meerwerf aan den godsdienst be-zondigd, het eene met te beweren dat het onderwijs den godsdienst kon vervangen, het andere met vol te houden dat de godsdienst voor het onderwijs de baan moest ruimen. Wij vinden deze laatste stelling, die meer dan gewaagd is, in het artikel vanX Z. klaar en duidelijk uitgedrukt. Immers volgens hem, « kunnen godsdienst en onderwijs niet samen gaan ». Indien zulks echt ware dan zou men moe-ten besluiten dat de meeste geleerden van den verleden en zelfs van den tegenwoordi-gen tijd huichelaars waren, en dat schijnt ons niet steekhoudend. Montaigne, Newton, Galilei, Darwin en Pasteur, om maar eenige van de grootste en voornaams'e te noemen, waren godsdienstige mannen. Maar de godsdienstige gedschten of gevoelens dier geleerden waren niet dezelfde als deze der arme stakkers, die ge-looven dat een gewijd palmtakje hun huis van den bîiksem kan viijwaren. En hier rijst van zelf de vraag op : wat is godsdienst? Godsdienst, in den verheven zin van het woord, ontdaan van aile menschelijk geknoei en gezeur,.is een der hoogste wijzen van levensaanschouwing des menschen. Het is de uiting, hoe gebrekkig en hoe kinderlijk soms ook, van het gevoel en het besef van den mensch die, trapsgewijze, door de eeu wen heen, van den toestand van zich-zelf onbewust oerdier opklimmende tôt het onderscheid — en wetenschap is de kennis des onderscheids — van zijn eigen wezen van dit van het hem omringend heelal, be-seft hoe nietig klein hij daartegenover staat en, door dit besef, voelt hoe machteloos hij tevens is. Uit dit besef van eigen kleinheid spruit zeer natuurlijk bewondering en vereering voor 't heelal en uit dit gevoel van onmacht ver-zuchting naar hulp en steun. Ais men nu v/eet hoe gaarne de menschelijke zwakkeling gelooft wat met zijne vereering en verzuch-ting strookt, dan valt het van zelf te begrij-pen hoe de godsdienst bij aile min of meer beschaalde volkenis te voorschijn getreden. Want godsdienst is een idee dat men bij aile eënigszins beschauf Je volken en rassen oitmoet. Het zijn maar alleen eenige, het laagst bij den grond staande en zich nauwe-lijks boven de apenmenschen verheffende menschenstammeri, zooals de Boschjesman-nen in Midd-m-Afrika, de Vuurlanders in Zuid-Ameri'ja, de Australicrs in Oceanie en eenige andere wilde volken in c e Oerwouden van Brazilien, in de gebergten der Pbilip- pijnsche eilanden en het bitinenland van Java, Bornéo en Papoeasie, die er geen godsdienstige begrippen op nahouden. Godsdienst is de poging van de vooruit-strevende menschheid om eene verklaring te bedenken van het bestaan van haar eigen wezen in verband met al de geheimzinnige wereldkrachten die haar omringen, behoer-schen of bedreigen. Die verklaring is het logisch gevolg van de twee verschillige fac-toren, die hem, den mensch, er,toe drongen om ze uit de diepten zijner ziel tôt dé opper-vlakte zijns bewustzijns te brengen, namelijk het verstand en het gevoel. Aïs men daarbij zijne aandacht wijdt aan het feit dat het gevoel bij den mensch bestendiger werkt dan het verstand, dan komt men er ais van zelf toe om het aanzijn en het wezen van den godsdienst, zooals die zich bij de verschillige volkeren en individuën voordoen, a! naar hunnen graad van ontwikkeling, als heel natuurlijk en van zelf sprekend te verklaren. Godsdienst en onderwijs (of wetenschap) kunnen dus heel wel samengaan, zooals verstand en gevoel samen in hetzelfde gemoed kunnen huizen. Het gehalte van den godsdienst zal afhangen naar gelang het eene of het andere hetelement — verstand of gevoel — bij een volk of een individu overheerscht. Het verstand dat zich wil verklaren het ontstaan en het bestaan der dingen, zoekt daarvoor eene btnaming, en die naam is God, wat zooveel beteekent als « hij die of dat wat is ». Allen die naar eene uitlegging der wereld zochten hebben daarvoor in hunne wederzijdsche talen of formulen een gelijk-aardige benaming gevonden : Marduk, Bosd-dha, Brahma, Elohim, Jehovab, Theos, Jupiter, Manitou, Allah, God, de Groote Bouwmeester, het Opperwezen, enz. En hei gevoel, dat iets van dit Opperwezen hopen of duchten wil, heeft den dienst uit-gedacht om dit Opperwezen voor zich guns-tig te stemmen. Dat er r u in het verleden en in hetheden, en weliicht ook in de toekomst, minderwaar-dige, slechts om het aardsche slijk bekom-merde, menschenkinderen gevonden werden, worden of worden zullen, doet niets af van de grootheid en de verhevenheid, — voor zooveel het menschelijk wezen op grootheid en verhevenheid aanspraak maken mag — van het godsdienstig idee. A!s dit idee aan 't tanen is gegaan, dan komt dat hoofdzakelijk omdat het onderwijs de verwaandc aanspraak heeft doen gelden hetzelfde te vervangen en de politiek den