26 Mei 1917 Nr 21 40e Jaargang HET VLAAMSCH HEELAL Vrij en Onafhankelijk Katholiek volksgezind weekblad voor Vlaamsche en Algemeene Belangen UV8CBRIJVINGKPRIJH "Voor een jaar fr. 5.— Voor 6 maanden » 2.75 Voor 3 maanden » 1-50 Voor Nederland » 5.50 Voor 't Groot Hertogdom Luxemburg. . » 5.50 Voor andere landen » 7-00 Dit blad Terschijnt den Zaturdag morgend.— Men teekent in bij len TJitgever en in aile postbureelen, alsooh bij de briefdragers. Hoopdopstell^r : JOHAN LEEMANS Deo Juvante Vincam ! Aile artihelen en mededeelingen moeten vôàr Donderdag avond ten bureele besteld zijn, alsooh de aankondigingen. Afzonderlijke nummers van dit blad zijn te bekomen ten onzeo bureale, Carnotplaats 65. — 1 O centiemen het nummer. AAIVKOSDIGIXGK* Den ragel fr. 0.20 Kleine aankondiging » 0.50 Begrafenisbericht » 5.00 Groote aankondigingen bij overeenkomst. Voor aankondigingen buiten de provincie, wende men zich tôt de Agenele HAVA.8, Martelarenplaats 8, Brussel, en Beurs-plaats 8, te Parijs. Voor aile andere aankondigingen ten bureele Carnotplaats (Laar) 6S, Borgerhout-AntwerpeD ROEP EN IKZUCHT l« v tel wmm * V) m m -m mi w - « - Alhoewel de bevoorrading en de verzorging van de bevolking thans allerhande werkzaamheid vereischt, zijn er loch nog velen die daaraan met mededoen, niettegenstaande zij daar groote en goede diensten zouden kunnen bewijzen. De oorzaak moet denkelijk gezocht worden in het feit, dat het plegen van- goede daden een roep is, een natuurJijke of bovennatuuriijke aandrang om wel te doen, zonder ikzucht of eigen belang. * In verschillende standen die als door roep ingegeven zijn, komt het dikwijls voor, dat er van dien roep niet veel te ontwaren is, omdat velen zich op dezen of genen stand hebben toegelegd, niet ait zuiveren roep, maar meermaals uit eigen belang, uit ikzucht, uit hoovaardij af al andere zucht naar eigen vol-doening. De baatzucht verdrijft dan de edelste gevoelens en werpt een nadee- ligen indruk op geheel een korps. • * * Zij die oprecht uit roep handelen en niets anders kennen dan menschlievend-heid en zelfopofFering, moeten dikwijls de nadeelige gevolgen ondervinden die min geschikte personen op hunne wer-king doen neerdaien. Daaruit volgt doorgaans eene algemeen verkeerde opvatting over de beweegredenen die goedgezinde personen doen handelen. * * * Nooit is er meer verdenking gewor-pen op de werking van hen, die in deze tijden tôt hulp en ondersteuning der bevolking hunne beste pogingen inspannen en doen gelden. Omdat enkelen op dit zelfde gebied meer door ik- en baatzucht gedreven zijn dan door zuivere zelfopoffering, worden de goed-gezinden nog wel het meest beknibbeld, op goed valle het uit. * * * Dit is een oud stelsel. Het bestond vroeger en nu nog voor bestuurlijke zaken, voor de drukpers en voor andere instellingen, waar het eigenbelang van enkelen verdenking uitlokte en de edelste en belanglooste werking van anderen bezwadderde. Kon men de goedgezinden niet rechtstreeks beschul-digen, men deed het zijdelings en niet zelden hielpen personen in die verdenking mede, wier eerste plicht het zou wezen naar geene kwaadsprekerij of valsche beschuldigingen te luisteren. » * * Gelukkiglijk zijn de huidige toestan-den eene leerschool voor velen. Nevens woekeraars en eigen belang najagers zijn er velen tôt goede daden geroepen, die uitsluitelijk ten nutte van 't volk en van de algemeenheid strekken. Het is nu een tijd