Eerste Jaargang, Nr 52. 25 Augustus' 1917. Prijs : 10 centiemen. Eerste Jaargang Nr 52. 25 Augustus 1917. DE EENDRACHT Weekblad voor het Vlaamsche Volk ABONNEMENTSPRIJS : Een jaar fr. 5.20 Zes maanden .... » 2.60 Drie maanden .... « L30 Geene abonnenten worden aangenomen die niet op voorhand het bedrag hunner inschrijving laten geworden. BUREELEN; Voor het Generaal Gouvernement : Prinsesstraat, 16, ANTWERPEN. Voor het Etappen- ^n Operatiegebied : 8, Huurdochtcrstraat, GENT. Postchekrekening Nr 86. AAN KONDIGINGEN : Prijs naar overeenkomst. Ongeteekende stukken worden niet opgenomen. Geene handschriften worden teruggezonden. BOEKBESPREKING : Het toezenden van éénjboek of schrift geett recht op vermelding ; twee exemplaren, op bespreking. 1057 Dit nummer sluit onzen eersten jaargang. Wij danken onze lezers voor de betoonde belangstelling en develeblijkenjvan instemming. Wij danken onze ijveraars, die door de werking (1er pro-pagandakomiteitenof dankaan persoonlijke initiatief in de laatsîe maanden honderdtallen nieuwe abonnenîen wisten aan te werven. Wij danken de vrienden, 00k de namelooze, die ons geldelijk steunden. Wij danken de vele mede-werkers, die ons toelieten het blad op een waardig peil te houderi. Wij zullen, langs dezelfde lijnen die wij van den aan-vang af uitstippelden, met rus-tige kracht en klaar zelfver-trouwen, blijven voortijveren voor wat ons het dierbaarste is op aarde. DE EEN DRACHT. DE RUBR1EK DER DADEN I. Een noodzakelijke Opmerking. We hebben nu ailes op 't spel gezet. De franschelaarsmacht van aile kleur an stand bad nu eenmaal gezworen deze opperste, zekere kans tôt volslagen ver-fransching van België niet te laten ont-glippen. Allés werkte nu cens met haar samen : Die prachtige geestdrift voor den Franschen Lv ndgenoot ; die. ijzeren eensgeaindheid aller Belgen, net of de âme belgc,zelf in levenden lijve ten oorlog trok ; die wrevel tegen Holland, het ideaal der flaminganten... dat te laf was om mee te strijden voor de onafhan-kelijkheid der kleine natiën en dat, ioo wilde het tôt in de kleinste dorpjes rondgestrooide lasterpraatje, den Duit-scher had doorgelaten ; de ontreddering van 't flamingantenleger, vvaarvan het puik in 't Belgisch leger was gemobi-liseerd en koesjes den rnond dicht zou houden ; de radeloosheid van menig flamingantenleider en van de meeste voigelingen. die de zaak op eenmaal reddeloos verloren achten ; de diktoriale opperrnacht van de regeering en van de 110g woedender franscbdolle legerover-heid ; en ten slotte — mirabile dictu ! ongelooflijk om zeggen ! — de flaminganten zell die plechtig zwoeren niets te zullen aanvangen om 't ineenstortende flamingantism ten minste een beetje overeind te houden. Zoo al die machten nu maar behendig met al die toestan-den wisten te vroekeren, dan moest de v<!rwoedste flamingant na een paar maanden vergeten dat er ooit een Vlaamsche beweging bestaan had. En na den oorlog z:t de verfransching te stevig iiT den zadel om er nog uit te worden gelicht door een ouwe koe met veel moeite op-gesleurd uit een * gracht. We stonden voôr dit delemna : 1058 Verdedig u niet, en dan nekken ze u zeker. Verdedig u wel, en dan vvordt ge mis schien niet genekt. Maar dan moet ge u terdege verdedigen. dan moet ge stel-lingen graven versterken en... de hulp niet afwijzen die u teboden wordt en die ge niet missen kùnt. En we hebben gedaan wat de leren en de Polen en de Finuen deden. We hebben de kans op overwinning verko-zen boven de zekere neerlaag. En om onze kans te verhoogen zetten we 1111 ailes op 't spel. Ailes. Of liever neen. Want we leggen het weer erg eenzijdig aan. We vergeien weer iets zeer elementairs. Voôr den oorlog wilden we 't allemaal hebben van de volksvoorlichting. Wanneer ons Vlaamsche volk maar eens in zijn ge-heel zou pal