30 Mei 1914 Nr 22 37e Jaargang HET VLAAMSCH HEELAL Vrij en Onafhankelijk Kathoiiek voiksgezind weekbiad voor Vlaamsche en Algemeene Belangen HW8CHRIJVING8PRIJ8 Voor een jaar fr. 5.— Voor 6 maanden » 2.75 Voor 3 maanden » 1.50 Voor Nederland » 5.50 Voor 't Groot Hertogdom Luxemburg. . » 5.50 Voor andere landen » 7.00 Dit blad verschijnt den Zaturdag morgend.— M en teehent in bij den Uitgever en in aile postbureelen, alsook bij de briefdragers. Hoofdopsteller : JOHAN LEEMANS Deo Juvante Vincam ! Aile artikelen en mededeelingen moeten vôôr Donderdag avond ten bureele besteld zijn, uitgenomen de aanhondigingen, die worden ingewacht tôt Vrijdag avond. Afzonderlijke nummers van dit blad zijn te bekomen ten onzen bureele, Carnotplaats 65, alsook Turnhoutschebaan 43, te Borgerhout. AAIVKONDIGIIVGËIV Den regel fr. 0.20 Kleine aankondiging » 0.50 Begrafenisbericht » 5.00 Groote aankondigingen bij overeenkomst. Voor aankondigingen buiten de provincie, wende men zich tôt de j^gencie HAVAS, Martelarenplaats 8, Brussel, en Beurs-plaats 8, te Parijs. Voor aile andere aankondigingen ten bureele Carnotplaats (Laar) <îîï, Siorgerliont-Antwerpen Ingchrijvingsprijs aan 't Vlaamsch Heelal, van heden tôt 31 December, fr. S.SO. Ze worden Wakker! De uitslag der wetgevende kiezing van 24 Mei is niet voordeelig geweest voor de Katholieken. Niet aileen ver-liezen zij twee zetels, eenen te Hasselt en eenen te Tongeren, maar het getal bekomen stemmen is in meest aile arrondissementen merkelijk minder dan in 1912. * * * Het was bijna zeker dat, zelfs in gewone toestanden, de uitslag der kiezing niet zoo schitterend zou geweest zijn als in 1912. Wij hebben zulks in voorgaande nummers doen kennen. Niet alleen was het Ministerie ditmaal niet in gevaar, maar ook was slechts de helft van 't land in 't spel, zoodat er geen algemeene geestdrift noch belang- stelling voor bestonden. * * * Nogtans waren er nu buitengewone omstandigheden, die invloed op de uitspraak derkiezers konden uitoefenen, namelijk de nieuwe legerwet, de nieuwe belastingen, de nieuwe schoolwet en meer andere nieuwigheden die niet in den smaak der kiezers gevallen waren. En werkelijk blijkt het nu, dat dit ailes veel nadeel heeft berokkend aan de Katholieke lijsten. * * * Zelfs bladen en leiders, die van dit gevaar niet wilden weten en aile waar-schuwingen kwaêlijk opnamen en wel als « partij yerraad » zouden bestempeld hebben, zijn nu de eersten om het Ministerie van overmoed te beschul-digen, zij die ditzelfde Ministerie door dik en dun ondersteunden en het opzweepten tegen eigen partijgenooten. * * * Dit is vooral gebeurd in de Vlaamsche zaak. De Vlamingen wierden meer en meer miskend en hunne vertegenwoor-digers wierden in de Kamer, en nog meer in de wandelgangen, op onwaar-dige wijze behandeld, ondanks hunne inschikkelijkheid en 't verraad dat zij pleegden tegen het partij programma in zake van krijgslasten. Het Ministerie en de Franskiljons steunden op eene meerderheid, die hun aile besef in den waren gemoedstoestand van het volk deden verliezen. * * * Kluchtig mag het heeten, dat die lieden vroeger niet wilden luisteren naar de eerlijke lieden en de getrouwen, die het euvel opnamen dat het kiezers-korps bedrogen wierd om de soldaten-partij te believen. En nu bekennen zij zelven dat de nieuwe krijgswet, de nieuwe schoolwet, de nieuwe belastingen, het miskennen der Vlamingen en meer andere onzinnige daden, de partij den berg hebben doen afrollen. * * * De slotsom is, dat het Ministerie slechts stemmen meerderheid behoudt in de Kamer en dus voorzich-tiger zal moeten handelen. Het vooruit-zicht is ook niet rooskleurig. De legerwet, de schoolwet en de nieuwe belastingen hebben iedereen nog niet getroffen. Binnen