die op aile gebied verhevene gevoelens uitlokt,zoowel op vaderlands-lievend- als op maatschappelijk gebied, waar de verschillende strevingen ruimte genoeg bieden, opdat eenieder op een eigen uitgekozen werkkring de volheid zijner kracht en goedheid zou kunnen toonen. * * * In zake van maatschappelijke belangen hebben wij niet uitsluitelijk de lief-dadigheid en onderlinge hulp waar te nemen, maar ook de belangen van het Dnderwijs, van ambachten en neringen 3n ailes wat er meê in betrekking staat. Terwijl enkelen ailes in 't werk stellen om hunne medemenschen en de :ieringen te benadeelen en deze laatsten . ten onder te brengen, werken de goed-; gezinden om hunne medemenschen te ! helpen en op te beuren, zonder eenige persoonlijke nevenbedoelingen, alleen het algemeen belang en de naasten- liefde in 't oog houdende. * * # Die zôô handelen, beantwoorden aan een innerlijken roep die geheel hun wezen doordringt, ontdaan van ik- en baatzucht. Het moge anderen mishagen en tôt kwaadsprekerij aanzetten, de goedgezinden gaan hunnen weg voort en vinden voldoening genoeg in den volbrachten plicht, 't is eender op welk gebied zij zich bewegen. Zij kunnen ook wel eens misslagen begaan of min goede daden plegen, maar hun inzicht blijft zuiver, hun roep tôt het goede onge-schonden en zij zullen, wat er ook gebeure, met verheven hoofd overal kunnen verschijnen en hunne bevitters en vervolgers kunnen beschamen. J. L. DE TOESTAMD HIER EN ELPEBS NEDERLAND. — In de Nederlandsche Kamer is door den Oud-Minister van Oorlog, generaal Colijn, den toestand van Neder-landsch-Indië be«proken, dat onder opzicht van landsverdediging veel te wenschen laat. Hij drukte de vrees uit, dat Nederland niet genoeg zou kunnen doen voor leger en vloot, om Iudië in staat te stellen zich te verdedigen. Hij deed ook uiischijnen, dat Japan en andere landen een begeerig oog op de Nederlandsche kolonies of overzeesche bezittingen werpen en niet beter verlangen dan die rijke landen binnen te palmen, zoowel in 't belang van hunne wederzijdscbe macht en invloed op zee, als om de rijke hulpbronnen die deze landen inhouden. Groote bekominernis en vrees bleek uit heel de rede van M. Coujn, alsook uit deze van M. Cremer. X De Protestanten hebben op eene ver-gadering den toestand onder Christ,elijk opzicht besproken. Zij hebben daar bestatigd dat de Curistelijke zin bij hunne volgelingeu veel te wenschen laat in zake van woeker, smokke-larij en andere slechte neigingen, door de oorlogstoestanden verwekt, ZWITSERLAND. — Om aan de Vader-landsche gevoelens der verschillende kantons te kunnen voldoen, worden er twee nieuwe Ministeries gesticht. Bij volksstemming zal dit moeten goedgekeurd worden. Eene belasting op openbare fondsen en wissels is door 1 180,000 stemmen tegen 152,000 goedgekeurd. Bij detegenstemmers was geheel de Socialisten-partij, hoe vreemd dit ook schijne, omdat zij liever eene algemeene belasting zou zien stellen op het inkomen in 't algemeen. Handel en nijverheid laten op dit oogenblik veel te wenschen, bij gebrek aan grondstoffen, die meest allen uit vreemde landen moeten komen, mits ruiling van- andere waren uit Zwitserland. Dit laatste is moeielijk te doen, zoodat het land verstoken blijft van hetgene het dringend noodig heeft. —o— ROME. — Dikwijls wordt de bemiddeling Igeprezen door den Koning van Spanje in 't werk gesteld om genade of andere voor-deelen te bekomen voor slachtoffers van den oorlog. Niet min prijzenswaardig maar minder gekend zijn de pogingen van den Paus om voor krijgsgevangenen en anderen, in aile landen voordeelen te bekomen. 