iw 1 aaui ?EH5HÏmsdVieMiBErigfS ? S Cerat. DE VLAAMSCHE STEM I Fen volk zal ni et vergaan! ALGEMEEN BELGISCH DAGBLAD ïendracht maakt macht. DIRECTIE EN REDACT1E: PALEISSTRAAT 31. bovenhuis, AMSTERDAM. Tetofoon No. 9922 Noord. Onder laidfng van t>r. RENE DE CLERCQ on Dr. A. JACOB, ABONNEMENTSPBIJS (bu vooruitbetaling): Voor Neclerland per jaar <*Jd 6 50 - per kwartaal gld. 1 75 - per maand gld. 0.7Ô. Voor Belgis, Engeland, FiVntriik ' per oummer) ° prDîen' met Verll°oging van verzendingskosteu (2^ «nt A DVEE.TENTIES 20 Cent per regel. Zelfbestuur. VI. De Schoo!. j>3 inricliting van het onderwijs voo: 1830 in het Koninkrijk der Nederlanden Us esne aanleiding onder meer tôt mis ver stand en oneenig'heid tusschen Noorden ei Zuiden. Terwijl het Noorden alleen ondersciheiddi tusschen lager en ûiooger onderwije, tusschei volksscholen en latijnsche scholen, bestonc in het Zuiden, van oudsher, en vooral sind de stichting der teresiaansche collèges, d< drieledigheid van lager, middelbaar en lioo ger onderwijs. >1 et de meer naar het practisohe gerioht; ontwikkeling van het onderwijs in de XIX< eeuw zijn de niiddelbare scholen ten onzen' aieer en meer de scholen van den midden stand goworden. Zij vormen klerken eu be dienden en bereiden voor het onderwijs dei vretenschappedijke en handelsafdeolingen o£ da Athonea, die gelijk staan met de Hol-landeche hoogere burgerscholen, terwijl df Gymiiasia vertegcnwoordigd worden door d« latijnsclie afdeelingen. Aan de drie trappetu van onderwijs in Balgië corresponde&ren drie graden van stel-selmatige verfransching. De voiksschool in Vlaanderen heat Vlaamsch te zijn, liet middelbaar onderwijs dubbelelachtig, de hooge-school Fransch. In werkelijkheid siju de Vlamingen er nog erger aan toe. De voiksschool is Vl.aan.sch alleen omda.t fn in zoo verre het nie<t anders kan. Maar iat wil niet zeggen dat de verfransching ;rniet reeds gaande is. Verre van daar : Van kindsbeen af, vanaf hun vijfde of t&sde jaar, worden de sohooljbngens met Fransch lastig gevalLen- Ik zie nog voor nijna ocgen mijn eerste leerboekje, dat mij 15 vijfjarige in de handen werd gestopt, en le eerste les: le père, la mère, l'enfant. En g>aandeweg wordt het stelsel strenger sn drukkender tot-dat, in de hoogste kl as de<r agere scihool, jongens van elf of twaalf jaar ■ riwongen worden Franscli te spreken tôt >p de speeLplaats toe. In 1900, te Blankenbergc, aan de Vlaam-che kust, heb ik zelf ncg onder dat stelsel îe^tajn: Een kwajoaigen aie in het voor-■^aand lesuur ;t.een of 't ander kattekwaad ad uitgemeten, kreeg in 't gelieim een pot-ood met een daarcm gerold papiert je op :ak. Hij mocht niet spelen, maar had op-iraclit van groep tôt groep te gaan om a f te uisteren wat er gesproikem werd. Ontsnapte m hier of daar, in de zorglooze luidruchtig-îeid van het spej, ean woordje Vlaamsch, le onvoorzichtige werù door deoi gestrafte er zijde genomen ; zijn naam kwam op het )riefje tn de eerste gestrafte mocht het. aan ien tweederi overgeven om nu zelf te gaan pelon. Op zijn beurt moest de tweode schul-lige de verîdikkersrol vervullen en een nderen tractoten beet te nemen. • De lezer kan zich voorstellen tôt welke pische t^visten dat stelsel meestal aanleiding ;af. Een voorbeeld : Vier jongens zaten in eeu hoekje aan 't aarten spelen, het bekende , ,liegon" spel. -en slœg klavers neer en riep ,3clavère". Ijj werd door den bespieder beet gonomen aaar ging in beroep bij den meester. Hij ■as ter goeder trouw, want hij kende het roord ,,trèfle" niet. Maar hij werd toch estraffc. In eeu kwar.t uurs waren er altijd miustens en half dozijn op de lijst, die later door en meester gestraft werden met een pensum an b.v. honderd regels: ,,Ik zal gesu laamsch meer spreken op de speaiplaats. Dat is de roi van het overal in Vlaande-sn beruchte ,,Signe" stelsel, waardoor eeds op de lagere school de moedertaal aandeweg wordt in 't hcokje geduwd, om iter verbannen te worden. De paedagogische waarde van dat stelsel, e met alleen intellectuelle, maar