I e£fSte jaargang no. 204 Donaeraag, 2 september I9î3 5 Cent DE VLAAMSCHE STEM volk zal met vergaan! ALGEMEEN BELGiSCH DAGBLAD Eendracht maakt macht REDACTIE- EH AOMINISTRATIEBUREELEMS KALVERSTRAAT 64, botrenhuis, AMSTERDAM. Telefoon Ho. 9922 Nocrd. Onder leiding van RENE DE CLERCQ en Dr. A. JACOB. ABONNEMENTSPlilJS (Mj vooruitbetaling) : Voor Nederiand per jaar gld. jfi 60 — per kwartaal gld. 1.75 — per maand gld. 0.75.. Voor Belgii', Engeland, Frankrjjk en andere landen dezelfde pryzen, met verhooging yan verzendingskosten (2J4 cent per nummer), A DYEETENTIES : 20 Cent per regel. Zelfbestuur. Ter inleiding van hot vraagstuk. In mijn eerste artikel „Beginselvastheid" • .t jk aangetoond, dat een meuwe leidnig '' jjt blad niet een nieuwe richting be-ÎLit- dat de oude richting bij de nieuwe ÏLsering blijffc gehandliaafd en alleen de Se gevolgtrekkingsn uit de Vlaam-,ke Beweging der laafste jaren hier wor-L.oaar voren gebracht. _ Twettrlci poliitelk moeten wij beschou- "îén eerste: opportunistûehe politiek, die in deze formule kan worden uitgedrukt: Welen naar omstandigheden, met afwij-L van het richtsnoer. Zij zoekt uit wel-îen hoek de wind blaast om dien m den ' te hebben en zich te laten dragen door fc tiidelijke strooming der openbare mee-,in. met al haar wisselvalligheden. In een mord- windhaan-politiek, zonder innerlijk toi met al de veranderlijkheid en tegen-c'rijdiehjeid der van buiten komende in-'ioeden. Zelf zonder soheppende énergie, wten de „vak"-politici maar al te wel de sjcht der populariteit te gebruiken tôt «gen baat. Al moesten zij beseffen, dat de tifdeliike strooming hun volk naar den at-mnd sléurt, zij zwijgen of huilen met de. Vven mee: tevens struisvogelpohtiek. " Ten tweede: de politiek van beginflvott-Vi'j van onveranderlijkheid der innerlijke richtin" van vasthoudendheid aan eenmaal Wrepen doel. Zij geeft zich niet over aan den storm, maar, het oog o^, het. kompas «vestigd, stuurt zij aan op de veilige haven, l«t roer vastklemmend tob brekens toe. Dae politiek is misschien ,,importums-fah" • zij is althans de eenige oprechte en «rlijke, de politiek der trouw aan zichzelf. Want wie trouw aan anderen wil beloven, mœt eerst en vooral trouw zijn aan eigen # * y;j; wjllen oprichten een lelfstandig yhintkrm in een vrij en onerfhamkelijk ItWt Den eisch van Zelfbestuur voor Vlianderen en Walenland beschouwen Wl] Tcortaan als een axioma voor aile gezon.de BtViselie politiek, een axioma door aile nldinkende vaderlandslievende Belgen lijraard, buiten kijf gesteld en voorge- s!aan. , . ilaar, hoor ik no g tegenwerpen, hoe kan er van België nçg sprake zijn na een be-stuurlijke schçiding ? Buiten 't Vlaamscn© en :t Waalsche land is er toch geen ander, dafc België kan heet-en. Als gij beide dee-len wegneemt, blijft er toch niets over van het geheel. . Juisfc: het geheel is gelijk aan de *som der deelen. Maar op staatkundig gebied geldt die abstract-wiskundige wet niet. Ycor ons is België niet een samenvoegir^g ?an twee stukken bout of ijzer. ^ In de sfeeri pan bet organisobe is bet geheel meer en iets anders dan de deelen. Een menscb. b.v. is meer dan de sanien-Yoeffin"- van een paar armen en beenen, een romi) en een boofd. Integendeel: armen en beenen van de romp gescbeiden, kunnen niet afzonderlijk bestaan. Het gebeel geeft hier het leven aan de deelen, niet omge- Die waarbeid is nog meer toepasselijk op de sociale wereld, in de sfeer der men-scheliiko gemeenscbap. Het maatscbappelij-ke leven bestaat uit wederkeerige, in elkaar grijpende functies, nog inniger verbonden dan de cellen van een organisme. En boven het economiscbe leven uit, in hoogere een- heid bindt ons samen de gemeenscbappelijkc taal, hefc liobaam van den volksgeest,^ die zich uit in kunst, in wetenscbap, in religie. De geesfc van een volk is ook meer en iets anders dan de menscben waarin bij_ ilenschen sterven ; de geest is eeuwig. Er is een Vlaamscbe sreest en er is een Waalsche geest. Belgiscbe zieligbeid... maar laat ons ernsfcig zijn. Op staatkundig gebied nocbtans kan België wel een andere roi dan die van strui-kolblok vervullen. België moet ziclizelf een bemiddelaars-taak voorscbrijven, als middel tôt het volledige ontwikkelen der beide folksgeesten, in eendraclitige unie. Een-draeht wil niet zeggen. zooals de toestand vroeger was: overwicbt van bet een op bet andere, onderdrukking van bet een door het andere. Tôt een onderdrukte moet ffien niet van eendracbt komen