loflderdag 3 Augustus 1910. Tweede Jaarg Nr 213 Pnjai 6 Centiemeû door geheel België Het Vlaamsche Nieuws Het best ingelicht en meest verspreid Nieuwsblad van België. - Verscbiint 7 omal per week ÀBONNEMENTSPRIJZEN : Per majwd 1.75 Pot 6 m&anden 10.— Par 3 maanden S.— Per jaar 18.— AFGEVAARDIGDEN VAN DEN OPSTELRAAD : Dr Aug. BORMS, Alb. VAN DEN BRANDE. Met vaste medewerking van Dr A. JACOB BUREELEN: ROODESTRAAT, 44, ANTWERPEN. Tel. 1900 atie&msammLVGaaHxm jMmMBBBMMMBtaafiSMHnaGMec AANKONDIG1NGEN : Xweede bladz., per regel... 2.50 Yierde bladz., per regel... 0.50 Derds bladz., id. I.— Doodsbeiicht 5.— Voor aile annoncera, wende men zich ROODESTRAAT, 44 DE OORJLOG Ipieuwe aanval!en der geallieerden|aan de Somme. — Aan- ■ vallen der Duitschers op den rechteroever van de Maas. — ■Toestand in Ruslaad onveranderd. — De Iersche kwestie. ■ Het vertrek van de « Deutschland ». De Toestand tl Ht zijn deze twee laatste dagen o BJ van ^ Enropeesche fronten veran ■hgcn van beteekenis aan te stippeii ■U^Bgrooto Fransch-Engelsche aanval \ a; [Mjuli is gevolgel geworden door ee: Hks kleine, maar verbitte.rde gevc-chte: ■ïplaatselijke beteekenis in de stree K; hèt Foureaux-bosch, Maurepas ei ^Kocvc Monacu. De Duitschers melde; ■ è Franschen aan de genoemde hoe ten ■klijven aan vallen, maar teruggeslage H; terwijl de, Franschen gewagen va er- ^Kngcn der Duitschers om het in di en, Bie4 verloren gegane terrein te herove tenH. (Daarraee bedoelt Havas cenig au ■Lehe vorderingen iu de streek xa indHctivan de hoeve Monacu.) De En f42^Khen melden : Geen infante.riege -^■nten, vandaag niets van belang... "*^Ben nieuwe rustpoos dus in het Wes ■"^Rnaar wie weet van hoe korten duur i IsBprt giste.ren is de groote slag aai juist een maand aan gang ^Bcdoclen een voile maand van verbit ^■aauwdijks onderbroken infanterie Bkhteii op groote schaal, ingeleid doo — ■ttommelvuur van zeven dagen,waar |i Bal het vroeger beleefde (Verdun wel rijk Bt uitgezonderd) maar kinderspel was B ■(ifloop van die e.erste maand loont he ■n«cite de resultaten van dien bloedig ■slag aller tijde.n overzichtelijk na t< B De uitslag van den eersten dag vaj ^Bloffensi-cf bestond daarin dat de scc B van twee Duitsche divisies ten N 'Ut Ben Z van de Somme moesten achter S52 Benonicu worden in de vôôr de tweed-Kgelegen grendeteteUing, en dat he ""^fche lrùnt 's anderdaags in de twee WjBnie vcrplaatst werden. Van Duitschi H wordt natuurlijk beweerd dat he ■lit van de geallieerden veel verde Bt en de Engelschen namelijk de ver ■ing van Bapaume, de Franschen d< ■tting van Péronne op het oog had aal,B\Vat daar ook van zij, men maf ■eii'.cn dat de eerste stoot de krach ■cwas. Toen de uitslagen ervan be ^■wareii, liebben de Engelschen on: ■o<t met de voorspelling dat de vor ■s;.:i langzaam zouden gaan en d< _ B lang 7.0U duren. Inderdaad sedert 755 ^Bi? de afbrokkelingstaktiek begon ■ar de, ligging van liât terrein be j*™ ■iwd, kan het slagveld aan de Som i . B" ^r'e sectoren onelerverdeeld wor '^Bden Noordelijken, tusschen de An e^Bcken de Somme.; den middeusteu ^■ten de Somme en den weg naar St ««"•■itin, en den Zuidelijken sector, to ■<Mijk van Rove. Op den uiterster hij^Bd'Tvleugel, ten Noorden van de An ■^k, hield de strijd onmiddellijk oj hij^Bcentreerdé zich aan weerszijder Ben stroom. N'a een reeks bloedigc voor^Bhten, werel de strijd tôt dicht bi; zicll^Bn< VOoru^Se^racht, zoodanig dai i ><■ franschen en Duitschers de, over-■'en van het elorp Biaches samer B| liouden en Péronne nog geenszin; g Vi vijand k°n ontrukt worden.Daai B" de Fransche linie als een scherpe B'ô»r