J0e Stem uft jBelgte. Bureei j 21, RUSSELL SQUARE LONDON, WX. Téléphoné: Muséum 2 6 7. Abonnement ; 2sh. voo> 3 maanden. Subscription . 2sh. for 3 months. Voor de Vereenigde Staten : 50 cts. Voor Holland : 1 fl. Voor Frankrijk : 2.50 fr„ Voor de soldaten : lsh. of 1.50 fr. 3de Jaargang, Nr. 32. (B1z. 1427-1438.) Oplage: 10,800. VRIJDAG, APRIL 27, 1917. Registered at G.P.O. as a NewspapeT. 12 blz. I J!^d. «■■■MUiani» — I j il 'imi.nMwaa De Oorlog en de Vlaamsche Volkskracht.(l) Sociale volkskracht. Het vraagstuk doet zich voor als volgt : Hoe zullen wij de Vlaamsche volkskracht heropbouwen, in 't licht van ailes wat de oorlog ons leetrde o£ ontleerde, met andere woorden, hoe zullen. wij op " verslandelijK', zedalijk, sociaal en godsdiienstig gebied," oins volk opvoeden o-m het al de rijkdommen vain zijn wezen te leeren ontginnen, om al zijn mogelijbheden tôt werkelijkheid te maken, ten eiude het eené ee-eplaats te laten inraemein in de besch.ràifd'e v 'J.J. • deze oorlogs-ai.liommvi.rg & : » iiientg opzicht gewijzigd? In een eerste bijdtrage had iik het over " verstandelijke " volkskracht welke moett aangeworven en ontwikkeld worden door eigen onderwijs, met de moedertaal als voer-taal, volledig en stelselmatig aangepast aan de Vlaamsche toestanden. Vervolgens moet die verstandelijke volkskracht zich openbairein naar buiten, in d-en vreemde, op elk gebied van wetenschap en nijverheid. En binnen den lande moeten drukpers, dagbladwezen. letterkunde en staatkunde dermate ingericht zijn dat zij het volk door de waarheid opvoe-den voor de waarheid. In een tweede bijdrage had ik het over "zedelijke" volkskracht welke moet aangeworven en ontwikkeld worden door de opvoeding der ware en gezonde vaderlandsliefde, door de opvoeding der eigendommelijke be-leefdheid, door de opvoeding der eendracht, door de opvoeding der zuiverheid voor htet leven, en voor de moderne wereld. Thams hebben wij het over "sociale" of maatschappelijke volkskracht. Door sociale volksikracht beduiden wij de kracht die uit-gaat van een degelijke inrichting, verstand-houding, en wisselwerking der verschilletide klassen en sitanden der maatschappîj, zoodat elk een gepast voortbrengend en winistopstirij-kend aandeel hebbe m de geestelij'ke en stoffelijke schatten der maatschappij, zoodat niemand leven moete in onverdiende ellende, zoodat voor elk besta een zekere maat van stoffeliike welvaart welke vereischt wordt to-t beoefenmg van deugd en wetenschap. Door sociale volkskracht beduid ik diensvolgens 00k de degelijke inricht:ng, uitbreiding en verdeeldng van 's l?nds welvaartsbro'nnen, 't zij door persoonlijk inritiatief, 't zij door St.icNstean aan het r.TooaSijlt initiatief, 't zij door den Staat zelf, daar waar het per-sootilqk initiatief ontbreekt. De Staat immers is gemaakt voor de welvaart van het volk, als enkelingen en samenlevin.g. het volk is niet gemaakt voor den Staat. Een volk is een natuurlijk wezen, een Staat is een con-ventioneel wezen. De Staat ïs een werktuig ter bevordering van 's volks belangen, moge-Hjfeherlen en idealen. Maar de S'taat moet, waar het noodig is, wijzer z:jn dan het volk dit wil z°ggen dat de Staat het volk zo.u moe-ten voorlichten. De Staat mag niet enkel en al'ieen de uiting zijn van den wil van het volk. Het volk immers kan onwetend bevooroor-deeld, bedorven zijn. De Staat moet dus ook de lichtbaak zijn voor 't verstand van het volk, en de uitzuiver-'ngskracht voor den wil van het volk. De Staat moet idealist ziin. De