slimmen opzet heeft uitgevonden er een instrumentent regni, een overheerschings-werktuig van te maken. Sphinx. VAN ALLES WAT Als da vos de Rassis predikt. — Nand spelt aan den nieuwen bisschop vnn Gent, Mgr. Seghers, geducht de les en vindt dat hij zijne bisschoppelijke loopbaan « slecht begint ». Nand pent : ' Maar wat ons voornamelijk treft in dat (herderlijk) schrijven, is dat Mgr. Seghers, na terecht het lijden der werkersbevoiking te hebben vastgesteld,/rce/ ledige handeti afkomt voor hetgeen de redding aangaat. » Hij vraagt ons alleen bctrcuwen te stellen in den goddelijken zaiigmaker en in zijn kruis en 't is in naam daarvan dat de nieuwe bisschop tôt ons komt en ons zijn lief de betuigt. » Ehwel, Monseigneur, 't is al een beetje mager voor uwe bisschoppelijke handgifie». * * * \ Dat pr.iten oorden waren, de Brusselaars hadden er veei, zpgt een Viaarrrsche spreekwoord. Maar Nand steekt de Brusselairs ferm de loef al. Het is heel ge-mikkelijk om den bi.-schop van Oent van onmacht te beschuMigen en daardoor te liten vero, dèrstellen da men zelf e.:n .« felle Jan » is voor hetgeen de redding aangaat... In zijn nunimer van 22 Aprii 1.1., liet Vooruit onder de rubriek «klachten» een brief gerichtaan «Mijnheer Atiseele » verschijnen, waarin de volgende volzinnen Voorkwamen: ' « Mijnheer, als 't u belieft geef ons toch wat meer pataten of wat meer brood a. u. b. » Ik kan mijne drie kinderen niet meer voeden. Doe wat ge kunt. » Daarop werd geantwoord in name der redactie van Vooruit : « Het ontvangen van dergelijke brieven stemt ons ecrder treurig en dat doet ons pijn. » Dient het gezegd te worden dat gezel Anseele het rantsoen van pataten en brood en aile voedingswaren zou vermeerderen indien zulks in zijn macht lag? » Niemand twijfeit daaraan. Helaas, onze partijge-noot beschikt over die macht niet en ailes wat wij kunnen is daarover ons spijt uitdrukken en de hoop koesteren, dat deze wreede oorlog zoo spoedig moge- lljk eindige, beter vandaag dan morgen. Red. » * * # 1s dat ook niet *een beetje mager»? En dat nog van v.'ege kerels die dierven beweren dat zij in staat waren de wereld te besturen; en die den wcrklieden voor-hielden dat zij het heil der menschheid hier op aarde gingen verwezenlijken, terwijl Mgr. Seghers, als prins der K. Kerk, dat niet zal doen. immers zijn meester Christus heeft het uitdrukkelijk gezegd: Mijn rijk is niet van deze wereld. Die roode apostels zijn nog de onuits'aanbaarste van allen. Zwijgen. — Joz. Coole liet in Vooruit van 30 April de volgende sappige ontboezemingen los : f De onkunde en onwetendheid der massa over ons . 'dôti eti sireven, île begripsverwarringen over de be-staande maatschappelijke stelsels en hunne gev< lgen, flink in de hand gewerkt door eene vet betaalde bur-gerlijke journalisten kliek, was en is nog de reden waardoor n >g zoo vele menschen zich door de bur-gerpers in 't achteruiije laten meenemen, regelrecht tegen hun eigen klassenbelangen in. » Wij weten niet recht of wij in Vooruit's meening ook bij die vet betaalde burgerspers begrepen zijn. Maar een ding is zeker, 't is dat hij ons maar immer zonder kik noch mik te geven laat begaan. Wij gelooven niet dat de opsteilers van Vooruit hun pennewerk gratis om de gaaien te vermeïen ten beste geven. Maar na 't voorgaande stelt zich de vraag: zijn zij betaald om ons maar ongemoeid te laten voortgaan ? En als men den scliijn wil aannemen om ons toch te keeren, waarom dan deurwaarders, pleitbezorgers, advccaten en andere burgers, te werk gesteld om ons te bestrijden, als men over een eigen pers beschikt? Worden aldus «de begripsverwarringen over de be-staande maatschappelijke stelsels en hunne gevolgen» door Vooruit zelf niet in de ha"d gewerkt ? Wie behoort er dan tôt die «vet betaalde burger-lijke journalisten », de opsteilers van Vooruit of wij? Over menschenkudden. — « De bissclv p van Luik, in de wereld de heer Marten Rutten, heeft zijn kadde toe-gelaten de vijftigste verjaring te vieren van zijn pries-ter a ijding. « Luikerland bestaat niet alleen uit Walen. Limburg en het kanton Landen, met de dorpen ten Noorden en ten Noord-Oosten van de provincie Luik, die op enkele na, aile in merg en been niet alleen Vlaamsrh, maar ook Roomsch zijn, geheel de Vlaamsche bevolking van Luikerland, viert en beschouwt haar bisschop als de grootste overheid, de edelste voor haar op aarde. » Zoo schrijft Steven Boersen in zijn briefwisseling aan Vooruit van 30 April : Weet Steven dan niet dat het met een deel der bevolking van Gent eveneens zoo gesteld is? Maar met dit verschil dat de bisschop Rutten hier vervangen is door den profeet Anseele. 