praten. Zulke eendracbt baart geen macbt, wel bet ^egendeel. Waar in een licbaam de eene helft het natuurlijke voedsel aan' de andere. onthoudt, sterft niet alleen deze laatste, fflaar het gebeele licbaam. Aan Vlaande-ftn's onderdrukking gaat Wallonie zelf ffiank: en dat is de Belgiscbe ziekte. Maar geef aan den Vlaming wat bem toekomt, ^«t natuurlijke voedsel, bet geestelijke Moed; en Wallonie zal zelf berademen en We volksgeesten in België zullen berop- kven als bij tooverslag. * * ». Op politiek gebied zal Vlaanderen's auto-noDHe aan België's soevereiniteit geen af-hreuk doen. Maar boe nu zal de Staatsvorm Belgische U nie er uitziei^ ? Vooraleer bet begrip Zelfbestuur in aile Njzonderheden te ortleden, en over de be-^gdheden te twisten, kunnen wij al dade-'jk het volgende vooropstellen : ,... ^ ^®t hoofd van den Staat betreft, Vlaanderen zoowel als Wallonie trouw ?an Belgiscbe Vorstenbuis. De becbte and tusschen Vorst en volk is çrelegd in Jezen oori0g __ met kostbaar Vlaamscb Het meest. }Het lichaam ecbter van den Staat Hoe moeten wij ons den bouw der ^ oische Unie voorstelïen? Laten wij, voor-T^er. functies van bet Vlaamscbe en aalsche bestuurlijke leven na te gaan, V°°r €en €n gezon den yraa^ ^s: Statenbond of Een Statenbond is als een cel met ver-scbeiden kernen. Zooals de samenst^lling van bet woord reeds aangeeft, worden hier zelfstandige Staten in een Bond vereenigd. De nadruk wordt dus gelegd op de deelen; bet gebeel komt acbterna : als middel, niet als doel. Elk deel draagt zijn zwaartepunt in zich zelven, en kan desnoods op zich zelf bestaan en zijn eigen gang gaan. Een Bondsstaat, daare'ntegen, heeft maar één kern, éen zwaartepunt. De nadruk wordt gelegd op de eenbeid van het ge-i beel, waaraan de deelen ondergescbikt worden. Dat neemt niet weg een zekere mate van autonomie, van zelfbestuur. Deze kan zelfs zeer groot zijn. In België, zooals wij het hebben gekend, ligt bet politieke zwaartepunt stellig te 1 Brusâel. Met het oog op de geographische ligging en bet huidige dubbelslachtige ka-rakter der hoofdstad, dringt de gedachte aan een Bondsstaat zich het eerst aan ons denken op. Maar zou, na de treurige ervaring der laatste vijf en tachtig jaren, de eerstge-noemde vorm voor Vlaanderen niet de ver-kieselijkste wezen? Is hier ecbter Brussel niet een struikelst-een? Dit probleêm wil ik in een volgend artikel behandelen. Voorsbands weze dus het vraagstuk Bondsstaat of Statenbond in studie — en door aile recbtzinnige Belgen in ernstige overweging — genomen. Laten wij dan onze aandacht wijden in de eerste plaats aan de voorbeelden uit het buitenland : Voor den oorlog stond Engeland met de liberale regeering juist op het punt, van de Britsche Eilanden te maken een Bondsstaat of zelfs een Statenbond. (Men denke aan het aah Ierland tosgezegde Home Rule). Voorbeelden van Statenbonden zijn Duitsch-land en Oostenrijk. Om rechtvaardig te'wezen tegenover onze vijanden moeten wij er-kennen, dat Duitschland blijken genoeg heeft gegeven van innerlijke eendracbt en soevereine kracht. En toch, niettegenstaan-de allen schijn, heeft de Duitsche Keizer niet zooveel te zeggen als bij voorbeeld de Président der Vereenigde Staten. De be-voegdheid van dezen Président maakt hem machtiger dan een parlementair Vorst. Men moet zich door het woord ,,Republiek" niet laten versebalken. De Vereenigde Staten van Noord-Amerika vormen een Bondsstaat. Al is zijn macht van korten duur, de Président is, in den goeden zin van bet woord, een grooter ,,autocraat" dan de ,,Tsaar van aile Ruslanden", vooral omdat deze maohteloos etaat tegenover de Groot-vorsten-intriges en het corrupte ambtena-renstelsel. Maar voor ons, burgers van een klein land, lijkt het beste voorbeeld wel de Zwitsersche Bond-sstaat, waar drie rassen en drie taalgebieden vreedzaam en eendrach- tig in één staatsverband samenkomen. * ^ * Bondsstaat of Statenbond? In elk geval : Zelfbestuur. ,,Zelfbestuur", voortaan bet Schibbo-leth, het wachtwoord der Vlaamscbe politieke actie. Dat dit Schibboleth een ,,Scilt ende Vrint" worde, verhoede G-od ! Mr. Dr. L. BRULEZ. Eigalaad in fiorSeistiji Do noutralo opmerkex-, .die voor de ,,Times" reeds een achttal artikelen over ziju indrukken in Duitschland en Oostenrijk heeft geschreven, levert in het negendo een beschomving over Engeland, zooals hij het bevond in de maand Augustus van dit jaar. Wij ontleenen de volgende gedeelten aan dit opstel : ,,Dit is mijn zesde bezoek aan