3IÎ ïaar -""w. 263 Prijs per Rummer : voor Bolgië 3 coatiemeu, vooi den /reemde S oentieinén PII — Flllll l'H ' 11" i1 ' M l " i ;m3ÇÇra^>xrJ;;-.7aï2aœ**aïï2fCT.«TOj^BRKW^nacT^™»«>^r^hirTrîs*Tf?rRçr7XC'.^sr.'-/ EKmnmnMMV T©I®îo®ob 5 ReïlactSe ®47 - Administfaiie 2845 Vridan 1® Septëiiibéi1 1014 Orakster-U itfeeïstet 15ara;Maatschappij HET LÏCHÏ bestuurder : p. DE VISCH. Ledeberg-Oent . . REDACTIE .. ADMINISTRAT^ HOOûPOORT. 29. CENT VOORUIT Orgaan dm3 Belcfkche Wepkliedenparijf^ — Verseh/fmmk aie dagen. ABONNEMENTSPR1JS BELGIE \ Drie tnaanden. . & . . fr. 3.25 Z&s maanden • . . « . fr. 6.50 Een jaar . ...... fr. 12.50 Met! abonnesrt zicft op aile postbureelea ' DEN V1REEMDE Drie maanden (sJagelijks verxosiden). ..... fr. 6.75 f Verplichtend Ondserwijs en Oorlog Onder de vele overwegingen die ge- den, van geheel den socialen toestand maakt worden omtrent den oorlog, heb- waarin dat gereedschap gebezigd wordt. ' ben wij meermalen deze gehoord : Eh- Dat is het geval met aile gereedschap- wel Duitschland bezit het verplichtend pen. [onder wij s sedert meer dan veertig jaar. Een mes is een nuttig tuig als het I gr zijn daar geen ongeleerden meer om dient om boterhammen en hesp te snij- [zoo te zeggen. den, maar als het gebruikt wordt om Welnu, dat belet niet dat de duitschers iemand te dooden, dan wordt het een- Sin den oorlog veel bloeddorst, wreedheid voudig een moordtaiig. en onrechtvaardigheid aan den dag leg- Zoo ook met het onder wij s. gen zonder van al het overige te spre- Iedereen heeft geleerde dieven, ge- f ken' leerde moordenaars gekend van alien De kritiek tegen het verplichtend on- aard die hun gereedschap misbruikten. derwijs voor wat zijn nut en zijne nood- En hunne wandaden waren meestal zakelijkheid betreffen, zijn geheel klaar om te grooter naarmate zij meer ge- io soortgelijke overwegingen vervat. leerd waren. Wij kunnen ze met den besten wil van Maar de reeks der geleerden die poog- fde wereld niet onbeantwoord laten, om- den oneindig vee'l goeds te stichten voor dat zij valsch zijn. de menschheid, weegt daar ruim tegen Indien er ooit iemand geweest ware 0p. En als hunne ontdekkingen, uitvin- ' die het verplichtend onderwijs had voor- dingen en verbeteringen niet altijd het [igesteld als een talisman, als een mira- sociaal nut hadden die zij konden en Juleus iets, goed tegen aile kwalen, moesten hebben, was zulks niet te wij- ichutsengel tegen aile misdaden en ge- ten aan die geleerden, maar aan het varen, dan zou die kritiek tegen net ver- kapitalistisch of een ander en ouder [blichtend onderwijs een schijn van reden barbaarsch regiem waaronder zij leef- ! hebben. den en die hunne geleerde pogingen en [ Maar, voor zoover het ons bekend is, strekkingen deden ontaarden in hunne l'werd dit nooit gedaan. _ ^ gevolgen en uitslagen. Al de verdedigers van het verplich- Wij staan voor een dergelijk ver- tend onderwijs hebben dit steeds ge- schijnsel in Duitschland. daan, in de opvatting dat die hervor- Geen land ter wereld telt meer onder- ïming nuttig en schier onmisbaar was wezen partijgenooten en werklieden over 'ta de tegenwoordige wereld en later ook. het algemeen als Duitschland. Een goed onderwijs is op deze dagen De duitsche partij was ten allen tijde ieen stuk gereedschap, zoowel voor den een voorbeeld voor de europeesche en ïalleenstaanden persoon als voor de zelfs voor de wereldsche werkersorgani- patiën gezamenlijk. satie. Dat is waar in de techniek der nijver- ïoch ging de oorlog door en werden heid, waar de machinale ontwikkeling onze partijgenooten er in mede ge- itaeer en meer in nauw verband staat sleept. 