ook mo-®e!e verwai-ring die ihet stiolit, hoeven niet ader te worden toegeliclit. • * * ♦ 0p de middelbare school krijgt de France indringster niet alleen burgerrecht, 'aar ook de eerste voorrechten. In 't hart van het Vlaamsche land worden e onderscheidene wiskundige vakken bij oorbeelcl, in 't Fransch onderwezen. Op 5 gemeenteschool werd de rekenkunde in 't Vlaamsch aangeleerd. Nu wordt 'es in het Fransch herbegonnen, en krijgt 5 leerling het eerste begrip van meet- en •elkunde van meetaf in het Fransch* De ^Qadige leeraar kan wel zoo goed zijn van înige benamingen de Nederlandsche ver-'3 bS te geven. , ! er van zoo'n onderwijs werkelijk ^^'lijft voor later, getuige het volgende miin studietijd nam ik dagelijks den eiD naar de groote stad. Op een dag zat ^gezelschap van een paar schooljongens > i"ln v^ers en andere heeren, meestal ^bten bij een of ander ministerie. Een -r Juugens was met de meetkunde begon-? i?n> .Pr&t op zijn nieuwe hennis, vroeg | a Ksch aan zijn papa wat co î triangle e was. Papa zat verlegen ou even-1(jj .. heeren collega?s. Ja, geometrie !n en Z1J wel gestudeerd en benamin-rti»^ ^u^en geleerd, maar na twintig, _ S jaar bleef daar niet veel meer van n ' n^urlijk. Het beet je Grieksch dat itnpv m m^sscI1ien had bewaard, was addft8 i,n<^ -°m woor^ te verklarei.. i-n]- 0 die Mamingen nochtans vangelijk-1Qr]^e, r^: ^oeken hooren spreken, dan was -ri, e.nn^s vermoedelijk van langer duur «ian hua geheugen. Ijj 1 nee?> de vermuilezeling wordt door-eu* Hadden de leerlingea noch op de middelbare school de natuurwetenschap-pen en -de geschiedkunde in het Neder-1 landsch geleerd, op de Athenea wordt dit ailes Fransch, alhoewel het nominaal anders moet zijn. En dé Vlaming, die tôt nu toe plantenkunde had gestudeerd, hoort meteen . spreken van phanero- en cryptogames. Hoeveel tranen en straften zoo'n stelsel ! den VJaamschen scholier bezorgt en tijdver-, lies en achteruitzetting, totdat hij de hinder-palen te boven is en min of meer behoorlijk > met het Fransch kan omgaan! t * * *. ^ [ In het hooger onderwijs heeft het Î*îeder-5 landsch, als minderwaardige taal, natuurlijk , geen medezeggingschap. Een Waalsch hoog-leeraar durfde zelfs te beweren dat in de Hollandsche universiteiten de leergangen in 'fc Fransch gegeven worden. En waarorn | zouden de JBelgen meer Vlaamschgezind zijn dan de Hollanders? vroeg hij. Op zich zelf is het misschien niet zoo kwaad dat een hoogstudent in een vreemde taal, die hij toch moet kennen, les hoort. De besten onzer studenten gaan toch naar den vreemde om een algemeen Europeesche cultuur deelachtig te worden. Het is ten minste niet zoo ongegrond als de verfransching der voiksschool. Maar het is des te meer. vernederend, vreemdelingen te zijn in eigen land. Dit stelsel vervreemdt de hoogere standen van hefc volk eu maakt de beschavende invloed die van boven moet komen onmogelijk. Onrecht-streeksch draagt het fransche hooger onderwijs dus bij om het vlaamsche volk te ont-krachten.Voor den oorlog had de Vlaamsche actie I zich om zoo te zeggen gecristaliseerd tôt j den eenen eisch der Vervlaamsching der Gentsche Hoogeschool. Deze moet in de naaste toekomst worden doorgedreven. En het is wenschelijk daarbij dat de v.rije hoogescholen te Leuven en te Brussel, een vpiledige Vlaamsche afdeeling stichten om de gelijkberechtigdheid te verwezenlijken. Vooral de katholieke universiteit, die bij de twee duizend Vlaamsche studenten telt, kan dien radicalen maatregel niet langer , uitstellen. En de Vlaamsche Academie .te Gènt mag geen bijkantoortje voor philologen van de Ivoninkïijke Academie te Brussel blijven. Aile takken der wetenschap moeten in eene volledige enzelfstandige Vlaamsche Academie gehuldigd worden. Hoe ver de bestuurlijke scheiding op ander gebied moge-dbwJ te drijven zijn, vast staat het in elk geval dat er twee ministeries van onderwijs, de eene voor 't Waalsche, de andere voor 't Vlaamsche land, moeten ge-sticht worden, van elkaar gescheiden en j onat