het kleine stadje zonder dal ia is^B&dert. een paar weken veranderine s de^piige beteekenis in gekomen is. eHi^B' '10°fdtooneel van deri strijd is n het terrein gejegen tusschen de latj'B^ek e.n den uitersten Franschen ;gen.B leugel bij Hardecourt. Daar zijn «a^gelsehen in 't geheel 4 kilometei 'c'eD:®t11 vooruitkomen, maar tôt de ver-■ van Bapaume is het niet geko- B^Op betlœld terrein hebben de ^Rf®ooten in nauwe samenwerlcing ■'dcrenswaardige, aanvallen uitge-■i taai opgevangen stormloopen on-d io»icn den 20n. 23n, 25n en 30n Juli; werd opvolgenlijk gebruik ge-1-1, Q, 7 en 0 divisies. ,p op^Bcs saaingenoinen, zie.t men dat het ""'■n? tfUn<r!'^î diepe indeuking ge-ds"W\\ 'Kclt ^ Biaches en een kleinere ■ csten van Longueval. aak1 :ian de zaken nu. Dit resultaat :KC"' ■,!Cn f'° te overwinnen moeilijkhe-ass<' te onderschatten ; men beden-1het de vrucht is van een flauwelijks ophoudende ge-W;atl Colossale troepenmassas en ^fttc'r'V?en a^' welke prijs op Bla-i,,'! ' ! nt vo°r een resultaat van ■I:! beteekenis zou moeten be-■ 'crii ja, of zoo'n resitltaat nog bereikbaar is? Men handelt over 't alge meen wijselijk door weinig geloof te hechten aan schattingen van verliezen 3 vooral van de verliezen der tegenpartij of aan bijzonderhe.den door ontmoedigd« krijgsgevangenen over de eigen verliezer opgegcven. Het aannemen van die getal len Qischt voorbehoud. Dit gezegd zijnde, roepen wij de aan dacht in op het reusachtig getal dat de Duitsche legerleiding voor de verliezet der bondgenooten opgeeft in den veld slag aan de Somme : 350.000 man. Voeg daarbij dci Duitsche verliezen die, uit der aarel der zaak zelf, geringer maar niette t min aanzienlijk zullen zijn, e,n men za begrijpen waarom een eenigszins scep-e tisch-staan tegenover offensievei onderne-1 mingen als de huidige gewettigd is. Oj . een maand tijd heeft de slag aan d< . Somme wellicht evenveel offers geveTgc als de vier maanden strijd in het Maas-. gebied om het bezit van Verdun. ? In die streek is in de laatste week geer 1 wijziging in den algemeenen toestanc ■ vast te stellen. De Franschen hebben de aankomst voôr Verdun gemeld van et-r nieuwe Duitsche divisio. r In Rusland gebeuren voor 't oogenblil-. geen belangrijke frontverplaatsinger . meer. De strijd duurt onafgebroker voort, maar niet met hetzelfdei gewelcl ah j voôr een drietel dagen. In de Karpathen. . streek wordt ten Noorelwesten van Kolo-; mea gevochten zonde.r uitslag, evenals ir j den Ivoropiec-sector en ten Westen var . Brody. In Zuid-Wolhynië geen verande-ling. De Russen concentreeren hun po-. gingen in het ge.bied van de Turija en ; de Stochod en vallen in dichte massa's t aan ten Noorden van den spoorweg Sar-. ny-Kowel. Men mag zich van hun kant ; aan nieuwe inspanningen verwachten om t Kowel te kuntien veroveren. De tegen-r stand der centralen neemt toe in die , streek. ; « Op het grootste gedeelte van het . front — aldns bet Russische communi-r qué van 31 dezer — zijn ve.rbitterde en bloedigc govechten gaande tegen den vijand, die aile pogingen doet om zich op zijn verdecligingslinie ptaande te liouden en tôt dat doel overal vandaan troepen verzamelt. » Het dorde oorlogsjaar wordt aldns ingeleid door een algemeenen strijd op de groote Euroj>eesche fronten, zonder dat . men zeggen kan dat de toestanel zich af-. teekent, of een ernstige vredesmogelijk-. heid zich in het verschiet vertoont. In de pers van de verschillende oorlog-voerende landen ve,rsehijnen opgewekte ' artikelen die getuigen of moeten getui-gen van een onbeperkt vertrouwen in de ! eindelijke. overwinning van de verdedig-de