Orgaan de? Be/gische WeM'adenpar-flj. — Verschjjnende aile dagen. DrafefteMJitgeefeter Maatschappij H ET LSCHT . bestuurdcr » p, PB VfSCH. Ledcberg-Ocnt . . REDACT3E . . ADMINISTRAT1E HOQGPOORT. 29. OENï ABONNEMENTSPR5JS BELGIE Drle maanden. . fr. 3.2S Zea maandcn . . , . . fr. 6,50 Een jaar ' » . fr. 12.50 M sa abonneert rich o<> aile postbureele» DEN VREEMDE Drte maanden (dagelijks verzonden). . . . . fr. 6.75 Sartoffel-Politîek Men zal het mij wel willen verschoonen, g&t ik, met of tegen goesting, eenige duit sche woorden heb opgeraapt. — Daarom gehrijf ik, uit nieuwe gewoonte, kartoffei en niet aardappel of patat zooals men hier t« Gent, en misschien 00k wel elders zegt. Ik verzoeke nochtans de vrienden letter-letters, zeer beleefd, «Kartoffel-Politieka niet t» veranderen bij onachtzaamheid, in Tartuffen-Politiek, want dat ware mijne be-doeling niet, alhoewel die twee woorden, zoo uiteenloopend van conventioneele be-tteksnis, dezelfde stam hebben, zulks is slthans letterkundisr bewezen. Ter sake dus, bedoel ik anders niet dan Patatten-Politiek, en zal ik uit voorliefde 1 100 dicht mogelijk de gentsche spreekwijze blijven opdat' men mij hier des te beter zou begrijpen. Ik vraag dar.rover terloops verschooning aau de Vlasmsche Academie Jupiters; zij lallen mij voor dat nederige ontwerp wel 'eecs toelat-en mijn Gentsche-Vlaamsch niet op Federlandschen leest geschoend te hebben ; immers met1 overgekultureerde litera-tuur vult men zijne maag toch niet. Genoeg inleiding niet waar, want men zou mij straks beschuldigen op zokjes mijn ontwerp te naderen zooals de kat doet/ bij het eluipen naar den vogel. 'k Wil rechtuit spre-k<m van Patatten-Politiek : Patatten, dat kent iedereen de wereïcî rond; maar de Gentenaa,ri kennen nog eene bijzonderheid van patatten, diegene die ze willen beduiden als ze met ongeduld en knorrig een vervelenden dommerik willen besternpelen en hem bitsig toesnauwen : «Ge lij nen petoiter». Ehwel 't en is van die (oorte niet dat ik spreken wil, 't is van de echte goede knollen de eetpatatten. Wat nu politiek betreît, rolgens mijne op-'T&tting is 't niet voldoende te spreken, roe-i peu en schrijven over liberaal, katholiek of Wialist, maar moet men 00k ailes, in het •lgemeen aile» *j,npakken wat de samenie-vinpc aanbelangt ; zelfs d® patatten. Des te meer omdat in de tegenwoordig© omstandigheden, de patatten eene groote rolle ver-vullen in de volksvoedinig die aan de vader-lijke of meederlijke zorgen van een ziehzcl-Te uit loutere measeiilleTcndheid aangestcld hebbead Komiteit is toevertrouwd. Verduiveld ! 'k geloove dat ik wederom top de baan van de cUenlangevolzinner.voort-brongende kultuurtaal geslidderd ben en dat ik daarop, bij gebrek aan gewoonte van ba&ntjesslidderen, een misslag heb begaan. Komiteit is in 't vlaamsch van 't onzijdig geslacht, niet waar ? dus kunnen zijne zorgen niet vaderlijk noch moederlijk zi,jn; het treen mannelijke of vrouwelijke hoedanighe-d8n zou vereischen. Wat onzijdig is heeft on. «ijdige hoedanigheden en brengt onzijdige dingen te weeg, als het, ter oorzake van «ijne onzijdigheid toeh wel iets voortbren-gen kan. Onzijdigheid, volgens de algemeene wetten lier natuur, moet envruchtbaarheid betee-kenen — w&fc niet de beide geslachten in zich vereenigd of van het mannelijke of van het vrouwelijke geslachU niet is, kan niet be-vruchten of is voislagen onbevruchtbaar. IEi kssrpunî in ons ! aiTRr nniiflrwiif