'met de wetenschap op aile gebied, en Waarom ? Omdat zij nog. te zwak ■iet is ook waar voor den handel, die waren om den oorlog te beletten en bij- pi zoo uitgebreid wereldsch karakter gevolg ook om er zich aan te onttrek- Hteft genomen, dat de kennis van talen, ken. ■ffirdrijkskunde, financiën, enz., onmis- Dat ze zulks met overtuiging, met ^Baar zijn geworden. liefde en begeestering gedaan hebben, B De werkende klasse over 't algemeen wij willen het niet gelooven. B's grondig overtuigd dat zij geleerd Maar onze opinie is : dat het kapita- B-Eoet zijn. lisme den dag van heden in Duitschland I' Zij ondervindt zulks dagelijks in hare en een beetje overal niet alleen tôt het ■erganisatie en zelfs in haar werk. Het toppunt zijner macht geklommen is, Hii toch geen zeldzaamheid een werkman maar om die macht te behcuden ver- ■ (te hooren verklaren, met spijt en soms plicht is en dus ook bereid is tôt ailes, ■jffiet wroeging : i Hoe jammer dat ik in Onderdrukking, verovering van andere ■ dat geval, in dien' oogenblik niet meer volkeren blijken noodzakelijk voor het ligeleerd was, mijn toestand zou beter ge- behoud en de uitbreiding van het kapi-■jweest zijn, want die of die plaats stond talisme, het kostte wat het wil, nood ■ icpen voor mij. » breekt wet. ; En als natie gezien, is dat verschijn- Maar als dat waar is, als die gedach- ■jsel even waar. tengang, die spruit uit de stoffelijke Ij Indien de duitsche nijverhexd, den duit- toestanden overheerschend is, maar dan ■jschen handel zulke reuzenvlucht hebben wordt de invloed van gewoon onderwijs, ■ genomen in de laatste veertig jaren, dan hoogere wetenschap, zedeleer, gods- ■ jis zulks grootendeels te danken aan het dienst enz., zoo goed als nul. Het blijkt ■ verplichtend onderwijs, niet alleen voor dat het aldus is. ■wat de lagere school betreft, maar ook Wil dit nu zeggen dat wij van het ver- I voor wat aangaat de vakscholen van plichtend onderwijs moeten afzien, het ■ allen aard. als onnuttig en gevaarlijk moeten be- Het onderwijs breed en alzijdig op- schouwen?, ■ igevat is dus wel een stuk sociaal ge- Die kernel zal onze partij niet schie- ■ reedschap van-groote waarde. ten. f Wilt zulks zeggen dat het ailes is'? Al onze sprekers en schrijvers zullen Neen, er hangt veel af van het mid- uit de gebeurtenissen die zich nu onder Het drievoudig verbond Ds sszijdlstHid van ItallS De Duitsche tegenslagen — en zelfs de ttcderlaag die zich tha,ns klaarblijkelijk af-«ekent — zijn voornamelijk te v?ijten aan wee groote oorzaken : de heldhaftige weer-stand der Belgen aan den Duitschen in val, de onzijdigheid van Italië. ^u'ts_chland geeft zich rekenschap dat de «rklaring der onzijdigheid van Italie, van-ege dit land als eene wezenlijke vijande-Pe daad moest worden. Het is dus klaar, er na den oorlog geene spraak meer kan Am van « Drievoudig Verbond» (Duitsch-and t Oostenrijk en Italië), en dat Italië, e?r wel bewust van zijne handelwijze, zich an lietzelve heeft afgescheurd. Het einde van het Drievoudig Verbond 1®' voorzeker in de politieke kringen aller anden, grooten indruk maken. Het Ver-°nd werd immers vernieuwd, nog geene ®"eei jaren geleden, zes maanden v66r dat IVW dp vernieuwing gekomen was. .] > Duitschland werd zulks voorgesteld, '5 gevolg der onlusten in het Oosten. de oorlogsbedreigingen van Eusland