Derde Jaargang, Nr 22. 1 Juni 1918. Prijs : 10 c»ntiemen. Derde Jaargang, Nr 22. — 1 /uni iqiS. DE EENDRACHT Prijs per Jaargang fr. 5.20 » » drie maanden » i.3o Postchekrekening Nr 86. Weekblad voor he Vlaamsche Volk Redaktie en Bureel ; Lange Nieuwstraat, 108, ANTWERPEN. GEESTELIJK VERZET In onzen eeuwenouden Vlaamscher strijd tellen wij vele en machtige vij anden. Ruw^ is onze strijd geweest er onze daadplegende Vlamingen zijn we de martelaars door ieder edel strevei gevergd. Zonneklaar is de waarheid ei de deugdeiijkheid van ons prineiep on steeds voorgekomen ; hardnekkig wa; . onze verdediging, het getal vijandér scherpte onzen mo?d. Soms toch scheen ons de strijd zoc naar, zoo vermetel, wanneer wij on tegenover geestelijke overheid bevonden Een vuile fransche poppen beschavim bevecliten, eene hateJijke anti-vlaamsch' politiek bekampen was ons een aange naam worstelen. Maar wanneer voor on stonden. zij die de leer van Christu: vcorhouden, en bekleed zijn met eer zwaar geestelijk gezag, dan vérmurwdi soms onze Vlaamsche taaiheid, voor die ons zoo vijandige geestelijke macht werden dikwijls Vlaamsche belangei geoflerd ! Indien wij den strijd voort zetten zonder de hoogere geestelijkheic dan was het met bloedend hart, voort gestuurd door den innigen drang vai ons Vlaamsch-katholiek streven, over tuigd dat onze hoogere geestelijke over heid ons door vooringenomenheid ei slechtbegiepen godsdienstbelangen vijan dig is. Bittér weinig heeft onze geestelijki b .•Trr+rc-ivt m ^ake Vlaamsche- bewegirrç I iewezen, maar veel gedreigd ! He eischen eener Vlaamsche Hoogeschoo werd door haàr als onnoodzakelijk be titeld. Waarom ? Was zulks schadelijl voor den godsdienst ? Niets daarvan Als rede van verzet zegt ze ons, da de 'Nederlandsche taal geen wereldtaa zijnde de wereldinvloed, welke een< Hoogeschool mogj verspreiden en onder gaan, een Vlaamsche Universiteit vooi haar kultuurtaak niet berekend is. Lode wi'jk De Raet heeft dat meesterlijk weer legd. Is dusdanige opvatting niet he recht op hoogere ontwikkeling var Denen, Zweden, Grieken, enz. betwisten 1s zulks niet loochnen, dat een werl wereldinvloed heeft, niet alleen omda het in eene wereldtaal géschreven is maar omdat de innerlijJce degelijkheic ervan de gansche wereld te nutte komt Hoe dan den vvereldvermaardheid vai , Ruusbroec, Pierson, Ibsen, Bjornson Mistral enz. uitgelegd '! Waarom werden met geestelijke stfaf t'en -bedreigd zij, die zich op eene ech Vlaamsche kiezerslijst lieten inschrijven Waarom werden met geestelijke straffei bedreigd zij, die hun stemrecht gaver .'ian d.ie daadplegende Vlamingen, in d< plaats van ze te gunnen aan onze al t( welgekende Vlaamsch-onverschillige ver tegenwoordigers ( Waarom ? Waarom da stelselmatig kleineeren der Vlaamschi taal in het vrije onderwijs ? Waaron die geheime vervolging tegen Vlaamschi katholieken en geestelijken ? Waarom Het Vlaamsche vraagstuk kan nooi naar de tôt nog toe geldende Belgischi opvattingèn opgelost worden. Noodzake Jijk moest het volledig involgen de; Vlaamsche belangen eene scheiding te weeg brengen. Twee rassen hebben nie dezelfde belangen, niet dézèlfde middelei tôt ontwikkeling en vergen dus eer zelfstandig bestuur. De bondstaat Belgii moest vroeg of laat de slotsom wezer van ons ijverën. Nu eens die Bondstaa gesticht welk zou, op godsdienstig gebied de toestand der twee