perde Jaargang Nr 17. 2-7 April 1918. Prijs : 10 cen^rrnen. — 7™— »-ï" L M.. _ Qerde laarffaar, Nr 17. — 27 April igi8. DE EENDRACHT IPrijs per Jaargang fr. 5.20 » » drie maanden » i.3o PristoVieWrekeninf Nr 86. Weekbjad voor het Viaamsche Voik Redaktie »n Bureel : Lange Nieuwatraat, 108, ANTWERPEN. le « m ., in viaaoaerefl Bij het eenparig verzet dat het Iersche ilk tegen de dienstplichtwet heeft op uw gezet, treft vooral de bewonderens-aardige houding van de geestelijkheid. Ook in deze aangelegenheid staat de Tsche geestelijkheid, zoo hoogere als gere, aan het hoofd van ha'ar volk in :zes strijd voor de zelfstandigheid. Hoe verschillend zijn de toes'tanden i Vlaanderen ! In elk land, buiten het onze, gaan e nationalistische belangen hand in hand ict hst godsdienstbelang. Overal staat e geestelijkheid vooraan in den natio-alistischcn strijd, wijl zij weet dat in Igemeenen zin het behoud van het ge->of gepaard gaat met het behoud van en volksaard. Staat niet in Polen de aaitsbisschop Lan Warschau aan het hoofd van zijn ail het Russisch juk bevrijde volk en is ij geen Jid van den Regentschapsraad? Alléén het Katholieke Vlaanderen maakt itzondering. Hier heeft de Belg'.sche itaàt het kei kelijk gezag aan zij ne po-itiek wéten te verbinden en gebruikt lij het tegen het Viaamsche volk. Waar men de houding van de hoogste »eestelijke macht in Vlaanderen verge-ijkt met de houding der geestelijkheid n Ierland, Pjlen en overal elders, kan nen zich niet weerhouden zich tôt de jatroonheilige van Vlaanderen le wen-den en haar deze bede toe te sturen. H. Lutgaarde, geef ons een VUam-ichen bisschop ! WlLFRIED. Raad van Vlaanderen I* zijne laatste zittingen heeft de R. v. VI. dt ontwerpen van verordeningen op het lager 111 middelbaar onderwijs besproken en met tekere wijzingen aangenomen. Hiermede heeft de R. v VI. zijn roi, die bestaat in het verleenen eener beraadslagende medewerking aan de wetgeving voor Vlaanderen, vefvu'td. Aan de bezetbeude macht blijft de taak, de verordeningen uit te vaar-digtn en uit te voeren. Slechts na de afkondiging der verordeningen zal het mogelijk zijn ze aan eene diepgaaude btspreking te onderwerpen, daar ze dan eerst hun bepaalden vorm zullen' verkregen hebben. Iutussehen kunnen v. i j ztggen, dat de ontwerpen, zooals zij aan den R. v. VI. voorge-sield en door hein geàmendeerd werden, zullen toelaten een merkelijken vooruitgang op het «cbied der vervlaamsching van ons onderwijs» •ok en vooral te Brussel, te bewerkstelligen. Zij beantwoorden wel met aan het ideaal van d* meeste Vlaamschgezinden, maar ideale toestanden zijn niet van deze wereld. De moeilijkheid is en blijlt altijd de regle-menteering van het vrij onderwijs op taalge-bied. Laat ons echter het beiang hiervan niet overdrijven. De meeste lagere scholen zijn jemcentelijke, aangenomen of aanneembaie schalen, die rechtstreeks onder toepassing der wetten vallen en waar dus de taalverordenin-jen regelmatig kunnen doorgevoerd worden. Buiten deze drie kategorieèn van lagere scholen komen de werkelijk vrije scholen enkel spora-disch voor en hunne weigering om de alge-meene taalregeling te volgen, zou zeker het jjeheele volksonderwijs niet beinvloeden. Wel wordt hoog opgeloopen met de mcgelijk-heid dat aangenomen en aanneembarc scholen de toelagen der openbare besturen zullen ! weigeren en aldus hunne gehe^ le vrijheid her-nemen. Dit geva. r is m i. denkbeeldig. Ik neem aan dat het eerste jaar van de toepassing der nieuwe verordeningen, d. i. van af i