hankelijk. Dit is onze eerste eisch. Maar het is | niet moeilijk in te zien dat die paedagogische hervorming, wil ze vruchtbaar zijn, gepaard moet gaan met een algeheel zelfbestuur voor 't vlaamsche land. Wat zouden < onze vlaamsche jongens doen, moest de staat verder alleen Franschsprekende ambte-uaars aansteilen, moest het administratieve stelsel en het politieke leven Fransch blijven in Vlaanderland? Hoe gematigd en verzoeningsgezind de Vlaming ook zijn wil, een halve hervorming is geen hervorming. Er moet gebroken worden met het tweetalig stelsel op elk gebied. Eene enkele radicale hervorming zal al de andere medebrengen. De Vlaamsche eischen vormen een organisch geheel, want zij spruiten aile voort uit den drang naar ! geestelijke vrijheid. Mr. Dr. L. BRULEZ. Waarheen? Gelukkig hij, die met sereene geest, met lauwe ziel en onbeklemd gemoed, in deze donkere dageu. het naïeve vertrouwen van het kind be waren kan ! Heil dengene, wiens idealenhemel niet overtrokken werd door de duistere wolken van het nakende noodlot, die zwijgen kon met het bange voorgevôel van den nade-renden ondergang ! Blank liclit schijnt in de simpele geesten on enge harten, die niet in tweestrijd ver-keeren, bij wiè de gebeurtenissen niet in-gewikkeld heeten, en de plicht steeds enkel-voudig blijft ! Leva de goede gemakziicht, die het wel s-telt met een redeneering, e'envoudig en dwingend tevens, en niet kent deu edelen twijfel en den st-rijd der plichten in de eigen warmen boezem ! Zoet is de rust van het in slaap gewiegde geweten, van het gesuste plichtbesef ! Wee dengenen, die zich den toestand in-ge^vikkeklev voorstellen, die een doordrin-gender blik meenen te liebben en een war-reling van mogelijkheden en complicaties voor ons land en ons volk voorzien... ! Heilzaam is het, voor f lauwe karakters ea zwakke zielen, getrouwe lijdzaamheid aan te prediken en geloof voor te wenden in den vollen rechtvaardigheidzin van den sla-veuhandelaar ! Gelukkig hij, die geen laat heeft van zijn ruggegraat, die bukken kan, zich onder- , werpen met zijn geheel© wezen ! Hij is eeu wa-a.rdige knecht en verdient ruime beloo-ning.Heil den gedienstigen leiders, die het_ volk moeten helpen verlossen, v.rant een rijke oogst voorrechtën is hun voorbehou- j ] deu eu toegezegd î I , Wee den sohapen en hun ne gedweeë mee- I j gaandheid, want zij zullen worden gekeeld en verscheurd ! , Wee den hoeders, die liunne schapen in • der wolveu muile vœren, want hun zullen ( de afgeknaagde beenderen worden toege-worpen ! Gelukkig zijn de schapenherders, want schapenwol wordt geschoren en schapen-vleesoh geslaoht! Gelukkig zijn de schapershonden ! Hun werk is nuttig, want zij houden de kudde in bedwaug en drijven ze naar de slacht-bank ! En na de moeizame drift van het vee, worden de lionden gevoederd en mo-gen zij likken des meesters etreelende hand en trappenden voet. Wee nochtans den leeuwentemmers, want hun ne taak is gevaarvol en wordt met on-dank beloond ! Heil den zwijgzamen leidei^s, want zij staan in de igunste des meesters. Vol-gelingen zullen gunsteliugen zijn, we<ei*-spannigen gebroken worden. Zalig zijn de annen aan geest en aan harte, want zij zuillen eten de zoete pap met de zilveren lepels ! THUBALD. Droom. mij ne waarde iandgenooten, laat mij l cens vertellen een droom die mij onlangs overviel en mij nog in het hoefd bangt ! Ik droomde namelijk dat ik diedator was in het Vlaamsche Geineenebest. — Sinistere megalomaan ! — Dank U. Een vermetel Duitsch wijs geer heeft wel cens beweerd dat over de natuur philosopheeren de weifeld scheppen was. Ik heb zelfs eens' gedroomd dat mijn kennis zoo ver zou gaan en mijn macht zoo hoog zou reiken, dat ik ... scheppen zou. Mijn geest was als een smidse, mijn hart outlook a'is een grocte bloeau, en mijn handen lagen vol rijpe vruchten, en mijn schoot was als de lioorn ldes overvloeds... — I-.i do gekkenhuizen zijn er arme menscheu die beweren te zijn God de Vader in persoon... — Inderdaad. Zalig zijn droomers en dwepers, want hunner is het rijk der heme-len en zij helpen de wereld voort. 