4de JAARGANG, Nummer 43 PR1JS: 5 CENTIEME! 23 FE&RUARI 1917 toalg^Bâii iniinf liiii—in ONS LAND STAATKUNDE - WETENSCHAP - KUNST - TOONEEL - LETTERKUNDE ABONNEMENTSPRIJS Per jaar fr. 3-— Voor 6 maanden » 1.75 Voor 3 maanden » \.— MEN SCHRIJFT IN TEN BUREELE VAN HEÏ BLAD Opstelraad en Beheer : ROODESTRAAT, 44 - ANTWERPEN. AANKONDIGINGEN NAAR OVEREENKOMST Onaeteekende stukken worden niet onoenomen Een Eerbiedwaardige Stem uit het verleden Vclen zijn er die denken: « de Vlaamsche beweging is eene taalliefhebberij. 't Oud Gripksch, het Latijn tellen nog in vele landen vurige aanbidders en beoefe. ! naars ; de Volapiik telt wrel de zijnen ; waarom zou het Vlaamsch ook in België zijne liefhebbers niet hebben? » Onder dit opzicht trof de Vlaamsche beweging weinig bestrijders aan ; onze Belgischo minislers, ja, de meest Franschgezjnden, wijlen M. Rogier zelf, waren er niet tegen het Vlaamsch als eene eigenaardige en geliefkoosde oefe-ning voor een aantal liefhebbers niet al-!een te gedoogen maar zelfs eenigszins aan te moedigen ; ja, eene premie, eene medalie aan de beste beoelenaars toe te f kennen, zooals de regeering in kampstrij-den voor Liefhebberijen van allen aard gewoon was te <loen. Welke kleingeestige opvatting der Vlaâ-natsche beweging ! De mannen van 't jaar dertig, Fransch of Waal van geboorte, of — voor de weinige Vlamingen die er tusschen waren — in 't Fransch, onder het Fransch be-wind, opgevoed, kenden onze vaderland-sche taal niet. In hun eigen belang, om zich het poli-tieke leven goed en gemakkeîijk te malien, braken zij gewelddadig af met het stelsel. — In Vlaanderen Vlaamsch — door koning Willem gehuldigd en riepen zij — ô mensch-elijke gekheid ! — het Fransch tôt de officieele taal van Vlaanderen u:it. Ailes werd Fransch: onderwijs, ge-recht, leger, bestuur, wetgeving ; de Franschman, de Waal, niets kennende dan zijne Fransche moedertaal, werd mi-nister te Brussel, gouverneur te Antwer-pen, generaal in 't leger, hoogleeraar te Cent, en prokureur des konings, profes-sor, ontvanger, postmeester, statieover-ste heel Vlaanderen door ! Het programma was: uitroeiïng van het Vlaamsch, geene plaatsen, geene ambten dan voor Walen en Franschge-zinden ! Verfransching van Vlaanderen ! Mocht de toekomst, eenmaal te meer, de gebeurtenissen van 't einde der acht-tiende eeuw zien ontstaan, mocht Frank-rijk er andermaal in gelnkken ons vader-land binnen te palmen, dan zou die prach-tige aanwinst ditmaal niet meer tijdelijk zij a ; dank aan de lang bewerkte verfransching, zou eene aansluiting van Vlaanderen bij «'t groote Fransche vaderland» gemakkeîijk en duurzaam worden. De verfransching ware de dood van Vlaanderen, de dood van ons ras, van onze nationaliteit, van onze vrijheid, van de Vlaamsche kunst, van de Vlaamsche letteren, van de Vlaamsche wetenschap, :\'an de Vlaamsche beschaving. Bij de geslepen politiek van onze tijden lis het niet meer noodig het vuur en het zweerd te gebruiken om een ras uit de rij [(1er volkeren te doen verdwijnen. Herhaalde oorlogen, stroomen bloeds, hvaren er noodig, in oudere tijden, om [het volk van Messinië door Sparta als [het ware uit de latere geschiedenis weg [tecijferen ; om 't volk van Carthago door Rowa tôt den niet te doen overgaan. Eeuwen lang, van Hugues Cap et te jbeginnen, nu duizend' jaar geleden, en f later onder de Fransche koningen Philips I. II, III, IV, VI, Karel VI, Lodewijk XI, XIV, XV, de Fransche republiek, i Napoléon, heeft Frankrijk ons vaderland beloerd, aangerand, ingevallen, onze va-d«ren