September a. s , zekere scholen in groot-Brussel aldus zouden te werk gaan, daar zij ondersteuning zouden genieten uit de geheime fondien van het «Comité National ». Maar dit verzet kan enkel tijdelijk zijn. Laat ons niet vwyeten dat de wetten en verordeningen, die wij wenschen te zien mvoeren, met uitsluite-lijk dienen voor den tijd van den oorlog, maar LUC hoofdzakelijk bedoeld zijn voor de toekomst. < Mochten sommige schoolbeituren, verblind door 1 hunne verwachting van een zegevierenden terug- ] keer van de Entente, zich aanvankelijk tegen , de vervlaamsching hunner scholen verzetten, j dati zal huu verzet toch niet langer duren daa de geheime fondsen waarover ze tijdelijk ' kunnen beschikken. Teti andere, zelfs geheel het vrij onderwijs zal moeilijk aan de nieuwe verordeningen kunnen ontsnappen. Iedereen kent den toestand der vrije middelbare scholen van den hoogeren j graad, die hunne vrijheid ten aanzien van het vaststellen van hun programma hebben moeten opgeven om te vo'.doen aan de wet op de akademische graden en die naderhand ook gedeeltelijk hebben moeten vervlaamschen ten gevoige van de wet Franck-Segers. Gelijk-aardige verplichtingen zullen in de toekomst op het vrij lager onderwijs vallen De vrije lagere scholen zullen zich niet licht aan de taalregeling kunnen onttrekken, daar hunne leerlingen onder toepassing vallen van de wet op den leerplicht en daar de nieuwe veror-dening een g'etuigschrift van lager onderwijs invotrt, dat zal vereischt worden om te vol-doen aan den leerplicht, om op te gaan in het middelbaar onderwijs en om 't zij welke openbare bediening te vervullen. Dit getuigschrift van lager onderwijs moet inhouden dat geheel het onderwijs in de lands-taal werd genoten. De uitzonderingen welke men voor Brussel voorziet, zijn slechts tijdelijk en slaan enkel op de kinderen van Waalsche ' afkomst. De naam Bclgië. Het geschil ov^r de in ons voorlaatste num-mer breedvoerig besproken stemming van den R. v. VI duurt voort. Een Jong-Vlaamsch lid van den R v. VI., Dr P. Vrijdaghs, schreef in « Het Viaamsche Nieuws» een artikel w^iarop in hetzelfde blad Prof. Dr Clans geantwoord heeft. « De Eendracht » he«ft aan wat zij hierover reeds drukte, niets bij te voegen noch af te doen. Onze uiteenzettingen oogsten aan de eene zijde veel blijken van instemming en werden door de andere zijde niet afdoende wecrlegd. Voor ons is het débat dus gesloten en wij blijven bstreuren dat hot geopend is gcworderi. Wll.FRIED. Léo Picard over het Vlaamseh Vraags t u k In « De Toekomst » (nr n en rz van dit jaar) verscheen er van de hand van I.eo Picard een uiterst iriterressante studic over het Viaamsche vraagsiuk, waarvan wij de belangrijkste gedeelten hieronder laten volgen: « Desterkste vijand van den Nederlandschen geest in Vlaamseh Belgiê is de Belgische nationalistische geest De moderne Belgische staat is door oorsprong en traditie een tôt onathankelijkheid gekomen Fransche u provin-cie » : de bewoners van het oude Prms-Bis-dom Luik, die in de eerste helft van de XIXe eeuw een zoo overwegende roi zouden spelen, voelden zich in den tijd der Fransche revo-lutie meer Franscli dan menig staatsburger van het oude Frankrijk zelf ; het volk der overige Belgische landen werd tôt het nieuwe staatsieven gedwongen onder den druk der Fransche kohorten, de oppositie tegen het Nederlandsche rijk van koning 'Viliem I werd georganiseerd eenerzijds door Fransche kerk-prelaten en anderzijds door Fransche révolutionnaire réfugiés en hun vrienden ; op het eind was het weer de invloed van het Fransch kerkelijk libéralisme, die beide opposities ver-eenigde en de revolutie was, naar het woord van graaf de Broglie, « le dernier bienfait » van de Fransche monarchie. » Een aldus do r de gcschetst- samenwerking (tusschen demokratie en flamingantisme) be-reikte oplo-sing der taalkwestie. zou nattuurlijk niet beantwoorden aan de zoogezegde Viaamsche eisschen, die tegenwoordig door de akti-visten worden gesteld De meeste van die eischen echter zijn kersversch en, waar wij verder nog de werkelijke waarde en de oppor-tuniteit er van zullen bespreken, moeten wij toch hier reeds deen opmerken, dat de grond-slag en het begin van aile mogelijke herle-ving van Vlaanderen niets anders zijn kan io.J lan de oplossing van de taalkwestie, Alvorens d vij ooit overgaan tôt het bouwen van een s 'olledig huis in Vlaamschen stijl moeten wij :eli meer Vlamingen geworden zijn : het beste v niddel tôt zulk een sociale opvoeding is steeds r feweest de taal. Maar zouden wij, zelfs met den steun der lemokratie, dit eerste begjn ook inderdaad ' ivel bereikt hebben zonder den oorlog ? Twijfel ' ^s gewettigd. De Belgische nationalistische * politiek naar binnen werd in de laatstejaren * immers met steeds grooter bewustzijn doorgevoerd ; dit natuurlijk niet uit piéteit tegen- ' over het historisch verleden, maar wel om praktische belangen van het oogenblik De ' îeiders van den Belgischen staat traden met ' steeds grooter zelfbewustzijn en steeds meer j energie voor de wereld. De Belgische staat ! mocht zich niet langer de schuchtere, neutrale laatst gekomene in het Europeescli interna-tionaalgezelschap voelen. Hij moest scheppend optreden ; er was een sterke drang naar daden, o.'k buiten de eigen grenzen op het gebied van d? wereldpolitiek . Een dergelijke politiek naar buiten kan echter in dezen tijd van ruimen volksinvloed alleen maar dan gevoerd werden, wanneer er binnen in het land een sterke national.s'ische geest heerscht . ,E«n offi-cieele vaderlandsliefde werd van hoogerhand aangekweekt. F21ke nationale gedachte echter streeft ernaar zoo algemeen mogelijk te zijn, de nationale eenhpid wil den hcelen mensch veroveren ; ook het lîelgische staatsnationa-lisme kon niet alleen leven van ]>olitieke en ekonomische geslachten ; ook geest en gemoed i moesten worden gewonnen : de oude Belgische cultuur, Fransch van taal en Fransch van geest, was daartoe het middel. Voor Augustus 1914 was dan ook de bange vraag van aile bewuste flaminganten, wat het het snelst in kracht zou winnen, de Vlaamsch-gezindheid in vereenigir.g met de democrati* of het staatsnationa isme, dat zeer dikwij'ls demagogisch wordt. » Na aangestipt te hebben dat de oorlog een | geweldige versterking van het Beigisch nationalisme teweeg bracht waartegen de flaminganten in den begin bijna niet durfden rea-geeren, en l etreurd te hebben dat de aktivis ten zich bijna niet bekommeren om de to*-komstige internationale positie waarin Vlaanderen al of niet als deel van Belgiè zich bevinden zal (1), gaat steller voort ; « Maar de werkelijkheid is sterker dan de theorie ; terwijl men meent het Vlaamseh huis van binnen geheel naar Viaamsche leest te kunnen inrichten en al het andere voorloopig rusiig te kunnen afwachten. rekent men toch bij de inrichting elk oogenblik met een factor van buiten, namelijk de macht der Duitsche bezettingsautoriteit. » L. Picard vindt dat een zeer gevaarlijke politiek De nieuwe theorie in Vlaanderen « 6taatsmacht is ailes » noemt hij ondoordacht. « Als de Duitschers de staats-macht aan .Vlamingen in .n^nden geveu, zullen die (meenen zij) het volk maken tôt wat ] zij v/illen, het volk immers is een vlooiïtof die door d«n staat (als door het vat waarin j het gegoten wordt) een vorm krijgt. Daarbij ! vergeet men eehter dat de Staat — waar hij iets meer is dan zuiver militair geweld — voor ! een groot deel zijn macht ontleeiit aan on-politieke faktoren; de organisatie van de Kerk, van het kupitaal, de industrie en den nandel, aan de organisatie der partijen ; aile krachten waarvan meer invloed uitgaat op den Staat, | dan dat omgekeerd de Staat hen zou kunnen beinvloeden Zoo komt men dan voor een dilemna le staan, ofwel voiledige eigen staatsinrichting, ' slechts onder militair geweld in stand te hou-dsn, ofwel handbaving der bestaande organisatie, maar met taalhervormingen die het oude in de hoot'dzaak laten bestaan (wat de oppositie veel minder krachtig maakt) en gedragen wordt door een sterke opinie in het land 3 Picard geeft natuurlijk de voorkeur aan de tweede oplossing, want ; ci niet door de inrichting van een volledige Viaamsche staatma-chin^, die — wij zagen het reeds — slechts door vreemd geweld in stand zou kunnen worden gehouden en dus volsirekt geen faktor van verzoening mag geheeten worden », zal het aktivisme zijne dubbele taak : (een aktieve deelneming van het Vlaamseh element aan de Belgische politeek bevorderen, en tusschen Havcre en Berlijn als bemiddelaar optreden) kunnen vervullen. Ook aan den passieven leert Picare de les : « De passieven van hunnen kant, die de vervlaamsching van het Beigisch staatswezen eischen, maar ailes wat van Duitschen invloed is verwerpen, zullen moeten leeren inzien, dat Duitsche invioed nu eenmaal een feit is, dat niet meer kan weggedacht worden : het is toch een al te naiev'e " opvatting, dat bij België's herstel de Duitsche gouverneur beleefd zijn hoedje zou afnemen ten afscheid en daarbij weer meteen de toestand van Augustus 1914 zou intreden. De overgave van gezag zal een ontzettend ingewikkelde en veel omvattende t zaak » zijn, waarbij de taalkwestie — ook wanneer er heelemaal geen aktivisme of Vla-menpolitiek zou geweest zijn overal zal komen opduiken Dat de Duitschers daarbij het Vlaamseh standpunt zullen innemsn zal op (1) Pic»rd is liitromtront liiiiltbuar niet v»lleii« iofelickt. 1 \JS en duur ook de passieven tôt tevredenheid temmen. » « Dan komt de verdere groei ; door de taal cordt de nieuwe geest verwekt en uit dien lieuwen geest groeit de nieuwe politiek. » ui Picard besluit zijn opstel door een oproep h( .an de Noordnederlanders om hun taalbroe-krs behulpzaam te zijn : 1) door de Vlamingen lit het bezette gebied die « in een bizonderen ef oestand van overprikkeling leven » tôt kalmer w jezinning te brengen en voor te lichten ; 2) y loor Duitschland te doen inzien dat er tusschen îlijvende bezetting en herstel als vroeger nog et ;en derde oplossing is : het gebruik van het lo loor de natuur gegeven Viaamsche verzoe- e( îende element ; 3) door de verstandhouding ZJ vanwege Holland) met een door Vlaanderen rernieuwd België te bevorderen. al '* (G. v. <Bv.) Zi k Jong Vlaanderen ti Op 27 April en 28 April ». ». heeft er te z Brussel een r.lsemeen kongres van de Nationale .'ong-Vlaam-che Beweging plaats. Punten van het allergrooiste beiang staan op de agenda. n De aangesloten leden van de Nation«le Jong n Viaamsche Beweging worden dringend verzocht a het kongres bij te wonen. Het Jong-Vlaamsch