cersï© JaarsaRgraa^ jtPiïrisciEîs» sïs« :'t5e27"es^fe©s' fi€?5S ■S Çt'SÊTU DE VLAAMSCHE STEM len volk zal ni et vergaan! ALGEMEEf* BELGISCH DAGBLAD Eendracht maakt macht REDflCTIE- EN ADMINISTRATIEBUREELEMi KALVERSTRAAT 64, bovenhuls, AMSTERDAM. Telefoon No. 9922 Noord. Onder leiding van RENE DE CLERCQ en Dr. A. JACOB. ^^WM—^§1——» ■ ABONKEllENXSPKIJS (b« vooruitbetaling) : Voor Nederland per jaar eld 6 60 — per kwartaal gia. 1.76 — _per maand gld. 0.75. Voor Belgii!, Engeland, FrankrM en andere latiden dezelfde prjjzen, met verhooging van verzendingskosten (214 cent" per nommer), ' ADYeRTENTIES 20 Cent per regel» Krachtlied. Opgedragen aan den Heer C.. A. J. VAN DISHOECK. i» . Waar de leeuwen hebben gedanst, IJzeren baren bruisten, Staan, en hun hart in hun oogen glanst, Kerels met koppen en vuisten; Onverduitscht, onverfranscht, Voor Vlaanderen, Die Leeuwe danst! Waar het klare, klinkende woord Slingerde koene gedachten, Bussumer boomen hebben 't gehoord, Staan wel daden te wachten. Onverduitscht, onverfranscht, Voor Vlaanderen, Die Leeuwe danst! IJzeren armen, Bussumer geest, Ieder juk aan spaanderen ! Stormt, en het recht is macht geweest In het bevrijde Vlaanderen! Onverduitscht, onverfranscht, Vlaanderen, Heil Vlaanderen, Die Leeuwe danst! 26 Sept, 1915. RENE DE CLERCQ. Franschiezind iib met den fijanà Een goedkoope verdachtmaking, die den itrijdenden Vlamingen voortdurend naar het hoofd wordt geworpen is, dat ,,zij ,,heu-lenmet den vijand". De bewijzen voor deze beschuldiging worden niet geleverd, maar men gaat voort het den Vlamingen als ver-raad aan te rekenen, dat zij opkomen voor hun gekrenkte rechten en hun bedreigde belangcn. Intusschen gebeuren in het bezette land ton Vlaamsclihatende zijde dingen waar-over de Vlaamsche bladen vol staan, maar waarover onze Franschgezinde pers een be-hoedzaam stilzwijgen bewaart. Integendeel geeft zij er de voorkeur aan, de Vlaamsch-jezinde bladen uit te pluizen, uit hun ver-oand gerukte geschriften van Vlaamschge-zinaen op hare wijze te commenteeren en de Vhamecligezindheid er van lang6 te geven dat het een aard lieeft. ^an een brief echter, als onlangs door tat Waalsche Kamerlid B u i s 6 e t aan den gouverneur-generaa-1 van België Von Bissing werd gericht, laat de Franschgezinde pers haar lezers onkundig. In het bewuste schrijven verzoekfc de heer Bui&et den Duitfîchen landvoogd, in het ttnolg het Xederlandsch te iveren uit office stukken en yroclamaties. . Le francs", schrijft hij, ,,est la seule lanque officie en eBlgique". Betreurenswaardig achfc de heer Buisset, dat naast het Fransch ook het Nederlandsch door de Duiteche overheid gebruikt wordt. Hot stuk van den heer Buisset staat niet °P zichzelf, maar ligt in de lijn van zijn vroegere oorlogsdaden. In de eerste periode d«r Duitsche bezetting, in 1914 — d.i. nog to°r de herleving der Vlaamschgezinde pers T verscheen de heer Buisset, vergezeld van Ce n burgemeester der 6tad ^ û arl e r o i, op audientie bij den toenma-gouverneur-generaal, veldmaarschalk °nder Goltz, met het doel den gov-\vntur eenige wenken te geven betreffende f/ebruik der talen. lu de Franschgezinde père zwijgt men lerover als een blinde muur. Men veronder-'^lle eens, dat een Viaamschgezind afge-vaardigde met den burgemeester van een amsche stad den Duitsohen gouverneur ten dergelijk bezoek zou hebben gebracht stelle zich het geschreeuw voor dat in dit M in dezelfde per6 tegen de Vlamingen fou Z'JU opgegaan. Nu het echter de hande-•ngen van gôestverwanten betreft is ver-,wjjgen de boodechap. pVe handelwijze van den ' Wallingant uisset vond navolgers in Vlaanderen, aan r^n?kiljonsche zijde. Onlangs kondigde de Duitsche overheid » , nt een besluit af, volgens hetwelk het 1 eaerlandscli voortaan, naast het Duit6ch, te cfîicicele taal in de Duitsche procla-L^î06 zou gelden. Fransche' vertalingen u en acliterwege blijven. Tegen dezen c.