staan in stambewustzijn, nu, dan zouden we er de regeering^ eens aan doen gelooven ! Intusschen vergaten we ieder in zijn arrondissement zijn volksvertegenwoordigcr te dwingen. Dat was tegen de partijtucht ! We fae-kennen we<L graag dat de zaak nu niet altijd van een leien dakje liep. Maar alleen een flink, kranig dreigement zou de meeste volksvertegenwoordigers al deugdelijk mores hebben geleerd. En nu vallen we in het tegenover-gestelde euvel. We beschikken nu einde-lijk over da staatsmacht. En nu willen we 't weer allemaal van de staatsmacht hebben. En van de bladen. Er wordt geknoeid in het onderwijs? Geen erg. Dat duurt toch maar net zoolang tôt ze op 't ministerie lont rieken. In tallooze dorpen, heele streken ligt aile flamingantism nog zoo stil als de doode steenen ? Patientie, de leiders zullen dat wel beredderen : men is nu aile krachten aan 't organiseeren ! Zoo tallooze menschen, die maar één ernstige uiteenzetting van den strijd dien-den te hooren en krachten zouden worden, weten nu niets, eenvoudig niets ? En staan tegen ons? Ja, de «bladen» moeten dus meer propaganda, meer recla:ne maken ! Proefnummers sturen ! Als de Gentsche Hoogeschool nu nog een tweede kranig jaar doormaakt, dat ze dan maar probeeren ze af te schaffen ! Nu, daar zullen « ze » natuurlijk wel voor « werken ». En zoo gaat het verder. Wij, akti-visten, we zijn nu allen heel « hevig », daar is geen tegenhouden meer mee gemoeid, ons recht als volk moet zege-vieren, de bestuurlijke scheiding ^àl er blijven, zejfbestuur môet er komen, de Vlamingen hèbben hun juk afgeschud, we willen geen halve oplossingen meer... Nu, mij goed. Maar intusschen laten we Gods water over Gods akkertje loopen. En als een nieuwe verordening een nieuwe vervlaamsching beveelt, dan knijpen we mekaar in de h and « dat de zaken zoo goed staan, dat ze er een ander gangetje mee gaan dan in den tijd van de school-wet en de wet op het taalgebruik in het leger ». Nog eens, mij goed. Mooi ! Prachtig ! Wat er 00k ge-beure, de verstoktste passivist gecft toe dat we, dank zij 't aktivisme, in ieder geval méér zullen hebben dan zoo we gezapig bij de pakkcn waren blijven zitten. ^Maar we willen nu eenmaal van halve oplossingen niet meer hojren. En dan zijn er, in hoofdzaak althans, twee veronderstellingen mogelijk. Ofwel bekrachtigt de Vredeskonferentie 1-ôU Vlaanderens zelfbestuur en zelfregeering. Deze oplossing is de waarschijnlijkste. En- die is afdoende. Die brengt ten slotte Vlaandeiens totale vervlaamsching en onbelemmerden bloei wel terecht. Maar zelfs in die veronderstelling ware het zeer bevordelijk voor onze spoedige her-boring, dat gehcel ons volk duidelijk de noodzakelijkheid dier oplossing inzag. En het ware vooral een mooi eind vooruit, zoo onze handels- en nijver-heidsstand en onze gegoede burgerij van stonden aan tôt Vlaanderens herwording mee een krachtigen stoot gaven. In plaats van enkel zich inert te laten mee-sleuren door den stroom Ofwel wordt het centraliseerend België van vroeger hersteld. En dan hebben we eenvoudig een kans benuttigd. Maar niets méér. Zeker, we zijn het reeds eens dat we die kans moesten benut-tigen, dat het anders de zekere neerlaag was, de langzame maar wisse verdwij-ning van het Viamingendom, dat we nu in ieder geval wel iets zullen hebben gewonnen, en zelfs in ieder geval heel wat. Maar we hebben nu eenmaal van halve oplossingen genoeg. En dân kun-nen we ons niet genoeg inscnerpen dat de zaak volstrekt niet gewonnen is. Dat we volstrekt niets méér hebben dan een krang. Nu wil ik niet overdrijven. Ik besef dat we al beschikken mogen over hooger troeven. Ons leger werd te diep gekrenkt om niet, eens terug in den lande, on-verzoenlijk zijn eischen te stellen. De Vlaamsche krijgsgevangenen zijn één tia-minganiisme. Bij de Vlaamsche