te-«ei?over Oostenrijk. tiet ig niet zonder belang, te herinneren i ■ er welko omstandigheden het eerst© ver-" d? tusschen Duitsfhîajod «■> OostonrHk werd gesloten en openbaar gemaakt. Het was in 1888. Czaar Alexander III, van Eusland, zich te Berlijn bevindende, ontving er in gehoor den rijkskanselier, prins von Bismarck, dio zich bij den Russi-schen vorst deeriijk bekloeg, over den toon duor de ïlussische pers tegen over _ Duitschland gevoerd, en ook over de Eussische bui-tenlandsohe politiek. Alexander III antwoordde, dat hij er geenszins aan dacht Duitschland nan te vallen. Alsdan maakte de kanselier aan den czaar het Oostenrijksch-Duitsch verdrag bo-kend.Alexander III keerde naar Zjjne Staten terag, doch de Eussische pers veranderde getnszins Van houding Alsdan werd, den 8 fcbruari 1888, gelijk-tijdig te Weenen en te Berlijn, het Duitsch Oostenrijksch verdrag of verbond openbaar gemaakt, terv/ijl eveneens in Duitschland ecne wet werd gestemd, het leger der eerste lijn, op vredesvoet, met 500.000 man ver-meerderende.Naar de Duitsche beweringen, maakte dit grooten indruk op het Eussische volk. Een feit evenwel schijnt zeker. De kennis van het Duitsch-Oostenrijksch verdrag noopte den czaar Alexander toenaderingen tôt Frankrijk te maken en het transch-Eussisch bondgenootschap, minstens voor te bereiden. In 1912 was de toestand bijna dezelide als 1888. Door de vervroegde vernieuwing van het Oostenrijksch-Duitsch Verbond, terwijl DuitfwhlaTirl ook ziin lecer o» vredesvoet, ons oog ontrollen de groote en juiste socialistische gevolgtrekking maken en ze duidelijk explikeeren dat wij, als sociaal-demokraten, voor ailes en in ailes moeten streven naar de vrijmaking van den arbeid, 't is te zeggen naar 't gezamelijk bezit van het werkmateriaal in handen der voortbrengers, die zoowel geroepen zijn om htm eigen werk te be-sturen als de staatsbelangen op aile gebied. ÎJvert daarvoor, partijgenooten, en het verplichtend onderwijs in onze, handen zal goed en weldoende uitslagen geven, naarmate onze organisatie ver-sterkt en de wereld op eene andere ba-zis gevestigd wordt, 't is te zeggen dat de solidariteit der belangen in de plaats komt der tegenwoordige persoonlijke en ikzuchtige belangen. F. H. Europeesche Oorlog Waereghem geboitih^Hieeri! (Vau onzen eorrespoïKlcnt, met de tradi-tionerle vier dàgcn retard) Van dinsdag tôt woensdag waren er bot-siûgen tusschen Belgische en Duitsche patrouillen, in en rond ..aereghem. Don-derdag volgden de gebeurtenissen tusschen Vyve St-Eloi en Waereghem elkander on-afgebroken op, zoodat de inwoners voor erge onlusten vreesden. Opeens hoorde mon eene vliegmachiene door de Duitsche kanonnen bombardeeren en men zag heel klaar den rook der kanonnen. De Duitschers bezetten middelerwijl' de Groote Markt en erge gebeurtenissen werden voorzicn. In deze zware omstandigheden rekende men op den burgemeester : hij v.as niet te vinden. Een weinig later begon het bombardement. Het was alsof de rameente ging in-storten. Een zestiental kanonschoten werden gelost, die eenige huizen beschadig-den. In de Stormestraat werd een dak doorboord : de obus viel in de schuur een tiental meters verder. Omtrent 100 meters verder doorboorden de balletjes van een shrapnell goot, veiisters en deuren. Da groote bom vloog door twee kamera en viel naasfc dea bewoner van liet huis. Eenige meters veTder verd een fabriek getroffen. Geene slaohtoffers, slechts stoffelijke schade en veel schrik verspreid, en men was er van af. 