20 Mei 1916 Nr 21 39e Jaargang HET VLAAMSCH HEELAL Vrij en Onafhankelijk Katholiek volksgazind weekblad voor Vlaamsche en Algemeene Belangen — - ■ — - ■ ■ ■ IW8CHRIJVIIÏGSPRIJ8 Voor een jaar fr. 5.— Voor 6 maanden » 2.75 Voor 3 maanden » 1.50 Voor Nederland » 5.50 Voor 't Groot Hertogdom Luxemburg. . » 5.50 Voor andere landen » 7.00 Dit blad verschijnt den Zaturdag morgend.— Men teehent in bij den Uitgever en in aile postbureelen, alsooh bij de briefdragers. HOOFDOPSTELLER : JUJtlAIN JjJiJliiVlAiN» Deo Juvante Vincam ! Aile artihelen en mededeelingen moeten v<Sôr Dcmderday avond ten bureele besteld zijn, uitgenomen de aankondigingen, die worden ingewacht tôt Vrijdag avond. Afzonderlijke nummers van dit blad zijn te bekomen ten onzen bureele, Carnotplaats 65. — 1 O centiemen het nummer. il « IIIOI1 Den regel fr. 0.20 Kleine aankondiging » 0.50 Begrafenisbericht » 5.00 Groote aankondigingen bij overeenkomst. Voor aankondigingen buiten de provincie, wende men zich tôt de A.gencie HAVA8, Martelarenplaats 8, Brussel, en Beurs-plaats 8, te Parijs. Voor aile andere aankondiaingen ten bureele Cai*notpl»ats (Laar) 6K, Borgerhout-Antwerpen Eenvoud en Duidelijkheid Deze laatste jaren is in de taal- en letterkundige wereld eene erge afwij-king waargenomen «an hetgene men noemen mag : eenvoud en duidelijkheid. Reeds dikwijls hebben wij daarover geschreven, maar het kan niet genoeg herhaald worden, dat het in 't belang van schrijvers en lezers is eene een-voudige en duidelijke taal te bezigen en te lezen. Voor de jonge lezers vooral, vermits een der beste middelen om de taal grondigte kennen en te begrijpen, om haar te kunnen gebruiken en te schrijven, juist bestaat in het uitkiezen van goede of degelijke schrijvers, die in eenvoud en duidelijkheidhunnegrootste kracht putten. * * * Daartegen wierd erg gezondigd, niet alleen door 't verwringen van taal en stijl, maar ook door 't gebruik van uitheemsche of moeielijk gesmeedde woorden. Bij sommigen heette dat « kunst », maar 't was een kunst die het klein getal lezers waarop de Vlamingen konden steunen, nog mer-kelijk deed verminderen. Het is immers een gekend feit, dat werken van dien aard slechts eenige honderden lezers konden verwerven, niet genoeg om de kosten der uitgaven te dekken. * * * Op aile gebied wierd door velen deze laatste jaren gestreefd, om tôt de eenvoudigheid der oudere schrijvers weer te keeren, en tevens om het onnoodig gebruiken van Fransche of bastaardwoorden te bevechten. Want het voorbeeld der zoogezegde * grooten » werkte nadeelig op den geest der minderen. Nogtans wierd de kwaal eerder uitgebreid dan verminderd, want velen deden als om prijs om « hun » Vlaamsch met de meest Fransche woorden te doorspekken, onverstaanbaar zelfs voor meer ontwik-kelde lezers, die er ons meermaals hunne klachten over deden. * * * Het radbraken onzer taal en de verfransching gebeurden niet enkel in boekwerken en geschriften, maar ook in allerhande opschriften ten dienste van 't volk. Zoowel in openbare bestu-ren als op de gevels der huizen, waren de meest potsierlijke uitingen van die verbastering te zien. In de berichten der openbare besturen was zulke handelwijze niet verschoonbaar, vermits de bedienden, aangesteld om op te stellen en te vertalen, ten minste bevoegde lieden moesten zijn volgens hun exaam en hunne jaarwedde. * * * In Nederland wordt thans een strijd tegen dezelfde misbruikenaangebonden. Zells de Burgemeester van Utrecht heeft bij omzendbrief zijne onderhoori-gen aangemaand, in winkelopschriften zuiver Nederlandsch te gebruiken. Hij zegt dienaangaande het volgende, naar aanleiding van de opmerkingçn der Taalcommissie nopens dit verkeerd gebruik : « Gaarne mijn voile instemming betuigend » met het streven der Taalcommissie, omdat » ik met haar meen, dat op ieder goed vader-» lander de plicht rust zijne moedertaal in » eere te houden en zooveel als in zijn vermo-» gen is, haar zuiverheid te helpen handhaven, » doe ik een beroep op de iDgezetenen dezer » gemeente, om krachtig mede te werken tôt » het doen verdwijnen van vorengemeld » misbruik en alzoo te bewijzen, dat bij hen » het gevoel voor het goed recht van onze n moedertaal niet ontbreekt. » * * ♦ Zulke aanmaning zou niet alleen in vele Belgische steden te pas komen, maar zelfs in gemeenten en dorpen. In het minst gekende dorp, waar zelden een vreemdeling den voet zet, zijn er opschriften van winkels in Fransch of in gebrekkelijk Vlaamsch te ontwaren. Dit is een onzinnig gebruik, dat in de gewoonten van 't volk voortleeft, zonder eenig doel of zonder eenige noodzakelijkheid. * * * Hoe klein in schijn, geven die misbruiken nogtans een slechten dunk van het volk en van de vakmannen, die heele dozijnen taal- en spelfouten op de muren kletsen. Het zou een kluchtig iets zijn, dienaangaande eene verzameling te zien van potsierlijke opschriften, die het minste schoolkind zou kunnen verbeteren. * * * « Den wijze is niets te gering », zegt het spreekwoord en dit komt hier van pas om misbruiken uit te roeien, die, alhoewel klein in schijn, nogtans bedroevend zijn voor den geestes-toestand van velen. Iedereen die eenig onderwijs genoten heeft, zou er prijs moeten op stellen de moedertaal zonder spel- of taalfouten te kunnen bezigen. Eigenwaarde en eergevoel moeten ook in kleine dingen te vinden zijn. * * * De oproep van den Burgemeester van Utrecht zal denkelijk veel goeds te weeg brengen, niet enkel dââr, maar ook in andere gemeenten. In België kan dit voorbeeld gevolgd worden. Ook de klanten van winkels of andere bedrijven kunnen daartoe veel bijdra-gen. Een goed woord of eene gepaste opmerking kan voldoende zijn. Dreige-menten zijn af te keuren, want die hebben doorgaans een tegenovergesteld uitwerksel. J. L. DE TOESTAND HIER EN ELDEBS NEDERLAND. — Artikel 192 der nieuwe Grondwet, betrekkelijk de nieuwe regeling van het openbaar en vrij onderwijs, blijft voort-durend in bespreking. Uit die bespreking blijkt, zoowel in de dagbladen als in de Kamer, dat de partijen erg wantrouwend tegenovereen staan en bevreesd zijn voor niet-uitvoering of valsche uitlegging der voorgestelde of reeds gestemde wijzigingen. Eerst schenen de voor-stellen der bevredigings-commissie eenieder te bevallen, maar naarmate deze besproken en toegeiicht wierden, kwamen allerhande wan-trouwende « veronderstellingen » twijfel wer-pen over de goede trouw der commissie. Zoo gaat het gewoonlijk : waar de politiek haren staart laat zien, daar bemerkt men ook aldra het venijn, getrouw aan de Latijnsche spreuk : in cauda venenum... X Ondanks het verbod tôt uitvoer van een aantal levensmiddelen en andere waren, weten dowoekeraars en smokkelaars toch tôt hun doel te komen. Het ergste is, dat de Regeering niet zelden beschuldigd wordt, dit leidelijk te laten ge'oeuren, ondanks de voorgeschreven maat-regelen.—o— IERLAND. — Het gevolg van den opstand in Ierland is eene strenge beteugeling van aile ophitsers. Eenige aanleiders zijn reeds terecbt gesteld en velen zullen nog volgen, alhoewel voorname Staatslieden en partijleiders er op aandringen, van de opstandelingen geene « martelaars » te maken. Maar 't is hier het krijgsgerecht dat handelen moet en daartegen is doorgaans niet veel te doen. —o— ZWITSERLAND. — In Zwitserland zijn vele wegloopers of « déserteurs •> van verschillende landen en legers. Deze lieden worden niet aanzien als strijders en dus niet geïnterneerd ; zij zijn volkoman vrij, maar meestal ook in een ellendigen toestand, zonder toekomst en zonder uitkomst Velen moeten door de liefda-digheid ondersteund worden. Nederland heeft een zelfde besluit genomen tegenover deze per-soneu die meer ongelukkig dan misdadig zijn. —o— r AMERIKA. — Tusschen de Vereenigde Staten en Mexico is de grensregeling nog niet bepaald vastgesteld. Generaal Scott die met generaal Obregon dienaangaande een vergelijk moest treffen, is daarin niet kunnen gelukken. De zaak zal nu verder moeten afgehandeld worden tusschen Carrenza en de Vereenigde Staten. X Het Panama-tianaal dat sinds eenige maanden onbevaarbaar is geweest tengevolge eener groote aardverscliuiving en instorting, is thans zoo goed als hersteld. De Commissie die het