tweejaren zal dit het geval niet meer zijn en de misnoegdheid zou tôt haar hoogste punt kunnen klimmen. * ** Die misnoegdheid heeft zich nu i vooral doen gevoelen te Aalst, waar de Katholieken met Woeste aan 't hoofd, 6,000 stemmen minder hebben dan over twee jaren en de Daensisten 8,000 stemmen meer, samen 20,000 stemmen, zoodat zij bijna een tweeden zetel veroverden. In 't geheel hebben de Katholieken 28,000 stemmen minder behaald dan in 1912. * * * Was er over twee jaren een vloed tegen de Liberalen, hij is thans tegen de Katholieken gekeerd en 't zal werk en tijd kosten om dit verlies terug in te winnen, indien het wel ooit kan inge-wonnen worden. Want de onverschil-ligheid wordt in onze rangen grooter en grooter, sinds onder voorwendsel van tucht, het programma wordt geschonden en de vrijheid wordt ont-zegd aan eerlijke lieden, die, als trouwe wachters, op vele gevaren wijzen, maar niet worden aanhoord dan na de kiezin-gen, wanneer de leiders eensklaps dezelfde gevaren zien die zij vroeger smadelijk loochenden. J. L. Ziehier het getal stemmen door de Katholieken bekomen in 1908, 1912 en 1914 : Vlaanderen 1908 1912 1914 Gent-Eekloo 78,865 87,786 82,640 Dendermonde 29,550 32,318 30,958 Aalst 35,333 41,402 36,139 Audenaarde 22,077 23,876 21,880 Sint-Niklaas 38,610 42,754 39,627 Henegouw Bergen 28,895 31,502 33,140 Cbarleroi 47,163 50,695 50,299 Zoningen 27,517 27,630 28,507 Thuin 18,711 23,098 22,259 Doornik-Ath 43,306 46,930 45,197 Luik Luik 41,550 56,489 55,361 Hoei-Borgworm 24,575 29,844 28,202 Verviers 25,971 30,645 28,585 Limburg Hasselt 24,980 29,764 27,429 Tongeren-Maeseik 30,756 43,758 40,882 517,867 598,491 570,805 DE TOESTAND HIER EN ELDËRS VRANKRIJK. — Minister Doumergue wil zijn ontslag geven, omdat hij niet steunen kan of durft op de nieuwe Kamer, waar nu te veel Socialisten zullen in zetelen. Deze zijn met 108 en zullen over de meerderheid beschikken met naar links of reehts over te helleD. Het ziju de 'iadikalen die in herstemmiag niet meer konden gekozen worden, die uit wrevel de macht der Socialisten hebben vergroot. Het Ministerie tracht daarom er cp voorhand uit te trekken, uit eigen beweging, om niet te moeten vallen door eene stemming der Kamer. Het vormen van een nieuw Ministerie zal echter veel last lijden, bij gebrek aan vol-doende eensgezindheid. —o— ALBANIË. — De prins von Wied, de nieuwe Koning van Albanie, is reeds moeten vluchten op een oorlogsschip, maar is later terug aan land gekomen. De opstandelingen, — zoo heeten de vaderlanders die voor hun eigen recht strijden, — beschikken over eene groote macht en zonder vreemde bemoeiing en gewa-pende optreding van Oostenrijk of Italie, zullen zij meester zijn. ENGELAND. — De Home Rule is eindelijk in laatste lezing door de Kamer gestemd en moet thaus als wet aangenomen worden. Ierland zal dus zijn eigen beheer krijgen. Intusschen wordt het Ministerie fel ondermijnd en Minister Masterman is voor de tweede maal mislukt bij eene kiezing tôt lid der Kamer. Minister asquith is gelukkiger geweest ; deze wierd niet bestreden en dus zonder strijd herkozen. MEXIKO. — De bemiddelings-commissie is nog tôt geen besluit gekomen. Intusschen boit Huerta meer en meer achteruit. De opstandelingen blijken beter gedrild te zijn dan de regeeringstroepen. De houding van de Ver-eenigde Staten tegen Huerta is tevens eene aanmoediging en ondersteuning voor de zoo-gezegde « opstandelingen. » , OOSTENRIJK — De Keizer is thans geheel genezen. Ondanks zijn hoogen ouderdom beriddert hij zelf aile voorname staatszaken en weet ailes in het redite spoor te iiouden. Hij heeft het evenwel niet gemakkelijk met de vele oneenigheden in de Balkanstaten, die vroeg of laat nog tôt oorlog zullan aanleiding geven. Gesteund