's Anderenda-ags vroeg kwam de burgemeester van Vyve-St-Eloi zijn konfrater van Waereghem vinden om samen te on-derhandelen : niet te vinden ! Schepen Doutreligne stemd9 er in toe hem te ver-gezellen.De onderhandehng was ailes behalve ge-ruststellend : de officier verklaarde, dat, indien zij niet gekomen waren, men Waereghem zou platgeschoten hebben. Zij ga-ven geene bevestiging het niet te doen ; ze namen de onderhandejaars mede tôt in Ingelmunster, legden £en op de gekwet-sten goed t-e verzorgen, geene klokken te laten luiden, enz., enz., en dat ze dan zouden gezien hebben. Daarop werden de onderhandelaars los-gelaten.'s Anderendaags, toen er gesproken werd om een plakbrief uit te hangen ten einde eene belooning toe te kennen aan dengene die den verloren geloopen burgemeester terugvond, stapte onze burgerva-der na de eerste mis fier uit de kerk ! Of ds Waereghemenaars over zulk een burgemeester tevreden zijn, moet niet ge-zegd worden! 'î Nieow bombardement rai Dendermonde VÏÏLE VERLIEZEK" DEE DUITSGHEES NIEUWE EOOFTOCÎHTEH TUSSCHEN DE PUINHOOPEN (Wat twee onzer rédacteurs zag en en bijîuoonden) Gister door onzen briefwisselaar verwit-tigd dat door de Duitschers een nieuw bombardement van Dendermonde plaats had, besloten we seffens te gaan zien. Ditmaal hadden we naast vriend De Visch ook A. Verschraegen als gezclschap. Wij reden nu langs Wetteren, Schoonaer-de, Appels, opdat we ineens de verwoeste stad Dendermonde konden binnenrijden. Dichtbij Appels zegde men ons dat de Duitschers nog te Dendermonde waren en dat ze 's morgens de stad nogmaals gebom-bardeerd hadaen. Wij vernamen ook da-t de Duitschers hier 1 leelijk huis hadden ge'houden toen zij over een veertiental dagen er waren doorgetrok-ken. Naast roof en plundering, hebben ze twee mannen neergeschoten en een kind. Een aezer personen, een ketser, was gansch verkoold. Hij wilde uit een klein venster-ken kruipen toen de brute beesten zijne wo-ning hadden in brand gestoken. Men had dit bemerkt, schoot hem dood en, half uit het vensterken liggend werd hij zoo tôt asch verbrand. Men verzekerde ons ook dat op heden nog twee personen vermist worden die door de Duitschers werden medegenomen. Een tiental huizen werden door brand vernield. Wij reden dan verder, onderweg enkele personen ontmoetende die met pakken be-laden waren. Wij naderden nu de vernielde stadspoor-ten en verschansingen van Dendermonde. Een oud man deed hier dienst als «po-litie». Hij vroeg ons waar we heen wilden: — Ecns de stad gaan bezichtigen, anfc-woordden we. — Jongens, *'t is gevaarlijk ! Gister avond en heden is er gevochten geworden. Heden morgend werd de toren der kerk van het hospitaal getroffen, — de man wees ons de plaats aan —.en zij zullen straks misschien opnieuw herbeginnen. — Wij keeren straks terug ! — Spoed u dan, hoorden we den oudlen in eene tôt hiertoe ongekende evenredig-heid vergrootte, trachtte laatstgenoem.de mogendheid Eusland schrik aan te jagen. Dat ailes werd gedaan, zoogezegd om den vrede te bevarderen, doch wanneer men thans de feiten inziet, moet men wel zeggen, dat het eene Voorbereiding was tôt den oorlog, ten minste in het gedacht der Duitsche politiekers. Prins von Lôwenstein verklaarde in den Rijksdag, . dat Oostenrijk-Hongarie met recht en reden hulp van zijn bondgennot, Duitschland, mocht verwachten, telken-maal het door Eusland bedreigd of aange-valien werd. De redenaar voegde er'bij : «Zelfs al ware de aan val het gevolg