Orffaafi der Belgische WerkHedenpaptij. — f'erschjjnende aile dagen. Droks<*r-U itgeefsUr M«atschâppij 11 ET LiCHT bestuurder t f, PC VISCH. Le«S*berj-Oc«t « . . REDACT1E . . ADMINiSTRATlE HOOGPOORT. 29, GENT ABONNEMENTSPRIJS BELQIE bfte tnaandcn. , . , , fr. 3.21 Z*ê maandcn * . « , » fr. 6.50 Cen Jasf. ...... fr. 12^0 M«« abonneert tich op aHe postïwrteie» DEN VREEMDE (Me maandet» KisgcUJK» versandee). « ... te •.if Es^asaga*»^^""-'1 ■' Kunst, symbool van Arbeid ! Ons land is ni et aJleenlijk het land van de treelde, het levensgenot en de vruchtbaar-teid. maar ook van den zwaron arbeid en v»n den bouger. Hier evenaia elders, — nog heviger mis-gehien — treft de tegenstelling tussohen rijk-dom en elîende. Hier ook strijdt het jeugaige prolotanaat net de me este energie, met de grootete dap-perheid tegen het ailes opslorpende kapi-talisme. _ , Het e^lendeleven van dit proletanaat, net hongerleven der groote namenlooze menigte, heeft» in het glorieboek der kunst eene voor-nme en belangrijke bladzijde ingenomen. Het prachtige en machtige, kleur- en klank-rijke woord vol medelijden, dat door de De Groux, de Herman's, de Luytens'g, de Fre-dfirik's werd uitgeschreeuwd gaîmde sfceed" booger en verder, en ontvikkelde zijn in-vloed in veler geest. Àlleenlijk was bij vele volgelingen dier grooten, de kunst-inkleeding soins Ma au-dére mede evolutionneerend met haar indi-ridueele eeuw, schipperend van klearen-mooiheid naar kleurendorheid, van lijoen-sierlijkheid naaT vormverwijfdheid ; maair jteeds als de hoogste verpersoonlijking der kuDstkracht van het individualisme. 80ms,— een enkele maal, helwta ! — waai" d» een wind van opstanding, ging een révolutionnaire atmospheer door sommige dier werken, aankondigend ak met een sersten dondarslag een naderend orkaan,— dat dos niet komen kon. Maar dis enkele werken moesten een uitzondering bli.iven. Velen zagen slechts het uiterlijbo van het «llendelevon der verdrukten en der wroeten-den; tôt het innerlijke drong men zelden door. Daardoor ook zijn vele dier koude, gevoellooze arme menschen - afbeeldingen elechts «natures mortes:». Nochtans de beaten, de grcxrtsten hebben den werker als heerscher m hunne kmnst gebracht; niet zooals weleer Jordaens en de Vla&rasche en Hollandsche kleinmees-ters van den Renaissancetijd, als uitbeel-1 Jing v&n het geile, het dierlijke, der dron-I kenmanskuren van kroeg en stra&t ; een tnkele mat.l als een kerngezonden Brea. [ ghel. hekelende de gebreken eener kranke ^aatschappij ; maar meer weergevend den heldenkamp tecren den honger, al* een iltaArstnk ter eere der ellende. Wanti waarlijk, wij leven in een ma-at-Knappij waar de werker bezwijkt onder toesten arbeid en hongerkrampen ; maar ook, waar in kunst, de dcmokratische ten-denzen der laatste tijden, hem — den slaaf k- ak op een koningstroon heerft geplaatst. De gewrooht&n dor Meunier'», der Van Biesbroeck's, »n onderscheidene anderea, bnochetsen dit feit in rijn ▼olle intecoi-teit.Denkt aan de sombere gewesten waar het zwarte gond aan heft ingewand der aarde wordt ontrukt; aan de mefcaalgiete-«ien, de ïtaalZabriok«n, de glasbiazerijen, *aar men de wonderen der hedendaa.gsche techniek scheptl... Dat ailes liet do kunst on» rien ; arbeid en arbeider uamen, als één geheel, als één •ymbool van krachi. Te middsn van hoogovens, va® stoommftr-! cMenea, van plethamers, van fabriek&chou-ven, ontvangt men den volkomensten in-drak van de iaacht onzer eeuw; van haar grootheid, van haar schoonheid : maar ook fan den tanker welke haar onderml}nt. Dan begrijpt men het woord van den Fransclien schilder Courbet wanneer hij de wroeters als «de