1k droomde dus, mijne Iandgenooten, dat ik over Uw lot naar willekeur beschikken kon, en allerlei beelden van schconer en hooger leven doemden op in mijn geest. Eu ik zag U gelukkig en tevreden, wérkzaam en krachtig, blij en fier om mij heen. En toch bleef ik liever onzichtbaar voor U en ongokend. Uw juichende levenslust wilde :k niet ter neer drukken door mijn zwaarmoedigbeid, Uw luchtige zorgeloosheid niet storen door mijn zorgend denkeu. Uw genot niet vertrcebelen door mijn knagende twijfel. En ik trok mij terug uit Uw midden naar mijne woestijn, waar het stil is eu doodsch, maar hoog, ruim en frisch. In de eenzaam-heid va^'i mijn diepste en eigeuste denken, wilde ik voortaan. alleen luisteren naar de muziek der spheren en het rythme van het wereldgebeuren. Aoht -dagen, niet meer, had mijne heer-cchappij geduurd. En ails God op den dag der ruste, na do zware week der schepping, cverschouwde ik mijn doening, en zag dat het volbraclite goed was. En ik was vol-daan.Want ik zag op ouze ruime Noordzee Uw schepen en slœpen vareu, in 't zonnige getij, den dans der baren mededansend, ter-wi jl do wimpels wapperden in don wind en van Uw lippen, bootslui, het lied je klonk : De kabels los, de zeilen op.... En ik za.g, in onze Vlaamsche polders, de vette weiden met het' malsche gi*as, en do talrijkc bonté kudden; het vruohtbare land, het rij'pe gele koren, de maaiers, de bindsters, de tarwemei, den rondedans. Eu de wiud zong in de kruinen der olmen eu zv.'iepte heen en weer de leenige twijgea der iepenboomen. En het was feest in den lande: want de oogst was overvloedig geweest, de echuren, tôt barstens toe opgepropt, zuolit-ten, tenvijl de molens, in aller ha-ast, zwaaiden en zwoegden om ze te ontlasten, en maalden het voedzame meel. En naar Uw steden, nijver en solioon, gingen de gangen van handel en wrandel. En de machtige adem van vuur en stooni blies voort uwe treinen, uw schepen, naav heindo en ver, waar Uw naam weerklonk als een teeken van rijkdom, blijheid en sclioonheid. Schcon waart Gij, mijne broeders. en vrij ' De zon scliong in Uw hart en verwarmde Uw gemoed. De dwang van uit Zuiden en Oosten was heen, de nachtmerrie vergeten, de vrijheid teruggekeerd. En ik hoorde Uwe stemmen, klankvolle maunenstemmen, hartstochtelijk en rede-rijk. Uw taal blceide op Uwe lippen en braoht aan den m an de gcdachte en den wil en den wensch. En eigenzinnig en willig bezorgdet Gij eigene welvaart, bevorderdet eigen belaug. En ;t bestuur van Uw land behartigdet Gij als doen vrije, waaardige tnannen. 't Gemeene beste was Uw doel eu :îe roem van Uw Vlaamschen naam. : Dien hieldet Gij in eere, in woord în in daad. Uw land en Uw taal ïn Uw zeden, dat al was U lief. Van fioog tôt laag, vaai laag tôt hoog, éon nond, éen hart, éen denken, éen Wilî En Uw wil was U zelf! Geen slaven en cnecliten, geen vreemde meesters en heer-ichers met valsclien walschen moud ! Uw mis en Uw school, Uw haard en Uw stede, jw land en Uw staat was Vlaamsch en rij. Eeu gedaohte bezielde een elk eu een eder: Vlaanderen, Vlaanderen, mijn land n mijn volk. ZB, DE JONG-HE "TFOLEN". Kern. Zijn wat men is, in den volsten zin de? woords, is voor elken denkeuden man oor-zake van grootheid en fierheid. ALBRECHT RODENBACH. —» — Roskam. Belgische Imperialisten. De Belgische correspondent van hét Fransche dagblad ,,La Croix" is er weer eens op los gegaan, België mag na den oorlog, schrijft hij, nief meer neutraal zijn. Het moet integendeel mee gaan doen aan internationale politie,k en een groot leger op de been brengen, waarmee Europa zal moeten rekening houden. ,,Zijn landje is hem veel te klein." Hij wil, dat het grooter wordt en dat het ailes, wat hem in 1815 en 1830 werd ontnomen, terug krijgt. Dit laatste is pure historische nonsens. Maar wij weten wat hiermeé bedoeld wordt. Dit kruis wil namelijk eenige honderddui-zenden Duitachers en ettelijke duizenden Nederlanders annexeeren. Welnu wij, Vlamingen, gaan