Het Tooneel ' 2e Jaargang Nr 7 — 28 October 1916 Beheer en Redactie: Kerkstraat, 13, Antwerpen 10 Gentiem AKTHVR VAJS TH1LLO IEen nieuweling, die bij zijn eerste op treden op ons Kon. Vlaamsch Tooneel on middellijk de aandacht op zich trok. Ook is hij geen onbekende voor on: schouwburgpubliek. Zeventien jaar lanj telde de tooneelafdeeling van de «Morgen star» — een onzer degelijkste volksmaat schappijen — hem onder hare beste krach ten. Hij onderscheidde zich vooral in he moderne drama en tooneelspel. Hij speeldi opvolgentlijk : Georges in «Voermai Henschel»; Moerens, in «Een Herder» Richard van Ottendorf, in «He Verloren Paradijs; T o m , in «Aan Flar den» ; B r o n k , in «Allerzielen», Geert in «Op Hoop van Zegen» ; Wilko d< H o n d , in «De Rechte Lijn», enz. In een der tooneelprijskampen tusschei matschappijen, door de Stad Antwerpei uitgeschreven, werd hij eervol vermeld.Di verslaggever der jurv — Heer Fé Derick: — in zijn betoog over den prijskamp, zeg de o. m. van heer Van Thillo: «zijn plaat is aangewezen op ons Nationaal Tooneel» Deze woorden werden dit jaar bewaarheid Na eene verbintenis van anderhalf jaa aan den Palatinat schouwburg, waar hi verscheidene rollen van de meest uiteen loopenden aard speelde o. a. : Fortu nio, in «Fortunio's Lied; F1 u p ke , i: «De Liefde van Flupke; De Antieke >rsp li îi prpn in TCnrnrnpIharnm^ ! A n in «Peer de Koster» ; Gérard Verschaeren, in «De Bommelbaron» ; An-dré Wicheler, in «De Brave Hendrik» ; Commandant Fricasse, in «Rare Marus» ; De Gouverneur, in «Musketiers in 't Klooster», enz enz. — werd hij door den heer L. Bertrijn aangeworven. Hij trad voor 't eerst* op als Garzin en Arnheim in «De Naakte Vrouw», dan als K o n s b r o e k , in «Kleine Menschen» en nu als P a s t o o r Roux in «De Dwa-ze Maagd»; hij wist meteen de gunst van het publiek te verwerven door zijn talent van uitbeelding, zijn schoone dictie en zijn natuurlijk spel. Over het Repertorium Wij ontvangen den onderstaanden brief van een onzer getrouwe lezers welke wij in zijn geheel opnemen. « Geachte Redactie! Sta mij toe, in uw veelgelezen blad, eenige bedenkingen neer te sehrijven welke uwe lezers kunnen interessee-ren.In het eerste nummer van Het Tooneel, tweede jaargang, heb ik kennis genomen van het speelplan van onzen Koninklijken Nederland-schen schouwburg, en ik moet U rechtuit bekennen, dat dit plan op-gemaakt is met veel beleid en smaak en getuigenis aflegt dat het bestuur zijn uiterste best gedaan heeft om goed en degelijk werk te leveren er in zijn poging gelukt is om de moei-lijkste eischen — in de huidige om-standigheden en in de mate van het mogelijke— voldoening te schenken. Wij krijgen werken te zien van ei-gen en vreemden bodem en daartus-schen zijn er verscheidene die tôt de wereldliteratuur behooren. Wij mogen daarenboven niet vei-geten, wij Vlamingen en Vlaamsch-gezinden, dat de opvoering van P a -r i s i n a , het werk van onze twee overleden verdienstelijke stadgenoo-ten: Gittens en Keurvels, een daad van loutere barmhartigheid en een kunstbetrachting zijn geweest, ten zeerste op prijs gesteld door de dui-zende Antwerpenaars, die de prach-tige uitvoeringen zijn komen toejui-chen. En dit schoon gebaar van hec bestuur was zooveel te edeler daar de poging uiterst gewaagd was en c-dus van geldwinnen geen spraak kon zijn. De onkosten waren veel te hoog en de prijzen der plaatsen te gering om veel profijt in de kas te brenger. Dat weet iedereen die zelfs maar een weinig op de hoogte is van tooneelza-ken.Daar zooeven zeide ik dat het publiek werken zal te zien krijgen van onbetwistbaar kunstgehalte : Ibsen, Heyermans, zijn namen die eene ee-replaats innemen