heiligen» en hun arbeid als «de mirakelen der XXe eeuw» betitel-de. Dajj ook beseft men het nietige van het woord van Ruskin wanneer hij ver-klaarde dat «de arbeidende nafcuur haar schoonheid verliest»; neen, wij meenen dat de werker zich door arbeid heeft geadeld... Welke bloemen van schoonheid kunnen door de kunst hier niet alom worden go plukt !... Want indrukwekkend is het slftgveld van den arbeid steeds. Zie-t de houding der op vertrouwen steu-nende arbeiderschaar ; doorwandelt de zalen van het menschenwretende monst-er, dat men fabriek eu werkhuis noemt; gaat in de aanpalende nauwe steegjes, met kleine, licht- en luchtloozo krotten, waar bleeke, aan bloedarmoede lijdende proie-tariërsvrouwen aan den stoep zitten, lap-pend het ellendige plunje van man en kroost; van don man, die, lange uren wroe-tend, zijn arbeidskracht aan karige loo. nen verkoopen moet; van de tengere kia-deren, welke te vroeg aan de school zijn ontrukt, om in het fabriek als aas voor het machien te dienen. Dx,d eerst zult ge begrijpen waarom de» zondags — de enkele uren van ruat — de man, met vronw en kroost het huis der ge-meenschap, de groote werkerakooperatie bozoekt, dorstend naar ontspanningr in ge-not en kunst, verlangend uitdrukldng t" gevon aan hun hoop naar eene betere, van slavernij bevrijde, maatschappij. Werkorskooperatio, rinnebeeld van sa-menwerking ! Z&gt dit woord niet een ganache ^eachie-denis van strijd en opoffering gebeiteld in het groote boek der eeuwigheid, maar ook in dit der kunst? Drukt het niet uit aile wilskmcht, me«r dan eene eeuw r&eda — ran de omwente-ling van 1789 af — worstelend en levend in het lijf der maatschappij. Daar heerscht de werker, wier le*en—is geregeld, en die ook wsset wat dit l>etee-kent ; daar heerscht he«t proletariaat, oaa bewijz&nd dat Socialisme niet droomboel-dig is, maar worden moet het produkt eener evolutâonneerende maatschappij. Daar heerscht de kunst, aie «ymbool ▼an arbeid en eenheid, van liefde en hoopl... C. Jaa. Eene voorzegging van Tolstoï as'fc.asia a vsvwi In de wederlandsche pers neemt men van elkander de volgende voorzegging van den grooten russischen denker over die rich, voor wat eenige punteo betreft, daar of ombrent schijnt te verwezenlijken ; Een paar maanden v66r zijne dood ver-telde de groote russieohe schrijver aan eenigen zijner vrienden dat hij in eene mij-mermg of droom eene wonderschoone vtouw had gezien die diepbedroefd gezeten was op wat hij genon.011 had voor den Oceaan der maatschapp»iijke lotsbestem" ming. Rond het eerbiedwaardig hoofd van die vrouw was een breed, kleurloos îint f^e-kncSopt en op haar voorhoofd stond in on-gekende kleur het woord « Commercialia-rne » te lezen. In de rechterhand hield do vronw eene driedubbele fakkel, in de vlammen vau de-welke de drie volgende woorden flikker-den : « Oorlog », « Hnichelarij », « Vuist-rec-ht » ofte macht van den sterkste. Tolstoï zegde op verdristigen toon c!at die versohijning hèm voorkwam als het voortsekan van den onvermijdolijken we" reldbrand die niet la.ng meer kon uitblij-ven, en die waarschijnlijk nog hetrelfde jaar zou uitbreken in het Zuidwesten van Europa. ^ Eenmaal uitgebroken, vervoïgde hij, "%ou de wereldbrand het volgend jaar eene ver. houding aannemer. waarvan niemand eenig vermoeden kon hebben, en zich ontwikke-len tôt eene nooit gekende wereldramp. De ramp zou nog het heele jaar door voortduren en in 1915 zou er een man op het tooneel verschijnen die Napoléon nog ver zou ovsrtreffen in de kunst van vernie-len zoowel al s in doorzicht van stoutmoe-digheid.Die nieuwe Napoléon zou niet e«n man van het soogenaamd krijgskîindig