2 - ~i ;Van de verzameling blz. 1120) 1915) derhalve absoluut. De barbaarsch-heid en de wreedheid der vijanden geven u niet het recht om weerwraakmiddelen van denzelfden aard toe te passen. Zedenleer en» menschelijkheid verklaren, dat er sommige dingen zijn, die men zelfs onder uitdaging niet bedrijven mag. Zulke daden brengen eene zedelijke verlaging xnede. Het is dan 00k heelemaal niet waar, dat "ailes in den oorlog geoorloofd is." De Duitschers verlagen zich tôt barberen door hunne luchtaanvallen, welke recht-streeksche moorderijen zijn, en derhalve in-druischen tegen de internationale zedelijk-heid. Uit loutere weerwraak zou het den Engelschen ongeoorloofd zijn dezelfde moordtochten te ondernemen. Zij hebben het dan 00k nog niet gedaan ; dat is niet "our "way " zeggen ze. Er zijn nochtans zeer ernstige en degelijke katholieke godge-leerden, die beweren dat men de zaak eenigszins anders kan opvatten. Die Engelsche aanvallen, beweren ze, zouden geene weerwraakmiddefen zijn in den eigenlijken zin van 't woord, doch enkel afweermiddelen, die gebruikt worden om het leven van on-schuldige wezens in Engeland te redden. Het geldt hier eene ware zelfverdediging. Indien derhalve een katholiek soldaat door zijne overheid met zulk een tocht belast werd, zou het hem toegelaten zijn, zonder ge-wetensbezwaar, dezen te ondernemen. . r* Het Stammenvraagstuk in den Belgischen Staat. 1— DE VERVLAAMSCHING DER HOOGE-SCHOOL DOOR DE DUITSCHERS. De Vlaamsche pers in het buitenland ver- schijnend is het eens om de manifesten, die wij in Nr. I (22 September), vermeldden, en waarvan wij het tweede in ons vorig nummer onder "Documenta" meedeelden, een spijtig feit te heeten. Gelijk T. Hoste schreef in "Vrij België " : WIT WILLEN GEENE DUITSCHE IN-MENGING AL GELDE HET OOK HET HERSTEL VAN ONS ONBETWISTBAAR RECHT ("De Stem," 22 Sept.). WIJ YER-WA.CHTEN VAN EIGEN BESTUUR DE OPLOSSING VAN HET VRAAGSTUK. In denzelfdei zin uitten zich " Ons Vlaan-deren," " Belgische Standaard," " Ons Vader-land." Tusschen deze en daarbij "Vrij België " en de " Stem uit België " is er niet het minste verschil van meening omtrent de Gent-sche zaak. Degenen die voor "De Stem" een meeningsverschil meenen bespeurd te hebben, door het verschijnen van een der manifesten in hare serie "Documenta" we-jfen door deze regelen gerustgesteld. 2—DE MANŒUVRE: NIEUWE HOOGE-SCHOOL TE ANTWERPEN. Het artikel van "Het Vaderland " (13 September) omtrent nieuwe hoogeschool te Ant-werpen, door ons afgekeurd ("De Stem," nr. 1, 22 Sept.), ondervond volgende bejegening in de Vlaamsche pers. " De Belgische Standaard," 23 September : "Dus g een Duitsch-Vlaamsche hoogeschool ; maar evenmin een Belgisch-VIaam-sche universiteit die buiten Gent zou tôt stand komen. "De XXe 'Siècle' heeft in 'Het Vaderland' een bijdrage doen plaatsen door zijn zegsman L. v. G. over een Vlaamsche hoogeschool te Antwerpen en beroept zich dan o zoo onschuldig !, 's anderendaags op het artikel 'in een vlaamsch dagblad ' versche-nen ! "Wij wijzen dat voorstel van de hand. " De Vlaamsche hoogeschool-commissie verzette zich tegen een 'nieuwe' universiteit o. a. om deze redenen : ons klein België beschikt over een te .geringe leerlingen- en leeraarskorps om vijf hoogescholen te voeden, de staat heeft geen geldmiddelen te over om zulke overbodige onkosten te dekken ; wij kunnen als Belgen slechts onze rechten doen gelden bij staatshoogescholen ; welnu er bestaan twee staatshoogescholen : eene te Gent en eene.te