zaak, die ieder van de strijdende par-, tijen de zaak van vrijheid en menschheiel noemt. \ran verstandhouding is dus nog geen spraak, en met treurnis mocht de Paus — die in dit vvereldkonflikt een der wei-nigen is vvien een klaar onpartijdig oor-deel over de toestauden gegund is (want ook neutralen hebben hun sympathieën en antipathiéën„ — aan de kinderen te Rome, zeggen : « Onze vermaningen om de wapens necr te leggen en den strijd langs den weg -clcr rede en der mensche-lijkheid te beslechten, zijn zonde.r uitslag gebleven. » Laat ons hopen dat het derele jaar niet met oorlog moge voleindigd worden, dat de versmade « ste.m der rede en der men-schelijkheid » vroeger aanhoord worde door de weinige nienschen in wier han-den het lot van miljoenen menschen ge-legd is, en die met de ve,rantwoordelijk-heid voor het voortduren van den oorlog, over de macht beschikken om er een ein-de aan te stellen. Dnikboot- en miinoorlog Londen, i Augustus. — De treiler « King James » is door een duikboot in den grond geboord. De bemanning is ge-red.Uit Noorwegen Bergen, i Augustus. — De Bergener Dampfschiffgesellschaft heeft besloten voorloopig haar dienst op IJsland op te heffen, daar haar schepen den laatsten tijd in Engeland worden aangehouden. Zie vervolg op de ïde bladzijde. Onze Groote Geïllustreerde Letterkundige Prijskarap Letterkundige Middens De 17de, de Gouden Eeuw der Ne.der-landsche* Letteren is een kind van de Hergeboorte, vaxi de Hervorming en van de zestiend'e.euwsche Omwenteling. De oude Klassieken, de Bijbel en da Vaderlandsliefdc, voortspruitend uit de ; vrijheid eu grootheid van Holland, zie-i daar de drievoudige beziolende krac'ht ' van het beroemde tijdvak. Toch is die eeuw ook rechtstreeks ont-staan uit letterkundige middens, die we aldus zouden kunneu rangschikkon : | 1) De Rederijkerskamer De Witte La-* yendel, ook de Brabantsche Kamer ge-noemd, waar de Vlaamsche uitgewekc-nen te zamen kwamen. 2) Be Eglantier of In Liefde Bloeien-dct die onder haar led-en telt Hooft, Von- ( del en Bredero. 3) Het « saligh » Roemerslmis, waar . deze opkomende groote mannen ook ver-| gaderde.u. 4) Cotiers Akademie, de eerste Neder-^ duitsche Akademie door Dr. Coster in 1617 gesticht en waafuit twintig jaar la-ter, in 1637, de eerste Nederlandsche : schouwburg geboren zou worden. 5) De Muiderkrihg, of de Gouden I Eeuw in haar voile glorie en schoon- heid. Dat zijn de hoogverstaudelijke middens, waarin de grootste vernuften onzer letterkuncle "ontluiken. De Lave n de! versmolt al vroeg met den Eglantier. In den Eglantier zelf ontstonden per-soonlijke twisten, zoodat hij aan 't kwij. nen ging en in Coster's Akademie wercl opgenomen. Op dezelfde plaats waar de Akademie vergaderde, verrees dus in 1637 de eerste Nederlandsche Schouwburg cn# Vondel schrecf voor deze gelegenheid Gijsbre'cht van Amstel. Het stuk wordt nu nog aile iaren met Kerstmis te Amsterdam opgc-voe.rd.De Akademie en de Schouwburg werden heftig bekampt niet alleen vanwege het overschot der leden dat in de oude Rederijkerskamer te monken en te kui-pen zat, doch ook tegengewerkt door een gedeelte van de protestantsche gees-telijkheid, die beweerde dat de schouwburg uit den booze was. De ware rede.n lag hierin : De predi-kauten voelden dat het tooneel afbreuk deed aan hun alleenheerschend gezag daar het rechtstreeks spreekt tôt het ge-moecl van het volk. De 17de eeuw is niet alleen voor de letterkuncle het schoonste bloeitijdperk ; zij is ook staatkunehg de Gulden Eeuw van de Republiek van de Vereenigde Provinciën. Tachtig jaar, tôt 1648, tôt den Vrede van Munster, duurt