vak zijn, maar een eenvoudig schrijver of journa-list, die over zedelijke macht genoeg be-schikt om heel Europa aan zijne voeton te doen kruipen, en dat tôt op het ednde van het jaar 1626. Dan zal de veroveraar op rijn» bettrt neeir geslagen worden en als er een einde rai gekomen zijn aan de algemeene ver-warriug, aan de razernij der moordzuch-tige folkeren, zal er een niouw t.ijdstip aanvangen voor de heelo menschlieid, d;e de maatschappij op nieuwe gxondveRteto zal herinrichten. De verschillende staten van het Aardrijk «nllen met elkander overewnkomen om eene soort vaa eonfederatie te ïtichter» en de rechten van eenieder te erkennen. In die eonfederatie zullen er nog slechts vier groepeeringen van volkaren bestaan : de Qermaeen, de Latijnea, de Slave® en de Mongolien. En als de volkeren zloh aJduls zuffien heringericht en verzoend hebben zal er woldra nog eene grondige heorvoi-ming vol-gen op goasdienstig gebied, eene omwente" Ho g waarvan zich nog geen sterveling een gedacht kan geven. De "Gentenaar" en zijne Hondenstr.... histories «De Gentenaar» heeft het sedert eenigen tijd over de hond-en en hunne k-k- ! Er gaat geen dag voorbij of het gentsoh bîadje spreekt over de honéenetr... historiés ! En daarmede discht het zijne lexer» een dagelijksch dessert op! Men ziet dat de mannen van het Ketel-▼estje niet gaarne beesten lijden. Zulks is niet te verwonderen. Zij kunnen zelfs geen werfcman met goede oogen rien. In het bin* nenste van dat behoudsgerind bladje is het niet anders dan haat en nijd tegwiover de Werkliedenpartij. Nooit deed het «Gente-naarke» iets om mede te helpem tôt lot&var" betering van het werkvolk. Als de kliek uit 't «Gentenaarfce» geen t'.vee honden kan verdragen, hoe ï'oudt gij willen dat zij het werkvoilk lief hebben ? En dat zulks waar io bewijst heel de doenwijze van den « Gentenaar » in de jiapgMWgfMiwCTtiimniiiiiirsawga—«aaigww»——M» huidige omstandigheden. Zooals gister een lezer van Vooruit het in zijn blad schreef, deed het katholiek gentsch blad niets, maar ab3oluut niets, om tegen de schandalige onrechtvaardigheden welke op de buitens bestaan, de pen op te nemon. De Gentenaar die zeer goed weet wat het werkvolk en de arme menschen op de buitens te lijden hebben, gebaart van krom-men aas en in plaats van te strijden om die toestanden te doen o^houden, wentedt het zich liever in hondenstr... historiés. Elk zijn goeste, zegt men te Gent. Maar aile menschen die het goed moenen staan langs de zijde der sooialisteo dat er nog zulkon gevonden worden zelfn onder de lezers van de(n) Gentenaar bewijst bovemstaande welk aan Voorait geionden wordt door nog een an der. Lezer van «Voornlt» en «Gentenaar». N. B. — Na don lasterpraat aau het aflres van «Vooruit» door den «Gentonaam», zijn vele lezers van die twee Waden be-nieuwd of het «Gentenaarke» den hand-schoen p»at oprapert hem toegeworpen door F. H. in het artikel r#n eergisteren en waaria het ging over een openbaar débat. Lere? van «Voornit» en «Gentwn*»». ■ III m 11— n» il n m in m 1111» mu— Ondsrwijzersbelangen ét W- In ons nummor van 18 October 1.1. heb-»en wij aiene medodeeling opgwaomen waar-3Îj d« hoer Onndde, algemeene schrijver ran den Algomeenen Onderwijzersbond noldt dat, dank zijne bemoeiingen, de itaat, in afwachting der toepaissing van ie-n loonstandaard voorrien door de nieuwe lohoolwet vaa 1614 voornemens is: a) Het vier-millioenfonds door de wet [edert 1 Januari 1914 afgeschaft te rekenen 'an 1 Januari 1916 te herstellen; b) De staatebijwedde toegekend sedert Januari 1912 aan de Frrabelonderwijzerea- len en door de belanghebbenden sedert Juli 1914 niet