<. regel kwamen de Franschgezinden on-rr'verze^- Gentsche burge-^ieer Brauu, slaagde er in, 3'-r bèy;c2rd wordt, dank zij de tusschen-pJJ11Sa VGn een Duitschen vriend, hefc ',ansch te doen herstellen. Naderhand in er Werd, blijkbaar tengevolge van het Van ^ Hoogere Duitsçh Bestuur, u»ai "ehouden aan het genomen besluit. oy. ?'|lrcm zwijgt de Fransch-Belgi6che pers ■ dit Franskiljonsche gebruikmaken van mt6che hulp ? B. ffiANDEI/EIRE, België's buitenlandsch Politiek. Door de commissie van het Italiaansch-Fransche Congres werd het volgende tele-gram, waarvan wij reeds melding maak-ten, aan Minister de Broqueville '-ezonden : ,,De vereenigde Italiaansch-F'ransche en Fransch-lialiaansche commissies besloten met algemecne stemmen, in de toekomst ook een Belgische afvaardiging uit te noo-digen tôt hun vergaderingen. Zij verzoekeii Uwe Excellente de uitdrukking te willen aanvaarden van hun eerbiedige sympathie en diepe bewondering voor het edele volk, dat met* zooveel heldhaftige zelfverlooche-ning zijn door Europa gewaarborgde neu-traliteit en onafhankelijkheid heeft verde-digd. Luide verklaren zij, dat de gealliëer-den een eereschuld hebben en tôt erkente-lijkheid verplicht zijn tegenover België, dat zich slachtofferde voor zijn plicht en zijn gegeven woord. (w. g.) Luzatti Salmoiraghi, Pichon, Bartou."- Het antwoord van den Minister van Oorlog luidde: ,,Met diepe ontroering heb ik kennis genomen van het telegram. waarin gij zoo vriendelijk zijt uw sympathie voor het Belgische volk te bevestigen. Van ganscher harte bedank ik u voor uw edele en ster-kende verklaringcn. Ik ben trotsch op de eer die -gij mijn land bewijst, door een Belgische afvaardiging in de vergadering van uw commissies te laten deelen. Verblijve met genegen belangstelling in uw arbeid, die zoozeef zal bijdragen tôt het bezegelen van de unie der beide groote Latijnsche Zusteren. (w- g.) Broqueville." Veraen i. Eenheidsbestreven. Er schiet dwars over 't waterj>lein een oogverblinkende schitterlijn, een bundel zonnesfcralen 't is louter goud, dat 't valsche water lokkend houdt op zilvorklare schalen. — Niet lang! Daar springt gezwind de baloorige wind tea: stêe, en, lijk de dorscher 't koren slaat, maar wilder, wars van maat, o wee! zoo klopt' hij op de goudgarf los, en klopt ze tôt een warrelbos vaii brokkels, brijzels lichterlaai, die flakkrend huppen in zwijmeldraai, verdoovend hier,, ontbrandend daar, verspafcten, verstuiven men ziet nieb waar. Maar hoe de wind ze, keer op keer, verstreoit en uiteengooit, dol te weer, de vonken zoeken vliegensvlug hu^ kern en moeder, hun eenheid terug — totidat de wind, vermoeid, ze slaakt en gaaf opnieuw ten plas de gouden garve blaakt. J. DE COCK. Lied. De Minne die in mijn hartje leit Die zal niet einden noch ster\ren, Al schijnt het dat ik door tègenheid Mijn Lief zal moeten derven. Al re.is ik te land en over zee En zwerf in vreemde steden, Mijn Liéfs bëeltenis draag ik mee In mijn genegenthede. V, A. SEEJOEBO .(1585—1613), Een Belgische School voor Qorlogsïermiikten. De ^Belgische regeering had het voorbeeld niet afgewacht van de vaderlandsche belangstelling waarvan onze bondgenooten ten opzichte Imnner oorlogsverminkten blijken geven, om zich te bekommeren om het hui- j dig en toekemstig lot der dappere Belgische soldaten^ slaohtoffers van hunnen plioht. Evenwel stond zij voor ongunstige voorwaarden om een stevig en degelijk werk tôt 6tand te brengon, buiten het land, en er -behoefde het edelmoedig gebaar van den Belgisclien menschenvi-iend, baron Baeyens, om het ontwerp te kunnen ten uitvoer bren-gen, waarvan de minster van oorlog de be-werking had toevertrouwd aan heb hoofd van i zijn burgerlijk