icht on veertigbte jaar Z<aLcrdag 18 Juli 1914 Ruminer 29 fr. 5-00 I juv>, met de post besteld ÏU3S NOQfiD-NEDERLANO frtnco 3 s. 25. 8* thoBBemcntsprijs il roerop betiaifeiar laokoRdi^-ïE^eiî 1® «• 4*n drnVre^l WK JES *27 fr. 5-00 '» jv&n, atet de past fecata&d «ÊSaifôSMfjOeU» franco 3 g. 85. &t abeRBemeabiprij» fe (!cU»4b*«. &ftnfe«nd*gtatg«» 3S«*4sn VOLKSBELANG VERSCHIJNENDE ELKEN ZATERDA© Afzonderlijke nuamers lijn te bekomen bij AD. HOSÏE, Galgenberg en bij AD. HERCKENRATH, Veldstraat 47, te Gent, en bij aile gazetverkoopers, tegen 10 cent. BUREEL VAN HET BLAD : Galsembers, 23. te Gex»t. Aile mededeelingen. brieven, handschriften, enz., vrachtvrij te sturen Aan de Redactie van het Volksbelang, Galgenberg, 23, Gent. Inhoud : Buis en Rooses. — De verhlaringen van Minister de Liroqueville te Thurnhaut. — Droevig. — Vlaamsche Belangen. — Uit Hasselt. — De Guldensporenfeesten. — Hel Schoolfeest. — De Rubenscanlate le Gent. — Sterfgevallen. — Muséum » van het Volksbelang. — Kunst- en l.etternieuws MAX ROOSÉS. Buis en Rooses. Deze veek heeft Bdgië twee zijner beste en beroemdste zonen verloren. Maandag namiddag overleed te Brussel de oud-burgemeester Karel Buis. Hij was in 1837 geboren en nagenoeg 78 jaar ond. In den nacht van Dinsdag overleed te Antwerpen de oud-conservator van het Plantijnsch Muséum, Max Rooses, die twee jaar jonger was dan Buis. Beiden sterven in de voile kracht hunner schitterende g :estvermogens, in voile glorie, œag men zeggen 5 want hen omringde de hoogachting en de bewondering van gansch hun volk. Beiden waren groote Vlamingen, waar onze stam in België fier op zijn mocht. Karel Buis was de zoon van eenen rijken goudsiuid van Brussel, wipns winkel nog bestaat rechto\er de Galeries St. Hubert. Vadet Buis waseenkunstenaar in zijn vak en zijn zoon erfde van hem eenen fijnen kunstsmaak en eene steike lïefde voor de kunst in al hare uitingen. Op het Brusselsch atheneum was Karel Buis de studieniakker van Woeste, Paul Janson, Graux en meer andere mannen, die naast hem in al erlei richtingen geschitterd hebben. Hij bezocht geene hoogeschool, maar zijn vader liet hem lange reizen in 't buitenland doen om zijnen kunstsmaak te vormtn Dat was voor den jongen man een hooger onderwijs op het gebied van het schoone, zooals hij het in België niet kon vinden. Naar Brussel teruggekeerd, bleef hij buiten de bloeiende handelszaak van zijn \ader en hij wijdde zich uitsluitendaan de kunst en aan de vraagstukken van algemeen belang. Een der eersten begreep hij in België dat ons rerachterd volk door het onderwijs en door andere dergelijke \olksinstellingen moest opgebeurd worden. Jn Nederland had hij de veelzijdige werkzaamheid van de Maatschappij Tôt Nut van 't Algemeen leeren kennen en be-wonderen.Zijn droom werd : het oprichten in België van eene machtige volksmaatschappij in den-zelfden geest. Met eenige Brusselsche vrienden stichtte hij in 1864deZ«^tte de l'Enseignement. Nederland had liflj leeren hoogachten en dit bracht hem, den verfranschten Brusselaar uit den rijken burgerstand, tôt zijne taal en tôt zijn volk terug. Aan zijnen invloed is -het te danken, dat de Ligue niet uitsluitend Fransch bleef, maar 00k in Vlaamsch-België al s Onderrichtsbond eenige diensten bewees. Doch daar was het Willems-fonds reeds sedert 1851 werkzaam en Buis was de eerste om te erkeniien, dat Vuylsteke en zijne schaar moedige medestrijders het verder brachten in Vlaanderen dan zijne halfslachtige Ligue de VEnseignement, die vooral te Brussel en in 't Walenland diepe wortels mocht schieten. Buis trad overigens het Willems-fonds zonder achterdocht en vastberaden bij Hij was gedurende Jange jareS voorzitter der Brusselsche afdeeling. In Nederland, Duitschland en Engeland had Buis op zijne reizen deGermaanschebeschaving boven de Fransche leeren stellen De sehool-toestanden had hij grondig bestudeerd en hij was tôt het besef gekomen, dat de echoolpseda-gogie in de Geimaansche landen die van Frankrijk waarop onze soholen geschoeid waren, ver vooruit