Soor FR. DE COSTER Bestunrder der Om. en îfaschoolscha TVe: ken vaa de Stad Gent (Tierde rerrolg) En nochtans heeft Gent aile redene I t»m bezorgd te zijn over het belang, d( I <js fabrieken voor zijn bestaan oplevi I Vroeger reeds hadden wij aan d I ^r»igstuk gedacht ; thans bij het afkoi I O'gen der wet op leerplicht tôt 14-jar I Ken ouderdom kwam het ons weer 1( I T«ndig voor den g'eest. Laat ons dat I çen oogenblik bij stil houden. ! ,0m goed op de hoogte te wezen va I m zaak, wendden wij ons tôt een gro< I gantai personen, tôt beheerders en b< I «uurders van fabrieken, tôt M. Pipyi I p voortrefIelijken leeraar aan d I . e!J®ch9 Nijverheidschool, tôt de s< I /If, ssen ^er vakvereenigingen van d I gentsche Werkliedenpartij. I taatsten stuurden wij een gar I Vf vragenreeks in betrekking tôt h( I »»i»aS5tjU^ ^er fabrieken en van hu I hioWk°r!*en wij niet nalate I Al noodiS« gebruik te maken. I hoi n on(*ervraagde personen ware: I hh Vû, ?.men eens, dat het verval de I in,,nVverheid een onherstelbare ram ■ ' voor hunne vadentadJ^àS , «Ge zijt eien zage» zulde mij zeggen. 't Er es nochtans nie waar — met een weinig ge-1 duld zullen wij wel landen daar waar wi, 1 landen moeten. 'k Wil enkel wat redeneerer om te bewijzen dat, als raen zieh met iets bemoeit, men dat iets kennen moet en ait men zieh zeltc aanstelt om iets te regelen ; ' men dat iets geregeld niet alleen voor ziet j zelve aanwenden mag, op gevaar door de gentsche vuiltoncren aanzien te worden als aan tartuffen-politiek te doen. Wie bij voor ' beeld een jaar lang kennis heeft gemaaki [ met 't volk van Gent', moet reeds ondervon. ' den hebben wat helsche vuiltongen men hiei vinden kan ; zoodanig dat ze u zouden doec gelooven dat het «wit onschuldige en god-zeuzige lam God's» nen valschen zwarten ^ kat«r is. «Waar wil de naartoe dan ! nvee al die , overwegingen ! zult ge mij misschien toe-! snauwen. Wacht een beetie «Hein Liebkein> en in-; dien ge haastig zijt om het laatste ware, echte en onvervalschte officieele nieuws van den oorlog te lezen, lees het dan maar eerst en zeg me dan ne keer hoeverre dat wij al gevorderd zijn sedert een jaar of «à peu près». Maar 'k zalle Jk ik u zegen wat mij es gebeurd en dat es nochtans 00k nieuws, zuiver nieuws van den oorloge, nieuws uit mijn eigen huis, van dingen die 'k zelve be-leefd hebbe : — Gistoren noen kwam ik t'huîs bljkans dood van den honger en, op tafel stonden de schotels, de lepels en vorken en raessen en peper en zout en mostaard ; op 't vuur een hutsepot van Amerikaansch vleesch met parijen, savooien, wortels, enz., enz., maar, geen patatten daarin, geen spoor van patatten.'k Bezage heel verwonderd mijn vrouwe en 'k zegde : « Marie, wat beteekent dat nu ? Ze scheen mij verduiveld vies getroeteld, mijn Marie, want, met eenen zwier stond den pot op tafel en met een paar oogen ge-lijk twee kanonballen bekeek Marie mij als-of ze mii wilde gebieden van te zwijgen tôt dat ze mij de zaak had uitgelegd. — Beziet' dat nu, kwam er eindelijk uit, dat es nu hutsepot met dat Amerikaansch vleesch da.t ge mij doen koopen hebt ! Na-tuurlijk omdat het ander vleesch voor ons niet koopelijk es, als er nog te koopen es ! Maar dat staat nu vier geslagen uren te koken en te brosselen en 't es nog zoo ta-ai als nen leerenlap ; 't es gelijk of 't van een koebeeste was van in den tijd van Gruutse, en dan heb ik nog geen patatten, geen eenen patat in geheel de gebuurte kunnen bekomen mee mijn geld in mijn handenll — Hoe komt dat, Marie t — Zeg het gij mij ne keer ! maar weet u wat dat Sofie van hiernebens zegt 7 — Sofie es eea vuilmuile ! ze wilt ailes best weten en ze weet niemendalle dan leu-gens en kwaklappe. — Ja, ja ! 