vermoord, onze steden en dorpen ?eplunderd, afgebrand ; onze gewesten ^eannexeerd ; 't Vlaamsch ras door t vuur en 't zwaard gepoogd uit te roeien. Was het niet eene Fransche ko-oingin * die hare legerbenden gebood de korsten van al de Vlaamsche « aeugen » (vrouwen) af te snijden ; hare « varkens» (kinceren) met het zwaard te doorspi-t-ten ; de Vlaamsche « honden » (mannen) dood te slaan? Duizend jaar zijn wij — Vlaanderen — het m.ikpunt der Fransche buitzucht, het vcorwerp van Frankrijk's bloedige aon-vallen.'t Geweld, de ovcrmacht, het vuur, het zweerd zijn niet sterk genoeg geweest om \'laanderen uit te roeien, om 't Vlaamsche volk van tusschen de leven-den te doen verdwijnen. Het staat nog daar met al zijne rijke begaafdheden : zijne taal, zijne liefde tôt de vrijheid, zijne kunst, zijne letteren, zijne wetenschap, zijne nijverheid1, zijnen handel. Wat is er van onze arme taalbroeders, sinds eeuwen aan Frankrijk geannexeerd, geworden? Zonder eigene geschiedenis, lit-h'nen zij grootendeels hunne taal en met haar aile eigenaardigheid, aile nationale kunst en leven verloren ; zij tellen niet meer in de wereldgeschiedenis der beschaving. Een dergelijk droevig lot heeft Vlaanderen af te weren door 't bestrijden dier verfransching. Het doe] der Vlaamsche beweging is het behoud van ons Vlaamsch ras, in al zijne krachten en verdiensten. Geene taalliefhebberij is onze nationale taalstrijd ; hij is een onophoudend ge-vecht vcor volksbestaan, voor volkswel-vaart, voor eigen beschaving ; onze taalstrijd is de samenvatting van ons natio-naal streven op elk gebied der beschaving ; immers, zonder eigen taal, geen eigenaardig bestaan ; zonder taal, geen volk. Van die waarheid worden de Vlamingen meer en meer doordrongen : daarom worden zij elken dag sterker en talrijker, onze partijgfenooten : omdat zij meer en meer voelen dat onze taalstrijd voor doel heeft eigen bestaan, eigen weerde, wel-vaart en ware beschaving. (1893) Edward Coremans. * Joanna van Navarra. Vlaamsch blijven In ons nummer van heden drukken wij een artikel over, destijds geschreven door Edward Coremans en medegedeeld door de Vlaamsche en behoudsgezinde pers van die dagen. 't Doet vreemd aan ! Me.n kan het lezen als een artikel pas gis-ter geschreven. Men kan denken, dat de oude en gestorven strijder van uit zijn graf is opgestaan om nog eens aan' het Volk van Vlaanderen, met den eeuwen-ouden vijand van 011s land eja van ons ras, het gevaar aan te toonen, dat thans meer dan ooit dreigt... altijd van den-zclfd&n kant : het Zuiden. Meer dan ooit... thans?... Ja! Want de vijand van ons ras en van ons volk is niet langer meer Frankrijk al-leen... 't Is tevens Engeland, 't is tevena •een menigte verfranschte Vlamingen,die openlijk of in het geheim werken, om Vlaanderen te verfranschen ; 't is daar-enboven onze eigene regeering en de arme vçrdwaalden, die thans meenen moedig te zijn door wat slijmerigen gai te spuwen op hen die Vlaanderens duldelooze verne-dering en onteerende verknechting ge-bracht hebben voor de rechtbank van het openbaar geweten der Menschheid. De Leeuwe-vlag, di^ 11ergens meer te zien was, is terug hoog opg€;heven gewor-den en aan heel de wereld ia gezogd hoe Vlaanderen, ons VlaandeTen, door de eigen schuld van regeeringen, die KUUJL»£,SIK.AAi, Vi - AiNT WliKi'iiJN. hun plicht niet deden, voor den aatio-naal-voeknden Vlaming nboit het ware Vaderland is geweest. Wij hcblxm moe-ten leven met in- on? het heimwee naar een Vade.rland ! En thans, — als der nationaliteiten-strijd