&ÊË&2 Aa màiitmMmmm . 32'' 'f«îsp — N. 33 aim una! e taattisaaii&^iifl^^ Prijs per nranfiêr r voer België 3 ccnüaniBa, rear des Vreemde 3 centiemen ■»J^«àlBaÉlftaBMBai6S!»«WSWtftS!^^ T®3©fo©si t 'Ëîmàaetm 247 « &dnrfnl»ts*atie 2814-5 MM mftsMMBÉiiutgawti Olnstfan 8 FKBRUAtti191tt BMSSafceHiJfïgseSS*!» ItfeMtattchappij HET LICHT , testuardct » P. ü£ VSSCH. lA4eb9trg-Xlem ,. REDACTIE . . ADMINISTRATIE HÖÖGPöORT. 29, «S£?fT Orgaan dep Belgkehe WerkHedenpaFtî/. —* Verschijnende affe damn. ABONNEMCNTSPRU8 Drie maaisdsa. ► . . . fr. 3.2» ?.a» œeaadca . , . , . ft. 6.50 E«n jaa*. . ..... fr. IZSa SUa róesjKecri zkè e? sik: "s&aarosis» DEN VREEMDS Orta «sasarie» tôageêiji» •«raainï&aj. ..... îr. Ô.Î9 OKiteaifa^iam^iBKasmm SESE^SE!^S3SSS^S^!3 Onze thans, om zoo te spreken, wereldbekende partijgenoot is voor mij een Üuurbaar gouwgenoot, een Limburger, sedert lange jaren een vriend. Een vreugde was het mij, en wel de grootste, niet alleen zijn prachtig gestelde, |ook zoo rijk gedokumentcerde rede, in Holland uitgesproken, te hebben kunnen lezen, doch meteen nog uit de verte te hebben gehoord hoe warm en luidruchtig hem werd hulde gebracht door de in de zaal aanwezigen en door degenen, onder wie de grootste burgersbiaden, die maar den weergalm van zijn opklarend woord hadden vernomen. Immers het oog der wereld heeft zich thans, in deze tragis ' s omstandigheden, naar het socialisme en de socialisten gericht. (Al zijn nu ook een aantal menschen overtuigd, dat we 't niet ver zullen brengen met ons onwrikbaar pogen naar •wereldvrede, toch moeten ook deze onzen moed, onze volharding, onze doortastendheid erkennen en goedkeuren. ■Naast hen zijn er wel andere millioenen, jpartijgenooten en vreedzamen, die alzijjdi? en volmondig mét ons instemmen, ijdoor zich onder onze vredesvïag te scharen, met het vastelijk geloof dat ons iwoord niet zal zijn een dat gepredikt wordt in de woestijn. 't Is trouwens niets nieuw, het ijveren van het socialisme voor bestendigen Volkerenvrede. Het proletariaat, onze ipartij, al onze geloof sgenooten, of ze 't dan geheel of gedeeltelijk met ons eens lijn, geen verdrukte kan in oorlogstijd behoorlijk werken voor zijn levensonderhoud en ontvoogding. Da oorlog verlamt ziels- en lichaamsvermogen, We bevinden hier en elders maar al te duidelijk, 'hoe de heele arbeidende massa als uitjeengeslagen bestaat en wat een reusjachtig en aanhoudend vermogen er noo,dig, is om maar enkel onze rijke instellingen recht te houden. Wie ons pogen thans niet bewondert, verdient nauwelijks den naam van 'mensch. Immers al de vechtende legers 'bestaan uit een reusachtige meerderheid proletariërs. Zoo nu de gansche wereld, ook in zijn fcewegen belemmerd, zijn proletariaat niet kan over land en zee naar Amsterdam zenden om daar deel te nemen aan wat zoo groot: werd gedaan, toch is men er in geslaagd het internationaal bureau recht te krijgen en te laten spreken en is Kamiel Huysmans de woordvoerder van de socialistische vredewejreld geweest, door zijn mond werd het dogma van de solidariteit verkondigd uit al en de verste hoeken tot in het hart van allen, die gezagvoerders zijn op al de vechtlijnen van Europa en Azië. Die wonderbare en eenvoudige man, in de veertig thans, en nog als een vijf en twintiger jong, doch volkomen gerijpt en uitgerust tot zijn taak, de sekretaris van onze internationale, werd uit kleine brave burgersmenschen geboren, te Bilsen, tusschen Hasselt en Tongeren, waar, zoo ik me niet vergis, zijn