j beiang eischt meer dan ooit zulke machtsont-ploeiïng. s De afdeelingen zenden in ds gewone voor- ^ waarden afgevaaroigden naar liet kongres. Het v getal afgevaardigden wordt vastgesteld tegen 1 s per s5 leden. De namen van de afgevaoraigden moeten met de opga^e van het getal leden der afdeeling bij voorbaat bij het bureel ep het 0 kongres ir.gediend worden. c Op den avond van den 27 April begint het c kongres mei een gezellig sameniijn, waarop c een der polit eke Ieiders van Jong-Viaanderen over d^n toestand spreken zal. Op 2S April hebben tr een morgen- en een namiddagzitting plaats Het kongres wordt bijeengeroepen door het Jong-Vlaamsch Blok van den Raad van Vlaanderen. De inrichting is toivertrouwd aan het Secretariaat van de Groep Generaal Goeverne- ment van Jorg-Via«nderen. ♦ * '%■ Luc van « Het Viaamsche Nieuws» schreef verleden Woensdsg een gee^tdr.ftig artikel over Jong-Vlaanderen en de beginselverklanng d> zer vooruitstreve'îde akti'iatischs groep. Vermits Luc het voornaamste uit dez« begin-selvtrk aring overschrett, meenen wij goed te > doen zs hitr in extenso mede te deele* : I 1. Verdwijnen moet de naam en de staat ■ lielsié. s Gesticht worde een s»uvereint ^tlfuian-dige staat Vlaanderen. 3. Aile unie met Wallonie, ook personeele, is uitgesloten. 4. De Staat Vlaandertn joe/ci economischt, maritieme, militaire en politieke toenadering tôt het Duitsche Rijk, voer jvover fijne innerlijke zelfstandigheid daarbij onaangttas blijft. 5. De staat "Vlaanderen omvat ailt 'Viaamsche gewesten. 6. De eenige taal voor het officieel en open-baur leven is het Ne ierlandsch. Met het sog of de thans heerschende toestan- ' den. wordt infonder bepaald : 1. In het lager onderwijs fal geen tweede taal worden aangeleerd. 2. In het m.ddelbaar onderwijs is de eerste vretmde taal het Hoogduitsch 3. Aile ojiderwijs, fonder uit^ondering, wordt ; ten opjichte der taalregeling gelijk gesttld. j -, Aile openbare bedieningen julien alleen j door Nederlandsch-sprekende staatsbnrgers worden beklced. S. 'Bij gebeurlijke inrichting van Land- of Zeemacht, %al art. 7 gelden voor de officieren en de onderrichts• en beveltaal uitsluitend het Nederlansch wejen. De eenheden \nllen alleen maar b staan uit Viaamsche staatsburgers en hunne vaste stand-plaats hebben binnen de staatsgreiifen. 9. Aile vorige programmas worden hierbij vervallen verklaara. Gent, Dec. 1917. * * Volgens Li c bestsat de R. v. VI uit ver-teçenwoordigers van twee aktivisti che partijen: Jong-Vlamingen en Unionisten (Tôt deze laatste groep heet ook « De Eendracht » te benooren). Maar tusschen de twee bovengenoemde « pm-tij> n» staat eene derde, de ! a:ho n-ke groe'jf «Vrij Vlaanderen », het Certru 1: van den R. v. M Nu wij de heginseh erklar ng van de Jong-Vlamingen kennen, ware het go d ook deze van de U-'ionisten en van Vrij-Vla nderen te kunnen afkond'gen Willtn deze twee gr. epen ons hu 1 programma mededeelen '? De geterrorlseerde roinMeil. Aan de Viaamsche Kroniek van Spectator t Dietsche Stemmen (n° 1I1-IV) ontleenen wij :t volgende stuk. Dat de voorstanders van het Belgi3che nheidsstelsel, al te simplistisch redeneeren anneer ze zeggen : « De meerderheid der lamingen verkiezen het oude regiem boven :n nieuwe orde waarin Vlaanderen en Wal-niê autonoom zouden zijn, dus moet het invoudig hersteld worden » Aangenomen dat tlke meerderheid werkelijk bestaat, zou er leen mede mogen geschermd worden in geval : zich in voile bewustheid en vrijheid hadde jnnen uitspreken. Het