is ontbrand en moet worden uitge-vochten — zou men van ons, het fierste en taaiste ras der wereld verlangen dat wij toezagen, de armen kruisten, zwe-gen... en knarsetanden bij het aanschou-wen van al wat wordt gedaan om ons onze nationaliteit te. ontrukken ! Xeen, dat kan niet ! dat mag nîet ! dat zal niet ! Zcozeer zit het strijden in ons bloed, — het strijden voor recht ! — dat tôt de passieven, cjie het niet aandurven voor het recht te strijden, aanvallen moe-ten. Helaas ! de ongelukkigen ! in de plaats van Vlaanderen voor doel te hebben, Vlaanderen, 011s natuurlijk Vaderland, — dat nog ons oprecht Vaderland worden moet ! — is Vlaanderen maar hun nevendoel ! Oh ! wij kunnen het Frankrijk niet kvvalijk ncmen dat he.t eeuwen lang ge-tracht heeft Vlaanderen in te palmen en het Vlaamsche ras uit te roeien ; — dat was ikzuchtige Franche plicht... Frankrijk moest eene grens hebben tegen Germanie... en die grens zou Vlaanderen zijn... Zoo bleef Frankrijk gespaard... en Parijs... Wij kunnen het niet kwalijk nemen, dat wij vijanden zijn van Engeland, dat thans onze mannen, vrouwen en kinde-ren doodt; dat het Belgisch leger doet vechten voor zijn heilig Britsch belang... Engeland moet op het vasteland de Theemsmonding kunnen verdedigen... Londeti vrijwaren voor aile gevaar dat het ontketemj door zijn eigen politiek, die niemand of niets naast de Britsche heer-schappij duldt. Wij betreuren dat onze regeering een vreemd belang stelt boven het eigen lands- en volksbelang ; maar wij zien er niets anders in dan het gevolg van de Omwenteling, van 1830, bewerkt door Fransche gelukzoekers en Britsch goud. De ba/.is is slecht ; de bazis berastte op een leugen. In zekeren zin kunnen wij in onze ministère meer slachtoffers dan wat anders zien ; menschen bukkend onder den dwang der dooden, die voor België den onmogelijken droom hebben gekoesterd er eene Fransche provincie van te 111a-ken.Wat de Vlamingen betreft, die thans niets anders doen kunnen dan vuil en slijmeringen te werpen naar hen, die Vlaanderens zaak hebben gebracht voor de vierschaar van de Menschheid, wij verzenden hen tôt aile mogelijke en on-mogelijke SchmoePs, — de vuilwerpers ! — die altijd te vinden zijn als eene ern-stige zaak wordt ernstig aangevat. In dezen tijd hebben zij vergeten te blijven wat ze altijd blijven moesten : Vlaming, — niets dan Vlaming ! Door daar aan te kort te komen, ver-beuren zij hun recht op spreken voor het volk ! Zij hebben de grootheid van de dagen niet gekend ; zij zijn ge.bleven in wat vroeger was, met hun hart en met, hun geest. George P. M. Roose. Nieuws uit Holland Activisten cm Passieven. — De mooiste roi. — Geiene verzoening. — Mannen met moed? — Neen ! Bang voor de pu. blkks opinie ! Op Donderdag 4 Jannari 1.1. zijn de heer Karel van den Oever en de heer Léo Meert, ! als afgevaardigden van het « Nationaal A'iaamsch Komiteit 0 de heeren Van Cauwe-laert en Hoste gaan spreken over een mogelijke samenwerking tusschen « acti«v«n » «n i • passieven ». Of rij op «en gunatigen oitslag rekenden, laat ik hier boiten b«epr»kina. In ! ieder geval zal tôt ons, actieven, nooit het ver-wijt kunuen gericht wordeu dat wij een sa-'nïenwerking vreesdeu, of principieel onmo-gelijk wenschten te maken. Er werd door hen lezing gegeven van het telegram dat wij aan président Wilson zouden zenden, alsmede vau een schéma van tekst \oor en nota die wij tôt de Belgisehe regeering zouden richlen. Hierin werd eens te meer door ons vooropgesteld dat wij een hersteld België en daarin