Engeland sedert mijn kindsheid en mijn tweede sedert de oorlog begon. En ik merk een groote verandering op. Om de gullo waarheid te zeggen kon ik bij mijn eerste bezoek niet veel merken van den oorlog, als ik het rondloopen van een aanzienlijk aan-tal mannen in khaki. uitzonder. Voor de rest heb ik toen, oprecht gesproken, in de amuse-menten, gesprekken- en dagbladen geen noe-menswaardige wijziging ontdekt. Nu ben ik hier voor de tweede maal. Ik heb .drie weken nauwkeurig toegezien en ik moet erkennen, dat er een ongehoorde verandering met Engeland en de Engelschen heeft plaats gegrepen, en die toch nog niet zoo groot is als in sommige niet-combattante landen, yooals b.v. in Zwéden, waar ailes er uitziet en handelfc alsof de natie in vollen oorlog is 1 Als ik er ecbter ook maar een seconde aan dacht, het ongemeen intens meeleven met den oorlog in Duitschland met het uwe te verge-lijken, dan zou ik met opzet een vervalsching plegen, die 11 weihcht zou vleien, maar u geen stap verder zou brengen. Te .beweren dat de gemiddelde Engelsrhe middenstander den oorlog begrijpt en onder-gaat als de gemiddelde Duitsche dito zou een-voudig een leûgen zijn. Ik rangschik nu onder middenstanders : geneesheeren, advocaten, een groot aantal uwei nieuwe officiéren, een wel-bekend architect, een uitvinder van een be-faan^de machine, e. a., die ik hier ondervroeg, benevens een zeer groot aantal toevallig ont-moete medereizigers in den frein. (Opmcrke-lijk, hoe Verba-send veel personen offioieren-bloedverwanten aan het front hebben, wat wel een bewijs is, dat de Engelschen zich meer in-spannen, dan men ir» de neutrale laûden ver-moedt.Neem b.v. den strijd om Konstantinopel. Tedere Duitsche schooljongea is volmaakt op Je hoogte van d£n aard van dat vraagstuk, en met name van den aard van het aandeel, dat gij aan dat vraagstuk hebt. Hij kent evengoed uw eigen moeilijkheden da-ir dan die van de Turken en de Duitschers. Hij put die weten sohap voor een deel uit zijn kennis der aard-rijkskunde, die hem van zijn vierde jaar af wordt inge;tampt en voor een snder deel uit het feit dat iedere Duitscher om zoo te zeggpn oorlog in het bloed heeft, en dan vooral ook uit het feit dat er in Duitschland over niets anders dan over den oorlog wordt gesproken. 1k ontmoetti* bij Berlijn eens twee jongons in den trein, vijftien jaar oud, maar die zich voor zestien hadde.i uitgegeven om als vrijwil-liger te worden aangenomen. Zij droegen reeds uniform en werden geoefend. Heel sterk zagen zij er niet uit; maar ik yind over het algemeen ! de Berlijners een niet zeer pootig ras. Die kna-pen praatten frank en vrij over dë blunders, door de DuitscHers begaan, over de groote, stei-lige verwachting, dat de oorlog nog jaren zou duren. Ik raàkte met h en in gesprék, en'liet is verbazend, wat die lo-jarige jongens al wis-ten, en als groote menschen bespraken! Zoo zeicîen zij : ,,Zeker, wij hebben een domheid begaan, toen wij naar Parijs trachtten te komen, maar de Franschen waren minstens even dom toen zij met groote offers den Rijn door den Elaas heen trachtten te bereiken, in het begin van den oorlog. Zéér groote stommiteitea hebben wij nog niet begaan. Maar, kijk eens naar de Engelschen, die een geweldig leger hebben op-gezouten in de onneembare stelling, welke het Duitsche genie, ter verdediging van Konstan- : tinopel, heeft opgericht. Hebben zij in hun ! heelo 'eger een generaal, die met Liman vf>n : Sanders is te vergelijken? Weten zij wel dat wij de Dardanellen beschouwen als een van de levensorganen van dezen oorlog, en dat onze pioniers reeds bijna een jaar geleden heel Gallipoli hebben versterkt, lang voor bun eerste onzinnige beschieting?" ,,Maar hoe weet gij dat ailes?" vroeg ik. ,,Dat weet immers iedereen in Duitschland! Wij houden vol, dat zelfs een millioen man Konstantinopel niet zal kunnen veroveren ! SpreeLt u Engelsch? Lees den eens een En-gelsch blad in een café en vertelt u ons eens of u er een ware beschrijving van den toestand aan de Dardanellen in vindt!" En nu moet ik zeggen, dat het mij verbaast, hier to lande*juist dit gcwiohtig oorlogstooriecl zoo nonchalant behandeld te zien Niemand schijnt het hier de moeite waard te achten, het Engelsche publiek daaromtront eens naar waarheid in te lichten. Hier beschouwt men het biijkbaar als iets in den trant van den Boeren-oorlog, met zijn ups and clowns. Maar de Duit- j schers beweren, dat de expeditie van den aan-vang af eea krankainnige