ouders nog leven. Heel jong nog had hij; reeds den shakespeariaanschen onzettenden glimlach, die bij wijlen uit zijn donkere oogen, van achter zijn neusnijper door ée ruimte wegschiet en zijn ernstig gelaat zoo pakkend verandert, dat al zijn toehoorders, onthutst, hem aankijken met de vraag of die glimlach het sarcasme en de onverbidlijkheid vooraf zal gaan, waarmede Kamiel Huysmans een zijner sterkste tegenstrevers onmeedoogend zal gaan vernietigen. Want zijn helder kalm woord, zoo volkomen raak betoond, zoo juist naar de wetten van klankleer gearticuleerd, zijn woordenkeus zoo treffe- ', zijn zinsbouw zoo klassiek, vooral wanneer hij zijn moedertaal, het Nederlandsen, spreekt, blijken niet te ontstaan als bij de meesten, door het bewegingsspel vaa gewone stemtuigen. Men krijgt, wa:.necr men hem hoort, een zonderling aandoen en de vraag rijst of er in de keel, en nog veel dieper, geen zonderling stelsel van messen, dolken, «waarden ineengezet werd om het insnijdend vermogen te verwekken van de stem van den ge~ wiksten woordvoeder, die Kamiel Huysmans is. Elke strijder en woordvoerder, die hem hoort wordt ongerust. De vriend en genoot, die vreest, dat weleens de glimlach, de aankondiging kan zijn van een scherp kastijdenden zet. De tegenstrever, die bibbert, omdat glimlach kan grijns worden, waaruit een onverbidlijk doodvonnis hem in volle ziel zou treffen. Zijn schrift ! Wie zal dât ontleden? Ja, wie zal 't lezen? 't Is geen gewoon schrift, 't Zijn geen letters, 't Zijn zelfs geen teekens van snelschrift, 't Zijn enkel overal even vette rechte, schuinsche, gebogen, gewrongen lijnen, smodders zou men boosaardig zeggen, omdat men dadelijk voelt, dat wie zoo 'n brief thuis krijgt, dn indruk moet hebben, alsof hij aan de eerste marteling van een folterkamer ware gekomen. Ook uit zija schrift komt de sarcastische soo verschenen zoo verdwenen lach van Huysmans te voorschijn. Niemand schrijft als hij. Slechts tweemaal in mijn leven ontving ik een brief, waarvan het nagenoeg onleesbaar schrift ook aanpakte) en beide brieven waren van Emile Zola. Het geschreven woord van Huysmans is onleesbaar. Doch men voelt zoo onmidlijk dat het veel beteekenen moet en men blijft er ->p te staren staan, zooals onze hoofdman zelf te staren staat, op de menigte, vooraleer hij spreekt. En dan wordt het schrift ook sprekend. Kort, knap, knak opstel, elk woord als een spijker het oog doorborend, dwars den kop in. Daarna een kronkel als een onrustige paling. Dit beteekent een beleefdheid. Daarna een houw ah met een yatagan. Dit is de naam. Huysmans was voor meer' dan 35 jaar, zooals hij heden is : jong! De meeste onzer vrienden van toen, zijn ons niet bijgebleven. Zij veranderden spoedig, omdat ze dra inzagen dat in ons gezelschap dç lijnen van geleidelijkheid niet _ v/aren te vinden, langa welke ze zoetje3 aan de staatsruif zouden komen. Huysmans heeft nooit geschipperd Door eigen arbeid heeft hij zijn weg gebaand. Men heeft voor hem plaats gemaakt, omdat hij noodig was, waar bij kwam, en juist toen hij er kwam. Vóór 25 jaar!... Een van die onleesbare brieven, kreeg ik op mijn dorpje. Huysmans riep jong Limburg tot hervormingswerk op, — door letterkunde en wetenschap. Enkele dagen daarna stond en lag of huikte, onder de denneboomen van de Gencksche heuvelen, de heerlijkste plaats in d« Lirabttrgsche Kempen, een bende gloeiende jongens op een plek schaduw in de gloeiende zomerzon. De Limhurgsché Maatschappij voor Letterkunde eu wetenschap werd gesticht. Pas hadden de besten onder ons hun eerste pennevruchten in druk gebracht. Moed waaier, roekeloosheid ook. We vergaderden reed» kort daarop met de Hollanders ait de buurt en feestmaalden te Maastricht met pastoor Tissen, een scherp dagbladschrijver, in Hcllandsch Limburg, op de eereÊlaats. ^Huysmans had irfids zijn lach. 