natior.aliteitsbeginsel zoo'n absolute stelregel der nationale en iternationale hygiène geworden, dat het niet sgaat uit de aarzelingen eener door leed en immer neergedrukte, bevolking de gcvolg-ekking te maken dat dit volk het voor zich-;lf verwerpt. En nog veel minder waarde zal ;rgelijke meerderheidstrooming (beter ware : leerderheids-steg-naiie) hebben, wanneer, zooals 1 België het g»val is, over het streven naar utonomie, de banvloek uitgesproken wordt oor een geweldige coalitie van machthebbers, :aatkundige, godsdienstige en economische. leze machthebbers zijn het, die aile aanklevers an de toepassing van het nationaliteitsbegin-sl in België brandmerken als verraders en traffen met broodroof, gevangenis en kogel. En an komen ze met het argument voor den ag dat er hrelemaal geen meerderheid voor ie toepassing te vinden is ! Kan het ichan-elijker, en belachelijker tevens ? De eerste vereischte om een toestand te cheppen waarin men, met eenigen schijn van ùllijkheid, Vlaanderen's houding ten opzichte an het nationaliteitsbeginsel zou kunnen be-lalen, zou zijn dat, van overheidswege, îaar-imtrent vollegewetensviijheidverkondigd werd; le tweede vereischte zou zijn, dat de kwestie ang genoeg een open kwestie zou blijven opdat, net vrucht, eene gedachtenwisseling erover zou lunnen plaats grijpen. Niet in het etmaal dat 'olgt op de opening der vrije discussie kan :en lang verdrukte massa verplicht worden zich iver dergelijk gewichtig vraagstuk uit te spre-:en. Reeds in de vorige kroniek werd erop (.ewezen dat onder de Duitsche bezetting niet le minste druk wordt uitgeoefend op de voor-itanders van het umit&riatische stelsel die verder ioor de Belgische overheden, het gerecht, ds femeentebesturen enz in hunne vrije uiting ieschermd en aangemoedigd worden, terwijl de 'oorstanders van het nationaliteitsprinciep op ie lafhartigste wijze vervolgd worden En ,oeh wil men het voerstellen alsof in deze cwestie <!e "b;volking 111 het bezette gebied >nder Duitschen en niet onder Belgischen Iruk zou staan ! Er moet steeds weer met den grootsten nadruk jp gewezen worden dat eerbied voor het nationaliteitsbeginsel een hoogere ethiseï > wet s, die j u i s t beoog't de toekenning aan tôt nog toe ongeorganiseerde volken van een staat-sundige macht, van e'-n eigen politieke per-soonlijkheid Daaraan beantvvoordt noodzake-iijkerwijze een machtsinkrimping van den, k'erscheiderie 1 ationaliteiten omvattcnden, Staat, ten opzichte der beschikking over de innerlijke aangelegenhoden der onderscheidene, ethnische groepen ; eveneens vloeit eruit voort eene tôt in zekeren graad doorgevoerde decen-tralisatie van het Staatsgezag. Wilson's for-muleering van het natior.aliteitsbeginsel kan niet anders opgcvat worden (1) Waar dus de Belgische Regeering, hat oude staatsgezag dat tôt stand kwam vôôr dat de oorlog het natio- (1) Wilson's rede van ir Februari 1918: « Ds national* v*rlang*n«;moeten f«ëerbicdigd worden. De volken Kogen thanB alleen met eigen jjeedvinden geregeerd worden. « Zelf beschikkins: » is gein ijdel woord ; het is een gebie-dend begin=el, dat de staatslieden voortaan niet zonder gevaar zullen kunnen vero: tnchtzamen,.. Deze oorlog Heeft zijn diepîta oorxaken in de mi achting voor de rcchtsn van kieine volken, en vàn nationaliteit<*n, die de eenheid en de kracht mis ten om hun eiscit tôt bepaling van het land waartoe zij wilden behocren en tau hun tigenvormen van poliiick lei cti docr te zetten. Er moercn nu overeenkomsten worden aangegann, die zuike