staten zijn ? Vlaan dren, en 't is voor ons eene eer, zoi heelemaal katholiek zijn. Het katholi.k Wallonie zou heel waarschijnlijk vooi het socialist-Jiberaai Wallonie moeter onderdoen ! Daar is de knoop ! Vlaan deren moet blijven dienen om door zij 1: groot getal katholieke yertegénwoordiger; het bewind in België aan de katholieke partij te laten. i Moeten wij Katholieke Vlamingen on dusdanig doel te verwezenlijken al onz< ( rechten op Vlaamsch-gezonde ontwikkeling prijs geven? Neen ! Zulks war< Wallonie voor eenen min of mee: grooten tijd redden, maar hetzelfde lo als Wallonie zou ons natuurlijk late: te beurt vallen. De Fransche invloed zal hier in on Katholiek Vlaanderen, hetzelfde uitwerk sel hebben als bij onze buren. Met di Fransche beschaving, waaien ons ver pestende winden van atheïsme, anarchis me en zedeloosheid binnen, die hartei y 1 ' en geesten dooden. Ziet Wallonië Vergelijkt het getal plichtvervullend< christenen ? Het getal p'riesters, klooster lingen ! Voegt daarbij voor Vlaanderei den gapenden afgrond tusschen d' hoogere, rijke, ontwikkelde klassen ei de arme, ongeletterde menigte, afgronc door onze domme tweetaligheid gedol ven ; afgrond, die aan een vijand vri spel laat, om het volk in wat godsdiens j aangaat, te misleiden. De hoogere klas sen kunnen tôt het volk niet spreker en aile dwaalleer in volkstaal weerleggen W7ij geestelijken, in nauw verband me het volk, voelen zulks maar al te wel Moeten wij dan om die rede gewilli; onze rechten afstaan ? Ze'ker niet ! Da men in Wallonie eene meer nationale Waalsche beschaving verwekke. DatWal lonië, evera)? gansch Fra.ns.ch België Frankrijk niet meer slaafs volgt. Da I men in Wallonie en in Vlaanderen in de vrije gestichlen, minder beteekeni hechte aan de uitbuitende broodwinnings kultuur. Dat men in Wallonie een: echte. gezonde, door en door-godsdien stige, Waalsche bevveging stichte, zooal: in Vlaanderen, Bretagne, Provence, enz Omdat onze gebuur vergaat, moeter wij dan ook aangetast worden ? Zekei mag men steeds op onze hulp rekenen maar onze rechten prijsgeven en aar onze volkszelfst'indigheid verzaken, da' nooit, 1 i Daar ligt de reden van het verze des hoogere geestelijkheid. Ik zeg var de hoogere geestelijkheid, want priester: en kioosterlingen, die voor de vlaamsche | zaak gewerkt en geleden hebben, vor-/ men scharen ! j Ik neem aan dat ftet voor echt-katho-lieken en voor ons geestelijken, bittei is in dergelijke omstandigheden het goede te bewerken. Niets is zoo stricmènc wreed, zoo pijnlijk kwellend dan var onze overheid, ons door God aangewezen soms zoo bitter hoonend te worder beleedigd ! Geen « tand voor tand » ont-snapt onzen mond noch ons hart ! Altijc blijven wij de trouwste, de eerbiedigsU schapen ! De geschiedenis is daar, die ons menigmaal toont, dat de goeder soms de goeden vervolgen ! Was Fenelor het niet oneens met Bossuet, Louis Veuillot met M. Dupanloup ? Hopen wij en bidden wij dat de klare waarheidszori herders en schapen weldr: verlichtte en liunne harten van weder-zijdsche liefde ontsteke. In âfwachtinj wezen wij, aktivistische katholieken, d< eerbiedigste, de vurigste christenen er laat ons tevëns rotsvast op onze begin-selen staan. Den godsdienst schaadt on: streven niet, bevordert integendeel d« uitbreiding van het Rijk Gods op aar de Vooruit dan, de daad gepleegd, de bander losgerukt met al