van militaire maatregelen, door Oostenrijk genomen tegen Servie». Deze verklaring schijnt thans voor het minst zonderling ; immers men zou wel, zonder al te vermetel te heeten in zijn oor-deel, mogen verondèrstellen dat de vernieuwing van het Drievoudig Verbond gedaan werd in het vooruitzicht van het op-treden van Oostenrijk tegen Servie, en de daaropvolgende moéilijkheden met Eusland, en zelfs, dat, indien voorzegde voor-vallen zich niet biitijds voordeden, men bereid was in Duitschland een handje toe te steken, om de gebeurlijke u.itbarsting te vorhaasten of uit te lokken. Doch sprcken wij thans van Italie. lu het voorgaande, wordt gewag gemaakt van het Duitsch-Ooscenrijksch verdrag. Iin-mers dat verdrag alleen werd in 1888 openbaar gemaakt, alhoewel Italië, onder de richtiiitc...van__.CrisnL reeda van af 1883 in het Austro-Germaansch verbond was getre-den. Men moest aannemen dat de Italiaan-sche rege«ring, het drievoudig verbond bij-tredende, zich enkel verplichtte volgens de bewoordingen van paragraaf II van het verdrag, luiden de als volgt: « Indien een der verdragsluitende par-tijen door een andere mogendheid wordt aangevailen, verbindt zich de andere partij niet alleen van den aanvaller niet te steu-nen, maar zelfs'ten minste eene welwillen-de onzijdigheid tegenaver haren bondge-noot in acht te nemen. Indien evenwel in dergelijk geval, de aanvaller door Rusland wordt gesteund, hetzij werkdadig, hetzij op krijgskundige wijze, dan is het plicht, voor den bondgenoot, — zooals overigens door artikel 1 wordt bepaald — met al zijne militaire krachten, don aangsvallene bij te staan. » Eusland nu, heeft geenszïns Oostenrijk-Hongarie aangevailen. D krijgsverrichtin-gen door Eusland aan de Ôostenrijksche grcns gedaan, kunnen ook niet aanzien worden als voor doel hebbende eene mogendheid te steunen, die Duitschland of Oostenrijk-Hongarie heeft aangevailen. Italie steunt natuurlijk op deze onloo-chenbare. feiten, om zijne onzijdigheid te verrechtvaardigen. Duitschland kan op geenerlei manier den Oostenrijksch-Servischen oorlog tôt vooj.;dwendsel nemen, omi Italië van on-trouw aan het Drievoudig Verbpad te be-tich-ten. i Dendermondenaar ons nog naroepen, ter->| wijl we de « stad » binnenstapten. | Vreeselijk! Dieptreffend is de indruk dia men opdoet bij den eersten aanblik. Nieta dan puinhoopen, steengruis, verwrongeq ijzeren staven, soms nog half verhooldai blinden en deuren. Verders niets meer! Al* les is uitgebrand, ailes ailes ! 't Is alsof eena hevige aardbeving de stad getroffen heeftj en er één puinhoop heeft van gemaakt ! j Zoo is het allerwege, met uitzondering van enkele huizen. Deze aanblik stemdei ons nog treuriger door de kille temperan ■' tuur, de motregen die viel, de wind die feï, loeide. , Het was of dit ailes niets d'an fiooiî m* ,! vernieling meebrajcht, en onwillekeurigi rilden wij. ^ Wij doorstapten zoo de ganscho vroegerel' stad Dendermonde. Slechts nu en dan za,-> gen we een persoon die zich spoeddo ©m uit de poorten te komen ofwel om zich aan, den Dijk te laten overzetten. Het was ons moeilijk te zien in welka' straat we ons bevonden, daar bijna aile aan-», wijzingen van verdwenen waren. EEN GrB'CJWELÏJK ! Y1EHAAB; Op den Koornaard waar hat standbeeîd'j van Prudens Van Duyse staat, dat nog on-\ beschadigd bleef, bemerkten we nog drial hoopen smeulend vuur. Een reeds bejaard persoon, een timmer-1 mansransel op den rug, was aan woningettj dezer plaats, die niet door brand