geïnter-neerden ontwaakt het stambewustzijn. De aktivisten in bezet België zijn on-verzettelijk of willen 't worden en ze zijn voor elke partij een kern waarmêe valt af te rckenen. Het volk, de massa begint ons zoo stilletjes te begrijpen. Maar 't is nu niets méér dan een begin. Laat nu een Belgische regeering opper-machtig terugkomen met militaire dik-tatuur, aile Vlaamschgezinde bladen schorsen, aile Vlaamsche meetingen ver-bieden, aile Vlaamsche knngen ontbin-den, en aile openbaar leven en onderwijs met geweld verfranschen of herfranschen. Als dàn wij, aktivfsten. met de hulp onzer soldaten het volk, dat ons... zoo erg stilletjes... begon... te... begrijpen, zoo maar opeens moeten opzweepen tôt heilig verzet, zullen we wel aan doove-mansduur kloppen. De massa zal zich heusch afvrtigen waarvoor zulke menschen zich zoo dik maken. En als ze er maar bijtijds een paar dozijn van ons achter de grendels sluiten, valt de boel allicht stil. Na deti oorlog komen we telaat. Na den oorlog willen de menschen vrede. Nù is het dat het aan 't koken moet gaan in de massa, aan 't zieden barstens gereed. Laat dan na den oorlog gebeuren wat wil. Dan staan we onzen man. Maar dan zullen onze , bewindvoerders wel wijzer zijn. Nfl moeten we ons volk aan 't laaien zetten. Een utopie, zou u meencn ? Kijk ; naar Italie, kijk naar Bulgarië, kijk, kijk in 's l.emels naam naar Rumenië ? Aile» is een kwestie van propaganda. Maar juist de propaganda is bij ons ellendig. Wij willen 't allemaal hebben Van een paar bladen. een paar strooi-biljetten en een paar onvoorbereide meetingen. En we laten dit ailes afgaan op een paar doziin menschen. En we bereiken, nu ja we bereiken er hier lÔïïIT en daar een paar honderd. Bij dan staren we ons blind op onze successen, omdat we het toi twee honderd hebben gebracht en begonnen waren met twinlig. We mot ten volstrekt veel verder. PZn we kunnen het. Màar dan moeten « aile hens aan dek ». Dan moet ieder de han den terdege uit de.mouwen steken. Dan moet ieder op \ijn plaats en in zijn roi en met zijn kracht zijn man staan en zijn volk bewerken. Dan is 't vooral 't overige «de moment niet •. Maar we zullen weer lijden aan de eeuwige kwaal, « ik zou wel willen, maar wat zal ik aanvangen, ik ! Ik kan geen meetingen houden, ik kan niet schrij-ven, ik heb luttel invloed, ik kan niet, zonder gevaar voor broodroof, in 't openbaar optreden, ik..."^, 7eg me eens, wat kan ik eigenlijk uitrichten ? » Wat u kan uitrichten ? Veel. We krijgen het niet in tien artikels gezegd. Fn daarom openen we bij deze « De Rubriek der Daden . Léo Van Heilsdag. Zonderliiiye Vismingen. Heere jé toch ! zullen de activisten maar nu toch eens gaan inzien welk kwaad ze aan de Vlaamsche beweging gedaan hebben door hun driest optreden! Beginnen ze dan nu toch niet in te zien hoeveel Vlaamschgezinden afkeerig zijn geworden van hun roekeloos stre-ven en zich genoodzaakt zien openlijk protest aan te teekenen tegen... — Maar, hoe is 't mogelijk dat gij, die toch... — Ja, jongen, ge bevroedt niet eens hoe sterk onze beweging toegenomen had, vooral in de hoogere standen en de geestelijkheid. Zie toch eens na. Ik kom met zoovelen in aanraking, lijk ge weet, en er gaat geen dag voorbij of 'k hoor er drie tôt vier me zweren Vlaamschgezind te zijn en overtuigd weet U, en... — Maar hoe is het dan toch gods-mogeiijk dat onze beweging zoo? — Waclit maar, jongen. doe maar voort ! Als uw oogen nu nog niet open-gaan, dan is u wel Tobias'avontuur overkomen. — Maar nu begrijp ik werkclijk niet... — Waar ik naar toe wil? Maar spreken de fei{en dan toch niet ? Zie-je toch niet dat het beste deel der flaminganten zich van u afscheurt en onherroepelijk verloren is ? — Ja, maar, hoe meen...? — Wel, herinner ge je niet de eerste lijst der 38 protestteekenaars