hier niet op in. Wij willen de Nederlanders laten wat zij zijn,': vrije burgers^in een bloeiend land. Wat de Duitschers aangaat, die halen we maar liefst niet binnen in ons eigen huis. Het doel der Belgische Imperalisten is duidelijk: zoo naar buiten als naar binnen hun macht te versterken. De nieuwe internationale status van het rijk moet deze stijging van hun invloed waarborgen. Hier vinden zij echter ons op hun baan. Wij wTillen een Vrij België, maar dat met ^een groote heeren heult. Wij willen een België van het Recht, waar Walen en Vlamingen in goede verstandhouding samen wonen en samen de imperialisten en centra-lisatie-mannen buiten houden. Buiten. Althans, buiten het gezag. Croot-Nederlandsche taaIgemeôRSchap. Voor de twijfelaars en voor onze tegey-standers ! E<?n' jouge Boer, Paul, Jiad. dienst genomen in het Engelsche leger op het vaete-Iand ; zijn oom — volgens een Zuid-Afri-kaauschen brief in de ,,N. R. Ct." — verts ait ; ,,In huile regiment hefc huile een schots on-dorofficier gehad, wat altijd een beetje dronk '.vas. Di heele regiment on di oflicieren het ge-dacht, hij kan banje goed frans praat en het hij ook moeten inkoop. Een da.g is Paul met hem samengegaan en het hij tôt zijn gro'ot venvon-dering gohoor, dat di onderofficier met di vrouwmens in di winkel in Haasbroek, afrikaans gepraat het. Paul het hem gevraagd of dat frans was en segt di onderofficier; ^Certain! y, can 't you eee, she understands me." Paul hefc hem toen vertel dat hij een Boer is en begint di onderofficier te lach en zeg, hij is 10 jaar in di Kaap gewees. kan ni een woord frans ni, maar het gemerk, dat di mensen daar afrikaans (huile zeg flams) versta, en had hij di officieren in di idee gelaat liij praat frans, daar hij dan moest inkoop, wat een banje be-ter job was, als aan di front in de modder te lig." Belgische taaitoestantfen. Uit den zelf den brief : ,.Di belgiese koning het Paul ook gezîen en, zeg hij, li.jkt een banje goed kerel eu niks ni parmantig ni. Een ding kan liij ni verstaan ni. Di belgiese officieren mag met di soldaten ni flarns praat ni. Als di officieren met di soldaten praat brengt huile een tolk mee. Dit lijkt banje enaaks en het di Engelsman hier banjo om moeten lach on ook di Zwarten wat huile uit Afrika en Indië het gehaal het hierom gela c-h, on lijkt maar slecht, dat een witmens zich laat uitlaeh door di zwarte goed. Alleen di koning mag met di soldaten flams praat." En wij zouden mc-aten berusten in die toe standen, waarover, blijkbaar, de lieele we- reld het uitschatert ! — * Uit de Pers» Uit Zuid-Afrika. Men schrijft aan de ,.N. Rott. Ct." Mijnheer ! Ik het weer een brief van mijn Pa uit Z.-Afrika gckrij en schxijf hij : j^acobus I>. het mij jou brief en die hollandse bladen gebracht en kan ons nu leos ook wat di niéuwskierige kantoor on^« wil verberg. Als ons hier di cngolse bladen lees on ons kijk di tele-grammen in wat dag voor dag groote overwin-ningen meld, donk ons England het al gewin, maar kijk ons di leading-article in. lijk ons doch ni ailes zoo banje mooi is ni. Huile praat niet meer van naar Berlin te trek, ook scliol huile rli Duitser nog banje, maar huile schrijf toch dat di Duitser banje goed vecht. Ook is di be-wondering voor die Eussen niet banje groot meer, en over di Italianen schrijf huile niks meer. Ons boerenmensen kan di politiek van Italv ni verstaan ni, bulle is saain bondgenoot geweest van Buitsland on Oostenrijk en in plaats dat huile samen in di oorlog trek, gaat huile togen hen vecht. Nu zie ons uit di hollandse bladen dat di Italianen nog aan di grens staat. Het lijkt voor mij neef Macaroni is een beetje dom geweest. Als huile banje sterk geweest was en huile had Triest geneem en di Oostenrijkers op zijn kop geslagen, had hullo misschien later nog een bondgenoot kunnen vinden. ofschoon elke natie zal donk. ons moet voor huile oppas, maar nu huile niks gemaak het ni. zal elko natie voor huile vrienskap bedank. Mr. P., di Engelse aasvogol^). welk al 20 jarcn bij. ons in ^i dorp was on di Zondag bij ons gezels hefc, &eg, huile moet maar huis toegaan en weer kastanje gaan bak on opéra zing, dat kan hullo beter ah vecht, en zoo'n maat kan Ensdand ai gebruik ni. Ons het nu banj© te doen voor di verkiezing en als heel Z.