4d© JAARGANG, Nummer 38 ONS LAND STAATKUNDE - WETENSCHAP - KUNST - TOONEEL - LETTERKUNDE ABONNEMENTSPRIJS Per jaar fr. S.— Voor (> maanden » 1.75 Voor 3 maanden » 1.— MEN SCIIRIJFT IN TEN BUREELE VAN HET BLAD Opstelraad en Beheer : ROODESTRAAT, 44 - ANTWERPEN. AANKONDIGINGEN NAAR OVEREENKOA1ST Ongeteekende stukken worden niet opgenomen Huldbetoon D'A. Borms Ter gdeg'enheld van de hulde ter eere van den Vlaamschen Strijdsr en Vclks-redenaar D* Aug. Borms, die te Merksem plaats àeeît op 21 Januari 1917, in de Zaal « Victoria », Bredabaan, 382, ten li (T. U.), wenschen w.j den kaenen lei= der, van harte, al liet he 1 toe, dat hijzel! yoor Vlaanderen wenscJit, overtuigd als we zijn dat n ets hem zôô ge!ukki£ maken zal dan een lot dat zijn bemind Vlaan* deren waardig is. Wij z jn gtiukkig dat zoo openlijk te kunnen schrijven omdat wij weten hoe hesl de kandelwijze van Dr Aug, Borms geieekend is met het edele merk vaa de liefds tct Land en Volk, tôt eigen zeden ea eigen taaî en heeiemaal vr j is van aile eigenbelang. Hij is wezenlijk en waarlijk de edele man van zijn geestdriftig woord. DE REDACTIE. Een Vlaamsche Nota aan de Belgische Regeering Het Groot-Nederlandsch Pers bureau meldt : Hat « Nationaal Vlaarnsch Corniteit in Nederland » overhandigde heden aan Zijn Excellentie Baron Fallon,Belg.sch gezant té 's-Gravenhage, het volgende schnjven, met verzoek het te wiilen doorzenden aan Baron Ch. de Broqueville, Minister-Pre-sident te Le Havre : Excellentie, Naar aanleiding van de nota, welke Président Wilson tôt de Europ.esche mo-gendheden gericht heeft, betreffende de mogelijkheid ora thans over te gaan tôt vredesonderhandelingen, hebben onder-gëteekenden, sprekend namens 't Nationaal Vlaarnsch Corniteit, tijdelijk verblij-vend in Holland, de eer Uwe Excellentie hiermede enkele overwegingen en wenschen mede te deelen, haar tevens verzoe-kena, daarvan kennis te wiilen geven aan de andere leden der Regeering. In het antwoord der Entente-mogend-heden op het -Duitsche Vredesaanbod wordt nadrukkeLjk het doel vastgesteld waarvoor België ten st;rijd2 is gegaan. Wij lezen in de nota : « België heeft altijd nauwkeurig de plichten nagekomen die zijn Neutraliteit het oplegde. Het heeft de wapenen opgevat om zijn geschonden ■ onafhankelijkheid en Neutraliteit te ver-; dedigen en trouw te blijven aan zijn Internationale verplichtingen. In de Duitsche rijksdag heeft de Rijkskanselier erkend, dat dezp overval een onrechtvaardige daad en strijdig met het Volkenrecht was, en zich in naam van Duitschland verbon-den, dat te herstellen. » Belg.ë had voor den oorlog geen an-der verlangen dan in goede overeenstem-ming met aile naburen te leven.- Zijn Ko-ning en zijn Regeering hebben slechts één doel, herstel van den Vrede, die aan hun land rechtmatige vergoeding en waarbor-gen voor veiligheid in de toekomst verze-kert. » Het Nationaal Vlaarnsch Corniteit heeît met genoegen kennis genomen van deze verklaring. Uit dezj bijzondere en bevoorrechte po-sitle van België naast de Entente, volgt vooral dat de regeering van België de stappen kan doen om het tôt stand komen van een spoedigen en eervollen, voor het Belgische Volk zoo noodzakelijken,Vrede te bevorderen, door, gebruik makend van de vcorstellen dsr Vereenigde Staten van Amerika, ziçh te vergewissen van de be-doelingen welke Duitschland koestert