dingen voortaan onmogclijk zullen maken en die overeenkomsten moeten gesfreund worden door een vereenigdr kracht en door *1 de naties die de ^gerechtigheid hefhebben en bereid zijn haar, tôt elken prijs, te handhaven... Aile duidelijk omschreven nationale aspiraties moeten zooveel mogelijk bevredigd worden, zonder dat nieuwe elementen van oneenigheid en strijd worden ingevosrd, of oude elementen van dieu aard bestendiçd worden, die waai-schijulijk mettertijd den vrede vàn Euro/a en bijgcvolg van de wereld zoaden verstor en • QUI BENE AMAT... De viaamsche beweging is een noodzakelijk kwaad. Omdat de viaamsche bewc-g.ng een abxormaal iets is, dat in het leven van den student, en van den het-le/en-ingaanden-man, eene plaats inneemt, die zijne beste daad-kracht aanwendt voor een doel dat hem niet ten stade komen kan. De jongeren verliezen hun tijd met het ezen van jammerende brochures en nventarissen van jrievenkomissies. Ze gaan op in verfoeilijke romantîek — tenu ora mutantur...— en in gr e-venjagerij. Ze beloerei. zorgvuldig gang en daad van ieder franschgez nd windbuil, en op zekeren dag schrijven ze een lange aanklacht in 't een ot 't ander zeer-vooruitstr %end blad. \Ve kennen deze kaboutervrcugd best en cok hare onscha- i^A'njkheid — behalve vo ^r den schrijver. Of ze l«#pen storm tegen de zwaar bronzen deuren van een onwrikbare hiérarchie, en winnen niets dan... zeer pijnlijke builen. Het resultaat van dit alics : meer verbittering, meer dwang, meer haat en wederzijdsche miskenn'ng. Het ergste is echter de tijd en de kracht aan dit noodeloos gedoe vertpild. Als al wie Gezelle roemt, dage-lijks Gezelle 1ns. Als al wie Rodenbachs dreunende liedersn die, ' e-tetifeh, toch reeds t«t een afge»l«te* tijdperk l»eh'»«rên - nenrt #f zingt, wat meer genoot van zijn niet-buld rende verzen^ we zouden er ons zeer om verb'ijdcn. We zouden dien flam ngant-de-cœur moeten danken, cl Broeg hij" dan geen leeuwtje en al sprdk hij jan at en t e sens fransch. De meeste bulderende flaminganten hebben d n moed niet hun vettig d:alektkleedje af te leggen, en te gaan in 't zwierig satijn \an e-n zuidersch-klinkend Nederlandsch Wij, d'e met blijnen aarzel-stap een tweede Renaissance in Vlaanderen tegemoet gaan, hebben er ailes bij te winnen den invloe.i eener Fransche kuhuur aan ons vl. amseh-zijn arn te passen En dat zelfs moeten we niet meer d'en. Aristocratie en burgerij zijn heel en al m-fiansch, behalve, grootendeels, de goede hoed inig^cden. We zijn opgevoed i'i een fransche atmosfeer. De eeuwen hebben ons zieleleven gevormd naar franschen vorir.. D t dee • m et de belgische staat se iert i83o. Dit deedde Weltgesch chtecnwaarschijnlijk zal het ook dilmaal wel blijken Weltger cht te zijn Ons denken en voelen is zeer fransch en dat is misschien eene der bizondérstê redenen waarom de groot-nederlandsche gedachte zoo weinig sympathie vindt in Vlaanderen. In eenige jaren, een strooming naar het Noorden sehep-pen, sterker of zelfs maar even sterk lijk cl ie, die eeuwendoor in onwterstaanbaren zegetocht aile Barbaren meetrok naar het Zom ezuiden, i« «ninegelijk en hersensthim. De «oeiste oegenb dcken onzer gesch:edenis zijn die waarop de Romaa :sche kultuur Vlaanderen bevruchtte. Of is de Re alssance-tijd n'et onze cultureel me. st ho" g taande periode ? De man die :-terker dan iemand incarneerde heel den schoonheids-zin en hoogen ernst van zijn tijd in breed-schoone '7ienschelijkhe;d. was e-n frarschm'in Christop'ne Plantin. Dit veranderen kan de