op al de programmais van de schouwburgen vai' Noord- en Zuid - Nederland. En ons publiek komt in massa op voor die kunstvertooningen ! Wanl in zijn smaak is ontegenzeggelijk eene gunstige wending te bespeuren. Hebben wij niet gezien dat het werk van den jongen Nederlandschen schrijver Van Waasdyck : Kleine Menschen geestdriftig werd toe-ge j uicht ! Ja, ja! Onze schouwburgbezoekery beginnen van fijnere kunst te houden en dat te mogen bestatigen is ver-heugend, zeer verheugend zelfs. Ach ! ik herinner mij nog den tij. I dat stukken lijk Nora en Spo-k e n voor halve zalen gespeeld wey-den! En tusschen de menschen die opgekomen waren, was dan nog de groote helft den tempel der kunst binnen gekomen met vrijbiljetten. Verleden jaar — zoo heeft men mij verzekert, want ik ben maar naar één vertooning van S p o k e n geweest - -werd het stuk op de vier vertoonin-gen gespeeld voor voile zalen! Er moeten dus geen TweeWee-z e n , K o e r i e r s van Lyon of andere Giftmengsters komen, om het theater te doen volstroomen. Gelukkiglijk!... Wat meer is: vele abonnenten en gewone bezoekers van den Royal of de Variétés zijn onze artisten komen toejuichen en hebben hunne bewondering voor en vooral ver-wondering betuigd over de dege-1 lijke gehalte en den fijnen samen-hang van ons gezelschap. Er is een gevoel van sympathie ontstaan tusschen het publiek en ons gezelschap ; een brug van echt weder zijdsch vertrouwen is geleid tusschen de zaal en het tooneel; onze artisten ' weten dat zij voor een dankbaar publiek spelen en de toeschouwers be seffen dat de artisten hun uitersto best doen om met degelijk werk uit te pakken. Bestuur en artisten hebben dus, volgens mij, hun eigen toekomst in hun handen. Dat zij voortgaan zich te beïeveren, dat het ensemble dat i zij verkregen hebben nog steviger worde en niet alleen zal onze goede burgerij den weg naar onzen schouwburg blijven inslaan, maar c ook dit gedeelte van onze bevolking i dat onze kunstinstelling minder gun-stig gestemd was, zal niet langer i aarzelen op te komen. > Wij hebben immers nu toch de > overtuiging opgedaan dat, waar bestuur en artisten elkaar goed vei- 1 staan om degelijk werk te leveren, waar goede wil en kennis en kunst samengaan, een résultait wordt bekomen dat van de kracht en 1 soliditeit van een ensemble getuigt, ' dat de vertolking van werken mag aandurven, die slechts tôt hun voile rechte komen op eerste-rangsthea-1 ters. Ik ben zeker dat men mij niet van ^ overdreven pretentie zal beschuldi-gen, met de bewering dat de negen tienden van uw lezers er thans zoo over denken als ik. Ons gezelschap mag zich thans l meten met de beste van Nederland en wanneer in normal en tijd het zal versterkt worden met enkele goede elementen zal het de vergelijking ! mogen doorstaan met welk gezelschap 1 het ook zij !... Geachte redactie! i Na dezen welgemeenden lof — zonder de minste bedoeling tôt vleie-rij — weze het mij vergund ook wat a critiek te laten hooren. _ Of liever geen critiek, neen, een j verzoek. 'We krijgen kunststukken te zien, daar zijn we over tôt accoord en m goede voorwaarden, dat staat vast.. is Maar waarom worden niet eenige s minderwaardige werten of, als ik het zoo zeggen mag : enkele k a s s t u k -i- k e n vervangen door andere die, bui-:t terk hunne groote kunstwaarde toch e nog de macht hebben het publiek ,n buitengewoon aan te trekken ? ;t Zie, ik ben altijd een groot bewon-deraar geweest van Shakespeare en daarom heeft het mij zoo diep ge-e griefd dat de gewrociten van den ge-n nialen schepper hier zoo regelmatig n verwaarloosd worden. '® Buiten de K o o p nanvanVe-... netië, zoo meestedijk vertolkt en 's door Laroche en door Pi et Janssens »■ — ik hoop dat we het werk dees jaar' li; nog te zien krijgen — werd al het ij overige van den grootsten der dra-i- maturgen in den vergeethoek gela-ten.f Jawel, voor vele jaren heb ik Jan Dilis H ami et weten spelen, maai a- die tijd is lang voorbij, heel lang... En sindsdien niet s meer!... Ont-in breekt het ons geze.schap aan moed a- of kunde? Is er niemand om die roi nt aan te durven? 