tegenover ons vaderland, en door — als waarborg voor de toekomst — aan te stu-ren op een wereldbond van Staten tôt in-standhouding van het Recht en den Vrede, naar den gaest van Président Wil-son's nota. Daarop dringt het Vlaamsche Volk in de eerste plaats aan. Het recht zou ook in België niet her-steld zijn, indien deze Vrede niet tevens wa>arborg voor de toekomst gaf aan de Vlaamsche Belgen. Immers het Vlaamsche Volk wordt met zedelijken en econo-mischen ondergang bedreigd, door het feit dat het niet in eigen taal bestuurd en onderwez;n wordt. Een zoo onnatuurlijke toestand zou, in het herstelde België, een voortc'urende . aanleiding tôt twist en tweetiracht blijven, zou in strijd zijn met de moderne staatkundige opvattingan van het Nationaliteitenbeginsel, en stellig "en ernstip-e hinderpaal blijken voor een duurzamen Vrede. Het Vlaamsche Volk, dat voor de ver-dedrging van het gemeenschappelijke Vaderland België, tegen den vijand van bui-ten zulke groote offers aan goed en bloed heeft gebracht, ziet zich daarnaast ge-dwongen, binnen z'jn eigen landgrenzen, te verweren voor eigen taal en recht. Dat een dergelijk Nationaal belang on-afccheidbaar is van het Internationaal belang wordt algemeen erkend en ook in de nota van Président Wilson voorop^e-steld.Een herstel van den Staat België, naar het oude repdem dat de achteruitstelling ■van Vlaanderen insluit, kan dus niet overeenkomen met het nieuwe geweten der menschhe:d dat autonomie eischt voor aile cukureel-zefstandige nationaliteiten. Daarom spreken ondergeteekende Vlaamçche B:lcren mmens^het «Nationaal Vlaarnsch Corniteit » tijdelijk geves-tigd in Holland, eerbiedig de verwachting uit, dat ?poed:g herstel van het volstrekt cnafhankclijk en geheel neutraal Kon:nk-rijk België zal gepaard gaan met de vol-ledisre erkenning der rechten en nooden ,-on het Vhamsche Volk; dat de bevrij-ding uit het Duitsche geweld ons volk niet opnhuw brengfen zou onder den druk der verfran«chende elementen, die het tweetaliee Belr'ë in een Fransche eenta-ligheid wiilen omzetten. Tevens nemen z'j de gelegenheid te baat om Uwe Excellentie de verzekering te ffeven van hnine "-evoclens van op-rec^te vaderlandsliefde. Zii hebben de eer te zijn, van Uwe Excellentiede Dienstwiîlige Dienaren : Dr. REN? DE CLERCQ, LEO MEERT, KA.REL VAN DEN OEVER, D. DE VOS. Bel-gîe's Onzîjcfigh^îd Wij lezen in de « Nievtwe Courant », nr 15 : i De Drutsçhe nota, aam' de on7iidi>en votid noç; eon late doch opmerkeliike bc9*riid'riCT van h«t Havas-ajentscha.n, dat in het biizondcr de zâmsneden .îrn dici liota over Be'gië hesTiefkt. Hc-t agrats^hao besimt met uiteen te zettfin, dat België. ook aî«, het in Ausustus 1914 aan DuitssMamd een reoht van doortooht had ve<r-leend. om strategische redeinen, toch niet vo«r de rampeoQ van den oorlog gespaaid zoa zijn ge- bleven en dot het, vrat meer zegt, wegens het venkeœn vain, steum asan Duitschland, met de Entente ;in oonlog zou zijn gekemen. Hoe men dan ook redeneert, aldu? s Ha va? *. de invaJ der Dnitschers moest noodzakelijk Belgdë in den oorlog trekkeo. Met deze brstrijding, vvaarte-gen wel niet veeil zal zijm in t" brengen, had iHayas> kumnen vo'staan. Doch het agent-schap praat door en wijst ercm, dat Beig.'