de vrij-heidsoorlog, en een ongehoorde welvaart wordt het schoone loon van zooveel dap-perheid.Vlaanderen blij ft stilzwijgend en zinkt weg in doodsluhner, terwijl de verheven-ste stemmen weerklinken in Holland. Toen in 1585, Antwerpen, het bolwerk van Zuid-Nederland, in handen viel van de vSpanjaards, verhuisden welvaart en kunst naar het Noorden. De val van Antwerpen is het verval van de Eetteren in he.t Vlaamsche land. Wel woelt de Vlaamsche kunst, die niet spreken mag, naar boven, en drukt zich uit in de otivergelijkbare meester-stukken van Rubens.. Van Dijck, Jor-daens, Teniers, doch de taal zal nu braak lig'gen en ons volk wordt omnon^lig. L. N. B. — In 't genummerd gedicht van Roemer visscher staat gistoren : Op Brabantsçh fronsen zij haar brownien; het moet zijn bouw.en. Een bouwen (m) is een overrok van de vrouwen of ook een tabbaard met pofmouwen. Het meer-voud is bcuwens. DAGEUJKSCH NIEUWS « DE ÏOORTS ». — Nr 3 bevat een geestige plaat over 1830, op het titel-blael; een enthousiast artikel van Dr Te.nhaeff over het Groot Nederlandsche élément in de Utreclitsche lustrumfees-ten, geïllustreerd door een zeer geslaag-de teekening van Fr. Coers en de heer Galesloot ; een vers en een artikel over de Fransche geest in 't Belgisch Oinder-wijs, door René de Clercq ; een beschou-wing door H. de Wandeleire van de roi ' door België op de ekonomische konfe-rentie te Parijs gespeeld en de gevolgen , voor Vlaanderen hiervan ; E. H. Riet-jens beschouwt in de kroniek over onze stampolitiek enkele kenmerken de fei- 1 ten uit de Belgische en Afrikaansche < • ' ■ :.i politiek van het oogenblik, terwijl Di A. Loosjes in « Groot-Nederlandsche vonken » de kwestie der Hollandsche « inmenging » weer cens beschouwd. VERZAMELINGEN VAN OOR LOGSDAGBLDAEN. — De oorlog heeft ten gevolge gehad dat een aantal voorwei-pcn waarvan de innerlijke waar-de nul was, thans zeer op prijs gestelel worden, en een menigte dingen die dooi hunne eigenaars achteloos weggeworper werden, zouden aan deze laat-sten niel onaardige bedragen hebben kunnen op-brengen. Hoevele oorlogsbladen zijn ii: den aanvang van hun bestaan dex>r le-zers aan het front weggeworpen nadat zij hun een kortstonelig tijdverdrijf had-den verschaft. Alleen versieren hunne geestige illustraties misschien hier en daar kwartiereu en bomvrije schuilplaat-sen. j\Iaar de jacht op oorlogshetrinne-ringen heeft zich ook spoeelig tôt de oor-logsdagbladen, die zulke eigenaardige dokumenten zullen vormen voor lateren tijd, uitgebreid en men kan thans in Duitschland een nooit gezienen ijver bij won en om cenige zeldzaam geworden nummers machtig te worden. Volgen; de « B. Z. am Mittag » zijn de eerste nummers van de « Liller Kriegszeitung»: het meest door de Duitsche verzâmelaars gezocht. Zoo gaat het eerste nummei dezer uitgave zonder cenige moeilijkheir volgcns den staat waarin het zich be-vindt, voor 150 tôt 300 mark van de h and. Zekere verzamelaars, wier verza-meling, om volledig te zijn, slechts één cxemplaar te kort kwam, zijn niet terug-geschrikt om het begeerde nummer met 400 500 M. te betalen. En men kan er zeker van zijn dat sommige verzamelaars later een aarelig eluitje zullen kunnen verdienen met hunne collecties. OPROEP. — Vandaag, Donderdag, zal de heer Bob van Genechten, op de vcrgaderitig van den « Vlaamse Kring, », in het lolcaal a Het Anker », Kleine Markt, 6, alhier, om 8 1/2 uur (Toren-uur) een lezing houden ovc.r T)e Ver vlaamsching van de Gentsçhe Hooge-school.Al wie belang stelt in deze voor de Vlamingen zoo gcwiclitige kwestie, in de eerste plaats elk student, mag