de macht om dooi onzen Vlaamschen leeuwenaard en on: vurig geloof geschenkcn, God en Vadei land ten goede ! Ailes voor Vlaandrcn ! Vlaandren voor Christus ! Broer. Stel het niet uit tôt morgen ah U vandaag nog kunt inschrijven oj « De Eendracht. » PASSiVISTISCHL ZELFKRITIEK 1 Als men in aktivi,'ische kringen ^egt dat VR1J BEI.GIl weer eens ugoed» vas, dan wordt dc.armedc gewoonlijk bedoeld dat in et- opstel van Van t Caujpelaer-t of Hos.e een passus voor-komt, die, uit de 'oorpchtige watte der begeleidende atr:-aktivistische ver-; klaj-ingen gewikke'.d, ^eer kranig Vlaamsch en dus ock aktivis lise h » klinken. f Wie steeds innig 'an de oprechte en weer bave Vlaamschge^indheid van Hoste i overtuigd bleef, kav, tel/cens in VRIJ ? BELGIF weer een kordate geloofsbe-3 lijdenis voor komt niet met blijde ver-ba\ing de eindelijkc bekeering van af-1 gedii'aalden gaan cmjuichen... En ik ; lees in VRIJ BELGIF. nog maar liefst 1 die opstellen — 7e ^ijn helaas een beetje 1 £eld\aam — die, fonder in pseudo-acti-vistisch vaarwater e vermeil en, begin-j selen voorstaan, een <iandpunt a an geven, t eischen stellen of een werking schetsen, die niet alleen d • politiek van het 1 VLAA MSCH BEI GISCH VERBOND maar ook het algemeen Vlaamscli be-t lang slechts bevorderen kunnen. I11 het nummer van Drijdag 24 Mei 5 1018 heeft Hoste een opstel geschreven, r w aar aan n>t werkalijk « iets gehad » hebben. Hoste oefent kritieli uit op de passiviteit van sommige passivisten. Indien unj 'niet aanSacht vragen pooi dit opstel, dan is het heusch niet om met \elfvoldaan leedvermaak te hooren hoe een hunner leidende geestesgenooten on~e politieke tegenslrevers wegens hunne dwa\e ontoereikendheid eens duchtig kapittelt. Want dat « Vrij België » ein-delijk de publikatie van dergelijke opstellen aandurft achten wij een tee-' ken van kraclit. Dat bewijst niet alleen hoe \'.j een veel klaarder in\icht in de Vlaamsche oorlogspolitiek gekregen hebben, maar ook dat de positieve werk-dadigheid van de niet-aktivisten op goed Vlaamsch gebied een flinke uitbreiding nain. Wij werden door heetgebakerde akti-visten nog wel eens voor defaitisten gescholden {en de ironie van het politieke leven heeft nu gewild datdit juist door de grootste verdedigers in Vlaanderen van de vaderlandsliefde van Caitlaux en den Bonnet Rouge geschieden moest) omdat wij op een paar verkeerdheden we\en in ons eigen midden. Maar als wij de 1 revolutionnairen, à la Don Quichotte, durven op de vingers tikken in het ' openbaar, bewijst dat cenvoudig dat daar een overgroot aantal verantwoor-delijke elementen moet tegenover staan voor wie aktivisme volstrekt niet 'n kaasratterij is. Indien persoonlijk be-1 lang algemeene drijfveer was, ouden wij natuurlijk met ons vuil linnen niet naar de openbare waschinriehting. De groote $wakheid van de niet-aktivisten lag hierin dat \ij enkel negatief werk konden verrichtten. Wordt die bekrom-pen houding thans vooi het eerst door de leiders openbaar gelaakt, dan lever en die het bewijs dat $ij çich door hun 1 positief Vlaamsche daden persoonlijk voldoende gedekt voelen om de achter-' blijvers eens op te schudden. De kritiek van Hoste is wel een heel \achtmoedige. Maar, al çou een aktivfst haar, en met recht, heel wat scherper geformuleerd hebben, aan de waarde ' van het artikel doet dit niets af. Hoste s polemiek met de akiivisten