ë het slagveld der natiën was, zoolang de onzijdig-heid niet bij verdrag was vastgestei'd : » Van 1831 tôt 1914 heeft hei on'zijd^'gheids-verdirag aan 7.i;'n dubbel doel beantwoord en zoowel het Brl?isehe "volk als den algemeenen vrede gedicmd. Hat is gednremde bijna een eeuw onbetwistbaaj het beste instrument des vïedea geweest in de nieuwste geschiedenis. » Vooreerst ktmnr,n we daartiit aflsiden dat de Be.'gische Regeerin.sr, zondsr aan hare eer *e kort te doen, den doortocht aan vreemde legers had kunnen verlee-n'en. Dit is wel in trgen$pr?gk met de leering, d:e deze Regeerin» w'1 doen ;n-srang vinden en die ze ook altijd heeft doen vcrsnreiden. Het beslnit, dat wij r/r uit trekken. komt overeen met de meen,-ng,'die wij ;n deze kwestie deelen. Wij z'jn indcri'nad tflfe fçedachte dit eene Regeering het recht bezi't om doortocht fe verlèe®'C-n. Dat imnlicriert natuurlijk dit zij het ook weigeren kan. De Regeering, han-del^nd zooals zij in Augiistos '14 deed, heeft drs van haar recht srebr"ik sre.maakt. Maar het wil oris toeschiinen hoe de Resreerin? vanqf bot "'ornent dat z?e doortocht wei<rerde, dus den oorVs: aanvaardde, de verzeke-rino; moest hebber. te. worden op waarlijk praktische w*jze geholpen door hare eventuëele bond?^nooden. Bleven deze te kort in het naleven van hnnn.e drin-q-ende vern1i'chtinfren, dan was ook het nentrale Belsrië ontheven van wat het mren'-n kon zijn plicht te doen. We zeggen : meenen kon. Inderdaad. Zooals we vroeger reeds betcogden kon niets of n:emand België tôt den zelf-moord verplichten. En erne Regeering, die dan toch vôor ailes het belang van" de geregeer 'en te behar^igen heeft,moet aan dit belang haar bolang en hare sym-pathiën w"£ten od te ofieren. Komt de Rerecrins:, die al hare macht van het volk krijgt, aan hare verplichtingen te kort, dan ontheft zij het volk van hare verplichtingen togenover haar. Plichten en reeMen moc-ten in gedurige w'ssel-werking blijven. anders worden de foe-standen immoraal en dus ondraaglijk. De bewering dat Br.lgië toch in den oorlog zou betrokken geweest, daar het docrtocht verTer-ncn aan legers van eene ^rre^nde nat'onaliteit e°tie oorlo<ïsver-k1ar1"nç zou h'bben uit^elokt vanwege de Enten'e, geeft heel wat te denken over Goc'vernemr.nten, d;e beweren voor lm rcch1 der kleirc en andere nafionaH-tçi'en 'e ziin in den kamp getreden. Zij beteekent daarenbovrn eenç gewelddaad d-'e heele^n.aal gelijk is aan deze,die naar de Entc-ntc-bewering door Dritscfeland aan Bnlgië werd aangedaan. Zij beteekent hrt ontkennen van Bé-gië's soeve-reine recht. Had België desnoods later in den oor-losr ge'rokken arewe.est, dan ten mmste had de Regeering niet in overgroote haast moeb.n handelen ; z^'j had krnnen wikken en we<?£n. wiicelijk part'j kie-•z-n en 't land niet offere.n om on het wcreldtooneel te staan als een middrj-eeuwsch r'dder, na een onmogelijk ge-vecht met windmoleps. Maar cr is iets meer. Vanaf hrt be^ni van den oorlog, toen eetiieder alhier met de Reçrcer'n.o-sleer nT rr,nd11'ep en sprak -•an het fafale: «Wij konden niet an-drTs! », heeff men op de Belgische ne"-tralitest e-escho1den. Zii droea: de schnld van al hçt kwaad. Ministers vertelden toen dat België e^ne n'euwe bestemming tegemoet sjin-r.. dat het eeroepen was tôt ' groote dingen. De Métropole drukte het destijds met vette- letters. Maanden en maanden hebben vorschiFende bladen nog gescholden op die verschrikkelijke neutralitéit. Dg Vlamingen, 