door Duitschland, is hij bij machte den Rus in te toomen, die langs daar zijne macht zou willen uitbreiden. De Turk ziet dit ailes met welgevallen aan, en hoopt terug in bezit te komen van de landen die de Balkanstaten hem ontnomen hebben. Pax Uit de Gazettenwereld Het nieuw Vlaamsch dagblad, te Brussel gesticht door de heeren Van Cauwelaert, Van de Perre en anderen, zal eerst op 't laatst van dit jaar verschijnen. De voorafgaandelijke schikkingen en instellingen vergen eenige maanden tijd. * * * Over het recht tôt antwoord in La Métropole door.een Brusselsch blad, heeft de reciit- bank nog geene uitspraak gedaan. * * * De zaak van den Belgischen Flachon, rijmende op Furnémont, zal den 11 Juni vôôr de rechtbank van Brussel opgeroepen worden. Die twee Liberale gazetschrijvers wierpen met siijk naar eerbiedwaardige lieden, terwijl zij zelven niet deugden en in vuiligheid rond-wentelden.* * * De ténor Mertens, van 't Vlaamsch Opéra te Antwerpen, die den genaamden Zinger, tooneelschryver van La Semaine, geslagen had, is veroordeeld slechts tôt 26 fr. boet en 50 fr. schadevergoeding. # * * Het blad Roma, opgesteld door een dweep-ziek geestelijke, die al de Nederlandsche bladen en bijzonder het Centrum aanvalt omdat deze niet Kathoiiek genoeg zijn, is door Mgr Van de Wetering, bisschop van Utrecht, openbaar afgekeurd, doch zonder in den ban slagerij. Die afkeuring zal wel voldoende zijn tôt bescherming van Centrum en vrije Katholieken. * * * In het Protestantsche Duitschland mogen de gazetten niet spotten met godsdienstige plech-tigheden of gebruiken, zoo min met deze van den Katholieken als van al anderen godsdienst. Er staan daarop zware straffen. Ditzelfde verbod wordt toegepast in andere zaken. Nu heeft de overheid verboden in de cinema's voorstellingen te geven nopens het leven en lijden van Christus, omdat zulks den eerbied kan wegnemen dien het volk aan de godheid verschuldigd is. Wat verschil met België ! Hier meenen Liberale gazetschrijvers erge kerels te zijn door te spotten met eerbiedwaardige gebruiken en door zich aldus gelijk te stellen met slecht opgevoede of gemeene rekels. Hildebrand LEVENSBEELDEN XXIII Willem schrijft een « Epos » ...in verzen natuurlijk Willem Pauwels was een groote dichter ! * Niemand van allen die hem kenden, heeft daar ooit één oogenblik aan getwijfeld. Maar = een groot dichter, zie, dât is wat anders ! De lauweren van Lodewijk de Koninck \ beletten hem gerust van ziju eigen roem te ; genieten. Onze Wim had Het Menschdom verlost gelezen, en was ook niet onbekend > met de vittige, hoewel soms heel juiste > kritiek, van Jhr, J. Nolet de Brauwere van Steeland, die dit gewrocht eens heel oneer-biedig als Het Menschdom-Muisje betiteld had. Hij wist ook dat een genie veel vôôr heeft op een gewoon schrijver, immers, in het Menschdom verlost had hij dit vers gelezen : Een toorts in voile vlam, die fellen oorlog kraait l Bij de eerste lezing had hij in z'n weelderigen krullebol gekrabt, en gevonden dat, moest een schooljongen ooit eene toorts doen kraaier», de oude Kot hem wel moris zou leeren ! Maar zie, daar viel hem Schaepman's gezegde in : « De verbinding van de vlammende toorts met den kraaienden haan is eene meesterlijke greep », had deze geschreven. Nu had Wim het gevonden : wanneer ge genie zijt, moogt ge tôt bezemstokuen toe doen zingen ! Had de jongen gelijk of niet ? Dat is bijzaak. Hoofdzaak is de zedelijke perspectief van : Wim's gedachten en Wim's ontwikkeling. 