kabinet, den heer de Paeuw, ' die zich den majoor der genie Walens als technischen raadsman toevoegde. De heer baron Beyens heeft ter beschik-king van den minister van oorlog een uitge- < strekt landgoed te Port-Villez gesteld op 7 ' 1 kilom. van Vernon, in eone vrij schilderach- > tige atreek welke, op 125 meter hoogte ge- ' legen, de Seine belieerscht. Den 12 Juli zeftten de arbeiders van de 1 genie zich aan het werk; het schaarhoufc 1 werd afgekapt, de eiken geveld, de boom stompen uitgedolven en, op twee maand ] tijd, had den deze dapperen, onder de leiding i van den vlijtigen reserve-kapitein der ge- ( nie Haccour, het wonder verwezenlijkt een ^ woud in een kamp van een zestigtal pavil-joenen te hebben herschapen. Deze pavil- ^ joenen zijn met electriciteit verlicht, naar ] de voorschriften van de gezondheidsle-er in- i gericht, en bieden tevens al de gewenschte voorwaarden van geriefelijkheid. Een omgé- 5 hakt en bebouwd veld, van circa drie hec-taar opper\rlakte, ligt gereed om als proef 1 veld voor de leergangen van akkerbouw, hof- ( bouw en bloementeolt te dienen. ^ De inrichting is nog niet voltooid; men ; is thans bezig aan het bouwen van een prach- < tige feestzaal met tooneelverhoog aan den eenen kant, en van eene kapel, leeszaal en } eetzaal aan den anderen kant. De school, welke thans ongeveer 600 leer- | lingen telt, en er 2,000 zal kimnen. bevatten, , staat onder de bevelen van den kapitein- i commandant Bonté die met vaderlijke vast- : beradenheid, toewijding en goedheid, aile" > moeite inspant om zijnen jongens het leven 1 aangenaam en zoet te maken. Drie onderscheidene diensten zijn inge- ( richt in de school, die den titel van Vak- i school voor Belgische verminkten draagt. Vooreerst de technische dienst, die onder de leiding van den kapitein der genie Hac- 1 cour zich bezig houdt met het inrichten en ' geschikt maken der lokalen en werkhuizen, met het aanschaffen van werktuigen voor de ^ werkhuizen en de vakkundige opleiding der verminkten. De pedagogische dienst, bestuurd door den heer Alleman, bestum'der der Pupillen-school van Aalst, bemoeit zich met het al-gemeon ondenvijs en met de in het tech-risch en vakkundig onderricht toe te passen methode. • De geneeskundigo dienst, onder de leiding 1 van dr. Dam, bepaalt de lichamelijke ge-schiktheid, dienende tôt leiddraàd voor de j te volgen vakkundige richting ; in sommige » cijzondere gevallen ,en door eene voorberei- | dende beliandeling en het toedienen der noodige zorgen, beoogt zij de geleidelijke ; verbetering der lichamelijke geschiktheid en 1 derwijze het nuttig rendement van het werk 1 der leergasten. De inrichting begrijpt een < laboratorium voor opsporingen over den j vakarbeid, — de eerste inrichting van dien 1 aard in eene school, — waâ.r hoofdzakelij k het stoffelijk vermogen van elkeen in 't bij-zonder wordt bestudeerd. In de keuze van de aan te leeren am- 1 bachten, houdt men bovendien rekening met het advies van den geneeskundigen dienst, van de neiging der jongens, en sluit men beslist de ambachten uit die niet voldoend winstgevend zijn. De lijst der vakken, die reeds lang is, bewijst dat men voor geene enkele moeilijkheid achteruitgaat om de kandidaten voldoening te geven : Landbouw, hofbouw, paarden- en vev°fokkerij, konijnenkweek, bieënteelt, hoenderent-eelt, paèwerken, metaaldraaien, beenhouwersstiel, bakkersstiej, mekaniek, haarkapperstiel, handel, burgerlijke bouw-kunde, sclioenmakersambacht, stereotomie, Echrij.nwerken, nijverheidsfotografie, schil-derkunst, loodbewerken, zinkbewerken, ; bockbinderij, zadelmakersstiel, kleennakers-stiel, telegrafie, weefkunst, draaibankwerk, ritsersambacht, boekdrukkunst, fijn man-denwerk.In talrijke werkhuizen zijn er reeds groe-pen verminkten onder de leiding van schran-dere