was. Te Brussel bewerkte hij alsdan, dat door de Ligue d<? l'Enseignement de bekende Modelschool werd gesticht, die eenen zoo beslis*enden invloed had op de her-vorming van het volksonderwijs der hoofdstad en der groote liberale steden. Inmiddels was Karel Buis gemeenteraadslid in 1878 en in 1879schepen van onderwijs te Brussel geworden. Hij kon zijne idealen op de volksschool toepassen, hetgeen hij dadelijk deed met eene werkdadigheid e,j eene koppige logica, die hem aile moeilijkheden deed trotseeren en overwinnen. Alsdan 00k ruimde hij eene grootere plaats in aan 't onderwijs der Vlaamsche moedertaal in de zeer verfranschte volksscholen der hoofdstad. In 1881 werd hij burgemeester van Brussel. Het beginsel der Uveetaligheid voerde hij in vooral de berichten en aankondigingen van het stadsbestuur, voor de registérs van den b.rger-lijken stand, voor de naamplaten cp den hoek der straten, enz., tôt groote ergernis en bespot-ting der Franskiljons. Kalm en onwankelbaar bleef Buis, zijn verheven grondbeginsel ver-kondigend : * Evenals de Waal moet de Viaming zich volkomen thuis gevoelen in de hoofdstad van ons gemeenschappelijk vader-land, » Als burgemeester was Karel Bals een toon-beeld van eerlijkheid, van werkzaamheid, van onpavtijdigheid en van plichtbetrachting, Voor het volk klopte steeda,ziin liart. Overal waar het pas gaf verscheen/eene Vlaamsche toe-spraak, die hij met een ' Frsnsch accent, maar met kalme overtuiging voorlas, daar hij wegens zijne Fransche opvoeding in de taal van de meerderheid der Brusselaren voor de vuist niet spreken kon. Aan hem hebben de Brusselsche Vlamingen hunneu mooien Neder-landschen Schouwburg te danken. Hij was de erkende hoofdman der liberale Vlaamschgezin-den van Brussel geworden en zijne kolossale populaiiteit en zijn overwegend gezag waren voor de Vlaamsche Beweging in de hoofdstad en in geheel het land eene kracht van den eersten rang. Gedarende ruim achttien jaren, tôt in 1899, bleef Buis als burgemeester der hoofdstad op het stadhuis. Zijn aftreden was eene daad van fierheid en eerlijkheid. Hij wilde zich aan de grillen van Koning Leopold 11 in de zaak van ilen Berg van 't Hof niet onderwerpen. Buis nam zijn ontslag en werd door den plooibaren De Mot opgevolgd. De Koning kreeg helaas, zijnen zin en meer dan een milliard frank zijn nu reeds verbrgst in 't sloopen van het belang-rijkste gedeelte \an het oud Brussel, zonder dat nen het einde kan voorzien van die kolossale ge!d verspilling, zonder weerga in de geschiedenis van het geldverspillende België. Karel Buis trok zich van dan af uit de poli-tiek eu uit al de officieele betrekkingen Maai men nog dan vroeger wijdde hij zijn verstand, zijnen tijd, zijne werkzaamheid en zijn hoog gezag aan de algemeene en hoogste volks-belangen.In 1905 was hij ten tweede maie als voorzitter aan 't hoofd der Ligw: de t'Enseigne-ment gaan staan. In lAlfeleidde hij zegevierend de machtige volksbrfweging, die het onzalig schoolwetsontwerp van Schollaert deed in-trekken en den val van zijn clericaal ministerie na zich sleepte. In 1884, toen Buis in zijnen eersten burge-meesterstijd was, had hij reeds vruchteloos uetzelfde bep.oefd bij de eerste clericale school-wet na den val van het liberaal Ministerie Frère Van Humbeek. Buis had zich alsdan aan de spits gesteld van het door hem uitgedacht Eedverbond der qemtenten. De burgemeesters der groote steden en der liberale dorpen hadden zich geestdriftig rondom hem geschaard en namens 820 gemeenten, vertegenwoordigende 2 millioen 752 duizend Belgisthe burgers, werd Koning Leopold II een eerbiedig vertoog-schrift tegen de schoolwet aangeboden. Het mocht niet baten, evenmin als Buls'strijd tegen de lnatste schoolwet Poullet met zijne dappere Ligue de l'Enseirjnementwas hij als hoofdman en ziel van de beweging voor school plicbt, zijn levensideaal, dat ten minste op het papier werd ingevoerd in die huirhelachtige clericale schoolwet. Doch niets kon den kalmen moed breken van dien rotsvasten man. die nooit in de