1s volgens hem de eene kudde verkieslijk boven de andere? Waarom? Waar ligt het verschil? Ja, zou hij misschien antwoorden, het verschil is dat bisschop Rutten maar alleen over de zielen zijner kudde regeert, teswijt profeet Anseele niet alleen over de zielen, maar ook over de samenwerkende vennoot-schappen en de drukpers zijner gaaien beSchikt. Dit verschil is niet te cnderschatten! Godsvrode. — Gelezen in Vooruit den volgenden weergalm uit Kortrijk : « In 't bijzonder nu waren de meeningen wijd uiteen-loopend of er, ja dan neen, gedurende den oorlog gewerkt moest worden, met de beschikbare middelen, aan de vers, reiding onzer gedachten. Heden worden er nog in zich zelf berustende karakters gevonden — gelukkig klein in getal — die zich blind staren op de klerikale hengelroede, waaraan de godsvrede als een aatilokkend lokaas^te hengelen hangt, en die vati oor-deel zijn dat al die dingen behoeven te ruslen tôt na den oor'.og ». Die « in zich zelf berustende karakters — gelukkig klein in getal — » zijn vooral te zoeken in Vooruit's opstehaad, als het gaat om De Waarheid. En 't is niet alleen nu, gedurende den oorlog, dat ze ons den « Godsvrede » gunnen en al de dingen, die wij hen voorwerpen, laten rusten : neen, die Godsvrede duurt nu al op 't tiende jaar! Ja, zijne lankmoedigheid gaat zoo verre dat de be-heerraad der samenwerkende vennootschap «Vooruit », in vertwijfeling gebracht door het slecht effekt dat die « Godsvrede » maakt op de meeningen der « gaaien », er niets beters op gevonden heeft dan zijnen toevlucht te nemen tôt de burgerlijke klassenjustitie om ons door de gedwongene betaling van 10,000 ballekens, « eco-nomisch » tôt de overtuiging van ons ongelijk te brengen.Nu, dat is een misgreep van wege dien beheerraad : immers zulke streken zijn noch min noch meer dan kapitalistische praktijken! Vingerwijzing voor verstandige gaaien. — In de kolom-men van Vooruit, kwamen eenige regelen voor welke voor deze gaaien, welker hersenen niet hopeloos ver-stard zijn, als een bliksemstraal door hun brein zouden moeten dringen : « De pers is in de handen eener partij of klas het machtigste en doeltreffendste middel tôt opleidende en propageerende doeleinden; daarmede dringt men door tôt in de verborgendste lagen der massa en bereikt men uitslagen naar gelang der hoedanigheid waarmee het wapen aangewend wordt ». Dus niet naar gelang van de min of meer eenvoudige verkondiging der waarheid, maar naar gelang der kneperigheid waarmede men op het gemoed en het gevoel — het verstand zorgvuldig verwijderende — weet in te werken. Welnu, gaaien van « Vooruit », kijkt rond u en stelt aan u zelven en aan uwe medegaaien de vraag : wie heeftuwe drukpers in handen, wie beschikt er dus over het machtigste der door u gesmede wapenen? Onze medewerker « Sphinx » heeft die gedachte breed ontwikkeld in zijne artikelen over « Drukpers, onderwijs en vrije wil ». GROOTEN STELEN, KLEINE STELEN... Hebt ge nog een oude krant van vôôr den oorlog liggen? Lees daarin de kroniek der diefstallen en vergelijk ze met die van thans, een tijdverdrijf dat u niets kost. Vroeger werden juweelen gestolen, en zilverwerk, en loo-den buizen, en aandeelen van een stadslee-ning, en bankbriefjes. Toen gingen de heeren dieven liefst regelrecht naar de brandkast; nu gaan ze regelrecht naar de schapraai. Alleen het eten heeft nu waarde. Met geld of met goud kan menriet eens een dubbel rantsoen krijgen van dat beter, van dat witter brôod dat ons sedert enkele dagen te Brussel gegeven wordt, maar waar we alweer te weinig van krijgen om te leven en te veel om te sterven. Ik sla een krant open, de eerste de beste onder de vele, die op mijn werktafel liggen. 't Is omdat men brood en koren weigerde dat zeven gewapende mannen Lodewijk Walra-vens en diens knecht, Emiel Vervant, met messteken hebben gedood en Theofiel Wal-ravens doodeiijk gewond, te St-Maria-Lom-beek. In de Lakenstraat werd een kerel aan-gehouden die gestolen cacao vervoerde. In een slagerswinkel der Keulenstraat en in een andere van den Leuvenschen steenweg heeft men groote stukken vleesch gestolen. In de Grisarstraat stal men voor 2,500 fr. eetwaar. Dit voor Brussel en omstreken. Te Luik, in het Sportpaleis, werd drie hon-derd kilo ossenvleesch en gerookte worst meegenomen. Er werd brood gepikt in de rue de la Liberté en in de rue Villètte. In het Naamsche, te Cognelee, stal men 250 kilo graan, 100 kilo aardappelen en anderen mond-voorraad. Te Loyers hebben dieven 130 kilo meel, 35 kilo rijst en 30 kilo boonen meegenomen. Dat ailes staat te lezen op een en dezelfde bladzijde van een krant, die ik uit den hoop heb gehaald. Er staat echter nog wat anders in te lezen. Te La Louvière heeft een arme drommel een hesp gestolen. De dagbladschrijver, die dezen diefstal in zijn krant verhaalt, zegt dat