'och beiden'zwegen we en schikten ons, totdat we niet meer zwijgen konden. Toen viel die pastoor ons van de overzijde van de grens aan. Toen verloren we klerikalen staatssteun. Toen viel ons tijdschrift. Toen stoof de jonge bende uiteen. Kort daarop was de eene procureur, de andere opziener in 't middelbaar onderwijs, de andere staats archivaris,de andere lagere schoolopziener. Twee liet men gerust, doch gerust hebben «e nooit. Hoe Huysmans voor enkele jaren een ionge priester redde, die in eea Limburgsen zinneloozen gesticht was opgesloten en thans fleurig aalmoezenier is in een Kempisch klooster, verhaal ik misschien de naaste maal. STEVEN BOERSEN. 11 teif slmiRKSzoci) Esi Fp&s;Sip3|Sk In liet Senaat was mea eergistcr overgegaan tot de bespreking van een wetsontwerp waardoor men een einde wil stellen aan den verschrikkclijken hedwelmingssuclit bij middel van opium en andere verdoovingsmiddela dio den wijn, den genevcr en don alsembitter vervangen. Het was de afgevaardigde Caseneuve die het ontwerp moest verdedigen, en hij heeft verschrikkelijke dingen verteld ever de 1: varen aie verbonaen aijn aan deze nieuwe pest, niet alleen voor de verdwaalden die zich bedwelmen maar ook vc-or degenen dia hen omringea. Spreker heeft ontegensprekelijk bawesen dat er in de meeste fransche havensteden openbare, voor eenieder toegankelijke zoogenaamde c fumoirs » besfcjwwi, die door de policio geduld en beschermd worde» en waarin heele groepen van mannen en vrouwen zich gaan bedwelmen dcor het -rooken en opsnuiven van opium.- In_ Parijs zelf, bewees spreker, bastaaa talrijke kroogfta waarin mannen en vrouwon zich eiken avond konion bedwelmen door het rooken of opsnuiven van opium, vooral van cocaïne — sich den naam van aomtïnomaiien toeëigsnsnd 1 Hst sterkste gestel, heit gezondst© verstand, hst beste .karakter, de edelste wilskracht, besloot hij, worden door den duur onvermijdelijk ondermijnd ea vernietigd door het aanhoudend misbruik van een heela reeka allerhande vergiftigende kruidenpoeders en dranken, en da plaag heeft sieli reads veel verder uitgebreid dan m«?a wel denkt. Het is dwt meer dan esn pücht der retfeering handelend cp te treden, afdoende maatregels te nemen, in de eerst» plants tegen de gewetenlooza schurken die d« bedwelmingsmiddels tor beschikking der verdwaald© msnschon stellen, in de tweede plaats tegen d» slachtoffers soli Er is natuurlijk niet aan te deuken dat mon den geneesheeran en den apothekers den verkoop van da noodig* bedïfélmin&smiddals zal verbieden oï béTettca, maa? aes te krachtiger mooi men eischen dat het wettelijk verboden worde dat sij in de genoemde openbare lokalen ter beschikking der ongelukkige» worden gesteld. Spreker stelde dan vast dat tot vóór het uitbreken van den oorlog al die bedweimingsmiddels ongehinderd in Frankrijk werden gebracht, ia het bijzonder als postverzendingen, en de heor Dolahaye onderbrak hem om te zsggen dai zulks nu, ondanks don oorlog, nog meer het geval was, zoodat hij ten slotte uitriep : Als dat soo is, is het zooveel te dringender noodig dat de overheid sich Strang aaa«telle« eu al hot mogelijke