Het Tooneel 2e Jaargang Nr 21 — 3 Februari 1917 Beheer en Redactie : Kerkstraat, 13, Antwerpen 10 Gentiem Koninklij/ke Nederlandscbe Scbouwburg ,,Mevr.Warren's Bedri/f" '"Het 'Kleintje,, (Vij mogen het bestuur wel van harte gelukwenischeu omdat het in dezen tijd, waar het voornamelijk om gaat, de kas te voorzien, oin de artistes voort te lielpen met een werk voor het voetlicht te komen dat tôt nu toe aïog ni et rnag rekenen op de algemeene sympathie van het publiek. Feiten zijn feiten en men heeft al schoon ~ ; cAciieeiCii o\cr Jcn 5EUufc va_ de schouwburgbezoekers, rekeuing moet er 'n elk geval mee gehouden worden en daarom, we herhalen het wel gaarne, is het eeu schoone, kunstzininige daad van de leiding dit veel besproken werk van den grooten en machtig - denkendeu Engel-schen 1er ter heropvoering aangeboden te hebben. G. Bernard Shaw is de dramaturg die in de laatste jaretni het rneest besproken is geworden. Vôor - en tegenstanders zijn op-gekomèii om .uaar gelang van hun opvat-tingen, den kolos, want dat is hij oute-gezeggelijk, op te hemelen of ougeuadig af te breken. Kolos, zeggen wij, eni dat is geen overdreven benaming. Men moet het werk van dieu geuialen denker lezen en. herlezen, overwegea, door- eu indrin-gen, ontledeu en uitpluizen, om tôt het be-sef te komen dat Shaw een persoonlijk-heid is zooals er maar we'iraige in éeu eeuw op het voorplan treden. Men kan zijn théoriën niet altijd goed-keuren, zijn manier van uitbeelden en ont-leden 'niet immer gereedelijk aannemen, over z'jn toekomstp'lainEen niet tôt ac-coord zijn, toch dwiugt hij u tôt nad'en-ken en overpeinzen en moet men bekennen dat hij een kapitaal man is, een vernuft van zeer buitengewane gehalte en ootem-bare kracht. Hij zegt wat hij meent en is overtuigd van wat hij zegt en sclirijft De vorm is meermaals overweld gend en verbijsterend, paradoxaal, maar het fun-dament van zijn betoog is stevig en hechc Hij laat zich niet afleiden door emoties of romantiekerige zielsontroeringen. Hij is .»:et thuis in weeklachten van zoeterig al'ooi en hun weerklank op het dagelijksch leven. Maar ideëen!.. Zooveel te meer en pa-radoxen niet Blinder! Ze worden neêrge-smeten in zijn. talrijke werken. Zij komen al s een stortvloed over den. eenvoudi-gen lezer en toeschouwer en wel zoo gewel-dig dat deze naar het hoofd tast om, ei.n-delijk uit te schreeuwen: houd op! in "s_ hemels naam, sehei uit en laat me op adem komen!... Geen literatuur, feiteu en koude stehin-gen. De geheime schuilhoeken van de ziel spoort hij op, de verborgenheden van ons derfken brengt hij naar voor ontleedt en... bespot ze. En dat ailes met een gloed, eei brutalen durf, een passie die duizeling-wekkend is en afschrikkend !. Met de X - stralen van zijn oververnuft ziet hij ailes en deinst voor niets achter-uit om het ons te laten weten: godsdienst noch conventie, traditie, famil e, stand »och ras, ailes is hem onverschillig om de waarheid en niets dan de waarheid te verkondigeu. ! s H j is socialist en komt voor zijn opinie , flilnk vooruit eveaals die andere grotote a sehrijver Wells. Maar geen weekhartige of parlementaire politieker wil hij zijn. Hij î zegt zoo wel aau de lagere klassen al s aan j de hoogere standen hun dwaasheden en keut geen