heeft ^ich steeds door een \eld\arrre gematigdheid onderseheiden die de historikus van het aktivisme later \eker »al weten te waardeeren. Onrechtyaardig is hij wel ' vaak geweest tegenover ons omdat hij 1 te veel aandacht aan de bokkespron-gen der extremisfen schonk en dan ging generàliseeren. Ter rechtvaardi-ging kan wel aangevuerd worden dat Vrij België er steeds van overtuigd scheen dat heel het Aktivisme konsekwent op een < Angliederung n-politiek uit-loopen moest en loyalistische opstellen enket maar %and in de oogen van de goê gemeente waren. Wij hopen dat de lektuur van de (. Eendracht » en de houding der Unionisten in den Raad van Vlaanderen hem eindelijk van het tegen-deel julien overtuigen. Wij kunnen slechts wenschen dat dit opstel van Hoste door de goede passivisten uit het belette gebied eens flink ïal overwogen worden. L. * * * Stellig heeft île regeering door haar onbegrip, haar dralen en haar treuzelen heel wat op haar kerfstuk, wanneer wij de vraag stellen : wie heeft aan den warboe) schuld en hoe wordt ailes op-gehelderd.Maar, langs Vlaamschen kant, werd daar ook niet bij herhaling heel wat bedreven, dat den stsmpel draagt van minderwaardig gedoe ? Wij weten allen, dat de Vlaamsche minderwaardigheid ook in dezen ge-weldigen tijd slechts het gevolg is van de politieke onkunde, waarin de Vlaamsche geslachten werden opgeleid tenge-volge van misstanden, die voor een oppervlakkigen beoordeelaar tôt i83o maar in feite" veel verder reikeu. Alleen Belgische toestanden konden een aktivisme ten gevolge hebben, dat op een r.00 treurige en soms op een zoo onbe-nullige wijze te keer gaat. Maar hebben de andere Vlamingen, die daartoe gelegenheid hadden, in voldoende mate getuigd ? Bestaat er reden om ingenomen le zijn met het Vlaamsche woord, zooals het vrij mocht tôt uiting komen ? Al de volkeren, die in oorlog zijn, hebben hun dichters, hun denkers, hun ekonomisten en hun staatslieden, die aan den gedachtenstrijd deelnemen. Wij bedoelen hier niet, dat onze Vlaamsche geleerden zich moeten in het gelid scharen zooals de Duitsche geleerden van « Es ist- nicht wahr :>. Het komt bij ons ook niet op elk Vlaamsch oorlogsvers tôt een meester-stuk te bestempelen ; aan zelfoverschat-ting lijden de Vlamingen maar al te veel, zooals elk volk, waarvan de beschaving niet volgroetd is. Maar dat neemt niet weg, dat wij met leedwezen v^tstellen, hoe velen, die buiten het bezette gebied verblijven en die iets te ïeggen hadden, blijven zwijgen. Sommigen, die een stap op het glib-berig aktivistisch pad hadden gezet, zwijgen, alsof het vanwege iemand die het verkeerd voorhad en het t ij dig in-zag, zelfs niet veel schooner ware voor | zijn Vlaamsche overtuiging op te komen dan vanwege hen, die zooals de mede-werkers van dit weekblad, maar steedjj». langs gebaande wegen gingen. Andere Vlamingen durven te nauwer-nood het woord Vlaanderen neerschrij-ven, en zouden het zelts hebben over « Belgischen » meester Rubens en meer dergelij'ken onzin ; zoo angstvallig is hun optreden. Laat het ons maar bekennen, ten-gevolge van al die samenloopende om-standigî eden, is het op Vlaamsch gebied meestal « armoe troel ». Vlaamschgezinde overtuigden bij de vleet en door het onrecht 'gestaald, maar weinig hooger ontwikkelden, die de begrippen helpen ophelderen en die overtuiging trachten te brengen tôt in de zwaar omstormde