toezicht over de uitgevoerde werken heeft, denkt dat de stevigheid van 't Kanaal niets meer zal te wenschen laten, of althans dat er geene groote aardverschuivingen meer zullen gebeuren. —o— ZUID-AFRIKA. — De opstand in Zuid-Àfrika, over eenige maanden onderdrukt, wordt milder behandeld dan deze in Ierland. Generaal Muller, Piet Grobler en Van Broejkhuizen bygenaamd de pruteet van Rens-burg, zijn in vrijheid gesteld. Generaal Kemp, User Fontein en het oud-Kamerlid Wessel-Wessels zijn nog in de gevangenis. —o— ENGELAND. — Het invoeren van den algemeenen dienstplicbt sctiijnt geene betrek-king meer te zullen hebben met den huidigen oorlog. Ministers en partijen komen maar niet overeen. Het vrijwilligers-leger zal in aile geval niet meer als uitsluiteiid en enkele krijgs-macht in voege blijven De dienst zal verphch-tend zijn, getieel of gedeeltelijk Het is enkel over de toepassing van dit stelsel dat de Ministers en de partijen het niet eens kunnen worden, alhoewel reeds eenige stemm'ngen in de Kamer hebben bewezen, dat het grondbegin door de groote meerderheid wordt aanvaard. Pax Uit de Gazettenwereld In het Engelsch Lagerhuis wierd gevraagd, door Elue Davies, of het niet wensctielijk zou wezen dat de artikelen in de groote Engelsche dagbladen over voorname Staatkundige gebeur-tenissen of belangen, zouden onderteekend zijn, opdat, de lezers zouden weten welke waarde zij daaraan moeten hechten. Minister Herbert Samuel antwoordde, dat, zoo deze maatregel wenschelijk ware, hij toch niet zou' toe te passen zijn. Alhoewel de persoonlijkheid des schrijvers een groot gewicht aan zekere artikelen geeft, is de besprokene zaak er niet altijd bij gebaat. Deze moet uit en in haar zelve goed en waar zijn, zoodat de naam van den schrijver kan gemist worden. Het is echter een tweesnijdend wapen. Het kan gebeuren dat de naam van den schrijver meer gewicht aan een artikel geeft, terwijl een zelfde artikel, even goed of beter geschreven, niet in aanmerking zou komen, indien de naam van den schrijver gekend ware. Over het kapittel der naamloosheid zou eene belangrijke bijdrage te leveren zijn. Hildebrand IN EN OM DE SCHOOL Losse Opstellen over Opvoeding en Onderwijs in min breeden zin III De Engendaal-School te Soest Laat ons nog even bij Nederland vertoeven, want er is onder opvoedkundig opzicht veel te zien en op te merken in het land « uit wier en dras geweld. » En voor het oogenblik is het voornaamste : de op 1 September 1913 geopende Engendaal-school te Soest. Wel is waar mag de opening eener school niet als iets bijzonders doorgaan, doch hier is het de school zelfs die « iets bijzonders » aanbiedt, en wellicht is men er in den vreemde, sedert de verschijning. in Pebruari 1913, van het opstel L'Ecole Nouvelle Engendaal à Soest, in Minerva, meer mede bezig dan in menige Nederlandscbe gesloten kringeijes van vakmannen. Zooals het hooger reeds gezegd en aange-toond is geworden, is de sticLting eener school, i op de nieuwere opvoedkundige begrippen gesteund, geen kleinigheid in de opvoedkundige | wereld, en in het geheel geene kleinigheid onder financieel oogpunt. Tôt hiertoe waren de « Nieuwere Scholen » slechts toegankelijk voor de kinderen van begoede, soms zelf van vermogende ouders : de eenige uitzondering was de reeds vermelde Humanitaire School van Laren. die vooral in het buitenland zooveel A S opgang maakt. Getuigen daarvan de tallooze vertalingen, die mijn opstellen over die merk-waardige school mochten genieten ; getuige daarvan ook de drukke briefwisseling die daardoor ontstaan is : zelfs de eerbiedwaardige Tolstoy schreef me, weinige dagen voor zijn dood, nog om inlichtingen desaangaande, doch ons untwoord zou hem nimmer toekoruen. Eene « Nieuwere School » voor het volk, voor het kleine volk zelfs. Noch Reddie, noch Lietz, noch Desmolins, noch wie ook, die met de nieuwere opvoeding vertrouwd is, zou zulks durven droomen ! En 't is nochtans aan de wilskracht, aan den durf van een man, van een Hollander, Dr J. van Reb:s, toe te schrijven, dat Nederland — en tôt hiertoe Nederland alleen — zulk een