't Is door zijn toedoen dat reeds velen in vrijheid wierden gesteld ; dat gehuwde krijgsgevangenen in Zwitserland mochten verblijven of andere verzachtingen bekwamen. Beide vredevorsten mogen zich verheugen in 't welslagen hunner pogingen, die hen door duizenden zullen doen zegenen. —o— RUSLAND. — De nieuwe Regeering ver-wisselt nog gedurig van personen. Minister Moeljoekof, een der voornaamste leden van 't Ministerie, heeft zijn ontslag gegeven. Ook eenige legerhoofden hebben zich uit den dienst verwijderd, omdat er te veel tegenstrijdige bevelen wierden gegeven. De verschillende politieke partijen willen elk afzonderlijk de oppermacht in handen hebben, zoodat zij eindelijk niets meer zullen hebben dan onmacht. Het overgaan der Staatsmacht is al te plotse-! lings geweest om op stevige grondslagen te kunnen berusten en 't zal denkelijk nog eenigen i ; tijd duren, eer ailes daar op stevige grondslagen zal gevestigd zijn. Het schoonste dezer omwenteling of van dezen Staatsgreep is geweest, dat daartoe weinig of geen bloed vergoten is en de nieuwe Staatsinrichting zonder veel aanstoot is kunnen gebeuren. Pax UIT DE GAZETTENWERETD Sinds eenigen tijd wordt er in vreemde bladen veel geschreven over de Vlaamsche taal, over het Vlaamsche volk en zijne rechten en belangen. Dit gebeurde vroeger weinig ol niet. In den vreemde was België zelfs weinig gekend ; alleen Antwerpen was als wereldstad en zeehaven door aile vreemde volkeren geroemd en gewaardeerd. In deo vreemde verschijnen nu ook Vlaamsche bladen door Belgen opgesteld. In Holland is het Fràns Van Cauwelaert die daar Vrij-Belgiè uitgeeft ; in Londen is het heer Dr Van de Perre, volksvertegenwoor-diger van Antwerpen, die er de Stem uit België bestuurt. Beide bladen hebben, volgens de Persbode, eene verschillende richting en Van Cauwelaert ligt nog al eens overhoop met de Vlaamsche strijdbladen in België. Zij noemen zich wederzijds Activisten en Passivisten. Wij die voor de taalzuivering zijn, wij vinden die benamingen alleszins misplaatst. Mogen d« Vlamingen die geen Fransch kennen, niet weten wat die benamingen beteekenen ? Waarom geene Vlaamsche namen gegeven aan Vlaamsche strevingen ? Door dit geschrijf over Vlaamsche toestanden, worden België en Vlaanderen meer gekend in 't buitenland. Dit is ook het geval met andere volkeren, zooals de Liihauwers, Ukraniërs en meer anderen, die door den drang van den wereldoorlog uit hunne schuilhoeken gekomen zijn. Het Made in Belgium op stekskensdooskens en andere voorwerpen zal voortaan in vreemde landen iets meer te zeggen hebben dan vroeger. België en Vlaanderen zullen er niet door vergeten worden, maar er voordeelen door bekomen. Hildebrand SCÏÏRIJVERS EN B0EKEN VI Jl\ LIGTHART Een schoolmeester. De eenige titel waarop hij fier was. De schoolmeesterij leidt tôt ailes... op voor-waarde er niet in te blijven. Dit sarcastisch gezegde, dat wel veel waarheid bevat, is echter niet toepasselijk op den Nederlandschen schrijver en opvoedkundige Jan Ligthart, wiens onverwacht en ontijdig overlijden in 11916 zijn tallooze vrienden en bewonderaars in de verslagenheid dompelde. Wact Jan Ligthart behoort tôt de meest geliefde der Nederlandsche schrijvers, hoewel hij nooit anders was, noch