haven van het recht. Wij, Vlamingen, moeten ook thans zonder schroom, het boek opslaan eener onvervalschte geschiedenis, waarin wij Vlaanderen leeren kennen als een een-talig VJaamsch gewest en Brussel als de oude Vlaamsche stad, waar hertog Jan zijn Vlaamsclie verzen dichtte. ' Wij,Vlamingen, moeten duidelijk laten hooren, wat wij verwachten inzake bui-tenlandsch beleid, opdat dit beleid ook in eenklank blijve met onze duurzame Vlaamsche belangen. Wij, Vlamingen, moeten duidelijk weten wat onze ekonomische belangen meebrengen en niets laten gebeuren buiten ons om. Wij, Vlamingen, moeten hooghouden tegenover de wereld den roem van onze Vlaamsche kunst, die wij onder geen Belgische etiketten laten verwelken. Wij moeten Vlaanderens zedelijken groei betrachten ; wij moeten getuigen en nog maar getuigen ! Wanneer wdj op elk gebied ons le-vensrecht niet laten gelden, dan zijn het geen staatslieden, die als door een wondere intuïtie gedreven zullen worden om het op te delven. Wij moeten hen voortstuwen op de baan, die leid naar de verwerkelijking van onze idea-len in een vrij land. Wie daartoe bijdragen kan, kome dan ook aan zijn plicht niet te kort. Wij helpen de onafhankelijkheid van het vaderlandsch grondgebied waarborgen, doordien wij op voorhand vreemde in-mengingen van waar ook uitsluitSiT, en wij dienen Vlaanderen in deze dagen van hoogen nood met het vroom ge-moed eener onwankelbare overtuiging. Ja, 't zal wel gaan, indien Vlaanderen deze ure genoeg mannen telt, dichters, denkers. fociologen. volksvertegenwoor-digers die Vlaanderen willen dienen met hoogen burgerzin en uit de op-laaiende gevoelens, waardoor de Vlaamsche rgedachte gedragen wordt, de slotsom weten te halen en op te dringen eener praktische en nuchtere verwerkelijking.J. HOSTE, Jr. Iutellektueele Krachtem « Fr ^al eens aan de bestaandc woi ste-ling een einde komen. Mocht Nederland het geluk hebben, daar buiten te blijven, dan %al het het groote voordeel hebben van een intakt gebleven volk. Dit sluit in \ich, dat wij danparaat moeter: ^ijn. Het klinkt materialistisch, indien men hierbij op de stoffelijke dingen let. Het laat \iclt echter voor^ien, dat voor ons nu den vredè niet een tijd £al aanbreken waarin lut beroep hetwelk de staat doet op de burgers, sterk ^al verminderen. De koopkracht van het geld en de levens-stundaard julien lager blijven dan "ij vroeger waren. Willen wij niet aïs een vcrarmde staan, dan moet onçe econo-mische weerkracht groot çijn. Staat en volk julien krachtig moeten ^ijn en het is nu maar de vraag, welke de beste wegen ^ijn om dit doel te bsreiken. Op aile gebied moeten wij 7orgen dat wij niet worden weggedrukt tusschen de naties van Europa, die \ich 700 snel mogelijk julien trachten le herstellen. Geen volk kan flink \ijn, fonder de jioodige ontwikkeling. Wij julien dus niet alleen on~e belastingen moeten be-talen en 7orgen dat de bodetn voldoende opbrengst geeft, maar wij julien ook moeten arbeiden, goed onderlegd moeten \ijn. De noodige voorbereiding \al uit on\e instituten tôt ons volk moeten komen; de staat \orge, dat er ruimte is voor ontplooiing en ontwikkeling, voor het vormen van een 7elfstandigen geest. Het is meer waard samen iets te weten, dan te krakeelen over de een of andere leu^e. :> Aldus P of. Dr. Fcrdmans in een lues-

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.