't Zou al te gek zijn daar bevestigend op te antwoorden ! = Ik zou meenen dat een artist lijk Cauwenbergh niet zal terugschrikken voor de poging. Verkade speelt thans Macbeth in Holland, in een décor dat door de eenen geprezen dooi de anderen af gekeurd wordt. le Ik heb menschen van heel goeden st smaak gesproken die hem gezien hebben in den Haag en (de verklaren dat ij deze artist niet vrij te pleiten is van in dilettantisme. Die bewering heb ik . - zelfs gelezen in 'n H( llandsche krant. n- Die menheer durft dus wel al is hij minder bedeeld. Wat de décors bel reft, is het besi Vf mogelijk dat ze nie^an allen dezelf-n de bevredigmg zul.cn geven. Maar n' ach, Shakespeare moest zich met veel minder tevreden stellen. Ik weet niet of 't mogelijk is tij-'rj dens het speelseizoen 1916-17 — bui- I ten de «Koopman van Venetië», waar ik stellig op reken — nog een werk van den grooten Will op te voe- ; " ren, maar dat het bestuur, voorzeker ~ bezield met de beste intenties, dan iri 's hemels naam zijn voorzorgen nem;j en ons toekomend j aar een paar wer-ie ken te genieten geeft van hem die fis nog aitijd het schoonste gemaakt r"" heeft wat op tooneelgebied te bewon-31J deren valt!... 511 Geachte redactie! II " Mijn brief wordt te lang en ik e vraag U en uwe talrijke lezers ex- cuus. Mocht ik mijn sehrijven opge-l1^ nomen zien dan zal ik misschien la-ter de kans nog wel eens wagen om is, de pen op het papier te zetten. in Intusschen met mijn besten dan*t :h en oprechte groeten. Uw dw. at J. L. er ■ « ALLERZIELEJS ar -jg — Dit groote meesterwerk van Hey-n_ erma'tis, den grootste der Nederlandsche Tooueelschrijvers is te Amsterdam op-gevoerd voor de 400ste maal. Die jubel-vertooniag viel samen met het heroptre-de deu van Mvr. Van der Horst, thans aan >e- de Tooneelvereen ging, directie Heyer-mans en Musch verbonden, nadat er vôor ,n een paar weken vaarwel was gezegd aan ej^ de Koninkl jke Vereeniging «Het Neder-.4. landsch Tooneel. Rita behoort tôt de beste rollen van mevrouw van der Horst. Zij weet de ?t, symboliek, die de schrijver in dit zinne-ag beeldig spel heeft willen geven, in deze lie roi tôt uuing te brengen. Zij is de ver-ia- persoonlijking van de, der mensch i.nge-boreu liefde tôt het leven, het algemeen menschelijke, dat de godheid niet buiten en boven, maar alom m het leven ziet. Daartegenover vindt zij de kerkleer van de katholieke kerk, verpersooiilijkt in 1 0 de twee priesters, van wie de een streng en onverbiddelijk aan de leer der kerk ns vasthoudt, de ander daarentegen traeht [id te leven naar zijn geloof, dat hij boven de ,a] leer stelt.. Het was een zeer goede vertooning, aan het slot waarvan talrijke bloemstukken , ® ten tooneele werden gedrageti, vele voor mevrouw Van der Horst e" - voor Tilly Lus. De heer Holtrop trachtte den heer Hey-_ ermans een krans te overhandigen, maar de auteur - directeur was verdwenen. le" Ook de acteurs van zijn gezelschap en a* het verhuisde personeel boden den direc- THÉO VAJS PELT In den roi van "Gaspard,, in "De Klokken van Corneotlle,, In en om de Schouwburgen. DE DWAZE MAAGD. — Dit successtuk van onzen Koninklijken Nederl. schouwburg is ook te Brussel vertoond, in 't oor-spronkelijke, in het theater «Olympia». In een Fransch Brusselsch blad