-Afrika zal stem zooals di Vrij-staat zal st^em, kan Botha en Smuts naar Engeland vertrek en daar gaan woon als Lord Botha of Modderfontein en Lord Smuts of Bloedvlei en kan huile nageslacht over 100 jaar di neus ophaal voor di nageslacht van de Wet, dé la Ivey, Kemp, Beyers, Fourie, Hertzog, Kruger en duizenden andere Boerenmensen (waaronder ook jou Pa), wat nooit Lord zal woden. Jij kan blij wees dat je een afrikaanse naam het en behoort onder di ongeciviliseerde deel van di bevolking van Z.-Afrika. Als je gezien had, hoe di geciviliseerde deel van di bevolking van Z.-Afrika voor een paar maand die huizen en win-kels van Duitsers, Hollanders en Russiese Joden (in di oorlog huile bondgenooten in die bezig-heid huile vijanden) het geplunder, krij je pas di recht© idee wat civilisatio is. Misschien komt.dit van di goede hart van di Engelsman, wat het gedacht di arme mensen moet ook een beetje plezier maak. Toen in di Vrijstaat voor jaren groot diamantvelden ont-dek is, het England gezeg : dit is niet goed voor di Boeren, word huile te rijk en drink huile dan te banje zoopjes, en het huile Kimberley bij di Kaapkolome getrek; met di goudvelden in di Transvaal het huile ook zoo gemaak, en is dit ailes voor die Boeren zijn eigen best geweest om ons voor di moreele verval te behoed. Nu neem huile di zoopjes en drink ons di ver-gif voor di mond weg. Oom D. het gister met zijn zoon Paul bij ons gezels. Zijn zpon Paul het in England gestudeer en het in di begin van di oorlog als yrijwilliger voor di English Army geteken. Hij is nu weer hier en het een schot in zijn been gekrij ^ en loop nog slecht. Zijn Pa is banjo kwaai gewees en het voor hem met di sjambok geransel. Paul zeg, hij het mee getrek, als al zijn vrienden het mee getrek, maar is banjo blij hij weer in Z.-Afrika terug is Hij het banje over di oorlog vertel. Eerst is hij in België gewees, later in Frankrijk. Voor di belgiese mensen het hij banje vriend-skap opgevat, het met huile afrikaans kunnen praafc. Hij zeg di Engelsman praat altijd voor huile îiulp voor di Belgen, maar banje goed voor di belgiese soldaten is huile niet gewees; di belgiese soldaten het in het begin banje zwaar gekrij on het huile meer moeten vecht als di Engelsman en Fransman. Di eerste maand het huile banje moeten lach om di omging van di engelse met di franse officieren. Di engelse officieren het een beetje frans geleerd, maar praat huile dit een beetje anders als een Fransman, en als di Fransman met di mond, arrnen en di beenen ai 200 woorden gezeg het, het di engelse officier di eerste 2 woorden nog ni verstaan ni. Di engelse officieren het dan gezeg: „Half speed, old man", of „for God's sake stop it", of als huile kwaai geworden Hs ,,damn the b..." Di engelse Tommies het natuurlijk van di minderwaardige goed van di Continent niks gedacht ni, en huile officieren ook niet willen groet. Later is di omgang beter geworden, het di Fransman geciviliseerde officieren gestuur wat engels kan praat. In huile regiment het huile een schots onderofficier gehad, wat altijd een beetje dronk was. Di heele regiment en di officieren het gedacht, hij kan banje goed frans praat en liet hij ook moeten inkoop. Een dag is Paul met hem samengegaan en het hij tôt zijn groot verwondering géhoor, dat di onderofficier met di vrouwmens in di winkel in Haasbroek afrikaans gepraat het. Paul het hem gevraag of dat | frans was en zegt di onderofficier: ..Certainly, can :t you see, she understands me." Paul het hem toen vertel dat hij een Boer is en begint di onderofficier to lacîi en zeg, hij is 10 jaar in di Ivaap gewees, kan ni een woord frans ni, maar het gemerk. dat di mensen daar afrikaans (huile zeg flams) versta. en had hij di officieren in de idee