Luik, beide zijn Fransch. Wij vragen gelijkheid. Wil men ons een Vlaamsche universiteit toestaan te Antwerpen dans is er nog geen gelijkheid, want dan is de verhouding in plaats van 2 tegen o, 2 tegen 1. "Wij vragen gelijkheid en derhalve ver-vlaamsching van een der beide staats-univer- ■ siteiten en bepaaldelijk voor deze te Gent." " Ons Vlaanderen," 24 September : "In zekere pers werden enkele Vlamingen van germanofilie beschuldigd, en het liedje van de dagelijksche verdachtmakingen herbe-gon.i Het systeem was eenvoudig ; iederen dagrwerd een vlaming aan den kaak gesteld, om te doen gelooven dat de vlamingen met de duitschers heulden. Eene schikkelijke verant-woordelijkheid wegt op die pers ; zij die nu altijd rekening eischen, zullen wel eens rekening moeten geven. "Wij zwegen. "Dees week nochtans. werden ter onzer tennis gebracht feiten en gedachtenuitingen, die de toekomst van ons ras te zeer aanbe-langen opdat wij langer zouden mogen zwijgen. . "Een blad, een 'vlaamsch' blad, gaf in twee artikels, de meening te kennen dat de Vlaamsche Hoogeschool, niet te ' Gent,' maar te 'Antwerpen,' moest opgericht worden. Wij kunnen ons het doel dezer artikels niet uit-leggen. De Vlamingen vroegen steeds, en JONGENS! Gebruikt de Sluitzegels ter verzedelijking van ons léger op uwe briefomslagen. Op aanvraag te bekomen, bij A. Delbaere, College, Veurne. vragen nog, de vervlaamsching der ' Gent-sche' Hoogeschool. WaaTom nu, in vollen oorlog, komen spreken van eene nieuwe Hoogeschool te 'Antwerpen' te stichten?. Wij willen geerne gelooven dat het niet is om de vlamingen op een dwaalspoor te brengen, nog veel min om oneenigheid in hun midden te stichten ; maar, wat willen dan wel die artikels beduiden? "Wij houden er aan de waarheid in hare eere te herstellen : De Vlamingen vragen de vervlaamsching der ' Gentsche ' Hooge, school." " Ons Vaderland," 24 September, protes-teert tegen de verdachtmaking van " aile " onderteekenaars van het manifest voor de onmiddelijke vervlaams'ching van Gent : "We betreuren het, in dit manifest, waar-rond door zekere hysterische pers- zooveel beslag wordt gemaakt, enkele namen van hooggeschatte Vlamingen te ontmoeten. Wij meenen dat hun handeling ongelegen komt. Wij verdenken geenszins hun inzicht. Enkel over de wegen zijn wij 't niet eens. Zoowel als wij en beter misschien dan sommige van hun belagers, hebben ze voorzeker het goed van hun volk en bijgevolg dat van hun vaderland voor doel. "Wij teekenen dan 00k uit al onze kracht verzet aan tegen de schandelijke benamin-gen, die aan de onderteekenaars worden gegeven door sommige bladen waarvan wij het uithangbord, maar 00k de kramers en de kraamwaren kennen, en vinden het verkeerd, onvaderlandsch van wege die bladen zoo maar over verraad, over dadelijke bestraffing te raaskallen, op gevaar af de gemoederen nog meer te verbitteren. "Voor de Belgen langs dezen kant van de slaglijn is 't onmogelijk een juiste kennis te hebben van de feiten en een volledig begrip van de geestestoestanden in het bezette gebied. Onthouden we ons van aile licht-vaardig oordeel ! "De verschillende incidenten die zich, het eene na het andere- voordoen, moesten nochtans de oogen openen aan de meest verblin-den onzer gezaghebbende klas. Ze leefden en ze leven nog grootendeels buiten onzen gedachtenkring. Daarom 00k weten ze niet wat er omgaat in den geest der Vlamingen en wat al opgekropte wrok verborgen ligt in hun hart. Al wat nu gebeurt kon door doorgrij-pende