werkmeesters vlijtig aan den 'arbeid en zien zij hunne pogingen door verbazende vor-aeringon be'kroond. Tôt leiddraad het beginsel nemend dat de lichamelijke minderheid der veiminkten door een mecir stevig onderricht dan dat van het gemiddelde der werklieden en ambachts-lied^n dient vergoed te worden, legt het bestuur der. Vakschool voor Belgische verminkten zicli tee op de verstandelijke ont-wikkeling der mannen, die het werden toevertrouwd. Voor elk vak geeft zij, buiten de technische leergangen, algemeene leergangen, en dit twee uur per dag, waar de jongens de onontbeerlijke begrippen dèr Fransche taal ,der Vlaamsche taal en der rekenkunde aanleere.n of ontwikkelen. De jongens worden te dien einde i^i vier klassen ingedeeld : De klas der ongeletterden, de aanvanke-lijke lagere klas, de volledige lagere klas en de middelbare klas, waar diplomeerde leeraars m onder.wijzors hefc onderwijs geven <\reek de graad van onderricht van elke catégorie vergt'. Een cinematoestel is in de inrichting ge-plaatst, om eene degelijke verstrooiing aan ie jongens te bezorgen, in afwachting dat liet tôt onderrichtingsmiddel kan aange-tvend worden. Zang- en muziekmaatschap-pijen komen stilaan tôt stand om onze jongens in de muziek te oefenen. De Vaksohool voor Belgische verminkten s een praohtige en degelijke inrichting. Onze ongens zulTeu daar b'ehoerlijk gewapend wor-ien tegen den strijd voor het leven om neteen ruimsclioots samen te werken tôt de :oekomstige herleving en bloei van ons aa*m rnaar geliefd België, ter wij I het verblijf in îene school verre van het vaderland, hun intusschen zoo aangenaam mogelijk wordt gje-naakt. 11 (,,Legerbode".) ,,m» i -fr-- Leergangen voorWerkSoozen te Brusse!. Er '/îijn in Groot-Brussel schrijft de corr. van le ,,N. Rott. Ct." : heel wat gedwongen sta-:ers. Het juiste cijfer ken ik niet; maar als gij rilt weten, dat van al de nijverheidstakken, die lier worden uitgeoefend, de kleermakerij 36.5 l.h., der geza-menlijke -werklieden, het bouw-■ak 14.15 t.h., de metaalbewerking 11.25 t.li. en le houtbswerking 10.7 t.h. daarvan gebruik-en ; dat de vier nijverheidstakken samen 72 li. van het algeheele totaal der werkkrachten leslaan en dat zij anderdee'ls onder de tegen-roordig meest-geteitserde zijn, dan kunt gij tenken hooveel arbeiders thans zonder werk oopen. De vraag, hoe men de werkloozen het best ;al bezighouden heeft' het Brusselsch Comité oor hulp en voeding bezig gehouden. De heer va-miel Huysmans, de soc-dem. A'olksvertegen-roordiger, heeft zich de zaak aangetrokken. Siehier in wat zijn denkbeeld bestaat (hijzelf is ian het woord) : ,,Er dienen leergangen ingericlit, een soort eerplicht voor aile ondersteunde werkloozen jeneden de veertig jaar. En om bij de luiaards ; n de verwende ondankbaren aile weigerigheid e keer te gaan, zal men de toekenning van : ille geldelijke en aile andere tegemoetkomin- : ;en doen afhangen van het bijwonen der leer- j *angen. Deze zullen, wel te verstaan, ingericht ! rorden naar de behoeften der gedwongen sta- j ;ers. Men kan dezen verdeelen in drie groe- j >en: de ongeletterden (helaas veel t«.lrijker ! hn men denken -zou); dezen, die lezen en ! clirijven kunnen en waar men de eerste we- j enschappelijke grondslagen der onderscheiden mbachten aan onderwijzen kan; diegenen ein-. Llijk, die in staat zijn de lessen van eene nij-rerheids- of ambachtsschool te vclgen. De eer-ten zou men eenvoudig naar de gewone onder-vijzers verzenden en plaatsen onder bestunr 'n toeziclit van het stedelijke onderwijsambt. >en tweeden, die al iets als lager onderwijs îebben genoten, maar bij gebrek aan bij hun ,-ak behoorend onderlegsel, voor zuiver be-oepsonderwijs nog niet rijp zijn, zou den les ;even in beroepsteekenen, elk naar zijn am-jaclit; in eerste kennis der