y in zijn naam ter stadsregisters niet. We zien uit in dezen bang-mooiên tijd naar den auhle i middelweg. F.n nu sinds 3 jaren tr.erkelijk verzw.ikt is de fransche inwerking cp ons, bemerken we^in flamingantenmiddens een Ftrouming naar verholland^ching. Dit is de beste weg d en we kunnen oppaan. Sympathie in massabewegingen, noodzaak^ eene correspon-deerenie antipathie. Zoo slaat bij ons liefde voor hot Germanendom uit in tamelijk gepro-nonceerden latijnenhaat. In be den echter li^t een evengroot gevaar Moeten we opges'okt worden, dan komt er weinig op aan door wie. 't Zou echter al te dom zijn ons te comprom teeren om van den drop in den regen te loopen. Laat ons blijven waar we zijn en naar g ede vrienden uitzien. Dit zal de taak zijn van het komend geslacht. Z- geviert Havere dan zal het blijven—min misschien enke'.e concessies— de'.verl itijnschende kracht in Vlaanderen. Het Aktivisma als u terste V9f rpost .Isr Germaamsche gedachte z;il wel het meste te lijdcn hebben ender den st rt-v'oed de Haveres e\entuecle terugk'er o\er ons land zou go'ven. Gebeurt dit, dan z iten we weer top in onvruchtbaar politiek gekibbel en wordt het Flam-ngantisme wver het leidzaam pruilende kindje van al wie het sussén wil met halve klontjes uit de suikirpot va i een ver-draagzaam-oogluikende moeder. Wat het wereldbtscheid ons brengen zal weten we niet Maar hoe ook het dubbeltje rollen m'g — willen we noch verfranschen rr ch verduitschen — wc deden best ons bizonder, - daar we geen eigene diepgaande kultuur bezitten, behalve sterk fransch- beïnvloede gee-stesvorm.ng — toe te leggen op het zooveel mogelijk verspreiden der groot-nederlandsche gedachte. Dan loopen we het min.-.t gevaar een Jonas lot te ondergaan, en zullen er ook elles bij leeren. Wij die van nature soereler zijn — daar fr.inscher èan do Ho landers zullen er oneindig bij winnen met onze magere boomen te beënten met de bloesem-zware takken ui-een broedertuin. En de ioyaliteit van ons streven zal we! nieirand verdenken Wij, die niet meer ha eindc en de b«.slissing .van dtZ-n strijd z lien zien. Wij, die maar krach en zijn natr één doel, klagen soras dat we het hard hebben te verduren. De strijd tegen het Beigisch Conservatisme - dat is de taak van de opkome de generatie - zal harder zijn dan de onze Aïs we zien wat eei vaak tamelijk onhandig gevoerde a K t i -vistische propaganda bereikt heeft na 3 jaren, — m t al de voordeelen van een schijnbare afwezigheid der tegenpartii — les absepts ont toujours tort — moeten we wel tôt het besluit komen : R-nard est ors Renard est vils et Renard règne. Tôt een bloedige bouing tusschen llavcrten en oniwaakt Vlaanderen zal het wel nooit komen. Nu noch nooit. Dat z u ook het erg te niet zijn, als het plei* er mee gewonnen was. In e..n we kerige t leven gàat-voor-alles-moraal ge-looven we hcusch niet. Maar we mogen het n et te hard laten voor die ons volgen, en, daarom is het onzen pl cht zooveel werk mogelijk af te doen. We zijn in de geschiedenis van het Flamingantisme slechts een oogenblik. We zijn niet het doel. We zijn n;et de heer- \ lijke ru-tplaats. Maar ons leven is de harde steen van den weg, dien veerkrachtipe voeten zullen overschrijden -- wellicht niet achtend one en ons werk — maar blij-dronken stijgend naar lachenden plicht. We moeten voor die ons volgen den weg verruirr.en en hen fitiverc en \eUere waarheden meegeven, ontdaan van onze voor-oordeelen en d«n muffen geur onzer oude zonden. DOX

Er is geen OCR tekst voor deze krant.