30 iaat* -■ N. 318 Prijs per nummer : voor Belgié 3 centiemen^vooi den /reemde 5 centiemen Te'efoon ? cîed^ctie *41 - 4dministratîe 2845 kHaan -sa*» 7 Hecember 1 bl4 Drukster-U itgeeïster jara: Maatschappij H ET LICHT bestuurder v P. DE VISCH. Ledeberg-Oent . . REDACTIE . * ÂDMINJSTRATIE fiOOGPOORT, 29. GENT VOORUIT ûrgacw der Bekkche Werkliedetipartii, — Yersehyuende aie cfa&en. ABONNEMENTSPRIJS BELGIE Df ie maanden. » » , , fr. 3.25 Zes maanden » , . , . vr. 6.50 Een jaar fr. 12.50 Men abonncert zich op aile postbureelea DEN VREEMDE Drie maanden (dageiijks verzotïden). • > • < « fr. 6.73 HET VERPLICHTEND ONDERWIJS i Men mag de huid van den beer niet eerkoopen alvorens hem geschoten te heb-Den» Alweer een spreekwoord en n^g wel jen waarwoord. * Het staat vast en zeker dat nà den bloe-digen oorlog, hier ten onzent, een groote sohoonmaak zal plaats hebben. Niemand twijfelt daar nog aan en iedereen neemt gretig aan dat het hier en daar wel een beetje, erg, vuil is, antihygienisch zelfs, ûiefc-tegenstaande de overvloedige gezond-heidscommissies.Het verplichtend onderwijs zal en moet in Belgié ingericht worden. Dit is, weliswaar, voor ons landje een ultra-moderne instel-iing, alhoewel het in andere landen zoo-*>,ls Duitschland, Frankrijk en Nederland eeds tôt de verouderde wetten behoort. Wij zijn ten achter, ver ten achter op 't gebied van onderwijs inrichting, daar ait niet aan te twijfelen. Wij moeten lYooruit», ja «Voo.ruit». In de hedendaagsche maatschappij wordt Irteeds meer en meer kennis gevergd. De Fetenschap speelt nu in ailes eene grôote vol. Zonder geleerdheid, geene bekwaam-aeid, geen werk, geen geld ; niets dan ar-rnoede, ellende, ontbering. De moderne yerkman is niet meer een automaat; hij moet kunnen denken, beoordeelen. b.eslui-ten; in één woord: hij moet geleerd zijn. De landbouwer van heden, is niet meer de lomme boer van vôorheen. Landbouwkun-de is eene groote, diepe wetenschap, thans aoodzakelijk. Het is op de scholen dat men den grond-*lag der wetenschap opdoet, Dus natuur-lijk besluit, het kind moet naar school. Het verplichtend onderwijs moet bestaan. Ons België is zoo dom toch niet om die thesis niet te begrijpen en juist daarom is de iout onzer tegenstanders een gruwel, een moordaanslag met verkrachting, gepleegd, <vetens en willens op 't volk, op de massa. Wat wordt niet gedaan voor het vee? Verplichte hengst- en stierenkeuring, pre-tniën, gedenkpennjngen, kransen, linten, (n aile kleuren van den regenboog, diplo-ma's in gulden lijsten voor het.vetste var-ten, vaor het zwaarste konijn, den hoog-fiten bok en «tutti quanti». Heden 0 tempora, 0 mores, pocht men meer met gedresseerde honden en apen dan met geleerde menschen ! ! ! Het verplichtend onderwijs tôt op een vastgestelden leeftijd, dat is de eerste stap. Geen ongeletterden meer, maar aan allen, zonder uitzondering, aan arm en rijk, hoo-g&ï leer, hooger leven. Het is aller treurigst te bestatigen hoe weinig vakboeken h'er in België zijn, de ineeste komen van elders, zijn daarom duur-der en niet in 't bereik van elkeen. Weinig vakboeken, weinig vakmannen, ditis eene rechtstreeksche verhouding ,die niet weg te cijferen is. Ons Vlaanderen krioelt van dichters en novellisten, dat is heel mooi, maar dat ailes brengt geen aarde aan den dijk, geen brood op de plank. Yergelijk den prijs van een vakboek met die van een bundel gedichten en de oogen