meer ontvangen, uit te be-;alen zoodra de ficanciëele toestand hot zal oelaten. Er dient dienaa.ngaa.nds opgemerkt te Tordsn dat ons Gemoentebestuur deze Kihikkingen ten voordeele van zijn onder-vîjzeud pensoneel, voornitgeioopen is. Inderdaad: Reeds op het einde van 1914 heeft de iemoenteraad, op initiaiief van den heer ichepen van Openbaar Onderwijs, beslist e rekenen met 1 Januari 1014, de bijwed-len, beloopende van 60 tsrt 300 frank, en mder den algem«on«n naam van vier-mil-ioenfonds, toegestaan door den Staat aan le lagero onderwijzers en onderwijzeressen Le Stadskas te doen uitbetalen. Eveneauif werd voor de froebelonderwij-loresaen gezorgd : Nog deze maand zal haar de helft van le bijwedde (200 fr.) haar door den Staat •or&ohtîidigd, door de Stad voorgeschotan rorden. Dit bewijst eens te meer met welke zorg let Stedelijk Beatuur van Gent de belangen ran zijn onderwijsend personeol behartigt. Perwijl pogingen nu nog altijd raoeten wor-len aangewend om aan j de onderwijzers rnnne bijwedde voor 1916 te doen toeken-ien; mogsn hunne oollega's van Gent zich »r in verheugen dat zij, -op initiatief van mn Stedelijk Bestuur, dit voorstel sedert 914 genieten. Rond den Oorlog Os bssfcrmiflg rai Belp^o Het Boedapester blad «Az Est» doet over de besborining yan Belgrado het volgend'o verhaal : De voorbereidingen voor de bestorœing begonnen den vijfden Ootober. 's Midd&gs trâden van â,emlin uit de kanonnen ia ac-tie, aile wgalijk. Iq Semlin werden yijî schoten in elke minuut gsteld. De projee-tielen waren vorr het grootste gedeelte go-rioht op de Kaliinedjitn, het park tuesehea stad en vesting. Spoedig begonnen ook de kanonnen van Pancsova hua w.erk en ook uit de buurt van Beszanije klonk het ge-donder van de mortieren. Daarna volgd» een artillerie-aanval op de beide Zigeioner-eilanden en op het gedeelte van de Kali-mejdan, aan den beneden-Donau gelegeu. Geen schot werd gericht op de stad. Alïecn de militaire punten werden onder vuur ge-nomen. Inmiddels werkte de artillerie der bondgenooten onophoudolijk langa Domws «n Bave, tonder dat de Serviers het rrtnr beantwoordden. Na vijf uur 's avonds staakten wij ons vuur. Er werd vastgesteld, dat het mebouw van het Servisse ministo-rie van oorlog getroffen was door een mor» tior-projectàel. Den zesden Oofcober was het 's morgens misbig weer. De artillerie der bondgenooten hervatte haar ewaar vuur. Per uur vie-len er minstens 600 projeotielen op de irtol-lingen om Belgrado. 's Middags wenrd hei weer heldender. Toen werden per uur on-geveer 600 schoten gevuurd. De verdedi-gers losten geen sohot, zoodat men had kunnen gelooven, dat zij de vesting geruimd hadden. Het werd donker. Een vuurzuil st&eg omhoog bij de eleotrische oeaitrala eji bij het zigeuner-eilanid. De artillerie zett-a in den nacht haar werk ooverrwakt voort. Belgrado was gehuld in een ewaren, swar-ten, roodachtigen rook. Tegen elf uur 's avonds merkte men bewsginsr op het oot-loars-eiland. De Serviërs wisten. dat de vi|-and toen beginnen zou troepen over de rx-vier te brengen. Plotseling opendeca de Servi sche geweren, machinegeweren en kanonnen, die al dien tijd gezwegen hadden, hun vuur. Tegelijkertijd bereikten echter de pontons, te water gelaten bij een aoder gedeelte van het oorlogseiland, den Servi-schen oever en de troepen stapten aan land tegenover Kozarawa, bereikten ook links van de Njebojste-toren den oever en be-stormden onder hoera-geroep den apoor-dijk, waar zij zich echter moesten ingraven, omdat het Servische geweervuur te kr&ch-tig werd. Aan den anderen kant van de stad bestormden intusschen de Duitechers het Zigeunor-eiland. Dooderdag d»a ia vende Ootober 's morgens vroeg, orachten Oos-tenrijksohe-Hongaarsche monitors op Do-nau en Save de Servische kanonnen tôt rwijgen. D« pioniere ea sappeure brachtea het eene bataljon na het aundere aan den over» kant. Het regeode echter zoo heivig dieo dag, dat de aanval gestaakt moest worden. 