school verkreeg. En op 1 September 1913 trad zoo eene tweede school in werking. Het « Genootschap voor Algemeene Levensverbeffing » : Chrees-tarchia, van Soest, had op de gronden die zij aldaar bezit, eene « Nieuwere School » opge-richt : de Enge<idaal-School, waarvan Mej. Mina Telders, die ik reeds te Laren aan 't werk mocut zien, de opvoedkundige leiding op zich nain. « De schoolopvoeding, » leest men in het eerste geschrift, door het Bestuur uitgegeven in Januari 1913, met inbegrip van het schoolonderwijs, hoezeer ook den laatsten tijd in menig opzicht van vooruitgang getui-gend, acht genoemde Stichting (d. i. Ctirees-tarcliia) toch in 't algemeen op de 'oestaande scholen nog zooverre ten achter bij de opvat-ting t'ie zij dienaangaande bezit, dat het voor haar meer dan een bloote aanleiding, maar veeleer een scnoone roeping werd, om zelf in een eigen school datgene te verwezenlijken, wat zij vurig hoopt dat, na vele, vele jaren, eens de gewone toestand op de scbolen in 't algemeen mag zijn geworden. <• Hieruit is reeds duidelijk geworden, dat de Engendaal-School zich niet tegenover de openbare school stelt noch tegenover bijzondere scholen, al zal zij met beide punten van verschil vertoonen. Met de meeste bijzondere scholen zal zij hierin verschillen, dat zij niet sektarisch zal zijn. Verder wil zij méér zijn dan de openbare school nu is ; zij wil haar taak vollediger opvatten. Geen uitsluitende aanbren-ging dus van verstandelijke kennis, maar het bevorderen van een zoo volledig mogelijke ontwikkeling van het jonge mensch-levenije, en dit laatste derhalve op een vrije religieus-humanitairen grondslag. Een harmonischo ontwikkeling dus van ziel, verstand en liciiaam. » * * * Waar dit standpunt in de praktyk leiden zal, wordt door Mej. Mina Telders beknopt uiteengezet in de volgende regels van het eerste geschrift : « Bij de bespreking van de inrichting der Engendaal-School wenschen wij allereerst den nadruk te leggen op de gunstige omstandig-heden, waarin de kinderen, die haar bezoeken, zullen verkeeren door de vrije ligging van het schoolgebouw, de van aile zijden toestroomende frissche lucht, de omgeving van velden, bosschen en heide, de gelegenheid tôt gadeslaan van den oœgang met de natuur in al haar openbaringen in elk jaargetijde. Ook in het schoolgebouw zullen zij overvloed van frissche lucht en helder licht hebben en door lichte, vroolijke kleuren zijn omringd. Wat de hun te geven leiding betreft : die zal zich in den aanvang bezig houden met de ontwikkeling bunner lichamelijke vermogens en hunner zintuigen. De beginselen van Frœbel en Pestalozzi zullen ons hierbij dan, evenals in de volgende leerjaren, tôt richtsnoer strekken. Het eerstî onderwijs zal zich aan de omgeving vastknoopen en zijn een leeren kennen daarvan in overeenstemming met de bereikte trap van innerlijke ontwikkeling, vôôr er zal worden overgegaan tôt schriftelijke uitdrukking van gedachten of, door dezen, opnemen van die van anderen. Bij het beginnend lees- en schrijf-onderricht zal de stof hoofdzakelijk worden ontleend aan de omgeving van huis en school, aan het planten en dierenleven, zooals zich dat in de verschillende jaargetijden aan de kinderen voordoet Zij zullen den boer in zijn dagelyk-schen arbeid zien en door herhaalde bezoeken aan de werkplaatsen, de beroepen en bedrijven leeren kennen, die in het dorp en de naaste omgeving worden uitgeoefend. Hierin zullen wij met liankbaarbeid de richting volgen, die Jan Ligthart ons door zijn jarenlangen, vruchtdragenden arbeid heeft aangewezen. » Hun omgeving leerende kennen in het werk der natuur en der volwassen menschen, zal hun zelf ook ruimschoots gelegenheid gegeven worden, aan hun begeerte naar arbeid, voor hun leeftijd geschikt, te voldoen. Aile materialen, die in den tegenwoordigen tijd voor den handenarbeid van kinderen worden benuttigd, zullen daar voor worden gebruikt. Op het nut van de te maken voorwerpen voor huiselijk en eigen gebruik zal, naast het ontwikkelde van den arbeid, worden gelet, 1

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.