een vrij Vlaanderen willen ; een stelling die door ieder vrijstaand en zui-ver denkend Vlaming kan onderschreven worden.Verder ondersteunden zij het vooTstel met het argument dat, als zelfs oorlogvoeren-den toch eenmaal aan dezelfde tafel moeten plaatsnemen, de Vlaamschgezinden die, welis-waar in twee kampen verdeeld, toch strijden voor een zelfde doel, dit des te gemakkelijker kunnen. Als besluit vroegen zij den heeren Van Cauwelaert en Hoste onze voorstellen in over-wegiug te willen nemen, zoo noodig tegen-vooistellen te willen doen, opdat zij dan de mededeelingen van het N. V. C. tnede zouden kunnen onderteekenen. Daarop antwoordde Van Cauwelaert: a Het is niet noodig verder daarover te praten, aan-ge.'ien wij principieel vooropstellen dat wij voor geen verzoening met de actieven te vinden zijn ». Hoste beaamde dit gezegde en voeg-de er een paar maal aan toe : a Wat zouden de menschen wel zeggen als zij onze namen met dien van De Clercq (sic!) onder eenzelfde stuk zagen verschijnen. ï Langs beide zijden wisten wij de partij verloren, toch werd er nog geruimen tijd over en weer geredetwist ; doch aan wat ik reeda hoo-ger aanhaalde werd daardoor niets veranderd. BESCHUIT MET MUISJES O, LOGICA! —- Wij vernemen uit welinge-lichte bron, en kunnen ten stelligste verzeke-ren dat de stedelijke overheid van Antwerpen, stappen aanwendt, ter verkrijging der gunst, vanwege de Duitsche overheid, om de lagere officieele onderwijsgestichten van Antwerpen en omliggende te heropenen, ondanks het te kort aan brandstof, enz. Diezelfde heeren Belgisch-franskiljonsche patriotards, welke zich niet ontzien het bo-venstaande te doen, maken er ons 'n verwijt van dat wij de vervlaamsching der Gentsche Hoogeschool, — hetgeen een recht is — hebben aanvaard! ! ! BORMS-HULDB. — Wij vestigen de aan-dacht op het gedenkboek van dezen merk-waardigen 21 Januari. Het zal slechts fr. 0.60 kosten en dus in. 't bereik van ieders heurs vallen! Benevens de uitgesproken redevoerin-gen zal het bevatten het onuitgegeven pers-gesprek van Dr Rudelsheim met den gevier-de, en waarin verklaringen voorkomen, die op-zien zullen venvekken. Men kan inschrijven op ons kantoor. TE DIEST heeft nu n Volksopbeuring » ook al last !... Wij vernemen dat het lokaal o Métropole » opgezegd is, en nu deze Afdeeling een huis heeft moeten huren. Niettegenstaan-de de reeds bewezen diensten, slaapt dus eje vervolging ook niet daar. 't Zal een felle af-rekening worden, als eens o loontje om zijn boont je s komt ! TE OOSTENDE gaat het beter. Daar kan de Tentoonstelling der Krijgsgevangenen plaats grijpen in kosteloos afgestane stadslo-kalen, en met vrijwillig geleende tapijten, meubelen enz. der Burgerij. Laat ons de mannen van aan de Zee bewonderen, die trots het kanongebulder ginds, hun gezond oordeel on-geschokt gaaf houden! EENE VOORDRACHT die belooft leerrijk te zijn, is wel deze, welke onze medewerker H. Karel Angermille, houden zal aanstaanden Donderdag 1 Maart om 8 n. (T. U.) in het « Volkshuis » Volkstraat, en handelen zal over « Onze Rederijkers en hun ontwikkeling tôt het hedendaag«ch Vlaamsch Tooneel ». Toc-gang rrij. Warm atab»rol«. DE RAAD VAN VLAANDEREN is onver-poosd aan de taak. Bijna dagelijks grijpen be-langrijke zittingen plaats der Afdeelingen, waar de voorbereiding grondig bestudeerd wordt op gebied van Handel, Nijverheid, Landbouw, Openbare Werken, Rechts- en Geldwezen, Kunst en Onderwijs, Bankwezen, Sociale Voorzorg, Arbeid enz. De periode van o praten » is nu voor goed besloten. Aan