toekomst wanhoopte. Zooals hij soms herinnerde, was zijn wachtwoord de edeie spreuk van Willem den Zwijger : « Om eene zaak aan te gaan, is het voldoende dat men van hare redit-vaardigheid zeker is, Dm er in te volharden is het niet ,noodig dat men van haar kans op welgelukken zeker is. •• Buis' eigenlijke leus, die hij aan 't hoofd van al zijne brieven prijken liet in het verfranschte Brussel,was het kranige, kernachtige Rust roest. Zijnen onbeperkten invloed in de hoogere kringen te Brussel en zelfs buiten de hoofdstad gebruikte Buis heihaaldelijk om milde giften te verzamelen ten bate van allerlei geestelijke goede werken. Van 1875 tôt 1878, toen de Modelschool op grootschen voet gesticht werd, kreeg hij alzoo 100.000 fr. van den rijken bankier Bischofsheim, bene\ens nog 250.000 fr. in allerlei mindere giften. Toen in 1909 de vrije Hoogeschool van Brussel haar 75 jarig bestaan vierde, was Buis de ziel eener inschrijving, die een viertal millioenen op-bracht voor de uitbreiding der vrijzinnige Aima mater. Aan Buis is grootendeels te danken, dat de Groote Markt van Brussel wellicht de schoon ste openbare plaats der wereld is geworden. De herstelling van het Stadhuis, van het Broodhuis en van al de omrine;ende gevels was schier uitsluitend zijn werk, met taaie volhar-ding jarenlang voortgezet en doorgedreven. Een aanpalend straatje prijkt daaroin met eene bronzene sierlijke gedenkplaat te zijner eere en draagt zijnen naam. Karel Buis was de eenige officieele Belg, die niet gedecoreerd was. Had hij gewild, dan zou hij de kruisen, linten en starren (als burgemeester van Brussel gedurende bijna twintig jaren) tôt op zijnen rug hebben kunnen opeen-stapelen. Zelfs de Leopoldsorde weigerde hij halsstarrig. Hij was een echte puritein in de zoo rekbare wereld der politiek. Karel Buis was noch een groot man noch een man van genie ; maar hij was een groot burger, een groot karakter. In een land als België, waarin zoovelen der meest'begaafde staatslieden eene ruggegraat van Congoleesch gutta percha in 't lijf hebben, zijn de onfeuigzame, reine karakters nog zeld- zamer en nog nuttiger dan de genieën. * • * Max Rooses, wiena schitterende loopbaan zich minder in 't openbaar ontrolde dan die vau Buis, was een kunstenaar met woord en pen, een geleerde van Europeesehen naam, een Vlaamsche strijder in de allereerste gelederen van den staf van het Vlaamsche leger. Te Antwerpen in 1839 uit nederige burgers geboren, studeerde hij eerst aan 't atheneum der Scheldestad, daarna te Luik aan de Hoogeschool. In de hoofdstad van het Walanland, waar hij zijn doctoraat in de wijsbegeexte en letteren deed te gelijk met Coremans, was hij reeds in de bibliotheek der Luiksche universi-teit aan t snuffelen geweest om er de zeldzaine Nederlandsche boeken te lezen en tebenuttigen. De eerste vrucht dezer vrije studie was zijn fiink boek Een drietal verhandelingen over de geschiedenis der letterhunde (1865), waatin de jonge Antwerpsche student Maerlant, den Reinaert en de oude Vlaamsche volksliederen op eene even frissche als oorspronkelijke wijze besprak. Max Rooses was in 't officieel middelbaar onderwijs getreden. Na eenige jaren aan de atheneums van Antwerpen en van Namen werkzaam te zijn geweest, kwam hij in 1866 naar het koninklijk atheneum van Gent, als leeraar in de Nederlandsche taal, en verbleef er tien jaren. Daar kweekte hij eene talrijke schaar overtuigde Vlaamschgezinde leerlingen aan en nam er een belangrijk aandeel in den Vlaam^chen strijd, vooral in den schoot van 't Willems-fonds, waarin hij de secretaris en de ziel werd der Gentsche afdeeling. Zijne tien Gentsche jaren waren beslissend voor zijne verdere loopbaan. Hij leefde daar in een wetenschaj pelijk midden geheel anders dan de groote koopstad Antwerpen of het kleine Namen. Hij werd dadelijk opgenomen in den intellectueelen kring van mannen als Prof. Heremans, Prof. Wagner, Rolin-Jaequemyns, Vuylsteke, De Vigne, Willem Rogghé, rechter

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.