Stiaat i;n de moderne Europeesche po'itie'' gaat veelal tweederlei mank: eerst omdat hij niet ideali'St is, maaT enkel positief de uit'ng van den volkswiil, 't zij die wil goed of slecht is. Daar ligt het gevaar van een louter demo-cratischen S'taait. Hij is niets anders dan een thermometer vajj 's volks toestand, hij is geen geneesheer. De Staat in de moderne Europeesche politiek zondigt ten tweede omdat hij autocratisch is, dit wil zeggen, geen vol doeinde gehoor geeft aan de uiting van den volksw:,l, 't zij hij die uiting van den volksw" a priori uitsluit, of vermoeilijkt door aHerle: partijschappen, tu^schenorganisaties en tu?-schenpersonen. Wijze staatskunde derha've bestaat in 't evenreddg a.anpassen van de autocratie aan de démocratie, in het in overeen-stemming brengen van vrijheid en ge^as;, :n het wederzijdsch i'nwerken van Staatsideaa' en vol'kswil. Het is voorwaar geen gemak-ktlijke taak. Derhalve is het getal der grootc staatsmaninen zoo gering. Er zijn veel tijde lijk groote staatsmaninen, aiutocraten of demo-craten, maar blijvende grooten niet, want zij zijn niet bestatid tegen het oordeel der h;sto-rie. Velen zojm gestandbeeld, maar helaas htm misgrepen en hun ambities zijn de schuld der tragische gebeurtenissen. In onren tijd, naeer dan vroeger, wordt de echte staatkundige zoo niet gesteenigd, toch achter-uitgesteld. Wij leven immers in "le siècle des incompétences," en we zien blinden blin-den leiden. Hoe vormen wij de sociale volkskracht? Het spreekit van zelf, dat we de verstande-lijke, zedelijke en godsdiensrtige volkskracht niet kunnen afscheiden van de sociale volkskracht, dewijl de vO'lkskracht een geheel is door die verschillende bestianddeelen samen-gesteld, dewijl het ééne be&tanddeel het andeirc vervolledigt. Hot spreekt ook van zelf dat wij de verschillende middelen tôt vormimg der sociale volkskracht ndet uitvoerig ontleden kunnen in. al hunTie' aatigelegen-heden. Wij kunnen enk^l beginselen opge- (x) Zie: "Stem uit België," Nr. 23, over " versftandelijke " volkskracht, en Nrs. 28, 29, over "zedelijke" volkskracht. ven, die dan verder in hun gevolgen kunnen uitgewerkt worden. Gezonde beginselen ten slotite is ailes. Het mankeert deze wereld met aan geld, wetenschap, plezier, enz., en toch deze wereld haaiit en draait zjn.n.eloo's en heilloos, omdat zij geen beginselen heett. De Vlaamsche kwestie. (1) Er zijn menschen die aullen meesmudlen bij 't zien van diitt opschrift, en zich afvragen "wait kornit die Vlaamsohe kwestie te pas in de sociale volkskracht." Het antwoord geef i:k seffiens. Er zijn immers nog menschen dce niet kunnen of willen i-erstaan wat de ge'eerde hoogleeraar Godefroid Kurth schreef : "Il ne faut pas être grand historien ou grand psychologue pour rte pas voir que la question flamande est d'unie importance grave et capitale, et que de sa solution dépendront l'union et l'avenir de la Belgique." De laaitste ge-beurtenàssen in het bezette land zijn er een sprekend bewijs van. Maar enkelen werpen op : iaat die zaak nu rusten, later zullen wij zien. Dat kan niet In de<n heropbouw van sociologen die 't belang der Vlaamsche kwestie in sociaal opzioht duidelijk hebben afge-lijnd, ik bedoel Pater Kutien in het boekje "La question sociale après la guerre," ein Hendrik Heyman in zijn boek " La Belgique sociale." Daarin bewijzen beid:en dat de Vlaamsche kwestie een belangrijke sociale kwestie ils. Maar er is meer. Rechtmartig durf ik zeggen dat de Vlaamsche kwestie de sociale