vleitaal. Een zij ne r beoordee-i laars zegt van hem: Shaw houdt niet op - >'•> il SofClal*. i. te // j 1., (1. W. ! j.; i V:v r van een maatschappij die werkëlijk een r mensch - bewarende wezen wil, in plaats s van een veel-veruietigeude wanorde. Maar s hij is de soeiaal - démocratie ontgroeid in i zijn nuchter erkenning van het feit dat zulk een maatschappij - ordeuiug oumo-e gelijk is met het aanwezige menschenma-teriaal en het begin van ailes zal mœten s zijn: het aausturen op de teelt van men-s schelijke wezens die nader staan bij den Oppermensch. Charles Oestre getuigt van hem: «Son socialisme s'intéresse mollement à l'amé->- lioration du b'eu être matériel, qui était t le but de Marx et de Lasalle et qui reste t l'objet du socialisme parlementaire de no .1 tre temps. Il te.ut plus haut et plus loin, à une transformation de l'homme lui même qui ayant dépouillé les vieilles erreurs et les anciennes lâchetés, deviendrait le ci--) toyen fort, noble et bon d'une ère nouvelle.»De voorbereiding voor het tooneel had bij Shaw plaats gehad op een tafel of eeu stellage toen hij als meetingspreker in :- Trafalgar square aau het volk zijn theorie .- ën en zijn' programma bekend maakte. Hij il zou die manier van doen opgeven om bij de t meaigte ingang te vinden door den moud z'jner personages. Die ommekeer had il plaats rond 1892 op aanraden van Greeti. ; d e begonneu was Ibsen te doen kennen in u Engeland. vSedert dien tijd is er bijna geen 1- jaar verloopen zonder dat Shaw de drama-: turgie verrijkt heeft — in de letterlïjke s en schoo'1e beteekenis vam, het woord — :j met ee.n nieuw tooneelgewrocht. Zijn twee-g de werk was : «Mrs. Warrens Profes-h sio'J.» (Mevr. Warren's Bedrijf.) Beschik-ten wij over plaats genoeg dan zoude.n w:j L_ heel graag over Shaw's tooneel werken spre ken, maar dat is 11U ongelukkiglijk het ge-). val niet eo wij moeten ons dus bepalen bij [. de comedie die wij verleden week te zien [. kregen. Deze comedie had het in het begin hard s te verdure». Te Londen mocht z'.j niet -u p 't openbaar vertoond worden> en te New-York werd n:et alleeQ de vertooni.ng verbo-. den maar zelfs het werk uit de b'bUotheken geweerd, draconische maatregelen die la-s ter werde.n ingetrokken, nadat de recht-bank geoordeeld had dat het stuk niet on-] zedelijk was ! ; In Rusland eu Du'tschla.nd en 00k m de Scaudinavische landen waren de opvoerin Et- gen der werken van Shaw een welkome ge-beurtenis.;t Was er nu een ernstige reden voor de Eu-d gelsche censor om «Mevr. Warren's Bedrijf» n Te weren ? In 't geheel niet ! Wat yvas de e bedoeling van den sehrijver? Hij wil doen uitsehijnen dat het er in de huidige om- staudigheden al heel weiuig op aaukomt op welke wijze en door wat niiddelen men geraakt aau z'jn inkomsteu. Mevr. Warren is een soort vau Miss Car pette eu vSir Crofts ]s haar geldscliieter en z j beiden liebben met hun «liandel» heel veel geld verdiend. In wezen, in vorm wel als men wil.ver-schilt hun bedrijf niet vau dit van aau deelhouders, fabrikauten en andere lui die hcoge dividenden toch 00k maar bekomeu ten koste van de uitbuitmg van het werk en de gezondheid van de arbeiders en ar beidsters. Vivie, de dochter van Mevr. Warren die een goede verzorgde opvoeding en eeu goed