gelaat hij praat frans, daar hij dan moest inkoop, wat een banje beter job was, als aan di front in de modder te lig. .Di belgiese koning het Paul ook gezien en, zeg hij, lijkt een banjo goed kerel 4in niks m parmantig ni. Een ding kon 'hij ni verstaan ni. J>i belgiese officieren mag met di soldaten ni flams praat ni. Als di officieren met di soldaten praat brengt huile een tolk mee. Dit lijkt banje snaaks en het di Engelsman hier banje om moeten lach on ook di Zwarten wat huile uit Afrika en Indie het gehaal het hierom ge-lach, en lijkt maar slecht, dat een witmens zich laat uitlach door di zwarte goed. Alleen di koning mag met di soldaten flams praat. Dit laat mij denk aan voor jaren di Bisschop van di engelse kerk in Pretoria. Di Bisschop het cèn nieuwe boy gekrij, .Jacob, een knopneus-kaffor wat alleen hollands praat. Di Bisschop zèg voor hem, hij moet engels leer, daar hollands di taal van di duivel is en zeg ook, als hij voor hem roep. moet hij ook op di deur klop en wacht tob di Bisschop zee ,,Who is there?" en dan moet hij antwoord : ,,The Boy, Mylord." Di andere dag het di Engelse Gezant en banje andere mensen bij di Bisschop gezels en het di Bisschop Jacob geroep. Jacob is gekom en het op di deur geklop on nadat di Bisschop het ge-îoep ,,Who is there?"' het di boy willen zeggen: ,,Jacob, Baas", maar het zich herinner, hij mag in di taal van di duivel ni praat ni, en zeg ,.Tho Lord, my Boy". Di heele gezelskap het banje gelach on was di Bisschop banje kwaai. maar het van af di oogenblik met Jacob maar hollands gepraat. Het lijkt voor mij, dat gedurendè di oorlog, moet huile in België di officieren ook maar toestaan mot di soldaten di taal van di duivel te praat, di oorlog in di modder is. ook oen duivels werk. Voor twee dagen het di bladen hier een tele-gram dat over Holland een Zeppcliu gevlieg liet en dat Holland tegon Duitsland zal gaan vecht en dat England Holland zal help. Oom Danie wat dit het voorgelees, het banje gevloek en gezog i.s di Hollander ook al gek? Zal England huile help? en weet hullo nog niet dat di engelse hulp: voor een kleine natie altijd te laat kom? Hulln wacht eerst wat di kleine natie maak en zerid huile telegrammen en oor-logscorrespondenten. Engeland het wel aan Holland Duits Oost-Afrika of di Panamakanaal beloof ? Ik het toen voor oom Danie gezeg: ,, tt'acht oen beetje ou baas, moet niet zoo raas ni", en het ik voor hem jou brief voorgelees, waarin jij schrijf ,,Dat di Hollander, met di uitzon-dering van een klompje editeure van eenige bladen, wat dikpens geworden is en banje in ponden is toegeneem, niet di oorlog wens, en dat zelf di editeure wel een beetje raas maar toch ni met di geheele hart, daar huile weet dat di Duitser met di groote kanonnen over di waterlinie kan schiet on hullo ook een beetje angst het da tdi Zeppelins huile een meloentje op di kop zal gooi, en dat dit ihinisters in Holland banje slim rakker is. wat huile mnar laat praat, en dat ons ni moet geloof ni wat di engelse bladen vertel." Hier uit Afrika zal ook vrijwilligcrs kleur-lingen naai; di oorlog trek. ^SVat cli mensen daar moet maak kan ons ni verstaan ni Als di temperatuur hier + 8 % Celsius is, is huile amper dood. Ons iril hoop dat di xemperatuur in Europa in di winter niot lager is en het niet regent, anders is hullo alleen rned voor di nospitaal. Botha^muts het Enoîand wel hulp beloof. Di Boeren het niet lust en di engelse mensen wil B. en S. niet laten trek, verhes huile dan huile stemmen voor di yerkiezmg, zal huile daaroin di hulp van di kleurhngen stuur. Als liullo met di k^urlm-gen _Duitslanci moet slaan, kan huile nos een beet.ie wacht. • Hier schrijf di bladen ook, dat Bulgariio en EoemoniB gaat vecht, Het lijk voor ons di Engelsman vertrouw to banjo op die hulp vau andere naties. Ons# is nu engels onderdaan, doch hrt ons nog niet vergeet, di 26,000 vrouwen en kinder wat huile vermoord het en bid di heele kerk elfce Zondag dat England zijn straf zal krij Die dag dat mr. P. bij ons