onderneming was, die onmogelijk kan slagen. Mm zegt mij hier wel eens ,,Mijn \riend de officier vertelt mij, dat wij over een màand te Konstantinopel zullen ziin", maar niemand ■ kan mij vertellen, hoe dat dan wel in zijn werk ; moet gaan. Niemand schijnt hier deze onder- ' neming van het gigantisch gewicht te achten, , dat de Duitschers er aan hechten' Wat het verschil in houding aangaat: Ik hçb hier te Londen een der grootste bioscopen bezocht : geen enkele film, die den bezoekers eenig denkbeeld kon geven van den dagelijkschen arbeid van uw leger en vloot — liet publiek wachtte biijkbaar in spanning op de verrichtingen van den komiek Charlie Cbaplin ! Maar te Berlijn gaan de menschen teceu verlaagd entrée naar bioscoop-program-ma's zien, die bijna uitsluitend met den oorlog in verband staan, en de soldaten betalen in 't geheel niets, evenmin als de kinderen! Soms worden de portretten van eenige uwer generaals op het doek geworpen. Men applau-disseert flauwtjes. Maar aan Charlie Chaplin wordt een ware ovatie gebracht! , Pakjes zenden naar het front kost hier ge-woon tarief — in Duitschland zoo goed als niets, al is de afstand nog zoo iver. Ik heb in de ,,Times" gelezen van huur-koetsiers, die soldaten veel te veel berekenden, om hen 's ochtends vroeg door Londen te rijden. Zulke dingen zouden in Duitschland on^oge-lijÊ zijn. (Tel.) —.— ■iinai-*-o-*-gaLi - Isn Fraas lies. De Vader der VEaamsche Beweging. (Vervolg van nr. 195.) Is het wonder dat de wrake Willems hoofd trof? Nauwelijks was Antwerpen aan het pa-triottenleger overgegaan, of hij werd van zijne post ontzet, en naar een kleine stad van Oost-Vlaanderen, naar Eecloo, verplaatst. Docli hoe vallen der menschen plannen doorgaans verkeerd uit! Met de vernedering van Willems meendo men den verdediger en zijne zaak beide ten onder gebracht. Maar het heerschende in Willems aard was werkzaamheid. Onze oude letterkunde vond den balling in de juiste ge-steldheid en stemming om haar uit de bindsels te ontwikkelen, waarin zij door al de Neder-landen nog gekluisterd lag : sedert lang waren zijne neigingen door den grooten Bilderdijk aangemoedigd in 't midden schier eener alge-meeno miskeuning der middeneeuwsche ge-wrochten. Willems schreef verscheidene codexen af, welke hem onder de hand vielen, maesten-deel hem goedgunstig te leen gegeven door den boekminnaar Van H u 11 h e m. Het was mede te Eecloo dat hij den Vlaamschen tekst van Beinaert (le Vos door Grimm's uitgave leerde kennen. Wat Goethe van dit dierenepos voor do Hoogduitschers gemaakt had, dat wil-de Willems voor zijne landgenooten : hij mo-derniseerde den lieinaert, en schreef daar-cnboven voor zijne omwerking een oproep aan de Vlamingen, hetwelk de eerste wapenkreet was om den heiligen strijd tegen het verdruk-kend Fransch te herbeginnen. Boven aile verwachting werd deze kreet gunstig aanhoord : nauwelijks was de Reinaert te Eecloo versche-nen, of in de voornaamste steden van Vlaamsch België kwamen als uit den grond jongelingen op, die met forsche stem den wapenkreet be-antwoordden : menige.jonge lier, die zich met een rouwfloers had bedekt, liet opnieuw hare betooverende toonen klinken, en wat men de Vlaamscbe Beweging heet, verkreeg zijn voile bestaan. Dan. Willems bleef niet lang meer geban-bannen. 1) Al wie de wetenschap ter harte nam, begon zich met het lot van den uitmuntenden geleerde te bemoeien, met dat gevolg dat hij in 1835 naar Gent verplaatst werd met eene jaarwedde, tegen degene welke hij té Antwerpen getrokken had, opwegende. Daar '^oude hij in t midden der geleerdheid en in 't harte van Vlaanderen zijn. en bij de aanstaande verorde-ning in 't hoôger onderwijs, indien de wet aan de moedertaal gunstig ware, zou hem de zetel van leeraar in de Nederlandsche letterkunde en geschiedenis des ]ands worden aangeboden. Nauwelijks was bij in de tweede stad van België gevestigd, of er deed zich een gunstige gelegenneid op om zijne uitgebreide kennis in de vakken van taalkunde, van geschiedenis des lands en des rechts zoowel als zijne schrander-heid aan den dag te leggen. In de verkooping te Londen der nagelaten boeken van den be-roemden boekminnaar Heber bevond zich het eenig bekend volledig handschrift van den Ne-derlandschen Reinaert de Vos, hetwelk op Willems aanraden tegen een hoogen prijs werd aangekocht. Hem droeg het Stadsbestuur 'de — eerende taak op het beroemd dierenepos uit te geven, van welke taak hij zich zoo 6poedig als