zullen u open gaan. Een eenvoudig modeblad, 10 bladzijden, kost twee à drie frank en voor dienzelfden prijs heeft men duizenden verzen. Oordeel zelf. Gedurende onze internationale tentoon-stelding hebben wij allen opgemerkt dat de groote vakmannen, vreemdelingen waren. Wie twijfelt nu nog aan de noodzakelijk-heid van een verplichtend onderwijs. Zelfs de drukpers, in 't Ugemeen staat, niettegenstaande hare vrijheid, tamelijk lager dan die onzer geburen. Wat hebben vele dagbladen, gedurende de eerste oor-logsperiode, zich laag gedragen of hunne lezers als uilskuikens aanzien. Iedereen begrijpt dat men veel onheilen moet verzwijgen het volk langzaam tôt het ongeluk voorbereiden. Maar liegen dat het kraakt, maakt de massa wantrouwend, ach-terdochtig.Een voorbeeld onder duizenden : Den dag, dat het Duitsche heir zijn in-trede te Gent deed, toen honderden menschen 't buurttrampje naar Ursel bestorm-den, werd er nog een dagblad verkocht met groot nieuws : «Antwerpen houdt stand, en er is nog hoop ». Ja, dat uitzinnig vluchten heeft voor oor-zaak de lage pers, die door hare roman- tische verhalen, het hoofd der lezeressen op hol gebracht had. Verplichtend onderwijs is de eenige won-derzaif voor al deze maatschappelijke won-den.De tweede en volgende ctap op 't gebied van onderwijs is het offieieel. Want zoolang het onderwijs niet oL.cieel is, zijn de inbreuken op dit gebied uiterst menig-vuldig en onmogelijk te verbeteren. Men mag niet overdrijven en denken dat de of-ficieele scholen, allecn de goeden zijn.Neen, dat is verkeerd, dat is niet logisch. Maar er bestaan in het vrije onderwijs, niet tegenstaande toezicht, groote misbrui-ken, ja zelfs wandaden. Het onderwijs, en dat der jeugd vooral, is zeer gewichtig, veel te gewichtig om er alleculijk een geklklopperij, een uitbui-tingsmiddel van te maken. Er bestaan, o schande, inrichtingen, die echte soepwin-kels zijii. Het onderwijs is een apostolaat; de on-derwijzer, een zendeling ; die het goede zaad uitwer.pt, het doet ontkiemen, het be-schermt en veelvuldige vruchten doet voort-brengen. 0 driewerf heilige roeping ! ! ! De meester in de school vormt het kind, den toekomenden man of vrouw, het huisge-zin van morgen, de natie der toekomst. Eer-bied voor hem ! Maar hoe ellendig is hij die zijne roeping verwaarloost ; op hem zijn de woorden van Christus van toepassing : « Bind hem een molensteen om den hais en werp hem in 't diepste der zee. » De groote leus van 't vrije onderwijs is dikwijls : «Het cloel heiligt de n#ddelen ». Al te streng mag het toezicht er niet zijn. Hoe beter het de kinderen bevalt des te langer blijven zij, des te meer dweepen zij met de inrichting en verkondigen haar lof alom. Soms is het bestuur bij een begane misstap offieieel verontwaardigd, maar het blijft bij zedelijkc verontvi'aardiging. De leerling wordt een klant, een geldop-brengend wezen : Hoedje af, a. u. b. ! Daarentegen de meester, kast geld, hij is dus schadelijk. * Wat is een schip, zonder roer? Wat is een huis, zonder basis? Wat is eene sehool, zonder orde ? Beuzel ! Komedie ! Het kind is slim, fijn opmerker en weet weldra, zijn verkregene hoogschatting te doen gevoelen ; het bestuur moet tegen y/il en dank zijn grillen voldoen. Aangezien in 't vrije onderwijs, veelmaal geld, de hoofd-zaak is en het leeren slechts bijzaak, laten de leerkrachten soms veel te wenschen over. Goede waar, kost duur ! «Woorden wekken, voorbeelden strek-ken. » Kunt ge gelooven, niet in het land der Zoulous, dat in het vrije middclbaar onderwijs, leeraaressen bestonden, die 400 frank per jaar wonnen, met 32 uren les per week. Gij haalt de schouders op ! Ik zweer 't u, bij goden en menschen, met de hand op ;t liart, bij mijn ziel en zalig-heid, zou Multatuli zeggen. Geld is hocfdzaak, onderwijs bijspijs. — Kunt gij begrijpen niet in de Congo : dat van kindermeid tôt portierster en zonder verdere studiën eensklaps iemand in professer van mathematische wetenschap-pen en talen herschapen wordt en doceert «ex cathedra ». — Gij proetst 't uit van lachen? — Welnu, ik zweer 't u, bij goden en menschen... net zooals te voren. Geld is hoofdzaak geld is bijspijs. Kunt gij u in uwe verbeelding veorstel-len, niet bij Philipijnen, eene klas, be-staande uit jongens van 8, jaar tôt en met 18 jaar en tcvciis in dczeiîdc kamer, meis-jes van 11 jaar tôt en met 18 jaar. Aan allen het zelf (le onderricht, op den zelîdeu tijd, door dezelîdc leerkracht ! Gij verbleekt, gij wordt ongesteld, gij schudt radeloos het hoofd. Welnu, ik zweer het u op Multatuli's wijze. Verdere bewijzen zijn voorloopig overbo-dig. \yie nog twijfelt aan de noodzakelijk-heid van verplielitend onderwijs is steken-blind.Wat 't Vrije onderwijs betreft, 't is ook goed, dààv, waar geen kinderzielen gedood worden. « De Batavier » Rampzalige foestanden in Wlami©p@n iift@r>e — Zedelijke v®B*Segseri§ van voBk Aan het WosdUngsk^mif eïf van Lokersn Onze lezers zullen zich het artikel herin-aeren van verleden Dinsdag : « Rampzalige toestanden in Vlaanderen. De toestand te Lokeren. » In dit artikel hebben we den toestand en Ide ellende onzer stad weergegeven juist zooals het Is, zonder hem te verergeren maar pok ^ondex jsraiblaenieîu Opk , heeft dit artikel de algemeene instemming gehad bij de bevolking. Nochtans heeft het schrijven in het voe-dingscomiteit eene gansch andere uîtwer-king gehad en zelfs heeft het onze afge-vaàrdigde moeten bezuren. Er werd hem gezegd dat het eene schande was zoo iets te durven schrijven terwijl de heeren van het komiteit zoo hun best deden om de werklooze arbeiders te steunen. Het is juist op deze bewering der heeren van het komiteit dat we willen antwoorden, en dit is gemakkelijk : In gansch het artikel is over lien niet gesproken! Bij ons is nooit de gedachte opgekomen de schuld van dien treurigen toestand op de heeren van het komiteit te leggen. Onze afgevaardigde en wij alleu weten zeer goed dat het voedingscomiteit zijn beste doet en dat het voor den oogenbiik onmogelijk is aan de stad meer steun te geven. Maar er zijn hoogere machten, andere be-sturen, die zouden hebben moeten tus-schen komen. Onze grief, heeren van het voedings-komiteit, ging vooral tôt onze landsbe-stuurders. Wat hebben zij gedaan ten bate van het noodlijdende volk? Welk wetsvoor-stel of welke budgetten hebben onze katho-lieke regeerders ter beschikking gesteld van die gemeente of openbare besturen die zich in de huidige omstandigheden als de «voedstervaders» derv arbeiders moeten aanstellen? Hebben onze regeerders eenig bewijs van vooruitzicht of liefde tôt do ar-men en ellendigen getoond? Neen! Niets werd gedaan ! En ziedaar, wat het doel van ons artikel en der vele anderen was, die den treurigen toestand van Arm-Vlaanderen bespraken. Wij wilden eenerzijds de aandacht trek-ken van