was, on hij op di goode afloop van di. oorlog gedrink en het ons allemaal mee; gedr'nk; misschien rs wat Inj denk van di goeae afloop niet .wat ons donk, maar maak niks, het ons hem niet 2e-vraag, en hij het voor ons ook niet gevraao-Om het voor di mensen wat hullo huis aigebrand js en wat in di Concentratiekampen is opgesluit geld en kost insezamel. Vandaag is huile weer bij mij gewees om geld in to zamel voor di kamp in. Natal. Omdat di rer-Inezmg mij banje geld het gekost, liet ik ook om jou te bewijs. dat jou ou l'a. wat geleerd het suis di bloedkleurige lapje over ons kop waai, voor jou £ 2 geteken en zal jou dan di andere maand £ 2 minder stuur. ) Aasvogel, afrikaans© bijnaam voor advo-caat.—to- ingezonden SMken. Steun van het Front. Amsterdam, 9 Nov. 19\^ Geachte Redactie! Meer dan twee maanden geleden werd mij dcor een Belgisch officier van Jiet front, een geestdriftig Vlaming die liever onbe-kend. wenscht te blijven, 50 frank toegezon-den ,,tot steun van de Vlaamsche gazetten in Holland". Dit was juist in deu tijd dab ,,Vrij België", een weekblad en het ,,Bel-gisch. Dagblad" werden opgericht. Waren ^gazetten" in de bedoeling van den schenker en waren zij zoo cprecht Vlaamsch-gezind als hij? Als Hollander kon ik liier-over geen oordeel vormen en wilde dit ook niet. Ik vroeg versehiilende bekende , Vlamingen hier te lande om raad, Zij ^ds-ten 't ook niet of gaven tegenstrijdige ad-viezeu, zoodat ik besloot aan den schenker zelf te vrageii mij in deze nader opdracht te geven. Tôt dusverre echter heb ik 110g geen antwoord van hem ontvangen. Is bij gesiieuveM of heeft liij mijn brief met bege-leideude ,,gazetten" niet ontvangen? Ik weet 't niet, zoodat 't voor mij heel laetig blijft dit geld te verdeelen. Ik geloof daarom het best te doen, ook uit sympathie voor de Vlaamsche zaak er nog 40 frank uit eigen zak bij te leggen en keer dus aan aile drie mij bekende Vlaamsche couranten in Holland, te weten • De Vlaamsche Stem, Vrij Bel'gië en het Belgisch Dagblad, elk 30 frank uit, tegen de oude koers van f —.47£ per frank, d^anbij den wensch uitende dat de vele misverstau-den tusschen de Vlamingen onderling sf4e-dig mogen verdwijnen en zij elkaar spoe-lig in een bevrijcl en oaiafhankelijk België de broederhand zullen reiken om gezamen-lijk met liuune regeeringen datgene te be-reiken wat zij zoo vurig wenschen en waar-op zij recht hebben. Dat na den oorlog de band tusschen België en N eder land zoo innig en vriendschappelijk mogelijk zal bïijken te zijn, is een wensch, welke ik als van zelf sprekend, liierbij insluit. Ik verzoek U beleefd dit schrijven in Uv/ blad op te nemen, opdat mijn lastgevef zie dat ik zijne mOeilijke opdraclit zoo goed eu zoo nauwgezet mogelijk heb uitgevoerd. Hoogachtend, Uw dw. du., G. F. J. BRANDS. (?<, ofa. v. cl. VI. Stem. — Zoo van den on-genoemden begiftiger, dien zij van harte het beste toewenscht, als van den verdienste-lijken en ijverigen Vlamenvriend, Notaris Brands, neemt de VI. Stem bovenstaand hedrag gaarne in bizonderen dank aa»). Nederlandsche dagbladen voor Vlaamscha miliîalren aan het Westelijk front. Harderwijk, 7 November 1915. Het Algemeen N.edcrlandsch Verbond, tijdelijke tak Harderwijk kamp, is zoo vrij zich te richten tôt aile lezers van Hollandsche en Vlaamsche kranten, met het verzoek de door hen gelezen nummers te willen voortzenden aan adressen van Vlaam-scîie soldaten, die, aan het Westelijke front ver blij vend, dikwijls verstoken zijn v*n dagbladlectuur in eigen taal. Die 6ubcommissie ,,Werk der Nederlandsche krant" die honderden namen vau lees-grage Vlaamsche soldaten aan 't froiïi op hare lijst heeft staan, zal zich dankbaar in betrekking stellen met aile ,,peters" of ,,meters" die zich voor dit intellectueel liefdewerk willen aanmelden. Men schrijve aan: ALBERT GOOSSENS, Voorzitter der Vlaamsche Krant, Afdeeling Alg. Ned. Verbond, Bibliotheek B, kamp Harderwijk. VLAAfIDEREM DAG EN NÂÇNÏ DEilK IK m U.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.