do» om voor goed een einde te stellen aan het schandelijk bedrijf, dat zulke noodlottige gevolgen heeft voor ds heele natie. Wrj hopen dus dat ds voorgestelde wet sonder de minste beparking zal aangenomen worden ca dat de regeering; bij da toe- passing derzeivo zich niet langer zal somTÎdig maken aan eene toegevendheid die aan misdadigheid grenst. Da afgevaardigde Catalogne, die aïs verslaggever over het onderwerp op eigen haad een onderzoek gedaan had, onderi steunde krachtdadig do gezsgdens van den vorigen spreker en drukte ook den wenscbJ uit dat het Senaat het wetsontwerp ongewijzigd zou aannemen soo&ls het dcor de bevoegde commissie opgemaakt was. De regseringscommiFsaris Ogier en "da commissievoorzitter Millies de la Croix hielden op hunne beurt krachtige redevoeringen om het wetsontwerp te verdedigen, dat dan ook met overgroote meerdernsid van stommen aangenomen werd. m J»"ca oscnmior Mac-Cook, lid der Academie van Weten-; schappen te Philadelphia, heeft in een vor-j slag zeer merkwap-rdige bijzonderheden medegedeeld omtrent de gewoonten der rooda mierea. Daaruit blijkt, dat bij dm» inaekten sommigen sekst *ijn me* het aanbrengen van voedsel, tea dienste van degenen die het huiswerk verrichten. De mieren belast naat het aanbrengen' van vo*dscl, keeren rrmï eea epgecwoacn1 achterlijf, gevuld met zcets sappen, terug, en wordea opgewacht door de huishoudsters. Deza plaatsen zich op da achterpooten tegenover da goedgovuldeii en ontvangen f uit den mond van deze laatsten het noo-! digej som» worden twee of drie huishoud-' sters door één enkele op die wijze gevoed. Gewoonlijk geschiedt dit zonder eemige moeilijkhoid on staat een verzadigde gewillig van haar overvloed af; soms echter versset zij xich, doch dan grijpt do huishoudster! haar aan, en houdt haar stevig vast, tot zij' aan hare verplichtingen heeft voldaan. Do mieren leven gewoonlijk in vrede en. vriendschap, en mieren uit een nest wordea Bomtijds gastvrij cpgeaomen in een tamew lijk var verwijderd ander nest. Welk eene les voor die handelaars, wëïke, wel het « Ik ben mensch » begrijpen, maar? doen of zij niet weten dat anderea het ooic zijn, en, den soo onverdienden geosel van. den oorlog nog moer komen verscherpen, door, in tegenstelling met die kleine mia* ren, ala groote menschen bij middel va* vervalsching en bedrog, hst voedsel uit dcaj mond hunner medemenschen te komen rukken. Konden er zoo maar overal, zooals te Brussel en omstreken, tai van menschen-; vrieadea opdagen met ds middelen, om ook tot het stichten van gemeentelijke federatifin tot aankoop en verkoop van levensmiddelen over te gaan, het zou al een hee!» verzachting rijn, tot wij eindelijk, doou middel eener echt democratische wet, gansch ea voor altijd vaa die schrapzucïv tiga rekels zouden verlost zijn. P. D. 0. —-dP-^» wtm VERSLAGEN Ér MÉeeozsiiingeii GESCHIEDKUNDIG CYEBZICHT VAIS HET ONTSTAAN DER LOCOMOTIEF door gezel Pol. Yan Caneghem Evenals voor ieder ander stoomtuig, is het de stoomkracht die gebruikt wordt tot het voortbewegen van de locomotief. Het was de fransche ingenieur Gugnot, the er in slaagde, ©en bruikbaren stoomwaeen voor den openbaren weg samen to stellen. Het op de kosten der fransche regeering gebouwde raachien, werd in het jaar 1768 in de straten yan Parijs in werking gebracht; het voortuig bewoog zich met eeae snelheid van 3,6 kilometer, ongeveer de ■nelheid eens voetgangers. Na versehillige proeven, met ongunstig gevolg, word dit technisch