deze gelegenheid om zc in al haar bizonrlerhe-den te hooren ontvouwen, niet verzui-rncn. Iedereen is welkom ! TE LONDEN WORDT DE MO» TOROLIE SCHAARSCH. — « L'Ex-celsior » : De Engelsche bladen bevat-ten de volgende nota : « De Londenaars loopen kans dezen Winter veel te moeten gaan. Inderdaad de regeering lieeft besloten al de be-schikbare petroleum- en benzinevoorra-den in beslag te nemen voor het front. Recels werden de autobussen vervangen door de paarden-omnibussen, die de Engelsche hoofdstad weer een beetje doet gelijken op het Londen van 1888. De regeering heeft tevens besloten het ge-bruikmaken van aile zelfbewegende rij-tuigen te verbieden. Deze zullen echter niet ineens uit het verkeer gebannen worden. Aan de dokters zal een over-gangstoelating van zes maanden, aan de handelaars een van vier maanden, en aan de partikulicren een van drie maan-elen verleend worden. Na dit tijdstip zal cenieder zich moeten behelpen, hetzij met cabs, hetzij met de bestaande trans-portgelegenheden, zooals omnibussen, tramways, enz. TELEGRAAFBERICHT. — De Agcncie « Houvast Bullen » en « Reu-ten » seint ons uit de Haven : « Gezien de groote schade overal eloor de musschen aangericht; aangezien de tôt heden gebruikte vogelverschrikkers hun doel mîssen ; den roem erkennend, met recht door zekere personen in het vak verkregen, besluit de regeering : Art. 1. — Er wordt, in en buiten België, eenen volledigen dienst voor mus-schenverschrikking ingericht, oneler den naam van Algemeenen dienst van beloe-ring en verschrikking der musschen. Art. 2. — Da heer A. Monnai is be-noemd tôt Oppermusschenverschrikker ran België. Art. 3. — Tôt werkende leden van de-?en elienst werden benoemd de vier \Vaalsche leden der Kartonnen Inkwisi-\ic van haver. Tôt plaatsvcrvangers, de opstellers ,ran de. « Echo Belge ». Bij hooger bevel, De algemeene sekretaris: R. A. S. Musch. Onze hartelijke gclukwenscheu aan len heer Oppenniwschenverschrikker Monnai. twrj-inwMii imr wwpi r «noir wii»» twaai'iniii rrrrmtm*■ Lees de laatste oorlogstelegrammen )p de derde bladzijde onder de rubriek c Laatste Uar ». Het Sociale Geweten Hoe erkent men objectief het bestaan van een sociaal geweten? Op die vraag antwoordt prof. Wass-weiler dat het be,st tôt ontdekking lei-elenel teeken de terugwerking is, die het individu stelt tegenover iedere belee.di-ging, collectief geelaan, aan de groep, waartoe hij behoort. (Le signe révélateur le plus certain est la réaction que l'individu oppose à toute offense faite collectivement au groupe dont il fait partie.) LIet individu kan weinig of sterk ver-bonden zijn aan een groep, en de inten-siteit van dien baud wordt klaar aange-duiel door de hevigheid van de bovenge-noemde reactie. Beide intensiteiten loopen evenwijdig, ik zou haast elurven zeggen: over elkaar. Is de intensiteit van de reactie groot, (oopt haar Hjn lang en recht en ononder-broken, zoo mag men beslist zeggen dat de intensiteit van gehechtheid aan de groep, die de beleediging ontvangen heeft, zeer sterk is bij het individu. Het eigen geweten van het individu vloeit, bij die omstandigheid, ineen met het geweten van de groep. Dergelijke groep bestaat soms onbe-wust, en wat b. v. b. zich kan voordoen in een bepaald afgeteekeuden kring, in een vereeniging, welke vereeniging be-lecdigd wordt in den persoon van haar voorzitter of zelfs maar van een gewoon lid, niet als viensch beschouwd, maar als lid van die maatschappij ; kan zich ook vertoonen in een viet gevormde, maar niettemin zich same.nvoelende vereeniging.Die zicli samenvoelenele vereeniging — zondei daadwerke.lijk, in