'en onder hen de aktivisten, bleven rr van houden. Zij vroegen het herstel van het neutrale Bel^ic'., maar met fede.ral:sme. Thans wordt het ook door Havas ge-normd het beste instrument van dm vrede. Zou het niet redelijk zijn ais men het bes'-e instrument zoo maar niet weg-wierp?En dat men het zoo bestempelt, mag dat doen gelooven dat men elders tôt meer e'czondc ideeën is gekomen ? Laat het ons hopen ! Maar dan... Als wij ons eoed herin-"oren werdon vrdesvoors^ellen gedaan.. d^n is er middel om met elkander te snreken... want het beste instrument wil men wel langs beide zijden bewarr.n, Niet? Hon?n wij dat dan otv.e nentrah'teit 'in fb'nk en zoo klaar zal worden om-cchreven, dat re^oerinTen pr-°re le;erti-cn m^er zuMen kunnen opdiringen aan eeri volk dat wéét. Tn e^n federattef BbWê zou e^ne îe/v-r'tie al,s die de Re^rcrinf verkond'gde tiAo't worden versrreid. D^t zou enrno--^eliik 7;jn. Daarom ook tou epn frtde-RpVië \'oor de Bn1giscbo Staats-S'-rcrnrg rnect wiarborven geven dan het Belfrfë, dat wij tôt in 1914 gekend hebben.Wft de "Rpo-per'r^ •>ri dat ailes do^n zal ! Om 't even ^e. ^"^^ering is land noch volk ; — gel,lVkigliik. George P. M. Rocse. Onze Scoifomfcclie Sfrità EFOmomiscmp wp?sT«;ci7^ De welvaart van 'n land en dus ook van 'n volk is nauw verwant met de eco-nom.'sche [Oes.aaiden waa.ronider het leeft. De wercldoorlcg, die zich nu over bijna geheel Europa in al z'n verschrikkelijk-hciidl u'j'-s'rekt, doet overal z'n mvloed gevoelen. Maar zoo er 'n land is dat er veel endeti geleden heeft, dan is het we] België en vooral Vlaanderen, en zoo er 'n volk is, getroffen door de govolgen die 'il oorlog noodzakelijkerwijze na zich slepen moet,- dans is het wel het Vlaamsche volk'! Of Vlaanderen nog niet genoeg geleden had ! Of was de economische crisis, die in 1845-1847 woedde en waarvan L. De Rac-t ei : « Deze crisis heeft let'erlijk voor o'telijke tien'ail en van jaren ons :< volk de lenden gebroken », nog geen egensipood srenoeg voor het arme nood-i dende Vlaanda:en? Laat ons even, zoo kortbondig moge-lijk, de or rzaken en de gevolrren van deze ramp nagaan. De ontw;kkeling van he machine-wezen moest noodzakelijkerwijze 'n zwaren slag zijn voor 'n land, waar als in Vlaanderen, de kleine nijverheid, de huisnijvcrheid, ',n groot aantal handen bezig hield, 'n groot aan-tal monden het': noodige levensbrood ver-schafte. Die snelgaande evohit'e, dir radicale vera,ndering in 't wezen onzer V1aamsche indus'':iie, kon niet anders dan îi-oodlofiee gevolgen voor ons volk na zich slepen. Zoo zien we dikwijls ' grondige hervermingen, die op den kee-ner bcschouwd. later n ut tige vruchten nicetcn afwerpen, in liunne eers'e période van toepassiiig, negatief werken op 't volkswelzijn. Maar dait was no.? n;et ailes ; daarbij kwam dan nog de crisis in den Imdbouw : immers de oogst was mis-lukt en de aardappel' iekte woedde in 't land en troffcn des t; zwaarde ■ de dien-onsrelukkisr.e Vlaamsche bevolking, die reeds zoo zcer geteisterd werd door de mekanische omwenteling. De gevolgen van deze .economische criïis, zoowel stoffel'jke als zedelijke, bleven dan ook nie- lang uit. Hoe kon het overigens ook anders? Ellende «n annoede moesten na zich slepen hon-gersnood en ziekte en daaruiit moest voc-rtsDrui'.en de niorede verzmking m al ha e ui+inerm van bedelarij, ontucht en