hoogstverdientelijk kweet. In 1836 verscheen de Reinaert met de be-wijzen dat het een oorspronkelijk Vlaamsch gedich^ js, grootendeels op het laatst der Xlle eeuw vervaardigd. De roem, welken Willems door deze uitgave buitcnlands verwierf, was ongemeen, en zijne gelukkige opsporingen verwekten door Europa eene algemeene vos-senjacht, gelijk hij het zoo schilderachtig heet. Omtrent op denzelfden tijd dat Willems met de uitgave van den R e y n a e r t belast werd, bood hem de Brusselsche Academie eindelijk een zetel aan : hij werd tôt lid van dit geleerd genootschap aangenomen, den 6 Juni 1835. Een jaar' vroeger, terwijl hij nog te Eecloo ver-stooten zat, was reeds de onderscheiding van het Staatsbestuur tôt hem gekomen. De Com-missie van historié, door de omwenteling uit-eengeslagen, werd bij Koninklijk besluit van 22 Juli 1834 hersteld, en Willems tôt een der leden benoerad, tegeli.jk met de heeren De Gcrlache, De Ram, De Reiffenberg, Dewez, Gachard en Warnkoenig. In deze hoedanigheid bewerkte hij opnieuw De Slag van Woe-linge n, welke in 1836 omtrent tegelijk met den Reinaert verscheen. Hierna legde hij de hand aan De Brabandsche Yees-t e n,' waarvan het eerste deel in 1839, het tweede in 1843 het licht zag. Het derde en laatste deel' heeft den dood hem belet in ge-reedheid te brengen. Zoo veel werkzaamheid, gepaard met al de hoedanigheden noodig aan den goeden geschiedschrijver, deden de koninklijke gunst op Willems afdalen : op den 14en December 1838 werd hij benoemd tôt Ridder der Leopoldsorde. v Doch wat waren deze en dergelijke bemoeiin-gen, op zichzelf beschouwd, voor een man wiens geheele leven een strijd was voor de rechten der volkstaal? Bij het gedijen der Vlaamsche zaak sprak het van zelf dat Willems eene hoof drol in de beweging hebben moest : allen wezen hem die toe. Te Gent school de Vlaamsche jeugd rondom hemç en in de maatsch'appij De Taal is g a n se h het volk werd hem door zijne ge-n00ton het eerevoorzitterschap opgedragen. Reeds in 1836 was hij met het ministerie in briefwisseling wegens een op te richten Vlaamsch gezelschap, waarvoor hij, gezamen-lijk met andere Vlamingen, een plan indiende dat de go^dkeuring van het Staatsbestuur verwierf, zoodauig dat eene algemeene maat-schappij van dertig leden onder hoogere be-scherming tôt stand lrwam. Deze maatschappij, wier officieel karakter later betwist werd, ge-lastte Willems een tijdsclirift uit te geven, dat ! den naam ontving van $ e 1 g i s c h Muséum, en hem niet minder roem verschafte i dan al wat hij tôt nog toe in 'tlicht had ge- I zonden. Geen Nederlandsch tijdschrift trôu-wens genoot ooit zooveel achting, zoowel in Duitschland als aan deze zij do van Rijn en Eems, en Willems werd de algemeene vraag-baak niet alleen voor do Nederlandsche taal-, geschied- en oudheidkundigen, maar Duitsch-lands eerste geleerden. gelijk een Jacob Grimm, een Hoffmann von F-allersleben, een Uhland, en zoo vele anderen, verhaastten zioh hunne toe- , vlucht tôt zQne belezenheid en goed oordeel te nemen. En inderdaad uit elk nummer van 't B e 1-g i s c h M u s e u m bleek het dat de kennissèn van Willems in al wat tôt de taalkunde en de geschiedenis des lands behoorde ongemeen waren, waarnevens hem een gezond verstand géleidde, dat in 'zware en geringe geschilpun-ten eveneens het gelijk naar zijne kant deed liellen. Het - B e 1 g i s c h Muséum was. grootendeels ingericht om voor Vlaamsch België eene eenpa-righeid in de spelling te ver-gemakkelijken. De artikels, door den uitgever er in opgenomen, hebben voornamelijk mede-gewerkt om ihet stelsel van de bij Koninklijk besluit ingerichte taalcommissie te doen zege-yieten.Doch het stelsel, of om juist te spreken de voorstelïen, der Koninklijke commissie mochten niet worden opgedrongen. Willems sloeg voor alleen die zich gerechtigd achtten over spelling en taal vorm uitspraak te doen, tôt eene algemeene vergadering op te roepen. Deze vergadering, belegd op den 23 October 1841 in de gewezene promotiezaal der Hoogescliool te Gent, en waarop hij de pen van secretaris hield, bekrachtigde gemeld stelsel in deszelfs hoofd-punten. Des anderendaags opende onze onver- ' nioeide hoofdman het Vlaamsch F e e s t : met eene krach tige redevoering. Twee jaren 1 later had er eene algemeene Vlaamsche bijeen-komst, bekend onder den naam Ta alver-b o n d, te Brussel plaats : het openbaar ge-voelen wees Willems aan om dezelve voor te [ zitten, van welke moeielijke taak hij zich