maatregelen voorkomen worden. " Vrij België," 29 September : "Wie het werk der Vlaamsche hoogeschool-kommissie kent, wie de jaren studie héeft meegemaakt, welke het rapport-de Raet zijn voorafgegaan, wie aan de heerlijke beweging deelnam, welke van de Noordzee tôt in de Kempen, van toren tôt toren de lclokken der verrijzenis deed galmen tôt een machtigen beiaard van recht en volkswil, wie zich dat ailes gedenkt, en dan in een oorlog onder schitterende rechtsleuzen gevoerd een kerel uit dat volk ontmoet, die het heeft over een hoogeschool... te Antwerpen, die voelt naar zijn lippen een enkel woord opwellen : volks-verrader."Ik weet niet of de ongekende, die Léo van Goethem teekent, zich rekenschap geeft van de roi, welke men hem in 'Het Vaderland ' van Parijs -doet spelen. "Ik weet niet of hij al dan niet met een ge-voel van schaamte zich door de Fransch-Bel-gische Pers een gezag ziet toekennen, dat hem niemand ooit heeft gegund, daar men voor den oorlog zijn naam niet eens kende. "Ik denk zelfs niet, dat hij tôt de Vlaamsche beweging behoort, want dan zou hij weten waarom hat Vlaamsche volk uit-sluitend met de vervlaamsching van de Gentsche hoogeschool kan vrkde hebben. "Maar wat ik getuigen wil, is, dat hij een slechten dienst bewijst, indien hij in sommige kringen de meening kon doen post vatten, dat wij ons met een hoogeschool te Antwerpen gaan laten afschepen. "Een dergelijke oplossing is uitsluitend verdedigd geworden in vredestijd door de knechten der anti-Vlaamsche voogden ; in oorlogstijd, gegeven al wat er gekonkeld wordt, zou zij niets anders zijn dan een uitdaging." De tijd der halve oplossingen, heeren, die het weten moet en het nog niet weten zoudt, is voorbij. Het Vlaamsche volk is mondig geworden ondanks U en waar het moet tegen U. Wilt gij het uittarten in vollen oorlogstijd, het staat U vrij, maar dan zult gij er 00k de gevolgen van dragen tegenover het Vaderland." Zoo verwezenlijkt zich wat wij in ons nummer van 22 September, 1916, voor-spelden : geen dwazer manœuvre kon er ge-beuren voor wie de toestanden kent, dan van een nieuwe hoogeschool te komen spreken. o — Vluchtelingen-gevaren. (Zie "De Stem," Nr. 2.) Zedelijke gevaren. Wederom hier zal ik mijn gedacht over 't Engelsch leven niet voluit schrijven. Ik zie er veel goeds in en veel lakenswaardigs. Als een katholiek—en steunende op de onder-vinding—kan ik niet veel betrouwen hebben in het privaat zedelijk leven van een volk, wien de godsdienst en de ware godsdienst vooral, met de bovennatuurlijke hulpmidde-len der sakramenten geen dam opwerpt tegen de zinnelijkheid, elken mensch ingeboren, en door den businessgeest uitgebaat. Dat het openbaar zedelijk leven veel reiner is, en de les spelt aan het vasteland, geef ik graag toe, en dat dankt het Engelsch-Saksisch ras aan zijn gevoel van zelfeerbied, aan zijn vaste natuurdeugden, en aan zijn behoudens-gezind puritanisme, ofschoon we toch 00k niet blind kunnen zijn voor heel wat opper-vlakkigheid, kwakzalverij en overgevoelerig-heid.Ik betreur het ten hoogste dat zooveel ouders—met hun heele familie—van den Engelschen cinéma—ten minste een tijd lang— hun tweede huis hebben gemaakt. Zeker en vast de cinéma kan—toch niet van een ge-zondheidsstandpunt—leerrijk zijn en aange-naam. Maar is dat zoo? Is de moderne cinéma, de theater, en de hippodroom, niet veel meer een tooneel, van vrije liefdespel, waar ailes—sentimenteel—wordt goed gemaakt en zoogezegd verzedelijkt door een sparke