lezen wij wat volgt : «Men kent de dramatische kracht van dit werk, dat gespeeld werd, zes of ze-ven jaar geleden in het «Alhambra theater» met Berthe Bady^de «créatrice» van de hoofdrol. Over het stuk werd toen ge-redetwist en geschreven. Zekere menschen waren opgeschrikt door het gewaagde_ van het onderwerp in hetwelk zij een pleidooi zagen ten voordeele van de vrije liefde. De schrijver heeft, volgens mij, nooit die bedoeling gehad. Van het-standpunt uit: de schaking van een achttienjarig meisje door eeti âeliuvid maj, zeer verstaiidig on bc gaafd zelfs, maar vijandig aan aile enge conventie en gebruiken, laat de schrijver de zaken hun logischen gang gaan, door het eenvoudig verloop der passies. — Het werk is in dit grond dit: een conflict waar-in de voorgestelde menschen handelen volgens hun wederzijdsche belangen. Men kan aan zekere karakters een overdreven zie-lenadel, buiten aile waarscbijnlijkheid om, verwijten, maar daarin ook heeft Bataille slechts van een voorrecht gebruik gemaakt dat altijd aan tragische dichters werd er-kend.ROLVERDEELING VAN «ZAZA». — Zaza Mevr. Bertrijn. — Bernard Dufres-ne, H. G. Cauwenberg. — Adolphe Cascart, H. L. Bertrijn. — Malardot, H. P. Jaus-sens. — Dubuisson, H. E. Gorlé. — Bussy, H. A. Van Thillo. — Michelin, H. Schmitz. — Le Camus, H. De Groodt. — Martin, H. F. Thees. — Courtois, H. Remy. — Larti-gon, H. Fr. Van Roy. — Auguste, H. Fr. Van Gool. — Duclou, H. Van de Putte. — Jules, H. R. Angenot. — Adolphe, H. Frans — Een heer, H. De Groodt. — Een chauffeur, H. Thees. — Anais, Mevr. M. Ruys-broeck. — Toto, Mej. Marg. Van der Baen. — Simone, Mej. M. Bertrijn. ■— Clairette, Mej. I. Vervoort» — Floriane, Mej. Jeanne. — Mme Dufresne, Mej. J. Janssens. — Nathalie, Mevr. Notei-man. — Juliette, Mej. Van den Eynde. — Melanie, Mevr Hens. — Liseron, Mej. Irma. BINNEN EEN ZESTAL WEKEN, zal het Hippodroom-Paleis gansch hersteld we-zen. Het belooft prachtig te zijn. Zooals men weet was de schouwburg, reeds van voor den oorlog, verhuurd aan de heeren Spree en Myin, uit Amsterdam... Door den Beheerraad van den Hippodroom werd nu aan die heeren gevraagd of zij wenschen bezit te nemen van de zaal. Zoo dit niet mogelijk zou blijken, zal ze worden te huur gezet. HEER FE DERICKX, regisseur van onze Vlaamsche Opéra, werd gevraagd om de regie in het «Théâtre des Galeries St. Hubert» te Brussel, waar te nemen... Hij heeft echter niet aangenomen. Zijne bezig-heden te Antwerpen lieten hem niet toe dit vereerend aanbod te aanvaarden. HEDEN AVOND gaat dus de eerste opvoering van «De Klokken van Corneville» in den Palatinat schouwburg. Deze prach-tige komische opéra werd hier nog nooit in de vlaamsche taal vertoond. Het stuk werd hier in het fransch gecreëerd tijdens het speelseizoen 1877-1878, op onzen «Théâtre Royal», het werd zesmaal opgevoerd. In 1880 kwam de troep der «Galeries St. Hubert» van Brussel, het hier in de oude Variétés opvoeren, met groot succès. Op den 6en April 1890 ging het in dé «Scala», en in 1896-97 werd het zeven maal door het gezelschap der oude «Variétés» opgevoerd. Schier aile jaren werden er eenige vertoo-ningen van gegeven in onze Koninklijke Fransche schouwburg. Te Parijs werd het in de «Folies Dramatiques» op 19 April 1877, onder het bestuur van den heer Cantin, voor 't eerst vertoond. Het beleefde in den schouwburg meer dan zestig oneenvolgende opvoerin-gen.GISTER, VRIJDAG AVOND, werd, zooals wij het aangekondigd hebben, de nieu-we «Eden» uit de Quellinstraat ingehul-digd. Toekomende week gëven wij verslag liiprnvpv Tooneelkunsl van Eigen Bodem De gekende Nederlandsche letterkundige en roerige publicist, Bernard Canter, die een opschudding van belang verwekte op een vergadering van het laatste Nederlandsche Taal- en Letterkundig Congres hier ter stede met zijn uitroep, dat het eene schande was dat een groot kunstenaar lijk Karel Van de Woestijne op datzelfde Congres reporterswerk moest doen om den broode en die (Bernard Canter) verleden maand te Amsterdam uit den schouwburg werd gezet omdat hij tijdens de 40-jarige ju1" !. umvertooning van de Koninklijke ver-ee ,'ging Het Nederlandsch Tooneel, pro-sosssevdc t&gçjj rct -,p\ .