onderricht genoten heeft, wil door eigen arbeid aan de,n kost komen. Zij ver-wijt haar moeder n'ets, omdat zij hare moe der feitelijk niets te verwijten heeft. Zij bekent zelfs dat zij in dezelfde omstandig-hedeu als haar moeder, net eetider zou ge-hatideld hebben. Op het verwijt van Vivie dat zij (de moeder) hare énergie eu hare werkkracht toch beter zou kumieu aaiigewetid heb ben, krijgt zij heel o-evat ten antwoord dat zij met een loon van 5 fr. in de week niet moest trachten iets over te houden om met het gespaarde een uitweg te zoeken in; een andere richting. Typisch is 00k haar gezegde aau Vivie: — Waartoe wordit ieder fatsoeulijk meis-je anders grootgebiaclit als om '.n1 rijke man in, te palmen en het voordeel vau z'n geld te hebben door hem te trouwen. Bernard Shaw in de voorrede van zijn «Plays Pleasant a^d Undp'esant» in 1898 haalt onder meer den bovenvermelden zin aani eu voegt er aau toe: «Tegenwoordig, " veraordeelen wij de vrouwen niet alleen om hun geslacht zelve, z'ch te liechteu op _ wettige of onwettige wijze aan de «brood-wint'ers» en dat op straffe van harde ont-beringen en nadeeleu, maar er zijn niog groote klassen vau geprostitueerde nian-nen, bijvoorbeeld de tooiieelschrijvers, en de dagbladschr;jvers tôt wi'e ik behoor, f zonder te spreken van de legioenen advo cateu, geneesheeren, zieleherders en poli-tiekers. Dagelijks gebruiken zij hun edel-ste vermogens om het tegenovergestelde te zeggen van wat zij wezenlijk gevoelen, een echte zonde waarbij die van de vrouw die voor eénige ureu het gebruik van haar lijf verkoopt te germg, is om over te spreken» Men ziet het, zooals wij vroeger zegden, ie malsch is Shaw fiet eu hij doet er geeu :e doekskens aau. >f Ee,m intrigue of verwikkeling moet men ij precies niet zoeken in «Mevr. Warren's n bedrijf». Shaw zocht niet de outwikkeling .11 van eeni banaal «fait divers» of eeue ge-s- b'eurtenis,, maar wel de uitbeelding van p gedachten.. DatzeH^e procédé als we het :r ïic.aiiis.v> -,-.th m»] injreMiks ii; ■n de beste stukken van Heyennans. Demk :s vooral aan «De Opgaa.ude Zon», aan «Het ir Zevende Gebod», euz. n Louis Simous zegt: Zijn real'-sme is van it pedagogiek - wijsgeerigen aard. Hij wil y- de mensclien leeren leelijke p'ilen slikken. i- W 1 ze wat vernuchteren. Fantaisie en 11 schoonheid zeker, maar mits ze niet die 1- uen omtrent de eerste levenswaarheden te 11 begoochelen. Shaw besluit zelf niet, hij laat dat aau >11 de,ni lezer over i'ii zij-u stukken ten minste, é- in zijn voorrede durft hij zijn meeningeu it wel zeer scherp onderlijnen. :e Had Shaw zijn stuk rijker eu met meer 0 emphase willen omkleedeu en wel zooda-1, ni g dat de moderne prostitutie en- de ca-îe p'talisitische samenlevnig lieelemaal in het st gedraug kwamen dan zou hij lieelemaal te i- werk zij.u gegaan als «Dumas fils» of als i- een thesisschrijver 'lijk Brieux.Ziju werk-wijze is veel ee'Jvoudiger, hij exposeert id feiten en ideëen aan u lezer, de conclusies :u Al de karakters zijn met vaste liand en iu diepe doordringende ke.u'uis geteeke: d, e vooral die van Mevr. Warren en haai docli-'ij ter hebben een relief, echt en massief, vooi le namelijk Viv e, de sterke, wilskrachtige, îd jouge vrouw, d'e wars van aile romanciek id en ijdele