de dagorde staat nu geschreven : a Daden ». » * VOOR VOLKSOPBEURING. — De oud-leerlingen der Lagere Hoofdschool 2, Prins-straat, rich op ast. Zondag 25 Februari in âen « El Dorado » een toon- en tooneelkundig avondfeest in (om 6 u. Torenuur) ten bate van « Diesterweg » en a Volksopbeuring ». Prijzen fr. 0.30 en 0.50. Ten derde maie zet de o Max Rooses-Kring » een Tooneelvertooning op 't getouw voor Zondag 15 April, waarvan de opbrengsé-zal gestort worden aan a Volksopbeuring ». Prijzen 1 fr., 50 en 25 centiem. Opgevoerd zullen worden : « Honger » van Nestor de Tière en '« De Ge volgen eener Ontvluchting » van Jan Bruy-lants. ' Wij zijn overtnigd dat deze beide flesten weer door een talj-ijk publiek zullen Rijge-woond worden. MOEILIJK GEVAL... — Een onzer goeâe vrienden heeft een pracht van een koperen naamplaat op zijn huisdeur gehecht. De man is als aktief Flamingant bekend, en steekt zijn meening niet onder stoelen noch banken. Zijn overbuur, een soort oorlogsparvenu, wist te vertellen : a Ziedewel » den diën van hierover moet zijn plaat niet afstaan, want hij is aan den Duitsch verkocht ! » Toen onze vriend nu, op den aangegeven datum, toch verplicht werd het opgeëischte ko-per in te leveren, wist dezelfde snuggere « pa-triot » weêr te vertellen : a Ziedewel, den diën van hierover, brengt zijn koper naar den Duitsch. Ge moet niet vragen of hij 'ne a moef » is!... Wie onzer kent geen kleppers die zich in bovengesteld spiegeltje zouden herkennen? DE TOREN : Is het niet merkwaardig, dat in den Prijskamp der « Zeven Wereld-wonde-ren » uitgeschreven door a Het Vlaamsche Nieuws » de Antwerpsche Toren, als meest ge-noemd wonder te voorschijn komt ? Ge kunt dat nu... a esprit de clocher» noemen als ge wilt, maar toch doet het weldadig aan, dat de Sinjoren zoo sterk hechten aan hun kunstju-weel. Waar zulk gevoel heerscht, is de stam-fierheid niet verloren : dit gevoel is er inder-' daad een onbewuste uitdrukking van! a DE TOORTS » Nr 5. — Toevallig brengt dit nummer het beeld van onzen Antwerpechen Toren, nu ook in a Vlaamsch Leven > van Brussel, een uitgebreide en rijk geillustreerde studie over dit pronkjuweel verschijnt, en onze kanten reus zoo triomfantelijk getreden is, uit den a Prijskamp der Wereldwonderen » uitgeschreven door «Het Vlaamsche Nieuws». Het hoofdartikel wordt door Heer Van Es ge-wijd aan de vredesrol door Amerika in de Iaatste weken gespeeld. In een volgend stuk geeft Rietjens in bedenking of — bij gebeur-lijke opheffing van het a Commission for Relief of Belgium » — niet dezes taak door Holland met a Volksopbenirng » zou moeten opge-nomen worden, in stede van door Spanje. Pater Callewaert, (overdruk uit de «Stem uit België ») geeft eenige praktische wenken, tôt bevordering onzer Beweging. Hij prijst aan a ideaalhelderheid » en a wilsvierkantigheid ». De onverschillige moet gewonnen worden door duidelijke voorstelling onzer doeleinden, nu vooral op stoffelijk terrein ; de vronwen moeten bekeerd worden tôt onze gedachte, opdat de kern van ons maatschappelijk leven, d. i. de huiselijke kring, gezond VlaamBçh worde. In de a Stam-Rubriek » treffen wij een paar Btul> jes aan, overgenomen uit ons blad ; — een kor-date verklaring van vertrouwen vanwege Dr V an de Perre, ten opzichte der leeraars onzer VI. Hoogeschool ; — een tweetal pacifistische bijdragen enz. Wat vooral onze aandacht ver-dient, is de verklaring van H. Frans Van Cauwelaert, die thans ia a Vrij B«lgi* » het ver-

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.