haar geheel althans, een op papier of in feite bestaande vereeniging uit te maken — kan b. v. ontstaan door de taal, of door be-elreigde materiëele belangen, of andere omstandigheden nog. Zoo kan een heel volk of dan toch een groot deel van dat volk, zich in zijn na-tionaliteitsgevoel gehoond gevoelen als een zijner zonen om dat begrip zelf be-leedigd wordt. Dat zal wel het geval geweest zijn bij de zich warm Vlaming gevoelenden, toen ze. ele straf, uitgesproken tegen Dr. A. Jacob en Dr. R. de Clercq, vernamen. Die Vlamingen zijn Jacob en de Clercq afzonderlijk niet als menseh noch zelfs als leeraar gaan beschouwen, zc zijn niet gaan onderzoeken of ze op politiek of godsdienstig terrein tegenover of naast hen staan, ze hebben zelfs niet willen weten welk complex de personali-te.it van die twee heeren vertoont, ze kennen deze misschien niet eens van persoon, maar, ze hebben zich plotse-ling gckrenkt gevoelel als Vlaming, om-dat Jacob en de Clercq voor hun Vla-ming-zijn gestraft worden. Men mag aan die. straf aile mogelijke uitleggingen geven, die Vlamingen zijn in hun eigen, heilig nationaliteitsgevoel getroffen door die straf, omdat ze maar één, voor hen4ieel duide.lijke reden aannemen, die de Belgische Regeering doen handelen heeft : de Vlaamsche, noch-tans loyale actie; van de Vlaamsche stem-mers.Zoo hebben dié Vlamingen de handel-wijze van de Regeering gevoeld. Ik ctruk er op dat ik de fei ten objectief beschouw ; daarom juist gebruik ik het aanwijzend bijvoegelijk voornaam-woordt (( die » in plaats van het lidwoord, « de ». Het zijn immers niet àl de Vlamingen, n.l. àl de personen tôt het Vlaamsche ras behoorende, die zich gekrenkt ach-ten, maar wel degenen, die een hoog na-tionaliteitsbegrip koesteren, meer liefde voor hun volk en zijn taal hebben dan andere, mineler nationaal-Vlaamsch zijnde Vlamingen, daardoor ook prikkel-baarder zijn op dat punt, en wien het dan ook daardoor precies geweest is of zij den steek ontvangen hebben, die Jacob en de Clercq trof. Aan de andere zijde hebben de zich in hun materiëel belangen bedreigd ge-voelde anti-Vlamingen verheugd ge-toonel over den slag, aan die twee leer-aars toegebracht, omdat ze in die straf een officieele afkeuring zagen van de Vlaamsche actie. Noçhtans moet ik bekennen dat er een derde groepeering van personen voor dit geval zich gevormd heeft, n.l. van amb-tenaren.Ik zcg niet : de ambtenaren, maar ook nie,t: Vlaamsche ambtenaren, omdat niet àl de ambtenaren tôt elie catégorie be-îiooren,. en dat er nochtans ook Walen deel van uitmaken ; zelfs de Vlaamsche ambtenaren, die bij deze rubiiek kunnen geschaard worden, zijn niet cens àllen Vlaamschgezind. Bij die groepeering treedt niet het taalgevoel noch rasgevoel op den v66r- grond ; dat kàn niet ook, vermits de leden ervan tôt verschillende. rassen en taalgebieden behooren, en op dat terrein wellicht in konflikt zouden komen. Ze kunnen dan ook de heeren Jacob en de Clercq niet aanzien als slachtoffer van hun Vlaamschgezinde overtuiging, en hebben dan ook de beleediging niet als dusdanig gevoeld. Ze zijn echter gekrenkt geworden in hun waardigheid als ambtenaar, want de Clercq en Jacob vie-len als ambtenaar, omdat ze huu ziens-wijze — om 't even welke — hebben elurven bekend maken en verdedigen. Het geldt hier dus de vrijheid van den-k« «i schrijven, de vrijheid van geweten (natuurlijk in den breedsten zin van het woord), ontnomen aan openbare ambtenaars, aan wie de Regeering haar groote machtsautoriteit als patroon aan den lijve doet gewaar worden. Daartegen komt hun eigen eergevoel in verzet. Ik neem