grondstoffen, veer naar welks belang, enz. (deze lessen te ;even door bekwame vaklui, waarvan men er :elfs onder de werkloozen zal vinden) ; jonge jeneesheeren zullen hun verder les geven in be-•oepsl^vgiëne, terwijl de leden der jonge balie le leerlingen inwijden zullen in arbeidswetge-ring. De derde groep eindelijk, deze der meer-, intwikkelden, die in staat zijn meer-gev or derde essen in de nijverheids- of ambachtsscliolen te rolgen, zij zullen zich in de bestaande ge-itichten kunnen bekwamen of althans bezig-îouden."Ziedaar de kern van het ontwerp. Ik neem îet over uit Huysmans' eerste rapport aan îet Brusselsche comité, dat als datum 1 Juni Iraagt. Wij zijn nauwelijks drie maanden ver-ler, en 't ontwerp is in voile werking; ailes zit •tevig ineen; de uitvoering zal weldra volledig :ijn; en 't mooist van al: de gedachte heeft vcerklank gevonden, o.a. te Hoei, waar derge-ijke leergangen voor gedwongen stakers wor-len ingericht. En dat valt te meer te bewon. leren, dat men voor Brussel alleen rekent een eerpersonèel van een zeshonderd leden noodig e zullen hebben ! Het inrichten van de lessen voor groep I 'ongeletterden) was gemakkelijk genoeg; de .cliolen immers zijn er; groep III (meer gevor-lerden) vinden oveneens plaats in de bestaande officieele inrichtingen. Voor groep II, lie aanvankelijk vakonderricht zou krijgen en .reruit de talrijkste is, moest echter ailes nog jedaan worden, en als het ware in het leven Teroepen. Waarbij kwam dat het zoo goedkoop nogelijk moest blijven. Ziehier nu hoe op voor->tel van Huysmans, werd te werk gegaan. Men :iep de comités en besturen samen der be--oepsscholen en -vereenigingen. Men verdeelde îe, elk naar het uitgeoefend beroep, in vijf-Âen groepen; veertien voor de nijverheidstak-:en, ééno dio zich met de liandelszaken zou lezighouden. Elke groep stelde een leerplan ,roor en wees, binnen zijne bevoegdheid, de be-5chikbare lcerkrachten aan (die kosteloos les souden geven). Verslag daarvan werd uitge-Dracht aan het Bruçselsche Comité dat het îooger bestuur waarneemt, geholpen hierin loor eene raadgevende commissie, die bestaat lit tien leden: twee vertegcnwoordigers van lot géwone en van het beroepsonderwijs te Brussel ; twee ingénieurs die zich meer in het Dijzonder mot arbeidsstatistiek bezighouden; :wee dames die voor de belangen der vrouwe-ijke werkloozen zorgen ; twee dokters en twee îdvokaten. Do leden van het leerpersoneel, ferspreid over plus-minus vijftien scholen-51-oepen, elk met een bestuurder die weer ge-.teund wordt door een comité van werkgevers, verklieden en leeraars, komen wekelijks, ter -ationeele verdeeling van de lessen, bijeen. Verder zijn advokaten, die op eenvoudige, îbjectieve wijze de arbeidswetgeving zullen mderwijzen, en dokters voor de lessen in be-•oepshygiëne, kosteloos in ruim-voldoenden ge-cale gevonden. De lessen worden voor zoover ils noodig gegeven in de reeds vroeger daartoe ngerichte lokalen van spéciale scliolen. Waar :1e noodzakelijkheid zich voordoet worden zij n de twee lar.dstalen gegeven. Geen klas be-irat meer dan dertig leerlingen, tenzij waar îet meer in 't bijzonder om conferenties van ilgemeenen aard gaat. Elke klas heeft liaar t'dsten leeraar, bijgestaan door een sulveillant ^ekozen onder de stadhuisbeambten, de bur-çerpolitie, enz. ; deze laatste houdt eene aan-wezigheidslijst en oefent het oeconomaat der klasse en scholen uit. ■' Zij v/ilden wat was recht en wonnen wat zij wilde. KLEINE KRONIEK Kern. A.an Koningin Elisabeth. De groote koninginnen Van aile tijden. De groote in het mifinen Of groote ii*. het lijden \ Zien zusterlijfc U aan : Zij achten U de grootste, Daar Gij, door Uw troosten, Hebt nog te minneoi in 31 lijden verstaan. WILLEM KLOOS. (Uit Den Gulden Winckel.J Europe future de demain. Onder dit