vernieldj waren aan 't werk. | Wij ondervroegen den man, zekere Gustf Coppieter, die ons zegde de stad nog niefcj verlaten te hebben, en zich gelastte met de' deuren der opengebroken woningen zoo goed mogelijk dicht te maken. Zoo vernamen wij van dezen persoon het volgende: «De Duitschers waren na het bombardement van woensdag avond terug in de stadi gekomen, na eene ernstige schermmutselir,g met de Belgische soidaten gehad te hebben..; Onze soidaten weerstonden hen moedig, doch' waren toch verplicht achteruit te trekken. ' Do Duitschers hadden vele dooden en ga-{ wonden. <t Wanneer de Belgische soidaten zich uib| de stad hadden weggetrokken, begonnen da Duitschers de nog enkele rechtstaande huizen open te breke'n en te plunderen. i «Op den hoek hier is een groot tapissiers-! magazijn, uit hetwelke zij de kostelijkste mfv-| trasen haalden en op de Plaats sleepten, ] evenzoo kostelijke tapijten. Daarnevens in] een groot bazar wierpen ze ailes onderste bo-j ven en roofden er aile kinderspeeltuigen. Hiermede maakten ze op den Koornaard ma-t ziek. Ook in andere huizen braken ze bin-/ nen en stolen er de wijnen ,Champagne, enz. »î De man noodigde ons uit eens een deze* woningen binnen to treden. i Zoo traden we de rijke woonst van mevr. ; wed. Vandersteene binnen. Hier hadden d®} Duitsche barbaren leelijk huis gehouden. ! Overal, op tafels rijk gestoffeerde stoelen, 5 enz., stonden half met Champagne en wijn t' gevulde glazen en flesschen, vuil gemaakt» j tellooren, enz. De kostbare meubelen warenj door elkander gegooid, de rijke zijden be--, hangsels en tapijten waren gansch bemod-1 derd. Op den koer hadden zij hunne paar-j den gestald. De woning was zoo van onder! tôt boven gansch doorwoeld geworden. Daarnevens staat de danszaal door M.Vaaj Eanst bewoond. Hier stonk het gelijk da-: pest van allerlei smeerlapperij die de Duife sche bedronken en verwilderde beesten el bedreven hadden. Ook eene massa matras-sen waren met bloed doordrenkt. De aanblik was afgrijselijk ! Stel u d« groote plaats voor, geachte lezers: zij is: bezaaid met honderden ledige flesschen/ Het artikel van het verdrag, hierbevenj vermeld, spredkt wel duidelijk van het ge-j val, dat de eene of de andere verdragslui-' tende mogendheid «zou aangevailen wor-' den», en geenzins van het geval dat die mogendheid zelf een naburig land «zou? aanvallen». In Duitschland wordt die zienswijze, ho®' klaar ook, natuurlijk niet aangenomen. Wanneer men" overigens bedenkt welk*' soort van « welwillende onzijdigheid i Duitschland van België verlangde, moet zulks geenszins verwonderen. Men heefb', klaarblijkelijk te doen met Heden van; kwade trouw. j Hoe dieper men de omstandigheden in; welke deze oorlog werd voorbereid en uiW brak, inziet, hoe meer men de overtuiging bekomt, dat Duitschland eene poging aanx wendt om gansch Westelijk Europa onde* zijne overheersching te krijgen. Willem II-wilde keizer worden van Europa. Dat werd! aa.i de soidaten, bij gebrek aan ernstige»! op te geven reden van den oorlog, voorge-j houden. De Duitsche diplomatie heeft aile midde-; len, van vlëierij tôt de bedreiging, aan-j gewend om Italië langs haren kant mede te" trekken, doch te vergeefs. Men had ongelijk te Berlijn, te vergetenî dat de beste diplomatie gelegen is in de' waarheidsliefde en de rechtzinnigheid. Da'i straf zal zijn de ondergang in weinige we-,j ken, van het machtigste keizerrijk der w reld 1 ' \

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.