aan clat voorloopig elie ambtenaars klein iu aantal zijn, maar ik weet dat ze bestaan, en ik denk dat dit aantal na den oorlog zal stijgen, omdat wellicht alsdan het solidariteitsge-voel zuiverder en stouter zal kunnen ontwaken als nu. Bij die ambtenaren is het niet door een solidariteitsgevoel als taal- of ras-genoot dat de straf en de beleediging hen treffen, maar wèl eloor een solidariteitsgevoel als ambtgenoot. Het i_s enkel op dàt punt dat bij hen een sociaal geweten ontstaan is. Men ziet dus clat één e.n dezelfde daad verschillende psychisehe toestauden wekt, die soms wel met elkaar in bot-sing komen, maar ook — al zijn ze ver-schillend — feitelijk tôt een uiting van min of meer dezelfde beteekenis gaan, omdat er onderlinge connexie bestaat. In deuzelfden aard hebbeu zieh geval-len voorgedaan in Zuid-Afrika bij de op-sluiting van Generaal de Wet en het fusilleeren van Fourie. Ook dan heeft een volk, het ècht ua-tionalistisch Zuid-Afrikaansch volk, zich gehoond, gekrenkt, beleedigd, gekastijel, haast vermoord gevoelel als volk door de gevangenneming van de Wet en den dood van Fourie, omdat ze dezen be-schouwele als gestraft gew?orden te zijn, niet als verrackrs — zexials een andere groep Zuid-Afrikaners ze betichtte — maar als onverschrokken, onve-rbasterde, Vaelerlaudslie.vende Afrikaanelers. Het volk zelf krecg den dolksteek in het hart, die enkele personen had getroffen.Men moge nu in den Vlaamschen en Zuid-Afrikaansehen ^strijd de liouding aannemen die. men verkieze, mijn doel is niet invloed op die houding te trach-ten uit te oefenen, noch goeel- of afkeuring te wekken, mijn doel is hier enkel psychische verschijnselen te verklaren, en, in deze bijzondere gevallen, aan te toonen hoc een heele massa kan gevoelen wat slechts één of enkele personen treft. Heeft men niet dikwijls gezien dat een heele fabriek, ja, de arbeielende klasse van hetzelfde ambaeht, of zelfs van een gansche stad in werkstaking ging we-gens het afdanken van een gesyndikeerd lid, afdanken, dat door dife arbeiders als onrechtvaardig en als een hoon, den werkerstand aangedaan, beschouwd werd ? Zelfs, buiten de syndikaten om, ge-voelt de. arbeidersbevolking heel duide-lijk, als synethisclie soms onbeweistr groepeering, een beleediging geelaan aan één arbeider, deel uitmakende van de algeheele werkersfamilie. Hier treedt het ontwakend sociale geweten van een heelen stand te voorschijn tegenover het sociale geweten van een anelereu stand, namelijk het patroon-schap, want het spreekt dat ele patroons, ook op hun beurt gegroepeerd, zich even gekrenkt gevoelen door de beleediging aangedaan aan den partoon, die zich ver-plieht gezien heeft — altijd uit zijn standpunt beschouwd — den arbeider in kwestie af te danken. De beschouwinge.n, die men er op na-houdt, hangen af van het stanclpunt waaruit men vertrekt, en dit stanclpunt bevindt zich meestendeels op de sociale plaats, die men inneemt, omdat men zich slechts heel moeilijk kan ontdoen van aile cgoïstische invloeden van het midden, waarin men zich beweegt. Daardoor komt het dat deze beschou-wingen over het algemeen zelfzuchtig of althans subjectief zijn. De patroon denkt natuurlijk iu zijn recht te zijn, even goed als ele arbeider van zijn recht ove.rtuigd is ; ele patroon in kwestie heeft andere patroons op zijn hand, en zoo ook spannen de andere arbeiders samen met den, volgens zijn meening, in zijn recht gekrenkten werk-nian.Zoo ontstaan sociale klassen. T.

Il n'y a pas de texte OCR pour ce journal.

Il n'y a pas de texte OCR pour ce journal.

Il n'y a pas de texte OCR pour ce journal.