opschrift ligt sinds eenigen tijd voor de ra-men der Amsterdamsche boekhan-de!ls een kaart van West-Europa uitgestald, j geteekend door Mlle Magda en uitgegeven door ! Pigeon te Parijs. Het merkwaardige daarop is dat België uitgebreid wordt tôt aan den Rijn,- niet alleen op kosten van Divit9cli maar tevens van Nederlandsch grondgebied. Aldus zou Rotterdam b.v. aan de grens komen te liggen en zou Holland ter nauwernood beginnen met de streek rond 's Gravenhage. j Afgezien van de al of niet mogelijkheid en ' wensclielijklieid van aanhechting van den Duitschen linker-Rijn oever ('t geen ons land van in hoofdzaak twee-, drietalig zou maken), j is het onze plicht aan onze 'Noorderbroeders de verzekering te geven, dat ook wij een toenade-ring in dezen vorm niet wensclien. Voor zulk een gesclienk vanwege onze bondgenooten bedanlien wij. Neerland, let op uw saeck! Eischen der Oekrainsche bevolking. Het te Petrograd verschijnende blad ,,Bir-sjew.va Wjedomosti" bevat een artikel van den redacteur van een Oekranisch dagblad over de eischen der Oekrainsche bevolking. Over hetzelfde onderwerp heeft een deputalie van Oekrainsche burgers reeds een verzoek-sclirift ingdiend bij het ministerie van Onderwijs te Petrograd. De voornaamste eischen der Oekrainers zijn : : De invoering der Oekrainsche taal op de lagere scliolen en uitbreiding van het leerplan met i taal en letterkunde, gescliiedenis en aardrijks-kr.nde der Oekraine ; verder invoering dezer lecr\Ta.kken aan aile Zuid-Russische lioogescho-len.Het artikel in de ,.Birsjewya Wjedomosti" eindigt met de opmerking, dat, indien met deze iminimmn-eisc.hen geen »rekening ^'ordt gehouden en de geweldspolitiek tegen de OekTai-ners wordt vcortgezet, men niet meer kan ver-wacliten, dat het volk voor de verdediging des lands kan worden gewonnen. Hoe ver hoort men het Kanon? Die vraag werd meer dan eens sedert het begin van dezen oorlog geopperd. , Bij het beleg van Maubeuge' hoorde men het kanongebulder te Brussel, na'melijk van op de lioogten van Tervueren en Ukkel. Op een hel-deren en droogen dag van December hoorden de Brusselaars het verre gebrom van 't ge-scliut aan den Yser, en, mogelijk onder den aanstoot van loutere vaderlandsliefde, liouden zij staande de machtige stem van de zware artillerie der Bondgenooten dien dag te hebben gehoord. Wat er ook van weze, nooit heeft men eene betere gelegenheid gehad om de draclit der ge-luidgolvingen en hunne opvanging door 's men-sclien oor, den invloed van het weder, van de dichtheid der lucht en van andere soortgelijke factoren op do verspreiding der klanken te be-studeeren, inzonderheid daar het westelijk front onbeweeglijk blijft. Blijkens de waar-nemingen van deskundigen, is het in het département van de Beneden-Seine dat het geluid het best doordringt en zou men te Havre kanongeluid komende van een afstand van 200 kilom. kunnen liooren. De officieren der artillerie zijn van oordeel dat het kanon zich op 50 tôt 100 kil. maximum laat liooren : de kleine stukken op 50 kilome-ters, de zware kanonnen op 80, 90 en 100 kilo-meters.De heer Louis Brindeau, senator vçn de Beneden-Seine, heeft inzonderheid dit vraagstuk bestudeerd ; volgens hem zou men het kanon gehoord hebben : In 1694, van Dieppe tôt Havre op 80 kil. ; dat is geene aanzienlijke afstand, maar do artillerie van 1694 was die van de XXe eeuw niet) ; In 1914, van Parijs tôt Canon (Calvados), op 176 kil. ; Van Waterloo tôt Creil, op 200 kil. (Arago) ; Van Parijs tôt Dieppe in 1870, op 140 kil. ; Van Atreclit tôt Fécamp, in 1915, op 178 kil. ; Van Atreclit tôt Vieux-Port, in 1915, op , 175 kil. ; Van jRoye tôt Saint-Pierre-en-Port, in 1915, op 165 kil. ; Van Sillery tôt Saint-Sauveur (Yonne), in 1915, op 18S kil. Do heer Varigny, een Fransche geleerde die ook het vraagstuk