loffe-! lijk kweet, terwijl hij zijn roem van welspre-1 lîenden redenaar nog vergrootte. Onder zijne literarische werkzaamheden- was er eene, waaraan Willems sedert jaren met voorliefde dacht en tusschen aile andere be-moeiïngen steeds voortzette: het verzamelen namelijk onzer oude volksliederen. Na vele op-zoekingen, en op het herhaald aanzoek zijner vrienden, ' besloot hij eindelijk eenen bundel oude Vlaamsche liederen in 't licht te zenden. Hij was bezig met de tweede aïlevering van dat belangrijk werk voor de pers gereed te maken, wanneer op den 24 Juni 1846 een aan-val van beroerte een eihde aan dit zoo werk-zamc als nuttig besteed leven kwarn steïlen. # F. A. SNELLAERT. 1) Onder de geleerden die het krachtdndigst gewerkt hebben 0111 de op Willems drukkende ongenade te doen ophouden, zijn de voornaamste, de lieeren De Gerlache, Van de Weyer, do Ram en Warnkoenig. (Slot vol g t.) Nederlands onzijdigheid. In het ,,Berl. Tageblatt" van 30 Augustus komt een brief voor van dr. Kuyper aan een medewerker van dit blad, waarin hij antwoord geeft op een vraag, hoe het staat met een beweging in Nederland om de neu-traliteit ten gunste der Quadruple Entente op te geven,, dat deze beweging ,,niets te beteekenen" heeft en verder: ,,waren het slechts eenige tweede-klasse Belgen, die ons trachtten mede te sleepen. Dé hooger staan-de Belgen daarentegen begrepen van den aanvang af, dat zij onze gastvrijheid niet slechter kondeii beantwoorden, dan door onze neutraliteit in gevaar te brengen.. De eerste-klaëse Belgen deden dat dan ook op geen enkele wijze en onzerzijds was er ook geen enkele staatsman, noch een persorgaan van eenige beteekenis, die niet tegen iedere sebending van onze neutraliteit opkwam." —————— «irc » 9 » «H"1 "■ "•i DE KWADEM ZIEN BENEÊN DE TRANSEN DE LEEUWEN DÂNSEN KLEINE KRONIEK Kern. namen voor in deze dagen geboren kinde- 0 myn geliefd geboorteland, ren, meldt de „Times"-correspondent uit O rustplaets van de aloude Vaderen, Parijs Nog rookt gy van dien oortogs-bra^nd, Veoi gemeentebesturen toonden zioh zeer i\og zal ik u met konnen naderen... DOMINICUS CSRACCO Pr. toegevend en lieten een groot aantal kleane in iaUingschap te Wezel (1811). „Joffres" en „Joffrettes" boeken. Een mwoner van Bordeaux was echter Belgio's goed recht, zeer teleurgesteld, toen de ambtenaar van Dat nog steeds over en weer de groote den Burgerlijken Stand hem meedeelde, dat mogendheden elkaar verwijten, den tegen- de naam ,,Revanche", die de burger aan woordigen vernietigingskrijg te hebben ver- zijn pasgeboren dochtei* %vilde geven, niet in oorzaakt, is begrijpelijk. Het zal wel on- de officieele registers voorkdmt, en hij het mogelijk blijken tôt eene andere uitkomst niet wagen wilde, dien naam gangbaar te te geraken dan tôt deze, dat aile mogond- maken. heden te zamen daarvoor gelijkelijk aan- De grens van deze zucht naar zonderlinge sprakelijk zijn, omdat ze aile te zamen niet namen, schijnt bereikt te zijn door een ge-in het naleven van Gods geboden en de 1 lukkigen vader in een dorp van Touraine, daarop gefundeerde rechtsregelen haar die zijn kind ,,Poilu" heeit gedoopt; naar kracht zoeken, maar in de kunsten van eene men weet, de populaire naam voor den Machiavellistische politiek, die aile hooger Franschen soldaat in de loopgraven, doch beginsel ter zij de stelt. minder geschikt voor een pasgeboren medsje, dit laatste standpunt staande, kan : men ook den inval in België verklareu. Vailen voor duikbooten. Maar onbegrijpelijk schijnt het ons, -^e Engelsche admiraliteit gaf onlangs to dat men in Duitschland nog steeds voort- verstaan, dat haar strijd tegen de duikbooten gaat met het op rechtsgronaen verdedigen ,lx)®.er succès opleverde dan zij in bijzonder- t i - r , n i , heden kon meedeelen. Hiermee kan bedoeld van die onrecbtvaardige, met elk rechts- ■■ , . , -, , begrip strijdige daad of althans zich en ha,4r scliepen\ou veTraden, oT daT zijl Po^l- anderen tracbt diets te maken, dat Belgie wone strijdmiddelen in toepassing brengt. Men zelf reeds met het beginsel van neutraliteit weet, dat nauwe toegangen met sterke netten had gebroken. en kettingen, en met mijnversperringen vrij De Duitsche regeering zelve heeft een afdoende kunnen worden afgesloten, niet zoô zeer merkwaardige correspondentie gepubli- afdoende echter, of het blijft mogelijk tôt bijv. ceerd, waarvan ook ons blad uitvoerig mee- in de Zee van Marmara door te dringen. deeling heeft gedaan, uit welke. correspon- 3 °10r open water beveelt een Amerikaan,J. dentie ten duidelijkste blijkt, dat de Belgi- î' eC" StM>r? , Vaï-n i o j- i .