toewijding en vergevingsgezindheid. En denken de ouders hoe die vrije liefde-spelen gevaarlijk naspelen, in 't zoo ontvan-kelijk en teeder kindergemoed, hoe al dat vrije liefde, lekken en kussen, het kind doen nadenken en gelooven, onnoozel, dat dit al wel en goed is en dat dit de wereld is? We kunnen wel 'n keer lachen als we kleine kin-deren, argeloos, hooren spreken over "sweet-hearts and company," maar de kinders , groeien op en sweetheart-gedachten and Company groeien meê in de kinders. Wat dan gezegd over de Engelsche liefdestraat, en den indruk, die ze maken moet op grooterwordende jongens en meisjes? en 't feit dat ieder "boy" moet "his girl " hebben? In Vlaanderen bestond 't familieleven en elke eerbare vader hield zijn kinders af van de straat. Hier giet men de kinders uit op de straat. Niet het slecht huis, niet de London clubs, zijn 't gevaar voor de Belgische vluchtelingen, maar de liefdestraat. Wat men er 00k van zegge, de oorlog is in opzicht van zedelijkheid een ramp en men moge komen aandraven met woorden als karakter, ridderlijkheid en andere meer, die de militaire opvoeding aanleert, de feiten bewijzen dat het militarism in zedelijk opzicht 00k een volkskwaal is. Loopt de vrou-wenwereld niet verslingerd op khaki, honge-rig en dorstig naar een glimlach en een kus van Tommy? Dat "Tommy" kwistig glim-lachjes en kusjes uitdeelt voor cigaretten-geschenkjes, dat is fijn gespeeld, maar is dat al? Verstaat me wel, ik ben geen domper noch geen puritein. Ik -geloof in de opvoeding van de liefde en de voorlichting van het leven, maar 't moet gedaan worden. met gezag, kieschheid en te gepastêr uur, en niet door de straatwereld. Heel veel Belgische meisjes en jongens zijn op die liefdestraat verdoold geraakt—ten minste vroeger—als nog de héldhaftigheid glansde, in 't 00g van den Engelschman—op elk Belgisch aange-zicht—maar, ik stel de vraag : Is het karakter van den Engelschman wel zoo overeen-komend met het Belgisch karakter dat we zulke huwelijken zouden moeten toejuichen, bijzonderlijk wanneer we beschouwen dat het huwelijk onontbindbaar is, en dat de bliùde liefde vùor het huwelijk, wordt ontblind na het huwelijk? Antwoorde wie weet. Weêrom anderzijds, doet het onze kinderen deugd al die Engelsche pruts-, prent- en raad-selblaadjes te doorsnuisteren op zoek naar het geheimzinnige, en waar staat het geschre-ven dat men nu al de "romanpifle" lezen mag der "public libraries" en de Zolaboe-ken—doorgaans het eeuigste Fransch letter-kundig werk dat men er aantreft...ofschoon Frankrijk—het moderne Frankrijk niet het minst—rprachtig zedelijk letterkundig werk ■heeft? ' Private lessen van taal of muziek-—visites en thees—zelf zijn niet van aile gevaar ont-bloot, ofschoon ik graag hulde breng aan het selfrespect der Engelsche j-ufvrouw, bijzonderlijk van hooger stand. En met gansch de "business" van "marraines" voor onze sol-daten, ben ik niet fel ingenomen, eerst en vooral uit vaderlandsche fierheid, die zich schrap zet tegen die vernederende bedelarij. Ik vraag mij af, waarom elke familie in den vreemde, zoo 't moet met de hulp onzer gast-heeren, niet zelf had kunnen 't meterschap aannemen van een Belgische soldaat? 't Zou zulk een prachtdaad geweest zijn van opoffe-ring, vaderlandsliefde en volkseenheid. 