nieuwtje, opgenomen m de modeverzameling van het «Oo&serva6oi?!R) des Arts et Métiers, waar het nog heden ten dage als een merkwaardig gedenkstuk te eien is. De inrichting bestond uit een wagen, van voren van een drrjfwiel, en van achteren van twee loopwielen voorzien. De z.igers van twee loodrecht op het stel van den wagen naast elkander geplaatste erfcoomcylinders, die afwisselend door pijpen, met den aan 't stel van den wagen gehangen stoomiketel in verbinding konden worden gewacht, hadden ten doel dcor de in den «etel ontwikkelde stoomspanaing, welke slechts weinig hoogt-r was dan die van den dampkring, de beweging van fee* drijfwiel Ie bewerkstelligen. Na dn vrijwel mislukte pogingen van Gugnot, volgde nog menige geleerde met nieuwe uitvindingen yan atoomwagens, «oo•Js• de Amerikaan Olivier Evans, die van »f het jaar 177S zich toelegde op het bougea van stoomwagens. Evenwel na meer dan 80 jaraa met togea- stoomwagea te laten rijden ia ôe straten van Philadelphia. Evenmin hebben d« ernstige pogingen van den volhardende® uitvinder ooit de welverdiende waardeering gevonden. In 1802 namen Richard Trevithick en Anbeen Vivian patent op eene machine tot het voortbewegen van voertuigen, waar men mede gelukte ritten langs de straten af te leggen. Door den slechten toestand der rijwegen, ondervond men veel moeilijkheden, waardoor men op het gedacht kwam. om ijzeren spoorwegen te maken, die toelieten de stoomwagens merkelijk te verzwaren, waardoor de wrijving tusschen de riggels en de wielen vergrootte. Door den bouw zijner eerste spcorweglocomotief is Trevithiek derhalve de grondlegger van onze meest gebruikelijke verkeeranriohtiagen en ds « vader > der locomotief geworden. Bij de eerst-e proef vervoerde de machine, een trein, beladen met 10140 kilogram staafijzer met eene snelheid van 8 kilometers ia het uur. Zij bleek dus zeer bruikbaar te zijn, dooh leed aan twee greote gebreken. Vooreerst was haar eigen gewicht te groot, en dus gevaarlijk voor de toenmalige gegoten ijzeren spoorstaven ; tweedens was dit gewicht weder niet voldoende om tusschen spoorstaven en drijfwielen voldoende aankleving (adhesie) te verkrijgen, ten einde de voortbeweging van een groot aantal wagens mogelijk te maken. De voortbeweging der drijfwiolen van de Trevithieklocomotief, werd verkregen, door aan de drijfwielen verbondene tandwielen, en bovengenoemde gebreken, sou de uitvinder wel overwonnen hebben, maar hij twijfelde aan de doelmatige werking van gladde drijfwielen bij locomotieven. De slechte resultaten, die hij, als een der knapste ingenieurs van zijn tijd, met deze soort van drijfwielen had verkregen, leidden er ook andere vakmannen toe om naar bijzonder middelen om te zien, welke geschikt waren om de aan heli gebruik van gladde wielbanden verhouden onzekerheid. d«r voortbeweging op te heffen. Tyae beproefden in Ï81S de onsekerheid ia het voortbewegen met gladde drijfwielen ta overwinnen, door in het midden vaa de spoorbaan eene ketting aan te brengen, waaraan de locomotief zich door middel vaa een aan de machine bevestigde trommel voortbewoog. _ Brunton in Derbyshire voorzag in 1813 zijn locomotief aan het achtereind «elf van toestellen op de wijse van stelten, die op gelijksoortig» wijze zouden werktm, als de achterpoorten van een trekdiar. Beide laatste inrichtingen zijn echter nimmer verder toegepast dan bij wijz* van proefneming. De belangrijke schrede tot d

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.