kwestie van Vlaanderen is, en daair-meê beduid ik niet enkel dat de Vlaamsche kwestie de hoofd'zakelijkste en belangrijksitie sociale kwesitiie is, maar de beknopte inhoud, of beter gezegd, de oorzaak van al de andere Vlaamsche sociale kwestiën, zoodat de oplos-sing van de Vlaamsche kwestie, de meeste soci.vle wanitoestanden wegneemt, of helpt wagnemen, zoodat aile oplossing van sociale wanitoestanden, zonder die oorzaak van sociale wantoestanden, weg te nemen, half werk is, ja dikivijls kracht en tijdverspilling en pliaasterleggen op een houten been. De achterlijkheid van Vlaanderen in sociaal op-zicht is te wijten aan gémis van onderwijs De gedrapeerde gestalte met hemd, op het voorplan onzer photo is die van den hoofdman Musinga, den grooten koning van Urundi (Duitsch-Oost-Afrika), die meer dan 5,000,000 man regeert of, ten minste, er " recht " van leven of dood over heeft. Musinga heeft onzen generaal Tombeur zeer goed ontvangen. Hij heeft vele ministers en geheel zijne briefwisseling gebeurt per schrijfmachlen ! onze nationaliteit kan en mag men de eerste voorwaarde van Belgiè's nationaal bestaan : erkenning van de rechten der twee rassen in 't ééne land niet doodzwijgen noch doodnaj-pen. Men kan immers geen natuuxrecht be graven. Het natuurrecht verr;jst uit e.gen Kracht en eigen nood en eigen drang, en hoe meer men het natuurrecht wil kortwiekem hoe heviger het wordt en onverbiddelijker. Men kan dat veel minder in dezen oorlog, dewijl het toch geen schijnheiligheid en geen leugen zijn kan, wat al de nalièn thans bevveren, dat zij vechten voor een wereldvrede, tegen allt autocratie in, voor een wereldvrede gegrond-vest op 't rtcht en de vrijheid van al de natioaiiliteiten. Président Wiison's vrede- en oorlogsnotas—weerklanlien van Paus Bene-dictus XV' woord—hebben dezen oorlog een zedehjk karakter gegeven van het hoogste belang. En al de kleme naties, Armen ë, Polen. lerland, Fiinland en de Slavenstaten z:jn aan *t roeren en poeren om hun vrijheid te bewerkstelldgen. Waarom moet Vlaandereab taalvrijheid achteruitgeduwd ? Een recht is een recht. En 't recht van Vlaanderen gaat niet in tegen 't recht van België. Integendeel 't recht van België wordt gewaarborgd door 't recht van Vlaanderen en Wallonia. En een wijze staatkunde moet de moeiMjkste kwestiën durven bij de hoornen grijpen en ze oplossen, met goeden wil. Dit geldt voor het nationaal, en politiek, en natuurrechter-lijk karakter der 'Vlaamsche kwestie. De sociale kwestie van Vlaanderen. Zonder thans te gewagen van de geschrif-ten der socialistische leiders Vandervelde, Huysmans en Destrée, zijn er twee gekende (1) Merk op dat ik geen uitspraak doe over die wijze van oplossing der Vlaamsche kwestie, niet omdat ik niet kan, niet omdat ik niet durf, maar omdat ik niet mag. Duitsche dwang is de eenige niet die weegt op Vlaanderen.—Nota der Red. : We hopen dat zoo min onze lezers als E. P. Callewaert ons dit "verbod" zullen kwalijk nemen. en opvoeding in de moedertaal, voertaal, en aan een stelsel van halfslachtigmakende en voorbarige tweetaligheid. JJe achterlijkheid van Vlaanderen in sociaal opzicht is te wijten aan de kloof die het hooger volk van het lagere afscheidt, namelijk het verschil van taal, welke de oorzaak is van halfschheid van beschaving van beider zijden. De achterlijkheid van Vlaanderen in sociaal opzitht is te wijten aan het feit dat veel Vlaamsche handel- en nijverheidsmogelijkheden onont-g:nd en braak liggen, dewijl de arbe.d niet