'k weet het wel dat ge gehekeld zijt tegen Sofie maar 't en belet niet dat ze volgens mij volkomen gelijk heeft 1 Ze zegt dat de winkeliers geen patatten willen verkoopen omdat ze volgens d'orders van de duitschera maar 24 centiemen mo- Op onze vraag : « Is volgens u b economisch bestaan van Gent thans de kelijk zonder de fabrieken ? » antwoor den de vaksecretarissen beslist : [ « Neen ! De vlas- en katoennijverhe ' is om zoo te zeggen de levensader d Stad Gent ; zij geeft daarbij aan duize den ambachtslieden werk, zooals a? " schrijnwerkers, smeden, ijzer- en kope gieters, schilders, paswerkers, werktui kundigen, enz., zonder te rekenen w voordeelen haven, ijzerenweg en ande vervoerdiensten er bij hebben. » L Maar, zal men opwerpen, is er d? ' wezenlijk gevaar voor de Gentsche f brieken ? Bedreigt haar verval of ve ^ dwijnen ? We willen niets tragisch opneme: doch kalm en ernstig den toestand onde zoeken. # In den loop van het jaar 1913 had h l Gelijktallig Comiteit van de Stedelijl t Werkbeurs alhier een onderzoek ing steld aangaande de beroepskeuze, waarc we verder terugkeeren. Tijdens dit oi [ derzoek had de Handels- en Nijverheid . kring van Gent zich van zij nen kant b 1 ziggehouden met de moeilijkheden,well men bij de aanwerving van werkliedei vooral van jonge krachten, in de groo , nijverheid ontmoet. In 1912 hadden zelfs sommige nijve heidsgestichten mpkanieken ongebruil moeten laten en hunne voortbrengst ve minderen. Zoo men 't jaar der Wereldtentoonste ling van Gent onverlet laat, moet me ■% evenwel bekennen voor .een feit te staai gen v,ragen voor 3 kilos en omdat ze de patatten duurder hebben ingekocht ! — Waarom betalen ze meer dan den prijs van 6 franks d'honderd kilos, zooals de Duit-sche Overheîd het vastgesteld beeft; zooals al tijd in gemeen overleg met het Voedings ivomiteit î — Hebt ge 't al vergeten dan ! hoedat wij moeten bedelen hebben bij boer Cies om ons i winterprovizie te bekomen, niet aan 6 franks t maer aan 10 franks d'honderd kilos, en 't 1 was dan nog omdat wij oude kalanten zijn 1 dat hij ze ons wilde brengen aan dien prijs; en hoe es hij gevaren den dutsï als hij op-1 weg was met de patatten werd gansch zijn ladinge opgeëischi aan 6 franks d'honderd 1 kilos door de Duitschers en sedert dien en komt hij mee zijn patatten niet meer voor '• de pinnen ; maar wij zitten zonder provisie ! — 't En es nog niet te late Marie, en 00k hebt ge dat gezien 't gene boer Cies hier es komen zeggen ? — 'k en hebbe ' van efgen niet gezien ! maar waarom zou 't jij dan ons provizie niet brengen aan 10 franks, 't geld ligt daar ge-reed ! t — In allé geval en begrijp ik nog niet waar"""!! de winkeliers niet voort verkoopen aan 30 centiemen in plaats van 24 centiemen de 3 kilos juist gelijk of de boeren verkocht hebben aan 10 franks en 12 franks d'honderd kilos in plaats van aan 6 franks, officieelen duitschen prijs. — Omdat er winkeliers in boete geslegen zijn. — Waarom zijn de boeren 00k in de boete niet geslegen î — 'k En weet-ek-ik cie ! —* Dat zal misschien wel verbeteren Marie, de Duitschers zullen misschien nog ne keer in gemeen overleg met het voedirigs komiteit de boeren