al diegenen welke bezitten en meer kunnen doen voor de noodlijdenden, en andeizijds bewijzen dat de klerikaïe regee-ring niets deed voor ons ergst geteisterde volk in de hoop dat toch eene stem van menschelijkheid en recht in hun liart zou opgaan om het leven van duizenden der zoo hongerlijdende arbeidende klasse te redden. En nu, heeren van het Komiteit is het woord aan u ! Gij verkeerdet in de onjuiste meening dat wij uw werk beknibbelden. Bovenstaande verklaring bewijst het tegen-overgestelde. Maar tocli richten wij de vraag tôt u : is de steun die onze arme klasse verleend wordt voldoende 1 _Wij zeggen neen, en wij zijn tevens innig over-tuigd dat gij met ons t'akkoord zijt. . Iiewel onze vraag is : verheft uwe stem naast de onze en wij zijn verzekerd dat, hoe moeilijk de omstandigheden ook zijn, er middels zullen gevonden worden die u en ons in de gelegenheid zullen stellen mijne geteisterde Jdns; ?.genooten het leven toch wat hoopvollèv te maken, ondanks de beroerde tijden welke wij beleven. "0, sas het agir altijd oarlogl" Uit het Finseh vertaald door Ds. M. VAN LEEUWENj Aardswoud «Oorlog ! Oorlog ! klonk het door de groote hoofdstad van Heilig J!un!and. D» ooj-logsdrift sleepte ailes mee ; betuigiiigen van varderlandsliefde werden alom vernomen. De verkoopers van dagbladen werden omring'd door op nieuv^s beluste scharen, die het ooi logsnieuws gulzig verslonclen. De bewoners van buitenverblijven begon-hen midden in de schoonste zomermaand in een aanhoudenden stroom naar de stad te-rug te keeren. Plotseling was aile arbeid uit het gewone, dagelijksche spoor gerukt. Maar Petrograd is groot — het is een we-reldstad. Terwijl men in de binnenstad weet van het woelen van do wereldkoorts, zijn er in de achterbuurten menschen, die onwetend zijn van en onverschillig voor de gebeurte-Bissen.Anna Petrovna wonde met haar zoon Mi-kael in een afgelegen deel van Petrograd. Beide waren zij reeds .oudachtige mensGhen, de moeder 55 en de. zoon 26 jaar. De vader was al sedert jaren dood. Mikael werkt in een fabriek en zijne moeder bestierde de huishouding. Dit werk viel haar zwaar genoeg want Anna Petrovna was klein, gebocheld, een piooi van jic-ht en andere zieklijkheden. Maar dit was geenszins het ergste. Mikael, die was met recht een smartenkind, siachtoffer van \vijn en sterken drank als hij was. En wanneer hij nu, telkens als hij gedronken had, maar rustig zijn roes uit-sliep, dan zou het nog niets geweest zijn. Maar het scheen alsof de geesten des. af-gronds in den man kwamen wonen, als hij dvonken was. Hij twistte en zocht ruzie zonder eenige reden. Hij schree.uwde, vloekte, braakte verwenschingen uit, stampte met denvoefc, sloe met de vuist optafel — sloeg somtijds zijne ziekelijke moeder. En het is niet te verwonderen, dat zij met korte tus-.sehenpoozen van woning moesten voraijde-ien. Want te Petrograd wonen meerdere behoeftige gezinnen in dezelfdo woning en moet het eene door de vertrekken van het: àndere gaan. Door Mikael kregen de buren meermaîen geen nachtrust. Zij moesten den woest gemaakten man yasthouden en smee-ken en do moeder verdedigen tegen do aau-vallen van haar zoon. 