'a Nachts begonnen de Serviërs krachtig te vuren met machinegeweren. Ook de bn*> terijen der aanvallende partij werkten Ijve-rig. Van de Save zijde drongen de Dnit-schers de stad binnen na oen v&rbitterden strijd. De Oostenrijksche-Hongaarsche troe-pen kwamen van den anderen kant, ook na aeer ernstige gwvediten. Zoo viel Belgrade. Een keerpunt in ons Lager Onderwijs Bestuurdop der 0m- en Nasehoolsche Werken van de Stad Gent (Eerste vervolg) Hit Hut ï3n d«B vierlea Sraad Alhoewel de nieuwe Schoolwet de Vierde-graad-klassen als eene verplich-flng oplegt, als zijnde een natuurlijk ge-j'°lg yan het verlengen van den leertijd, toen is het hier de plaats om het groote nut dezer hervorming met de nieuwe f'chting, welke eraan gegeven w^rdt, te ?oen uitschijnen. Immers hoe beter het Delang wordt begrepen en ingezien, des e meer zal worden geijverd om de meuve inrichting op vasten grond te vesti-y! ontwikkeling ervan met breed-m van geest te bewaken en te ver-2°rgen.Tôt hiertoe — we moeten het recht-v,.nie durven bekennen — is het onder-D.if tm ^a8ere school theorethisch ge-l'i'.f en ^t ook gebleven. Wel zijn lof-| ht* P°S'ingen aangewend, wel heeft ' aanschouwelijk onderricht het saaie °«e van het leeron in menig geval verdreven, maar toch is de school tot hiertoe niet de school voor het leven, het-welk bedrijvigheid en inititatief als bij-zondere factoren van noode heeft. Vooral de volksschool is dat niet, omdat er nog te veel wordt onderwez&n, hetwelk slechts ten goede kan komen aan een uiterst klein aantal leerlingen, die hunne studiën kunnen voortzetten. Onnoodig hier verder in te dringen ; wij bepalen ons bij de vaststelling, dat er aan eigenlijk practisch onderwijs, dat is onderwijs, waarbij de zintuigen, vooral het 00g, en de handen geoefend worden, zoo bitter weinig wordt gedaan. Immers dan zou handwerk in de scholen alge-meen moeten wezen a. die hervorming is nog verre van verwezenlijkt te zijn. Met overschot van gelijk heeft M. Le-moine, bestuurder der gemeentescholen van Marcinelle, gezeid in een verslag over den Volmakingsraad van het tech-nisch -onderwijs in Henegouwen : _ « Op enkele zeldzame uitzonderingen na is het lager onderwijs te veel verstandelijk, te veel mededeelend ; slechts in buitenge-wone gevallen wordt er qen ware opvoe-ding gegeven, dat is dienstig aan hand en lichaam, zoowel als aan den geest en de moraal. « Na 't verlaten der school blijft er wel-dra niet veel over der aldus verkregen begrippen. » Is het redelijk, dat de lagere school aan de kinderen, die ze bezoeken, een uitsluitelijk verstandelijk onderricht gseth dqn als rnéer dan ,de net/en tien- den van hare bevolking bestemd zijn voor de ambachten en de nijverheden?» De volksschool in algemeenen zin ge-nomen is dus eigenlijk niet heelemaal dienstig aan het volkskind. De vierde graad met beroepsstrekking wil eens en voor goed afbreken met de vroegere doenwijze en de twee toege-voegde studiejaren aanwenden om het aangeleerde op practische bazis te veeti-gen, zoodat er voor de meesten onzer kinderen, die de volksschool bezoeken, onmiddellijk nut zal te vinden zijn voor het beroep, dat ze weldra zullen kiezen ; immers voor den handarbeider is een ontegensprekelijk voordeel te bereiken, wanneer hij in 't leven treedt met eene geoefende hand en een geoefend 00g en met