verplichten van een ze-kere hoeveelheid patatten naar de eteden en gemeenten te brengen in evenredigheid-met de bevolking. Maar omdat het nu nog niet zoo is moet g'u zoo niet opwinden gelijk een reveilde. — 'k En winde 'k ik mij niet op gelijk een reveilde maar 'k zegg» 'k ik dat dat een schanden es hutsepot te moeten maken zonder petatersl — Dat is waer, Marie, bijzonderlijk als wanneer dat er zooveel petoiters in de we-reld zijn. Ma^r wat zullen wij nu etenî hebt ge niet wat rijst gereed gemaaktî — Wat rijst gereed gemaaktî rijst in den hutsepot ! J op wa viole hedde da nu hure spelen ! ? — Bah ! 't er es aile soorten van hutsepot ais 't maar en voedt. — Ja! voedingshutsepot! misschien. Hoor ne keer hier Jan, weet u wel waddef 'k en liât anders niets hoort d'hetl Ne mensch geeft zijn schoon geld voor dat Amerikaansch vleesch, de pot staat op 't vuur van te morgend 8 ure, 'k loope zeere zeero om groensel en als 't er op aankomt v&n patatten t© koopen en lijnder geene te bekomen in geheel de gebuurte, en op den huup toe es de man gelijk nen gestampten beer ! omdat heb eten niet in order is 1 't en twl mij niet meer gebeuren 1 't Wa« hoeg tijd dat ik voortging, want het onweder kon maar niet stillen — 't ergste van al i» dat het maar moeilijk over-gaat bij Marie en dat er op die patatten of te kartoffel-kwestie oorlog in mijn eigen huis is als of ik er schuld aan had ; ik, een 3t dat algemeen is hier ter stede, en waa 1- van M.Variez de oorzaak tœschrijft « a; 1- de standvastiga afneming der geboort* te Gent en de onvoldoende aankomst vj d nieuwe bewoners ». ;r Volgende cijfers werden aangehaald 1- In 1889 werden te Gent 325 kinderen p n 1000 inwoners geboren ; thans is het ma. r- 172 meer, zijnde eene vermindering vî dichtbij de 50 %. it Wa durven er gerust aan toevoege 'e dat 00k de ouders thans minder geneif zijn hun kinderen naar de fabriek te ze: n den en dat het uitbreiden van het onde t- wijs met een langer verblijf op de schoc •- gepaard aan verkeerde levensopvattin medehelpt om het verschijnsel, dat v 1, hier aanstippen, te bestendigen. De kinderen, die nu de lessen van d< vierden graad volgen, vooral de jongen gaan niet naar het werkhuis, nog ve minder gaan ze naar de fabriek en dit e 00k het geval voor de meisjes. .. Van de jongens heet het in den mor p van weinig helderziende ouders : « H t- zal niet met werken zijn brood verdi j, nen. » Hij moet naar het leger der zoog i- naamde intellectueelen, waar het kle« e vaak de ellende verduikt, zoodat de ui wendige schijn de oogen verblindt € 't oordeel der volksklassen vervalscht. Met het voorbeeld van enkelen, die h •- tôt eene hooge bediening brachten,wor< t bestendig gesebermd om zich zelf wijs maken, dat alléen de plaats redding ka brengen. En 't is niet enkel te Gent dat derg 1 lijke dwaalbegrippen heerschen. Als w ouden stillen burger van zestig jaar, die natuurlijk buiten de krijgsjareii veroudenl ben. — Hoe moet ik nu bij mijne Marie de vrede herstellen, zoolang dat er geene patatten te koopen zijn aan officieelen prijs J HANS - ÀRTOFFEL. De WerKIoozensteun an è oilsiuitiog ir fiiftaiers TWiNTSG VER8GHILLENBE TCEPA3-SINGÏN. — MEER KlAARTE A. U. B. Het Nationaal Comiteit van Hulp en Voeding, nam den maatregel geen steun meer te verleenen aan aile herbergiers die hunne herbergen niet sloten, dit on-der voorwendsel het drankmisbruik te keer te gaan. Die maatregel commenteerend ware in herhaling