't Was op een zoelcn avond in de eerste helft van Augustus. Anna Petrovna had voor den Zondag de woning gereinigd, seboons lakeas qx> de beddeu Eeiejïtt. de p.an- ' toffels en andere kleinigheden ordelijk onder de bedden geplaatst, een schoone krant als kleed over de tafel gelegd., het zilveren voetstuk van het moedergodsbeeld gepoetst, een nieuw hart er opgelegd en olie gedaan m de lamp, die voor het godsbeeld stond. Ook het eten was klaargemàakt. Vermoeid door het werk, was zij op haar bed gaan liggen en wachtte op de thuiskomst van haar zoon. Zij dacht bij zichzelf: <cHield hij zich nu maar kalm !» Maar hij zou natuurlijk wel weer wat aan te merken heloben. Buiten haprde zij de deur openen. Anna Petrovna stond haastig- cp. «Dat is hij.» Mikael kwam de kamer binnen. Maar wonderlijk. Hij was niet dronken. Et; hij had ook geen flesch bij zich. Mikael ging zwijgend zitteir eten. Toen hij verzadigd was, nam hij een krant uit zijn zak en verdiepte zich daarin. Na een poos-je zei hij tôt zijn moeder: «Steek het vuur onder den theeketel aan3 en hier ù geld om v/ittebrood te koopen». Anna Petrovna gehoorzaamde zonder iets ts zeggen. Mikael zag' naar het werk van z'n moeder. «Lieve tijd», dacht hij, wat schijnt mijn arm moedertje zich mceilijk ie bewegen.» En toen hij dit zag, was het alsof zijn hart begon te bonzen. «Goeie God, goeie God, wat ben ik een barbaar geweest», deze gedachte maakte zijn gemoed vol. IIij zei tôt zijne moeder: « Moeder, ik zal zelf wel naar den bakker gaan, terwijl gij het theewater klaar maakt. 't Is buiten zoo donker. 't Waait zoo. Gij zoudt kunnen struikelen.» « Waar is Mikael nu heengegaan? vroegen de buren aan Anna Petrovna. «Hij zeide, dat hij naar den bakker zou gaan, maar zou hij misschien niet brande-wijn zijn gaan halen? antwoordde deze aan de vragers. ! — Dat zal Mikael nu wel niet kunnen î krijgen, zeiden do buren, want de keizer heeft den verkoop van sterken drank verbo-den, toen de oorlog uitbrak. Mikael keerde rechtstreeks van den bakker terug eu in langen tijd hadden moeder en zoon niet zulk een blijden, gelukkigen avond doorgebracht. Nu brak er een gelukkigen tijd aan in het leven van Anna Petrovha. Een betere jon-gen clan Mikael was er nauwelljks te vin» den. Het scheen, alsof aile boosheid en siechtheid was veranderd in goedheid en haitelijkheid. Mikael trachtte op allerlei wijze zijn klein moedertje te helpen en ver« lichtte haar arbeidslast. «'t Is wonderljjk, merkwaardig !» verbaas-den zich ook de. buren. Maar Anna Petrovna was gelukkig : Zij Ioofde God, die hare gebeden had verhoord en zij was zoo dankbaar jegens den keizer, die den verkoop van sterken drank had ver-i boden. Met warmer gevoel dan tevoren sloeg zij een kruis voor het godsbeeld. Op zekeren dag vertelda Wanjka, een buurjongen, dat Hij in de stad gehoord had, dat de drankwinkels weer geopend waren. Anna Petrovna werd bleek. Zij voelde een zwaren cjruk op haar borst. Zij moest zien vasthouden om niet te vallen. «lïeer, Iîeer.. wat zal er nu \Yeer komen, jammerde zij. Die stakker ka,n zich niet be-dwingen, als hij eens g'eproefd heeft». " Maar het was slechts een gerucht. De win-kels bleven geslotenr1 In de kranten werd vermeld, dat d© drankwinkels gedurende den geheelen oorlogstijd gesloten moesten blijven. «O, was het maar altijd oorlog!» riep An< na Petrovna uit bij het hooren van diti nieuws. «Neen, neen». Zij verafschuwde zichzelf,-om dien ondoordachten wensch en zij veran-derde hem in: «0, werden de dranhwinkels maar nooit weer geopend/» __ » —:^r— j y., ^ ... ! Europeesche Oorlog m In West-Vlaandersn ©ei in 1 Noorden van Frankrijk Gfiloiesle