tegen de aanvaarding der Vlaamsche Hoogeschool? — Maar dat... — En nu hebben ze al het getal overschreden van zeven en ze... — Maar... — Kristus'disciepelen ! Op 'n jaar tijd. Rekent dat eens uit wat 'n procent dit zal worden als de oorlog nog 'n jaar gerekt wordt ? Op zoo'n stijging kan nog de Belgische rent niet >bogen... En waar gaan we naartoe als de oorlog duren moet tôt het bittere einde (saecula sœculorum ? — Toe, malle jongen! Aile gekheid op 'n stokje. Je zou me waarachtig... — Nee, beste jongen, 'k moet er wat hartelijk om lachen, om al die flaminganten en wederdoopers, die als padde- ; . __ J_I stoelen uit den grond opschiaten. tVer-wonderen doet me dat niet in 't minste. Is de oorlog daar i m mers niet om veel te verschoonen en op te helderen? Kun-je het 'n schoenfabrikant ten kwade duiden dat hij handel begint te drijven in zeep, bij het heerschende gebrek aan Ieder... dat 'n breigoedfabrikant smokkelt in bloem en aardappelen... dat 'u frans-kiljon 'n flamingant wordt ? De oorlog de oorlog ! Ontpopten zich hier niet zoovele schoolmeesters als strategen, als leiders van soepkomiteiten ? Maar, als ik aan die Vlamingen denk, jongen, dan komt me dat fabeltje van Lafontaine in 't geheugen iLees-jij La-fontaine, prachtig, jongen, raad ik u aan) « Le chat et le vieux rat ». Toen de fameuze « Mitis » al heur listen had uitgeput om de argelooze muizen te vangen, kwam ze op 't geniaal denkbeeld haar vacht in de bloem te steken om zoo de muizen in 't meel zelf te vangen. (Dat hebbsn ze aan ?t ; front 00k geleerd om op sneeuwvelden in witte mantels gluiperig mekaar's stel-lingen te benaderen. Die moeten 00k wel Lafontaine met vrucht gelezen hebben... waar de strategie het toch zoeken j gaat V E11 ze gelukte er in... de kat natuur-| lijk ! Maar toen ze zich tegenover 'n oude rat bevond, kwam ze niet klaar met al haar geniepigheid en... de rat smeet het heur zoo gauw naar heur kop : « Le bloc enfariné ne met dit rien qui vaille ; S'éeria-t-il de loin au général des chats : ! Je soupçonne dessous encore quelque machine. Rien ne te sert d'être farina ; Car,quand tu seraissac, je n'approcherais pas > Wel, 'k zeg het 00k, als die heertjes wa-rempel meenen zich in Vlaamschgezin'de bloem te m; eten wikkelen om hun doel te bereiken, dan (kunnen ze gerust hier en daar we.l eens 'n simpel knagelijntje klauwen, dat nog niet weet wat 'n muizenval is, maar oude ratten (qui ont perdu la qeue â la bataille) blijven gerust op afstand en roepen hun toe van verre 'i Wat baat het u bloem te zijn ! » j Och, jongen, ze moeten wel naief zijn, of wanen ze dat wij het zijn ? — om niet te gevoelen dat hun handelwijze : voor ons zoo voorzichtig is als glas... Denk 's na, volksvertegenwoordigers die dank aan het kiesknoeistelsel en de on-wetendheid der kiezers aan 'n zeteltje I geraakt zijn en in de kamers elke radi-kale VI. wet verwierpen of verminkten; Monseigneurs en priesters, wier Vlaamsch-gezindheid bestond in 'n vaandelwijding van 'n katholieke VI. vereeniging; voor-zitters van sociale werken, wier bedrij-vigheid haar toppunl bereikte in de kiesperiode ; burgemeesters met meer centen 0111 Vlaamsche werking te doo-den dan bekwaamheid om te besturen, — ze scharen zich op één lijn onder den kreet « Tos Flamands estons ! » ■ Ze zijn toch ookVlamingen en zij willen nochtans de bestuurlijke scheiding niet ? En zeggen dat zij spreken in naam van al de mannen die nu zich herin-neien dat ze Vlaming zijn om hun Vlaamsch volk te helpen bestrijden. — Nu dat ze voelen d*t de macht hun ontglippen gaat, willen die wolven de schapenvacht aanschietén, erkennen dat ze nu toch feen pure Belgen zijn maar dé Viamingen. (Zijn wij nu al voor goed bij de Duitschers geklasseerd of gede-klasseerd ?)

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.