vallen van wat den vriend Verschraegen in «Vooruit» van 16 en 17 October schreef. Staande voor een nationaal besluit moest zich eenieder daaraan onderw.er-pen.Edoch wat zien wij ; In Ooet-Vlcancferen, Verslag A. Verschraegen «Vooruit» 17-10-15 «... dat de herbergiers en hunne echt-» genoote niet zijn toegelaten tôt den » steun van het fonds der werkloozen. » Da kinderen der fiertîerglsrs fooven ï da 16 jaar, die aan de noodige voor-» waarden beantwoorden, om door het-» zelfde fonds te worden gesteund Ittitl-» nen bijgestaan worden 1 In Woat-VIaancgeren : Briefw. T. Coole ; Kortrijk «Vooruit» 19-10-15. « Sedert den opslag der bierprijzen » waren de herbergiers die ais werkloo-» zen vfsn hst H^ipcomKeît genoten, er » heel slecht aan toe, immers ze werden » voor elke verkochte ton 3 fr. van hunne » ond-ersteuning afgehouden. » We wezen op dien toestand in de ?it-» ting van 2 October, en de heer voorzit-» ter meldde ons dat ze nu maar 4 fr. per » ton meer afliielden voor de gewone her-» bergen, waar niet vel« andere bijbe-» hoorten verkocht werden. In Anîwerpen : In Mechelen, — en wij veronderstellen dus in gansch de provincie, — werd aan-geplakt : Matlonaa! KomlieEt van Hulp on Vosding Provincie Antivsrpen « Het Nationaal Comiteit van Hulp en » Voeding te Brussel heeft besloten dat » er geen onderstand, noch A. (gewone 00k eene fabriekstad, ten einde inlicb 1 tingen in te winnen over de toestandei 1 der leerlingen van den vierden graad al 1 daar, dan kregen we voor antwoord a Je dois pourtant faire observer qu\ '• Verviers, les élèves qui ont terminé leu r école primaire, à plus forte raison l r 4" degré, ne deviennent pas ouvriers d 1 fabrique; ils préfirent les métiers de mé canique. » (1). Dus 00k te Verviers wordt de fabriel verlaten door degenen, die onderwij hebben genotsn, maar de metaalnijver heid heeft baat bij den aldaar bestaandei vierden graad, omdat deze de beroeps •trekking reed3 huldigt, wat niet het ge val is te Gent. • * • 1 Ten einde vollcdig te wezen en voll [ licht in de zaak te doen schijnen, moe ; het gezegd wordsn, dat wat de school 1 Gent doet — dat is : onrechtstreeks aan , zetten om eensdeels het werkhuis, maa ! vooral de fabriek te vermijden — geen 1 oorzaak is, maar wel een gevolg, omda de algemeene school in de meeste geval | len de weerspiegeling is van de strekkin gen, welke zich in een bepaald tijd val voordoen. 1 We stelden de volgende vraag aan d< , vaksecretarissen : « Zijn de ouders-fabriekwerkers ge (1) Vert. « Ik moet nochtans doen opmer 1 ken, dac te Verviors, do leerlingen, di< hunne lagore sehaol en zooveel te meer hui vierden graad bebben uitgedaan, geen fa ! briekwerkers worelenj zij verkjesBB dç me »hulp), noch C. (Werkloozenfonds) kan » verleend worden aan herbergiers en-» hun gezin. » Willen deze neringdoeners geholpen,, » worden, dan moeten zij hunne herber-' » gen sluiten. » De provinciale en plaatselijke comi-» teiten, kunnen noch uitetel, nooh u!t> > zonderlng toestaan. » Deze maatregel 3s tcepassclijk voor > hot gehœls land. In Mechelen werd de berbergier die niet sloot, met gansch zijn gezin van steun uitgesioten, Deze maatregel trad in voege op 1 September. In de stad Antwerpen (zelfde provins cie) trad deze maatregel in werking op' 18 September. Dit zijn nu maar enkele gevallen van verschillenden aard, maar moest men een ernstig onderzoek doen, men zou voor-.) zeker tôt de ontdekking komen dat