landlooperij. Dat waren enkel de tastbare gevolgen, die onmidde.lijk konden besefit worden, maar daar achter stenden er van veel deper ingrijpender aard, die nie zoo rap konden doorgrond worden, orodlat het innerlijke e.ivan, niet op den voor-ofrond kwam. Inderdaad van deze morale verzwakking van he; Vlaamsche volk kon gebruik gemaakt worden om de woorden van Rogier : « On détruira peu à peu l'é'ément germanique en Belgique». (Men zal stilaan het Germaansch (het Vlaarnsch) élément in België uit» roeien) in daadzakelijke toepassing te brengen. Immers de kansen waren daar-toe ui etst gunstig, de algemeene verar-m'ng wiero als het ware he: Vlaamsche volk in de armen. in de iracht dus * an de verfranscher.de openbare liefdadig-neid. te meer daar de Pranschge'inde Regeering — ook toen reeds — er niet cens naar uitkeek om op degelijken gtcndisilag de heropbeuring van ons volk te bewerken. Zagen we ,niet de hegemo-:iie,de economische ovennacht die Vlaan-dï'en bezat, ove-gaan naar de Waalsche "ewesten, die d^o*" het verfranscht be-t'Hir beveerdeeligd waren geworden 'handelsverdragcn, 'oltar:eve,n) tervvijl onze Vlaamsche economische bolm^cn heel eenvoudig woer oneeofferd werden. I-ater ginsr Vlaanderen nog wel gebukt ond'cr economische er:?issen, maar die wa,;en toch van minder beteekenis. En zoo bleef Vlaanderen dan maar vooriwoekeren, gokneld onder economische verwaarloozi.ng en 't niet ontgin-nen der factoren van specifiek Vlaarnsch bedrijfsileven, dat uochtans weelde en we'vaart hrd kunnen brengen in 't belang van land en volk, gebukt onder so-c'ale wan'oestpndcn. die 't Vlanmsche vo'k een de" achterlijkste van Europa. gemaakt hebben. Zoo einp- het voor1 en in eng-beseffon en kalme gelatenheid begrepen de Vla-mino-en n et penoeg '* belang van 't leven om hen hecn, tôt in Augusus 1914 de we-eldoorlog uitbrak; die ramo en rouw bracht en nieuwe offers van 't Vlaamsche volk verren zou. Nood/akeli ikerwij7e moesten de lande n . d'e in den o^r'bctroW^ werden, economisch lr'den onder 't wapengeweld. Preds van af de eerste da^en za^en wij ons econrim'ceh lev^n ontredde-d opi-'ç handel en n'jverheid lam geslagen. En 7o.q werd weer een s te morr de ''eere, n:et-sterk-staand'e economi°^e krach t1 van Vlaanderen pebroken D? viîanden van het Vlaamsche volk dachten weer cens het oo'vnh'ik, om «rebmik makend van d'e schi'nbare zwakte, 'n aanval te do^n ot> il wat' Vlaarnsch was, op ailes wa,'- het Vlaamsche volk hoo^-er on voe-ren kan. on allés wat den Vlami,ng 'n bet'T stoffclijk bes+ann bcor^en kon en daaruit voo^t^Veiende of beter er mode samoii£naand 'n hooeer ver^tanideliike ontwikkeling en zedelijke herwording. Zagen^ we n:et op de Economische Con-•e ent'e van Parias onze eigen levensbe-langcn opgeofferd? Hoorden wij niet d.-.t on e c'gc-n Regeering zieh aansloot bij de beshiit.cn door die Confcrentie sreno-meri ? Weer moe ons zwaar beproefd en noodlrdond vo1k te neer gedrukt worden om het late*" des te bc'er te kunnen knechten en afbankelijk te maken ! Maar 't en zal ! Vlaanderen cutwaakt, nieuw 1er en strermt het door de ad'eren. 't Vlaamsche volk heef^ zoo-eel eeof-fed. zooveel Vlaarnsch bloed heefr çe-s'roomd, zooveel VHaamsch economisch ^even is rrofniiit-t of ten onder creewin. ■ Voor al die opoffering, voor al die ellen-

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.