<cr«n vàît èraff in *t Nederlandsch overgezet Fransch stuk (en hij trouwens volkom^n gelijk had. Red.) heeft een brief gezonden aan de N. R. C. bij gelegenheid van een feuilleton in daï blad, iehelzende een intcwvieuw van Mevr. Alida Tartaud - Klein, sedert vijf en twin-tig jaar verbonden aan het Rotterdamsch Tooneel. In dit feuileton wordt o. m. gezegd door den redacteur: Maar wat is er dan toch ook tusschen de belangrijke artiesten in zoo'n klein land als 't onze een vervelend gebrek aan verband en zich in daden uiten-de verwantschap. Moesten voor zulke fees-ten, voor 't zilveren feest nu van Mevrouw Tartaud, onze kunstenaars niet gretig me-dewerken, om haar zoo'n avond aile kan-sen te bieden tôt een volkomen ontplooiing van haar ongemeene talenten ? En klinkt 't dan niet 'n beetje simpel, wanneer ze u vertelt, dat zij voor haar eereavond aan-vanlcelijk wel graag b.v. in Phèdre, of in een der klassieke blijspelen van Molière zou zijn opgetreden — om in het groote spel te geven als een conclusie van haar vijf en twintigjarige carrière op 't tooneel, ,1 maar dat er zoo geen geschikte vertalingen zijn- , Heeft ons land dan geen knappe dichters meer, die voor haar 't werk dier metrische bewerking hadden op zich willen nemen, of nog liever zelf een haar waardige roi te scheppen?» Tegen die bewering -komt Bernard Canter op! Hij schrijft dat hij tôt tweemaal toe een oorspronkelijk werk in verzen heeft aangeboden aan mevr. Alida Tartaud-Klein namelijk : M e d e a en later D e b o r a h , maar dat hij tôt hièrtoe noch taal nocii teeken heeft gekregen van de groote Nederlandsche actrice. De heer Fabricius, de nieuwe regisseur van het Rotterdamsch Tooneel, zond hij drie treuspelen in verzen en twee blijspelen in verzen, maar bekwam eveneens geen antwoord. En hij besluit aldus zijn sehrijven : M.i. zou eerst het opvoeren van oorspronkelijk werk van een Nederlandsch dichter een daad zijn. Hiermede bedoel ik niet, dat juist mijn werk zou moeten worden opgevoerd. Maar ik ben niet valsch... lie zou natuurlijk gaarne zien, dat men mijn vele en langdurige pogingen om eens aan te toonen wat ik vermag, zou beloonen,met mij eens daartoe eene enkele maal de gelegenheid te bieden. Er steekt, meen ik, daarin niets onbescheiden of aanmati-gends. En aan r e c 1 a m e behoeft men ook niet te denken, daar ik vijtien jaar lang zonder reclame de verschillende Nederlandsche gezelschappen mijn werk heb aangeboden. Moge het dan ook eens eenige enkele malen m 't openbaar geschieden. Ik maak, nu een stuk van den heer Fabricius door mevr. Tartaud voor haar ju-bileum is aanvaard, naturlijk geen aan-spraak hem te dezen te vervangen. Doch mevr. Tartaud is onrechtvaardig, wanneer zij er zich over beklaagt, dat zij niet de gelegenheid heeft gehad groot spel te geven, wàarmede zij het treuspel in verzen bepi'oeft. Ook is de klacht onrechtvaardig, dat er geen goede vertalingen van klassieke stukken in Nederland zouden te krijgen zijn.-. Heeft mevr. Tartaud wel eens moeite gedaan om die te verkrijgen? Heeft zij zich wel eens gericht tôt Adama van Schelte-ma? Boutens? Couperus? André Jolies ?

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.