op-vele buitenplaatsen, de herberg-uithang» borden werden weggenomen, maar de nationale steun verzekerd bleef door des-1 Oh(?)partijdiga voorzitters van de Comi«) teiten, meestal pastoors, dit natuurlijk' op conditie dat later als vergelding voor-de a bonnekens », de stemmen worden-uitgebracht voor de trawanten van den' onpartijdigen-pastoor-voorzitter. We willen hoegenaamd hier niet optre-den als advocaat voor d'herbergiers, geen enkel socialist keurt het drankmis-! S°ed- .. , , Maar, tusschen bestrijding van drankmisbruik en 't besluit van 't Nationaal Comiteit is er nog al wat leemte : Wij stippen aan : Een besluit van het N. C. voor geheel het land, ontmoet de meest verschillende toepassingen. Daar-om vragen wij wat meer klaarte in dq zaak. Het Nationaal Comiteit heeft_ er ail» belang bij duidelijk te wezen bij de af-kondiging harer besluiten, en de toepas-: sing daarvan. Mechelen. H. Holemans. Rond Én Osdss PaKt8QBoSîai©m®&iSs5Eera De gepantsorde automobiel is een bijna algemeen ingevoerd strijdmiddel geworden. Vooral gedurende den oorlog is men hel groote nut van dezo wagens gaan inzien. Oorspronkelijk was men met de vinding maar weinig ingenomen en de eerst» pant-serauto wekte een storm van kritiek. Men meende dat zij niet de minste go-vechtswaarde zou hebben. Ondanks dat zijn enkele staten toch voortgegaan met het aanbouwen er van en vooral in Frankrijh heeft- men aan het oorspronkelijke systeem veel verbeterd. De pantserauto die daar nu het meest gebruikt wordt, is een 4 cylinder-motor, waarvan do be3tuurdersplaats van voren gepantserd is, evenals het geheele drijf-werk. Achter de bestuurdersplaats is de plaats voor de schutters in een ruimte van 2 M. lengte, 1.9 hoogte en 1-67 breedt». Aan - neigd hun kinderen liever een ambacht 1 te laten leeren? Kan de reden daarvoor • aangeduid worden? Of hebben zeker« : omstandigheden invloed op deze voor-t keur ? Denken, b.v. de ouders, wier kinderen, ; na de kostelooze lagere school, 00k koste-: loos onderwijs. kunnen genieten in den tegenwoordigen vierden graad op de be-taalschool (de Fransche school) er nog wel aan hun jongen of meisje naar de i fabriek te zenden ? Aïs vorige vraag ontkennend wordt be« l antwoord, komt ge dan tôt het besluitt dat de vierde graad, zooals die tegen-woordig te Gent begrepen wordt, de aan* dacht van de fabriek afleidt? » Hun antwoord luidde als volgt ; 1 « Vele ouders-fabriekwerkers laten , hunne kinderen uit eigen initiatief lan-1 ger naar school gaan om hun onderwijs zooveel mogelijk te volledigen. De tegenwoordige ouders-fabriekwerkers gaan niet uit van het standpunt zooals hunne voorouders dat hunne kinderen denzelfden arbeid moeten verrichten zooals zij met lange werkdagen en in de-1 zelfde ongezonde omstandigheden. Zooals in het inleidend woord is gezegd, (1) laten de ouders hun jongens op-leiden voor de met-aal- en lioutnijverheid en hun meisjes voor de kleernijverheid met al hare verscheidenheden. (1) Wij hadden duidelijkheidshalve een bondige verklaring gegeven van de a trekking der nieuwe Schoolwet en van de inrich« tingen vag b e roepsvoderwij s hier ter stede,; ■—w , n i «lii» 31' jaar *■ W. 298 PrijB per nciamer : voor Belgie 3 oontiemen, voor den Vreomde 5 contiemaa Tstiafooft s gîadaots© 247 - Administratif» 2845 2û OCTOBËH i Si 5

Il n'y a pas de texte OCR pour ce journal.

Il n'y a pas de texte OCR pour ce journal.

Il n'y a pas de texte OCR pour ce journal.