heeft bestudeerd, verklaart ons van een geloofwaardigen getuige te hebben vernomen. dat het kanôn van den Mont-Va-lérien in 1870 te Honfleur werd gehoord, dus op 150 kil. afstand. Het kanon van Belfort werd in 1870 tôt Monetier, bij Genève, gehoord. Anderzijds, wordt er uitdrukkelijk door ge-loofwaardige getuigen bevestigd dat men te Groningen (Holland) het kanongebulder van Antwerpen heeft gehoord ; dat zou dus op 270 kil. afstand geweest zijn.... Uit de talrijke waarnemingen zou men dus hier eene geluidsverspreiding van 150 en 200 kil. mogen aannemen. Het cijfer 270 is blijkbaar moeilijker aan te nemen. Het hevigste geluid dat men zou gehoord hebben, merkt de lieer de Varigny op, zou dat van de ontplof-fing van den KTakatao, in Augustus 1883, geweest zijn. Het geluid ervan zou op 2.800 kil. afstand opgevangen geweest zijn, twee uur lia de ontploffing van den volkaan. In waar-heid geldt het hier eene aardbeving, vergezeld van het opeenvolgend ondergrondsche ge-i brom en niet het geluid van een zwaar kanon. Het kanon van de ,,Orion" werd op 155 kil. gehoord op het vasteland ; anderzijds yer-meldt men dat het saluutvuur van de Engel-sche vloot bij de teraardebestelling van koningin Victoria, te Portsmouth in 1901, dui-delijk te Woodchurch werd gehoord, wat eenen afstand van 140 kil. vertegenwoordigt. Het vraagstuk van de verspreiding van het kanongeluid werd in al de groote oorlogen bestudeerd. De bekende natuurkundiçe Arago, in een werk dat voor een zestigtal jaren verscheen, spreekt over het kanon van Waterloo, en haalt aan dat den 18 Juni 1815 het kanongebulder tôt op 200 kil,. .vaa Waterloo gehoord werd. YV elnu, men mag niet uit het oog verliezen dat de stukken van voor een eeuw, de ont-ploffingskracht en de draagwijdte. niet hadden van de lantastische artillerie van heden, die aile gedonder overheerscht en onverwijld op het Westelijk front buldert. (Legerlode.) De Zwarte en de Wïtte Slaap. Aan do ,,Figaro" ontleenen wij deze merkwaardige studie over het naehtelijk leven in de loopgraven, de kalme nachten, of nagenoeg ,,In de grauwe lijn der loopgraven, bevinden zich beweginglooze. gedaanten. De morgenuren zijn koud, niettegenstaande de prachtige zo-merdagen, eenige mannen leunen tegen de schansbossen aan en worstelen tegen den slaap. ,,Er is voor de manscliappen tweeërlei slaap de zwarte en de witte. De zwarte slaap overvalt lien des nachts. Hij is omringd door een beschermenden sluier en wordt vaak door een fusillade onderbroken. De bespieders, op de. loerposten, worden er niet door bezwaard. Zij zijn zich bewust dat zij niet slapen mogen en (la^ z'.i in het duister de lichte geluiden, welke een onverwachten aanval voorafgaan moeten kunnen onderscheiden. Maar zoodra het begint te dagen en dat de hemel in het Oosten verbleekt om een vaalgrijze tint aan te nemen, dan valt de koude in en hiermee het gevaar van den witten slaap. ,,Deze morgenslaap maakt zich plotseling, zonder eenige waarschuwing, van al de manscliappen meester, zooals het een gelieimzin-nige, geruischlooze golf zou doen. De oogleden worden zwaar, de oogen sluiten zich, en de luisterposten, die niets meer veraemen, worstelen tegen de stilte en scliudden zich. Deze toestand is iets uiterst moeilijk en voor c7o oogen iets bijzonder pijnlijks. De horizon blijft langen tijd vaalgrijs aLvorens in oen witten tint over te gaan, tôt het oogenblik dat hij zich in een gulden gloed oplost. Nu eens is het een lichtende straal die opschiet, dan eens een zonnevlek, .welke zich vertoont, om eindelijk als een vurige bol boven de aarde te voorsahijn te komen. De witte slaap houdt hiermee op. Het is dag. Men vreest hem niet meer!" De Zeppelin-aanval op Londen. De Amerikaansche oorlogscorrespondent Shephard van de' „L"nited Press" heeft den jongsten Zeppelinaanval op Londen meege-maakt en geeft daarvan de volgende beschrij-ving:Boven het gerucht van het orkest uit laat zich plotseling een liol dof ,,boem" liooren. ,,'n Zeppelin!" fluistert een lief meisje, dat naast een Schotsch officier zit. ,,Neen", hoort men hem zeggen, ,,het is een deur dicht klapt. Hij jokt, en weet dat ook wel. 