• i tt- i i aan, die bn nonderden door een enkel 6chip sche diplomatie wel verre van Engelsch- le'd kuJen worde q{ w uitgeStrooidP of Frahschgezind te zijn voortdurend , m fvanf zij worden niet verankerd, en drfjven met het licht stelt hoe onbillijk Duitschland sti-oom en getij .op en neer, wat ze des te gé- door de groote mogendheden steeds is tegen- vaarlijker maakt. Het gevaar bestaat echter geyverkt. D(ie correspondentie, voor den alleen voor onderzeeërs; een schip aan de oorlog gevoerd, door goed op de hoogte oppervlakte ondervindt er geen last van. zijnde diplomaten, en waarin, daar zij voor De val is een rjng van ijzeren staaf of buis, publicatie niet bestemd was, den loop der die op één punt aan een boei bevestigd is, zoo- zaken met een geheel onpartijdig oog be- dat de ring, die pl.m. 8 meter in doorsnede is, zien, schijnt ons voor de beoordeèling van verticaal in t water liangt. Hij draagt aan den den were doorlog en zijne oorzaken bijzon- omtrek een aan al touwen van 2 c M dik en . . , , °_r J.. , .. , , ruim 30 meter lang, elk touw eijidigt m een der intéressant. Maar zij schijnt ons tevens lus. en ^ los6 aan den ring |eTestigd. eene aanklacht tegen Duitschland, nu dit £)oor J^un geringer soortelijk gewicht han- rijk} in plaats van zijne sehuld, gelijk het -touwen niet recht omlaag, maar vlotten dit in den aanvang deed, ruiterlijk te er- 'jn >t water. Een onderzeeboot die door zoo'n kennen, op België een deel van zijn bloed- ring heen vaart, of er tegen 6toot, loopt nu do sehuld tracht over te dragen. kans met de schroeven in die touwen verward Herbaaldelijk, nog onlangs door Emile te raken, te meer. daar de werking der schroef Brunet (Duitsche laster), is door publicatie het water en het touw aanzuigt. "Voor een von de stukken onweerlegbaar aangetoond, ^cliip hangt de val te laag om gevaar op te dat van een plan tegen Duitschland, of. ■le^r®n' . . . , , , 1 , , 4. „ Natuurlijk is het zaak, de gevangçn duikboot van bet d o o r laten van troepei., of van ten s^oediù^té te vinden, en op te brengen of eene „conventie met Engeland nooit spra- in den grond te'boren, vôor ze weer vrij mocht ke is geweest; dat veeleer het tegen- raken< Daartoe wordt de boei, die den ring deel uit die stukken blijkt. Het brutale drijvende houdt als signaalboei uitgevoerd, gezegde van een Engelschen .militairen atta- tfoor haar met een ontvlambaren inlioud te • ché in een gesprek met een Belgisch gene- voorzien. Het is practisch dien zoo te kiezen, raal, dat Engeland, ook zonder toestem- dat de vlain veel rook geeft, zoodat ze overdag ming der Belgische regeerino-, b ij eene evengoed als 's nachts te zien is. De ontstekmg vorige gelegenheid in België zou der boei kan verzekerd worden door m den zijn geland, waarop geantwoord weïd, dat X^oef veTbonden,rukTa'ar doen dit met geoorloofd zou zim geweest - be- ontbran(,eIl als er ^ tegen bcn stoot. wijst toch waarlijk met, dat Belgie, met < het oog op een toekomstigen oorlog, met j ^et bosch van Bialoweska. Engeland onder één deken lâg. Ongetwijfeld J in tet noordelijk gedeelte heeft men zes staat vast, dat Engelsche en Belgische, auto- groote boschgebieden, die verscheidene vier- riteiten met elkander hebben overlegd hoe kant'e mijlen groot zijn en nog o^ereind staan, Engeland en België te zamen België tegen omdat zij geen waterweg hebben. In het zuiden r inval van Duitschland zouden ver- dedigen - een vraagstuk, waarbij ^ vi6rkante Hlometer groot, en nog groot beide landen bet grootste belang hadden, genoeg om een volmaakt beeld van een oer- — maar dat overleg had, blijkens de ge- wotld te vertoonen. ; openbaarde stukken; uitsluitend het geval De boomen blijven staan tôt zij van ouder- van een invasie van Duitschland op het dom sterven. Daarom vindt men nergens in oog ; een geval dat elkeen voorzag en vrees- Europa zoo geweldige. stammen als daar. Er de, en dat inderdaad zich ook heeft voor- ^ijn niet alleen eiken en beuken. maar ook gedaan. Veeleer kan men beide landen dennen. dm nog de jacllit iorens van de Pool- verwijten dat zij te weinig afdoende afspra- ^e gO™|™ ZJn vflt, is er voor eenige ken hebben gemaakt. Zelts met de scherp- ,aren een 0pen plek. Maar spoedig verheft zinnigste sofismèn valt uit die afspraken zjcll ciaarboven eén chaos van nakomelingen. niet af te leiden, dat België