't Is altijd hetzelfde beginsel : wij Belgen strijden voor onze onafhankelijkheid, laat ons dus onafhankelijk zijn. Sprekende over de zedelijke gevaren, zegde ik geen woord dat ik niet zou kunnen verant-woorden, met wat de Engelsche blade^i zelf gedurig schrijven over het zedelijkheidsvraag-stuk in Engeland. Volledigheidshalve zouden we nog moeten spreken over de ma^t-schappelijke gevaren. Daartoe echter zou vereischt zijn een volledige uiteenzetting van Engelands maatschappelijk en staatkundig stelsel. Ten andere de maatschappelijke gevaren voor de Belgische vluchtelingen zijn niet zoo dringend noch zoo algemeen, -watit ik heb me laten gezeggen dat de Belgen na hunne ondervinding eenparig herhalen : Noord-Oost, Zuid-West, t'Huis best. Om dat een keer goed te weten en te beken. nen hadden de Belgen een oorlog noodig, helaas ! en een verblijf in den vreemde. Anders zouden zij het nooit hebben geloofd. Wat kon er wel goed zijn in klein België's Nazareth? Pater l. j. Callewaert, O.P. o De Belgische Socialisten en de V redesvoorwaarden. In de "New York Times" van 6 Augusti behandelde de Amerikaansche socialist Morris Hillquit de vraag: "Hebben bij 't eindi-gen van dezen oorlog de overwinnaars dt betaling eener schadeloosstelling op te leggen aan de overwonnenen? " ; hij ïneende van neen. Ten voordeele zijner thesis riep hij de meening in van minister Vandervelde, voorzittei van het Socialistisch Internationaal Bureel M. Vandervelde heeft nu geantwoord aan der "New York Times." Hij onderscheidt tusschen strafgelden (in demnités "punitives") die hij afkeurt ei herstellingsgelden (indemnités "réparatrices" die hij opeischt. Tegen dezen laatste, meen hij, hteeft de conferentie der onzijdige so cialisten in Den Haag zich niet uitgesproken "Wanneer ik sprak van België te 'herstellen ' dan verstond ik daardoor en moest ik c}aardoor verstaan, het land stellen in zulken toestand als het zou geweest zijn indien de Duitschers, die onze onzijdigheid waarborg-den, die onzijdigheid hadden geëerbiedigd. "Welnu, zou het zoo zijn en zou de recht-vaardigheid voldaan zijn indien, bij het einde van den twist, de overweldigers van het gxondgebied, zich mochten terugtrekken, een-voudiglijk, met de oorlogseer, latende achter hen, vernieling en puinen, werkhuizen zonder machienen, noch grondstoffen, twintig dui-zend verwoeste huizen, de publieke schuld met twee milliarden vermeerderd, Dinant verwoest, Visé en Dendermonde verbrand, de Hoogeschool van Leuven vernietigd, de kerken en monumenten van Vlaanderen tôt puin geslagen. "Neen, dat ware te gemakkelijk... "Hillquit vreest dat met schaêvergoeding te eischen aan de schuldigen, men nieuwe oorlogen voorbereidt. " Ik ben voor mijn paart van het juist tegenovergestelde gedacht. " Niets ware gevaarlijker voor den komen-den vrede dan te zien vastellen voor het aan-schijn der wereld, dat gouvernementen zonder geweten, ailes doen mogen : stelen, branden, plunderen, vernielen ten schade van vrede-lievende naburen, zonder zich bloot te stellen aan het moeten vergoeden van de schade, zonder eenig ander gevaar te loopen, bij neer-laag, van te moeten achterlaten wat ze niet vernield hadden. "Ik ben socialist gelijk Hillquit. "Ik wensch gelijk hij dat er, na dezen oorlog, er geene verdrukte nationaliteiten meer zijn zouden in Europa, 'noch van de eene zijde, noch van de andere.' "Ik ben evenzeer als hij zelf vijandig aan een systeem van straffende schaêvergoedin-gen, die dit droombeeldig doeleinde zouden hebben de overwonnen volkeren uit te putten ten voordeele der overwinnaars. "Maar ik heb het nooit opgçgeven, recht-vaardigheid te vragen voor het gemartelde België." -— r\ Persverantwoordelijkheid. Kenschetsend voor de oorlogsmentaliteit, is de almacht die de pers zichzelve toewaan-de ; aan groot en klein werd, naar haar alleen-zaligmakend goeddunken, naam of blaam toe-gekend. Zoo meende de Pers,... maar zij doolde. In het nummer van Donderdag, 28 September 1916, van "Ons Vaderland," orgaan van S.K.V.B., vinden we volgend opstel, dezelfde toestanden gispend, en waar we ten voile meê instemmen. LICHTVAARDIG OORDEEL. De oorlog heeft het Belgisch volk in 'n eigenaardigen toestand gesteld. In eenzelfd-e land moet gansch de bevolking onderling in voeling blijven, moeten de publieke gedach-ten en handelwijzen door de algemeenheid gekend zijn, opdat eensgezindheid en eenheid mogelijk wezen. Nu echter is het overgroot gedeelte van onze bevolking in 't bezette land ; de weerbare jongelingen en mannen zijn in 't leger; in den vreemde 'n groot aan-tal vluchtelingen. De veschillende deelen onzer bevolking hebben slechts zeer onvolledige betrekkingen met elkander. Over den juisten geestestoe-stand in 't bezette land weten wij hier maar zeer weinig, vooral voor bepaalde punten. Sommige journalisten beweren wel dat de Belgische bevolking ginder zus en zoo denkt —of ten. minsten moet denken, doch of het feitelijk zoo is, weten zij over 't algemeen zelf niet. In 't leger of op de achterlinie is 't moeilijk een uitspraak te doen over handelwijzen en geschillen in Engeland of Hol-land. Dit geldt nog veel meer voor het bezette België. En toch ziet men dan gazet-schrijvers onbewimpeld 'n oordeel vellen over toestanden en personen waarvan zij enkel weten van " hooren zeggen," of die ze betrouwen door den bril van hun eigen opvattingen en vooroordeelen. Objectief zijn is hun on-verschillig ; zich in den toestand van ande-ren stellen en trachten andermans meening te vatten, dat kennen ze niet. Waar de moei-lijheid der betrekkingen met den vreemde of 't bezette land ieder verstandig mensch moest aansporen tôt voorzichtigheid, si aan ze er maar op los. Of hunne lichtvaardige beoor-deelingen anderen verbitteren, of misverstand en tweedracht zaaien, of de eenheid van 't land schade doen, daar bekomme.ren zij zich niet om. Zij zijn aangesteld—of liever zij stellen zich aan als de scheidsrechters, van aile mogelijke geschillen ; zij zijn de hooge beoordeelde rechters die ailes juist zien, in ailes den juisten toon aangeven en de gedach-ten van andere personen beter kennen dan die personen zelf. Zij zijn de wrekers van het recht, de authentieke verdedigers der vaderlandsliefde, van wier meening niemand mag afwijken of hij wordt als "boche" ver-ketterd. 't Is te zien, wat den vijand 't meest . van dienste is : de door hen veroordeelde handelwijzen, of hun eigen lichtvaardig schel-den en bedreigen. Laat ons bedenken dat er tegenwoordig geen grootere beleediging bestaat voor 'n Belg dan als verrader te worden uitgemaakt ; laat ons bedenken dat volgens den ouden Cate-chismus lichtvaardig oordeel als een zonde werd aanzien ; laat ons bedenken dat het zeer onvoorzichtig en onverstandig is een oordeel te willen vellen, en vooral in 'n dagblad rond te bazuinen, over zaken die gebeu-ren verre van ons, en waarover wij zeer onvol-doende ingelicht zijn ; -laat ons bedenken dat i het belang der nationale eenheid vergt dat I misverstand en verbittering zooveel mogelijk t worde voorkomen, en dat men nooit zonder volstrekte zekerheid de nationale trouw van wien 00k mag verdenken.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.