anders wilde wezeu, dan juist schoolmeester. Nochtans, die schoolmeester heeft veel, heel veel geschoolmeesterd ; maar 't spreekwoord : 't is de wijs die 't liedje maakt, vindt hier eens | te meer zijn bevestiging. Ligthart was de man • die, met diepe vak- en zaakkennis, met klaar I inzicht, soms ook met kerngezonden humor, en steeds tintelend van geest, de dorste onderwer-pen wist bevattelijk, klaar en duidelijk voor iedereen, en vooral aangenaam te maken. En zooals het werk, was ook de man, wat hem in aile landen bewonderaars van zijn vernuftigen, veelomvattenden en steeds liefdevollen geest bezorgde, die weldra zijn vrienden werden zoohaast zij een enkel bezoek ten zijnent aflegden. Ik zag hem voor de eerste maal in J 907, maar kende hem reeds geruimen tijd voordien. j Welken indruk hij op mij maakte, moge { blijken uit hetgeen'ik over hem aanteekende : j « 'n Flinke vijftiger, vol lust en levenskracht, | vol moed en werkzaamheid, met heldere, . schitterende en diepdoordringende oogen, met ' een wezen waarop de zachtmoedigheid eu de i hartelijkheid hun stempel gedrukt hebben. Een I voile, zwarte baard omgeeft dit zoo vriendelijke en immer glimlachende wezen, en de zeldzame rechtstaande haren op zijn schedel, welke in den wind wuiven, geven aan het gebeele voor-i komen iets etherisch, iets aantrekkelijks, iets J dat den man onwillekeurig doet beminnen, en > dat vooral de kinderen aanlokt. Geheel eenvou-dig uitgedost, met een zwart jasje en een sporthemd, zonder de minste uiterlijke praal, komt bij ons waarlijk voor alsof Pestalozzi uit zijn graf was opgestaan, en zijn wanorde-lijkheid en zijn ouooglijk voorkomen had afge-legd. Voeg daarbij die heldere, hartelijke stem , die u welkom toeroept, en men hoeft niet meer te vragen of een bezoek in de school der i Tullinghstraat (te 's Gravenhage) een genoegen is... » i Op de ontwikkeling, niet alleen van de ; Nederlandsche school, maar ook van het Nederlandsche volk. heeft Jan Ligthart een grooten invloed uitgeoefend door zijn « weekblad voor opvoeding en onderwijs in school en huisgezin » School en Leven. 't Is ook in dit veelgelezen blad dat hij bijna al zijn opstellen en beschouwingen eerst en vooral nederschreef : zijn twee bundels Over Opvoeding, die zulken opgang maakten en maken, en die op dit oogenblik hun vierde uitgave beleven, bevatten enkel studiën te voren in School en Leven verschenen. Eveneens zijn reisverhaal In , Zweden, later als geschenk aan de vrienden, doch niet in den handel, uitgegeven, zijn Letterkundige Studie op Van Eeden's " Kleine Johannes », zijn Jeugdherinneringen, zijn Verspreide Opstellen, zijn nagelaten werk In de Lente des Levens, dat wel in boekvorm verscheen, doch alleen voor de vrienden, maar niet in den handel gebracht is. Om te beseffen wat Jan Ligthart was voor al wie hem kende, behoeven slechts deze twee feiten vermeld te worden. Kort na zijn overlijden werd er door zijn vrienden en bewonderaars een Ligthart-Comiteit gesticht met het doel zijn werken in een heel goedkoope uitgaaf te doen verschijnen, en kort daarop was er bij de tienduizend gulden bijeenverzameld. — Op het oogenblik dat ik schrijf, verschenen in die goedkoope en toch prachtige uitgaaf de Verspreide Opstellen aan 0.70 g. en de eerste handelsuitgave van ln Zweden aan 0.90 g. — Daarenboven vatte de uitgever Ploegsma, van Zwolle, op eigen hand de uitgave aan van een prachtwerk : Jan Ligthart