Over deze tekst

Onderstaande tekst is geautomatiseerd gemaakt met OCR (Optical Character Recognition). Deze techniek levert geen 100% correct resultaat op. Dit komt mede doordat oude drukken moeilijker te lezen zijn met software dan moderne. Dat betekent dat er onjuiste tekens in de tekst kunnen voorkomen. Er wordt gewerkt aan verbetering van de OCR software

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Over deze tekst

Onderstaande tekst is geautomatiseerd gemaakt met OCR (Optical Character Recognition). Deze techniek levert geen 100% correct resultaat op. Dit komt mede doordat oude drukken moeilijker te lezen zijn met software dan moderne. Dat betekent dat er onjuiste tekens in de tekst kunnen voorkomen. Er wordt gewerkt aan verbetering van de OCR software

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Over deze tekst

Onderstaande tekst is geautomatiseerd gemaakt met OCR (Optical Character Recognition). Deze techniek levert geen 100% correct resultaat op. Dit komt mede doordat oude drukken moeilijker te lezen zijn met software dan moderne. Dat betekent dat er onjuiste tekens in de tekst kunnen voorkomen. Er wordt gewerkt aan verbetering van de OCR software

Er is geen OCR tekst voor deze krant.
Dieses Dokument ist eine Ausgabe mit dem Titel De waarheid: socialistisch weekblad gehört zu der Kategorie Socialistische pers, veröffentlicht in Gent von 1906 bis 1918.

Bekijk alle items in deze reeks >>

Zufügen an Sammlung

Ort

Zeiträume