kennis, welke steeds in de practijk hare toepassing heeft gevonden en aan de werkelijkheid werd getoetst. Wat wij reeds menigmaal te zien kre-gen bij 't bezoeken van scholen in de weinige steden, waar de vierde graad bestaat, ongeveer in den zin, zooals de nieuwe schoolwet hem begrijpt, (en welke overigens de verwaandheid niet heeft iets geheel nieuws te hebben geschapen, maar het princiep heeft gehuldigd, waarvan enkele gemeenten het lofwaardig initiatief hebben genomen) ; wat wij konden nagaan in tentoonstellingen, wat wij lazen in tijdschriften en hoorden op congressen, dat ailes heeft ons gesticht, en openhartig zeggen wij : de vierde graad met beroepsstrekking is een groote stap op de b.aao nm YQteBfevfcMfc.,, ling. Inderdaad, de nieuwe opvatting ver- ] plicht de leerlingen standvastig tot bezig zijn, en schenkt bovendien eene afwisse-îing van lichamelijk en geestelijk werken, dat niet enksl aile verveling bant. maar bastendig de lust tot weten moet prikkelen. 't Is slechts als eene bezighoid goed is 1 gekend, als ze na langen duur tot ge-woonte is geworden,dat de aandacht kan verzwakken. Maar in den vierden graad 1 met de nieuwe richting is grootendeels ailes nieuw voor de leerlingen ; ze hebben een ander leven aangevangen, dat eene machtige belangstelling wekt en de • jeugdige koppen den arbeid doet lief krijgen. We moeten er zelfs bijvoegen : in den vierden graad kan geen enkel bedrijf tot gewoonte worden, omdat zijn doel niet is, noch kan zijn de volmaakt-heid te bereiken in de voortbrengselen van den handenarbeid der leerlingen. De vierde graad is geene beroeps- ' school, men prente het goed in het hoofd; er is een oneindig groot verschil tusschen 1 den handenarbeid als opvoedingsmiddel en den handenarbeid als beroepsoplei-ding, waar hij een doel wordt. Er blijft ten andere geen tijd in den vierden graad om naar volmaakthaid te kunnen streven ; daarbij de leerlingen zijn nog kinderen, en evenmin als hun opstel, als hun rechtschrijven, of al hun theoretisch werk onborispelijk kan zijn, zoo moet ook hun handwerk beoordeeld worden yan hatsw>Ude gianâpuat Het ia ran t aller grootste belang het publiek te waarschuwen, opdat het van wege den vierden graad geene verwach-tingen koestere, welke niet te verwezenlijken zijn, en zich niet ga inbeelden, dat, na het eindigen der lagere-studie-jaren de leerlingen als werkjongens of werkmeisjes, gansch gevormd en wel toegerust, het leven kunnen intreden. Moest dat wèl het geval zijn, dan zoo het tot stand brengen van de vierde-graad-klassen eene bittere oïitgooch&< ling voor de ouders met zich brengen, welke der hervorming schadelijk wezen aou door gémis aan belangstelling bij de eerste belanghebbenden. * V ¥ Tôt hiertoe bestaat (of «bestond» fa d» gemeenten met scholen, waaraan een vierde graad is gehecht) geen gelegen-heid voor de leerlingen om door zich zelf, door eigen aandrift lust te voelen ontluiken voor een of ander "beroep. Tussohen de lagere school en het werkhuîa of de fabriek is geen overgang te vin-> den ; men mag zelfs zeggen dat die over-« gang naar de ambachts- of nijverheids-scholen evenmin bestaat .Ligt daarin niet het onomstootbaar bewijs, dat de lagere school afgezonderd staat, dat er tusschen het onderwijs zelf geen samen-hang werd tot stand gebracht î Dat er dus een leemte dient te worden aange--vuld? ii ' iasï* " N, 285 Prijs per mnarner ; yooi Belgie 3 centiameu, voor den Vreomdo 5 oentiemen Te3®i©oï» t Rsttactie 24? - 2345 Zatei-daq 23 QCTOBEil 1915

Il n'y a pas de texte OCR pour ce journal.

Il n'y a pas de texte OCR pour ce journal.

Il n'y a pas de texte OCR pour ce journal.