tslegrammsti : Uit OuitscSiee lipon Van het algemeen groot-kwartier, 7 ure 's avonds : «In Fransch Vlaanderen werden de aan-, vallen afgeslagen; hetzelfde gebeurde in het Noord-Westen van Altkirch waar de vijand belangrijke verliezen onderging. » Het Duitsche offensief in Polen gaai zijne gewone ontwikkeling voort. » ilit Franssls© isron PARIJS, 4 Dec. (Reuter.) : Het avond-communiqué dealt mede^, dat over het front in zijn geheel geen merkwaardig feit te vermelden ,valt. Aan den -rechtervleugel maakten wij vor- deringen in de richting Altkirch. & Aan tie OGSigiirijksob-Servisohs grens Uit ilSESSiSfôil© l®S'€531 PETROGRAD, D Dec. (R. T. A.) Rapport van den generalen staf : « Op den linker Weichseloever werden op 3 Dec. de hardnekkige gevechten op het front Howo-Lowitsj, evenals op de wegen van het westen naar Lodz en Petrohof, voortgezet. ,» Elders geen wijzigingen van belang. » Op het Kaukasische front geen strijd van beteekenis. » ^ ^ ^ Aan ils fesissii-Peelseiie-Galicischs pns Uit iÎÊSSsisGli© PETB.OGRAD, 3 december. — Officielle mededeeling van den Russischen opperbe-velhebber : « Wij bevinden ons voor buitengewone sterke posities welke de Duitschers met da meeste krachtdadigheid verdedigen. »Van tijd tôt tijd neemt de vijand het offensief en dan volgen ^rwoede gevechten met de bajonnet. » Men de.elt mij mede dat de vijand ver-sterkingen ontvangen heeft uit twee afdee-lingeu ^ oetvo'ik bestaande en eene afdee-ling riiiterij.. —^ » In de buurt van Klobuzko en Koalin, in de streek van Czestochowa, hebben wij eene vijandelijke verste.rking ontdekt van eene driedubbele rij Verdedigingsbenoo-digheden voorzien. » Petrograde, 4 december, (P. T. A.) van den algemcenen staf : « Kalmte over het gansche front. In de I streek Lovât?a gaat de beweging met min j lievigheid voort. Op 2 december een weinig voor midder-nacht, trok de vijand in didhte gelederen vooruit en deed een geweldige aanval op onze versterking-en in het noorden yan Lodz : hij werd teruggeslagen. « In de streek van het Zuiden van Kra- 1 kau, hebben onze troepen Veritchko bezet. J PETROGRAD, 4 December. (P. T. A.) il van den algemeen en staf: « Het gevecht in de omstreken van Lo-witsj gaat steeds voort. Belangrijke vijandelijke sterkten, in meerderheid Duitsche troepen die hier in november he6ngebracht werden. » Over het andere gedeelte van het front, langs den linkeroever van de Weichsel, zijn geene belangrijke wijzigingen. » In het Zuiden der iiarpathen, hebben russische troepen Bartfeld bezet; zij namen *8 officreren en 1200 soldaten gevangen; 6 mitraillenzen werden genomen. _ZEE ii©§ het vsbss ian dreagnought « Audaeious Een marconi-telegram van de lijn Hol-land-America laat weten aan de «Stieht-sche courant», dat hij cp 21 noyember eea tegrain ontving aan boord van het schip van hetweik hij gehecht was, meldende dat de geredde scliipbreukelingen van de «Auda cious» te New-York waren a ange komen. Deze nieuwstijding werd in de «Marconi-Courant», aan boord versohijnend, mede-gedeeld.Hef» schijnt dus dat opper-dreagnought, «Audacions» wel wezealijk zou ver gaan zijn. 35c # In de Eaitisclie Zee' % Het gsvasr dei» (siîï|sseEî De Russische regeering heeft aan den ingang der golven van Finland en van Riga mijn en doen leggen. De toegang tôt deze twee golveu. evenals het uitvaren er i van, is aan de vaartujgeç ,

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.