herdacht, waarin enkele goede vrienden van den overledene elk de eene of de andere zijde van zijn invloedrijk leven zou belichten : R. Casimir schreef er in over Ligthart''s Leven, A. M. van Leeuwen over Ligthart als Schoolhoofd, S. Lugten-Reys over Ligthart als Taalleeraar, A. G. van Manen over Ligthart als Cursusgever in Literatuur, P. T. van der Meulen over Ligthart als Schoolbestuurder, Dr J. A. Cramer over Ligthart als Christen, E. Com-mijs over Ligthart en de Zondagsschool, A. Bladergroen-van der Willigen over Ligthart als Spreker, schrijver dezes over Ligthart in het Buitenland, J. en A. Kann over Ligthart als Vriend, Dr J. A. Gunning Wzn over Ligthart als schrijver der Jeugd-herinneringen, terwijl R. Casimir in het slot-hoofdstuk Liglhart'sPœdagogiek behandelde. Zooals de Nederlandsche pers het eenstemmig verklaarde, was het de eerste maal dat een kortelings overleden Nederlander zulke eer te beurt viel. Ook is dat Gedenkboek een onuit-putbare bron van gegevens, alsmede een grondig hoewel nog onvolledig overzicht van Ligthart's werkzaam leven, en moet ieder, die den man kennen wil zooals hij was, dit boek lezen. He7*\e?exi doet hij het zeker. Waar ik bijzonder de aandacht op vestigen wil in deze regels, en wat den Vlaamschen lezer als eerste kennismaking met den geliefden en gevierden schrijver best bevallen zijn, is de Jeugdherinneringen. Prof. Chantepie de la Saussaye had voorwaar geen ongelijk toen hij, bij zijn afscheidscollege, deze woorden uitte : « De beste gave van den mensch aan zijn medemenschen is het beeld van eigen innerlijk leven », en er bijvoegde : « Slechts bij schaarsche uitzondering schenkt men dat beste in beschouwingen, en slechts weinigen ver-mogen dit te doen ». Wat Dr Am. De Vos (Wazenaar) deed in zijn Vlaamsche Jongen, Mevrouw Courtmans in haar Rad der Fortuin, Alph. Daudet in zijn Le petit Chose, Otto Ernst in zijn Asmus Semper, doch onder een verdichten vorm, dat deed Jan Ligthart openlijk en op een bewonderenswaardige wijze in zijn J eugdherinneringen, dat als de ver-heerlijking is van den Amsterdamschen straat-jongen, waaruit de « ekstra goede man » zou groeien die later ons met zoo talrijke diep-gevoelde pennevruchten zou verheugen. Die J eugdherinneringen beantwoorden geheel en al aan het doel dat hij zich in School en Leven stelde : opvoeding en onderwijs in school en huisgezin. Want, de school-mauneri terzijde gelaten die er ook héél veel § kunnen in leeren, dit werk richt zich hoofd-f zakelijk tôt de ouders, die over het algemeen toch zoo weinig voeling hebben met hun kinderen ; die zoo moeilijk — en dikwijls in 't geheel niet — de kloof kunnen overbruggen welke het eene geslacht van het andere scheidt ; die maar al te dikwerf — zelfs in den regel — vergeten dat zij ook eenmaal waren als de kleinen tôt wie zij uit de hoogte hunner meerdere ontwikkeling en levenskennis neder-zien. Niet dat we hier te doen hebben met een lange preek, alleen voor studiemenschen | geschikt ; want het enkel feit dat die bundel ! J eugdherinneringen, niettegenstaande zijn betrekkelijk hoogen prijs (2.50 gld.) en de f groote oplagen die er telkens van genomen werden, het op korten tijd tôt zijn vyfde uitgave bracht — die in School en Leven niet medegerekend — bewijst voldoende dat het %

Il n'y a pas de texte OCR pour ce journal.

Il n'y a pas de texte OCR pour ce journal.

Il n'y a pas de texte OCR pour ce journal.