'n Zeppelin ! 'n Zeppelin ! Het gefluister gaat door het lieele publiek. Als ge wist, wat zich op straat afepeelde, zoudt .ge u allang heen gespoed hebben, in plaats van de laatste acte af te wachten. Er spelen zich daar immers tooneelen af, zooals de oude stad Londen in haar heele rijke dui-zendjarige geschiedenis niet heeft beleefd. Het scherm zakt. Ge schuift het theater uit en komt in een straat, die zwart van het volk is. Het verkeer staat stil. Zeven millioen men-schen' staan in de donkere straten den hemel in te staren. Dit is het hoogtepunt van de twintigste eeuw. Tusschen de lierfst-sterren door glijdt een lange strakke Zeppelin, dof-geel van kleur. De lange vingers van zoeklichten, die zica verheffen van de dakken der huizen, betasten met hun witte toppen den doodaanbrenger aan aile zij den. Zware doffe slagen doen de stad sidderen. Het zijn Zeppelinbommen, die vallen, moorden, branden sticliten. Weldra laten zich ook de zwalckere geluiden van de kartetsen liooren, die door de afweer-kanonnen omhoog worden gezonden. — Doe dat om Gods wil niet ! zegt een œan tegen een ander, die zijn sigaret opsteekt. Door de straten gaat een zaclit gefluister van stemmen. — Kijk, daar aan den hemel rood liclit misschien staat ons huis in brand ! roept een vrouw uit, die zich aan de jas van een man vastklampt. — Er zijn millioenen huizen in Londen. Waarom juist het onze?" antwoordde hij. Een groep Fransch sprekende mannen staat naar boven te staren. Zij hebben kellnersklee-ren aan en zijn een van de meest luxueuse hôtels ter wereld uit komen loopen. — Duivels ! roept een liunner uit maar kijk 's ! Wij hebben hem te pakken ! Hij kan niet weg, ertvliegen overal kartetsen om hem heen. — O, m'n nek !" zegt een snoezig meisje in avondmantel. Ik kan geen seconde meer omhoog kijken Maar toch doet ze 't. Overal in 't rond keurig gekleede dames en heeren in avondkleedij. O's en a's, lang-ge-relct, als van een menigte die haar bewondering uit voor het vuurwerk, begroeten de echit* terend witte kartetsflitsen. Plotseling bedenkt ge, dat de grootste stad van de wereld het naclitelijkc slagveld is ge-worden waarop 7 millioen onschuldige mannen, vrouwen en kinderen leven. Hier is de oorlog midden in het hart van de beschaving, bedrei-gende do millioenen dingen, die do menschen eeuwen achtereen heeft gewrocht. Morgenavond zullen de rouwbedrijvenden van de zijde hun-ner dooden opstaan om in vreeze naar boven te blikken. Kindertjes, die gezegd hebben: Nu ga ik 6lapen en in slaap zijn gevallen, zullen worden gewekt en in allerijl naar kelders worden gebracht om lien voor den dood te redden. Hoe zou de blijdschap oplaaien uit al die millioenen van de groote stad, als zij plotseling het groote gele ding in een gas-ontploffing za. gen opgaan ! Kleine, wit-geganteerdo lianden klappen verlieugd als de Zeppelin den dood na-dert; mannen roepen luide hun blijdschap uit. De harten van deze menigte zijn door don dood bezield. Als de mannen daarboven denken, Londen vrees aan te jagen, dan hebben zij het mis. Zij maken Engeland slechts razend van woede. Wij zijn vanavond allen broeders en zusters in de straten vàn Londen. Allen, mannen en vrouwen, goeden en slechten zijn één in hun menschelijke woede, verontwaardiging, en afkeer van den dood. Den volgenden dag is de recruteering ver-driedubbeld. q »i DE KV/ADEN ZIEN BENEEN DE TRANSEN DE LEEUWEN DAN8EN.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.