schoonheid, haar e gen weg wil n. gaani. in Crofts, de baronet, de vieux-marcheur ïn nog belust op maagdelijk vleesch staat ge-a- teekend u't den heele met al de «tares» van ce zijn verdorven ziel, op zijn we'ii'.g syrnpa-— tliiek uiterlijk. , e- Fred is goed getypeerd met de teeken-s- stift vau een goed geluimden Daum'er. k- Fred de niet lieelemaal- onsympathieke fê-tard, die in eeu goed huwelijk de ka.us re ziet een leventje te leiden van vroolijken 'e- Frans, net als de adelijke lieeren d.e in )ij Ameri'ka dochters van miljoenairs gaa1! sn trouwen om hun blazoeu nieuwen glans bij te zetteu, rd De predikant is gezien met den geamu-'U seerden blik van de caricaturist maar toch sv- zoo leuk-raak gestyleerd. 10- Ook de artiest, de man vau «l'art pour sn l'art», de romantiekerige goeie jongeu, a- de vr jgezel die in aile middens thuis it- hoort en overal gaar.ne gezien wordt, de n- gemoedelijke Pread, de allemaus vriend volledigt de portrettengalerij van Mevr. de Warren's Bedrijf op keurige wijze. n * * * ;e- Eu nu komen we eindelijk aan de be-oordeeli.nig over de opvoering. Ze heeft ons M- niet hee-emaal mogen bevallen. Wie om |f» zoo te zeggen de heele schuld van die ge- de deeltelijke mislukking te dragen heeft is en de lieer Janssens. Die had zich ee.n half- m masker opgezet dat hem het uitz'cht gaf ! ntwerpen ut vau eeu volslagen idioot en aile miiniek en onmogehjk maakte. Zijn uiterlijk was in 't geheel niet dat van een Eugelsch edel-u- man en deed eer denken aan. een bluffer s'en l'eut eu lerken of ee„ galant ambtenaarken :el °P rustgeld. Maar die vergissingen hadden we llog door de viugers gezien. was hij ;r- maar rolvast geweest. In het derde bedrijf' 11 111 het hoofdgedeelte van zijn roi, stoud Lie hij waaracht g te stotteren- alsof lnj voor eu cle eerste maal repeteerde. Wie het stuk rk "iet gele/.eu had vôor de vertooning moet u- kwalijk begrepeu hebben wat Crofts te z^ggeii had. Het was oprecht mizerabel!.. '■ je Onze lezers weten dat we den heer Jans-2u sens geen. lof gespaard hebben waar hij or gioot aitistiek werk leverde. Zij gelieven :r- z ch maar te herinneren wat wij over hem oe schreveu in onze kritiek over «De Op ;ij gaande Zou». Wij vi.udeu er geen leedver g- niaak 111, artisten 1 eer te h al en die al-■q. hoewel .soins op den verkeerclen weg blij-ken- geven van veel goedeu wil, Maar nu Je liep het waarachtig de spu'gaten uit! Zoo ht erg had hij het verleden jaar nooit ge b- daan zelf niet als vader va î Armand Duval at in «Margaretha Gauthier.» En hij moet et zelf wel begrepeu liebben dat zijn spel be m ueden ailes stond daar hij liever verkoos ;n weg te blijve.11 wanneer het doek gehaakl werd na het 3e bedrijf. e: Wij willen gelooven dat heer Jaussens in s- 't ver vol g met zal vergeten wat z jn pl'-clit ce is tegenover z jn eigen reputatie eu voor-'n al n et den eerbied jegeus het publiek, dat naar den schouwburg komt om goed werk jn te krijgen voor zijn geld. )8 Wie onvoorwaardelijk door iedereen ge in prezen werd was Mevr. Dilis-Beersmaus, g, die haar roi goed keiule eu doorgro.id had. ?n Haar toongamma, uitgebreid eu vol sclia->p keering, deed ous op sommige oogenblik-d- ken denkeu aau hare onvergetelijke 1110e-t- der Catharina Beersmans. Haar roi had zij >g ingestudeerd tôt in de minste bijzonderhe-11- den en haar u'terlijk was even gelukkig :n als de weergave van haar iunerlijke ge r, voelens. In II, in haar o'nderhoud met Vi- 0- vie was zij prachtig van realiteit, zonder 1- overdrijving, in den juisteu too.n en in •1- 1^ was hare u'tbeelding zoo meesterlijk te dat wij zeldeu grooter artistieke hoeda-:n nighedeu hebben zien op het voorplan ko-ie men. Zij moet gespeeld hebben als Mme, jf Delphine Renot, de cicatrice van de roi 1» te Parijs, wie Maurice Boissard van de n, «Mercure de France» deed zeggen dat de ■n moeder hem sympathieker was dan de dochter. ■u Mevr. Bertrijn si^eelde de zeer moeilijke 's 10I van Viv e met de noodige autoriteit. ig Haar mimiek was voortreffelijk, onberis-e- pelijk. Van het begiu af werd men ge-.11 waar zij heel veel werk gemaakt had et van de instudeering . De verschillende n tooneelen. met haar moeder , Frank »n k Crofts wist zij op verschillende wijzen !e et doen, uitkomen. Vooral in het bedrijf met Crofts was zij heel en al de princiepvaste .11 vrouw net als in het slottooneel met haar il moeder dat zij weergaf met een spel vol n. energie en koude beslistheid, zoiider de >n minste zuclit tôt romant'ekerige empha-e se. te Haar succès in het laatste bedrijf was insgel'jks zeer groot eu zij en Mevr.Dili9 m de beide geliefde art'stein, moesten meer-e, maa's komen groeten. Heer Bertrijn zal niet veel rolleiii op zijn repertori 11m hebben die hij met zooveel er l'efde en zooveel brio gespeeld heeft als 1- d'e van Frank. Men. kon het hem aauzien a- dat hij zijn personage door en door in-et leefde. Hij stond er knap voor, jong, te frisch, en leveuslustig, onbekommerd, los en loszinnig, zauder vulga're brutalite't. Zijn mimiek, zij ni gebaren, zij.n lach, zijn rt zuivere dict'e, dat ailes droeg er toe bij ïs 0111 hem, de gewetenlooze jonge vlegel,zoo ;n sympathiek als 't moge'.ijk was, te ma-d, ken. Daarbij was zijn aankleeding bij -h- zonderlijk gedistingeerd. •r" De gemoedelijke, romant'ekerig-doefflde ie> Pread, de goede ziel die iu ailes de ver--k zoëniug eu vooral de verdraagzaamheid riT- aa' pred kt werd uitgebeeld door heer van Thili'o op zeer voldoende wijze. Heel 011-r. bevaiiigeni was hij niet, al moest hij eenig ;e- zius bedeesd doen eu dat was nog al te ml begrijpen daar dit de eerste roi va.n be-ia- lang was d'e heer vau Thillo op ouzen schouwburg te vervulleu had. Hîj heeft n- zi'ch heel goed gehoudeni en als zijn stem ;r. nog wat niiuder scherp zal kiiinkeu dau Eê- zal' zijn dictie heel veel gewonnen hebben. ns Ook de heer Gorlé mogen wij prijzen en 0111 zij,, uitstekend begrip van de roi van in den, predikant. Zijn spel had de noodige a '- soberheid en zijn dictie was heel goed. ns * * * >n- Daanna gi.ug « Het Kleintje» vau Mau-r'ts vSabbe, wat aan. juffrouw Bertrijn de gelegeuheid gaf te tooneu dat zij met de.11 ■ur dag vorderîngeu maakt. Haar guitig eu ;11. los spel beviel uitermate en hare uitspraak "S was bijzouder goed. Ook Mej. Janssens was de heel aardig. Heer Janssens was iu deze nd klei.ne roi gelukkiger eu heer Vau Roy ?r. vvas niet zonder verdienste. Men zou éditer gezegd hebben dat de «trac» hem te pakken had wat zij.u spel eenigzins ver-De- îamde. >ns Waarom echter dat zoeterig «Kleintje» >m 11a een. stuk als «Mevr. Warren's Bedrijf» je- nog moest gespeeld worden, hebben wij is te vergeefs trachteu te gisseu. Het was, tlf- 'laat ons zeggen, als een «Biscuit de Sè-çaf vres» naast een gewrocht van Rodin!... J r In en om de ; Schouwburgen ROLVERDEELING van «Ghetto», bur-gerlijk treurspel in 3 bedrijven, door Her-, man Heijermans Jr, dat toekomende week 1 wordt opgevoerd : Sachel, Hr P. Janssens. : — Rafaël, zijn zoon, Hr L. Bertrijn. — à Esther, zijn zuster, Mevr. M. Ruysbroeck. H — Aaron, Hr Ruysbroeck. — Rebecca, Mej. 1. Vervoort. — Rebbe Haëzer, Hr E. Gorlé. — Rose, Mevr. Noterman. — Een jood, Hr - A. Van Thillo. — Een bewoner, Hr Ange-not. — Een grijsaard, Hr Van de Putte. «SPOKEN» van Henrik Ibsen, komt I daarna aan de beurt. " VERWACHT «Margaretha Gauthier», —- - zoon. t ï VERLEDEN WEEK was het andermaal l- onverdraaglijk koud in de zaal der Nederl. ] Schouwburg. Eerst recht aangenaam werd het in de wandelgangen. Onze aanmerking schijnt dus niet te helpen, alhoewel wij toch maar de tolk waren van vele sehouwburgbezoekers.s HEER CONDES heeft als vennoot den heer Neutgens. Bij het gezelschap zijn nog aangeworven , de heeren Possemiers en Van den Hoeck. j Twee goede aanwinsten dus. > ——————————————————— ; Mevr. Théo Mann~ ; Bouwmeester j 'j Mevrouw Theodora, Antonia, Louise Cornelia Bouwmeester is 19 April 1850 te Zutfen, geboren. Op 7-jarigen leeftijd trad zij in Rotterdam voor 't eerst op, zooals i i «De Blinde eu ziju Geneesheer», eu I speelde voorts allerlei kinderrollen tôt n dat zij als jong meisje van 14 - 15 jaar de-1- buteerde onder de directie van Louis Bam- berg, De Boer en haar broer Bouwmeester e e.» daar in 1866 haar eerste contract teekeu-de. Met dat gezelschap debuteerde zij in >1 cle u, schouwburg «D:ihgent;a» in de Kal-t verstraat te Amsterdam ging ook mede. n toe;i het gezelschap zich te Rotterdam iu II de kleine Comédie aan de Coolsingel ves-'• tigde. lu 1867 trouwde zij met den orkest-1 meester Frenkel, die echter spoed'g daar-n op overleed, juist toen zij te samen hun e contract zouden beginnen bij de directie Judels, Boas en Bouwmeester. Gedurende zes jaar was zij nu hier verbonden, totdat het gezelschap uitéén ging daar Judels I st'l ging leven en L. Bouwmeester, bij het e Nederlaudsch Tooneel verbonden werd, n Gedurende dieu tijd lieeft ze lieel wat af- II gespeeld, en ook gezo'^geu ! Hare stem k was zeer ontwikkeld, eu toen dan ook den s heer Prot eeu nieuw operetten gezelschap e samensletde, legde hij beslag op Mevr.Freti-y kel - Bouwmeester. Dit gezelschap bleef 1- 110g gedurende ééu zomerseizoen im de e «Variété» spelen, docli giiug tegen dau win-r- ter over uaar den nieuw gebouwden Fras- cati - Schouwburg, die met «De Klokken :» vau Corneville», mevr. Frenkel als «Ger-'» maine», werd ingewijd. J. George de Groot ij die later de directie overnam werd ook 5, gedurende 1 jaar haar directeur. Intusschea kon Mevr. Frenkel in d''en tijd reeds op groote behendigheid bogen. —11^——D————W Verscbenen in " OJSZE LEESTAFEL ,, W 30 'Romeo en Julia door 'William Shakespearê j aan 6 Centen Volledig verhaal .

Il n'y a pas de texte OCR pour ce journal.

Il n'y a pas de texte OCR pour ce journal.

Il n'y a pas de texte OCR pour ce journal.