vakkundig is ontwikkeld, noch het kapitaal niet Vlaamsoh gebruikt. De achterlijkheid van Vlaanderen im sociaal opzicht is te wijten aan de onzelfstandigheid, het gémis aan fier-heid, en zelfbetrouwen van 't Vlaamsche volk, aile gevolgen van een vijf honderdjarig stelsel van politieke schommeling, of stelselmatige onverschillighedd voor 't Vlaamsche ras, dat aile rasidealisme is kwijt geraakt. Met recht mag die wantoestand Vlaainderens weezang worden genoemd, en de potsierlijkheid ervan ligt enkel hierin dat 't Vlaamsche volk nog zijn achterlijkheid niet verstaat en bokke-sprongen maaikt van grootheidswaanzin in de ijle lucht. Enkel de groote Europeesche be-weging der démocratie heeft in de laatste jaren het volk ietwat wakker gesohud en in Vlaanderen is dat niet zoozeer gebeurd door de katholieke démocratie of het socialisme, als wel door de Vlaamschgezindie kei'koppen die aan ons volk het rasevangelie hebben verkondigd met de woorden : "Wees Vlaming dien God Vlaming sohiep." Maar dat spijts eeuwen ste)lselmatiige achteruitsitelling van Vlaanderen, dat Vlaamsche volk niet heel dood is, nog een beschaafde taal heeft, zijn taalgrens van geen meter heeft verschoven, en een nieuwen levenswill begint te hebben, is wet het grootste bewijs dat menschenwerk, in steê Gods, een eigenaardig volk niet uit-maben kan ; is wel een bewijs dait de uitwen-d'ige schij-n van heit volk werd gewijzigd, enkel op de oppervlakte, maar dat de oor-kracht van dait volk onbesitorven en onge-schonden, in de ziel te sluimeren ligt, met al zijn sitandaardideugden; is wel een bewijs ten slotte dat de Vlaamsche nationaliteit werd bewaard en gered door het katholiek geloof en door de prie9ters. De historié zal het melden tôt de grootste eer der Vlaamsche priesterschap, en voor de toekomst moge het meniig kathoHiek man doen denken op deze onbetwistbare formuul, door diuizend fectein dagelijks bewaarheid : "de toekomst der katiholiciteit van Vlaandereai ligt in de Vlaamschheid van Vlaanderen." De demo-cratische beweging van onzen tijd zal de besite hefboom zijn van de rasfierheid van ons volk, want daar ltgt de wortel : het volk is zoodanig van rasfierheid ontaard dat het niet meer weet wat eigen sohoonheid en eigen krachit is, en een wijze staatkunde moet dat volk doen willen zijq wa.t het van naituurs-wege is, en enk*l r-'H kjm. wil het waaarlrk zichzelf en groot zijn ein een bewarende kracht zijn voor België. Een bewarende kracht zeg ik, want een rasbewust Vlaamsch volk is eerlang het sterkste bo'lwerk tegenover Duitschland. Het schijnt dat men dat van hooger hand is begonnen in te zien. 't Is wat laat, maar de Vlaming is houwe trouw en vergeet veel, waar eenmaal goede wil wordt bewezen. Dat men dus niet te ras oordeele, noch veroordeele, niet lastere noch s!a, geen nieuwe wonden toebrenge. noch geen haat verspreide, niet goochele met het woord ver-rader, niet baloorig schreeuwe, niet klein-geestig, niet poljtie'kachtig, niet partijschap-pig doe. De tijden zijn ernstig. Dat men Vlaanderens wantoestand durve inzien, en rechtvaardig zijn tegenover 't gestorte Vlaam. sche bloed, en wel wete dat passivisme en activisme nu een beteekenis hebben, maar er geene meer hebben zullen den dag van de vrede, dat al de bewuste Vlamingen activiest zullen optreden voor het recht van hun recht, , en dat gansch het Vlaamsche volk, dat nu weten zal en voelen, zal willen uitvoeren. De formuul "de sociale kwestie van Vlaanderen is de Vlaa.msche kwestie," deze kan, door 