met Engealnd Geslachten van boomen heeft de tijd omge- en Frankrijk ééne lijn trok of later getrok- worpen en in molm veranderd, die _'s nachts ken zou hebben, iets waarbij bet,,gelijk de met fosforiseerend licht spookaclitig glimt, beer Brunet terecht aantoont, ook hoege- zoodra de bodem nat wordt. En eigenlijk is naamd geen belang zou hebben gehad. *) hij altiid nat, want het geheele terrein ligt Het gepleegde onrecht is nu eenmaal niet « een ïaagvlakte die z.eh s eolits hier en daar , . ôl,° -t , boven den grondwaterstand verhett. Up vele goed te praten en indien, bi] een eventuee- lekken siecilts weinig, dat een stortregen len vrede, dit met ten voile erkend en Bel- duizenden liectaren onder water zet. gië volkomen schadeloos gesteld wordt, zou Daardoor hebben zich ih het noordelijk go- dit voor Duitschland, en voor ben die, an- deelte, dat v.oornamelijk uit loofboomen be- ders dan noodgedrongen, in zulk een vrede staat, groote moerassen gevormd. Geen menscli hadden toe^estenid, een onuitwischbare kan daar binnendringen, omdat er een vloei- schande zijn° Zelfs indien men aanneemt bare veenlaag van eenige meters dit staat. dat Duitschland tôt zelfverdediging niet Er zijn echter vele plekken, waar het moeras j , T J Un slechts lut één voet dikke, venveerde humu5- anders kon liandelen. Oorrlogsnoodzaak moet ]aa bestaat] dje op vast zand ]igt, ten laste komen van bem die er behoerte jn oerwoud vindt men nog aile soorten aan heeft, niet van een onschuldig slaclu- van Gevogelte zooAvel als viervoetige offer. België mocht de Duitsche troepen dieren. Men vindt er ook nog de vos, de wolf. niet doorlaten. de beer, het wilde zwijn, de eland en eenige (,,De Nederl.") kudden van wilde buffels. De lierten zijn waar- 1 schijnlijk door wolf en beer uitgeroeid. Ook „iio<rtnrht de bever is in de vorige eeuw verdwenen. _ .. . n 0 - ,on , Want vroeger werd in de Bialowska jjverig ge- 1)0 Parijsche corresponde " jaagd, omdat de staatsjagers een aanzienlijke York Times" beschrjjft ,n dit blad een bezoek S • beTervellen moesten afleveren. dat ta bracht aan het station van vl.egtmgen ,/lg03 _i5 ^ gebjed tQt kroondomcin ver. op liet Fransche tion , waai uj uj ë klaard en er mas: ni niet meer gehakt en ge- dig was bij het vertrek en den e g . jaagd worden. Het is in twaalf perceelen ver- een vheg-eskader, dat een tocht, naai do Duit- deefd d;<5 dool. eenigf, houtvesters eik ^ sche loopgraven deed. waakt worden. Bovendien wonen op open j'Het was , zoo vei îaa îij, ,,op een gioo e piekken ongeveer honderd boerenfamilies, die vlakte, dat ik een van de tre enc s e i ge verp]icht zijn er vx>r te zorgen, dat er wild zag, welke ik m dezen 001 og îe -u e , j1Q01 js voor buffels. Vrijwel in het midden, waarnemen. De grond was geheel bedekt met cçn hoogvIaktG ,yaar een ha]f (lozijn kléine vliegtuigen. Nooit te v®iei^ 1 ^d ik zoo le s ge- s^roonjen ontspringen, ligt de grootste kolonie, zien. Er senenen er hondeiden te zijn. e kroondorp Bialoweska met een jachtslot, kapitem wees naar het midden, waar zj m d All t do derde van p0len 'gebouwd het gelid lagen geschaard voor een eskaders- gewijze oefening Er waren geheele linies van In *den zomer komen ia ]let 1>oscIl niet zel_ machines, die aldus naast elkaar op het veld den te branden voor. Soms is de bliksem lagen. Een kolonel hep van de eene gioep oorzaak, maar ook brandstichting moefc er naar de andere en sprak met de kapitems van voorkomen. AVeken en maanden lang woedt de vier machines die achter elk van de vier dan het vnnj% tot de fcerfstregen het bluscht. lmies stonden. Bestuiirdeis en waamemers ongeveer twaalf jaar geleden is door een gingen aan boord. Plotselitg begonnen de dei|elijken brand een troep ëlanden tot naar machines eii KHroeven te draaien. Het geraas 0ostp^uisen verdreven. was oorverdoovend. Na vijf minuten waren aile machines nog D|0 kende geen Nederlandsch. slechts kleine stippen aan den verren hemel, T Pichegru in Amsterdam die snel verdwenen in de richtmg van de , t ^ i rv •* u Met znn Carmagnolen kwam, Duitsche loopgraven. t J t i >. r Las er een hoofdman van 't gespuis Oorlogsnamen voor Fransche kinderen. Het opschrift van 't oud mannen huis, Er is niet weinig twijfel bij veel patriotti- En, hij begreep op 't een, twee,^drie; sche Fransche ouders over do vraag, hoe ver De Sansculott' las; tout m1 ennuie t £e wel gaan mogen in de keus^ van ooHogs- .THEQDA YAN. SjjVIJCKt

Er is geen OCR tekst voor deze krant.