't onaaiggeilijk feitenmateriaal in dezen oorlog opgedaan, de eenvoudigste Vlaamsche volksjongen verstaan. De démocratie. Een groote Kardinaal van 't Britsche K^i-zerrijk heeft gezegd: "De twintigste eeuw zal de eeuw van het volk zijn." De waarheid van dat gezegde springt in het 00g. Maar waarscl.ijnlijk voorzag hij niet dat de démocratie het wiinnen zou, nadat de Europeesche wereld gezuiv&rd werd door 't schoonste bloed van n l-îoe"? mai- • F- , zulk een verjeugdigende kracht in het bloed. Onze wereld werd zoo oud, zoo kunstmatig, zoo rot Dan kwam deze wereldoorlog, met al zijn ellenden, en grootheidsgebaar. De oorlog, hoe groot in zijn afmetingen ook, had kunnen een kleine oorlog bl'jven, ik wil zeggen een wereld'kamp voor kleine profijtjes, en persoonlijke ambities. Hij dreigde het een oogenblik te worder.. Maar België's houding en verweer, ik beduid zijn zedelijke houding, gestaafd door zijn krijgskundige houding, en niet het minst het katholiek rechtswoord der Belgische bisschoppen, rukte dezen oorlog met een geweldigen schok uit de staatkundige kleinmenschelijke diepten en diplomatie-donkere kamer^, en het woord natuurrecht der kle:ne vreeazame volkeren vloog rond de wereld a's een donder9torm, en werd verwel-komd in de harten van het volk, die voor 't recht openstondinn. 't Was de triomf van het geestelijk ideaal over het brutale %feit, van de rechtspo.litiek over de realpolitiek, van God, den Koning, over de godhe:d-zich-aanmatigende koningen. Wie de filosofisrhe schriften der laatste jaren heeft gelezen, werd getrijffen door de verhe'densch-'ng van aile begrippen, n:et het minst over de verheiden-sching \"an het rech(=begrip, dat werd afge-rukt van de macht Wie de politieke doening der verschillende Staten van bij beschouwde, stond bevreesd voor het wederzijdsch wan-trouwen, en voor de laconische onverschil-ligheid waarmede Staten z'chzelf optimmer-den op de gekrenkte rechten Het akelig beg'nsel van "non-intervention européenne," dat toeliet broedeirs te laten vermoorden zonder een woord protest, werd seffens weer opgegeven als er brokkelingskens te deelen vielen in den grooten roof. En 't ergste van al was, dat dit ailes gebeurde, zonder dat heit volk ooit kikte. Maar, door het feit van België, door het vaderlijk en rechtwrekend woord van den Paus, door den drang der toestanden zelf, door het opportunisme, en ten slotte door het wijze woo-rd van den vroeger onverstanen Wilson en door de oorlogs-verklaring van Amerika, werd het oud politiek stelsel, het materialistische, het utilaris-tische, verbroken en in den prondelhoek ge-gooid, en een nieuw tijdperk zou aanvangen voor het recht, en voor een wereldvrfde ge-steund op het recht van elkendeen. Nu ten minsite wist het rechtzinnig volkshart waar-voor het vechtein zou, en 't zou veel last en liiden kunnen uitstaain onder het nu nood-zakelijk militarisme omdiat het vocht voor een geestelijk ideaal, waar heel de wereld en elk persoon zou bij winn«n, werd dat ideaal werkelijHieid. Deze oorlo? is zeker de on-dergang der autocratie. Rusland is er het laatste bewijs van, en men moet geen profeet zijn, om te voorsoellen dat elders ook de autocratie ten ondereang is gedoemd. Er is meer: al de Staten riin thans wil'ens niil'ens gedwon<ren, gelijkheid en vriiheid te sedoogen waar zij heit vroeger niet ded<en. Zii ook er-kennen dat zij ten dienste van heit volk zrin, en dat zij moeten luisterein naar de stem van

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.