4 Wim dacht zôô, dus wordt het zôô vermeld. En den grijzen Willem Pauwels ten kwade duiden wat de blondgelokte Wim dacht, dat heet in aile talen der wereld... zotspel. De kwestie was dus : een genie worden, een dichterlijk genie. Dan eerst zou hij niet meer aan banden liggen. Maar hoe wordt men een genie? Jean Reboul werd het door een klein dichtstukje, Malherbe door eene drukfout. Maar 't best van al was een « epos » in verzen te schrijven, dat onzen Wim van den eersten keer tôt genie zou stempelen. De trein mocht ratelen, stoppen, voortrijden, fluiten, zooveel hij maar wilde : Wim werkte aan « zjjn epos ». De sukkelaar zweette water en bloed, en, eindelijk, 't was klaar. Daar het onrechtvaardig zou zijn dit dichterlijk meesterwerk van Wim Pauwels in het graf van Jong Vlaanderen op te sluiten, mag het hier nog eens voor 't daglicht treden. Nog eens, want dit ook werd gedrukt. Een enkel verzoek. Men houde de zakdoeken gereed om de tranen af te droogen, en men verwijdere de al te impressionnabele kinderen. De gordijn gaat omhoog. Stilans op den uil ! Caïng Laatste Dag Gewijde Tafereelen in verzen door WILLEM PAUWELS I De nacht spreidt langzaam zijne vlerken Op gloer.de streken zonder perken. Hoe vreeslijk is die woestenij, Die streek van Siraoens razernij, Waar Adaras telg een graf ging zoeken, Nadat hij 's aardbols verste hoeken Doorkruist had, dwaler die hij was. Hier rond en groeit niet 't frissche gras ; Geen granen rijpen voor onze oogen ; Hier kan de grond niet 't ooft gedoogen, Dat Adams zonen viel ten deel. Wij zien hier slechts in zijn geheel Den zandgen, dorren grond, wiens vruchten Elk andere dan hij zou duchten, Dan hij, die 't broederbloed vergoot, En ze moet nutten tôt zijn dood ! Daar voor onze oogen rijst een schaamle zodenhutte, Die voor de vuurge zon het kroost des moorders [sohutte. Langs de eenige opemng treedt een gestalte voor En richt het oog naar 't land, dat hij weleer verloor. 't Is Cain, Adams zoon, de moorder van zijn broeder, Dien hij te vroeg onttrok aan zijne teedre moeder ; Hij is veroordeeld thans te zwerven over de aard, Die onophoudelijk hem wrange smarten baart. Een breede, ruige baard omvatte zijne konen ; Zijn gloeiend oog aanschouwt de plaats waar de [englen wonen, Zoo licht door hem geschat. Zijn kraohtig spierig lijf, Bedekt met hairen lang, was machtig buiten Byf 1 Eii wat ook wonder is, zijn ledematen beven, Alsof zij moeten ook ons de overtuiging geven, Dat hij het waarlyk is, met Godes vloek bezwaard, Die nu in 't druipend zweet zijn wilde vruchten gaart. Hij zette wars zich neer op hooggelegde zoden, Tôt banken aangeleid die hem eeu rustplaats boden... Thans nadert ook zijn kroost, zijn gade Abigaïl, Die, als een moedge vrouw, met heuren vrijen wil Haar echtgenoot verzelt. Zij zet zich naast hem neder, En zoent hem, maar dien zoen krijgt zij helaas, niet [weder. Met de eene hand bedekt hy zich het ruw gezicht... ...O schat die wrange smart des moorders niet te [licht !... En de andre, die den moord op Abel heeft bedreven, Die heett hy, als het waar door wroeging aangedreven, Verborgen achter hem. Zijn immer minn->nd kroost Tracht door gezoen, gestreel, te schenken eengen [troost. « O Caïn, Caïn lief, zoo laat zijn gade hooren, « O kon ik deze stem in mijnen boezem smooren, « Maar, 't is me niet gegund. En spreken ja, ik moet. « Gij mint mij? Ja, niet waar? Nu, hoor mij aan [met moed. « Sinds dien noodlott'gen slag, dien ge Abel hebt [gegeven, « Alomme dwalen wij, en zulk een vreeslijk leven « Kan niet meer duien, neen ! Daarom, o vraag aan [God, « Vergiffenis voor de schending van het liefdgebod ! « O wees er zeker van, hij is zoo goedertieren, « Hij zal uw waar berouw met duizend englen vieren ; « Dan keeren wij terug naar Eva, Adam, Seth. « Zij zallen sturen dan zoo menig dankgebed « Tôt Hem, die hunnen zoon verlostte uit Satan's [boeien, « Hem wederschonk aan 't oord waar aile deugden [bloeien. « O Caïn, antwoordt mij, ik heb mijn plicht gedaan 1 « Zeg mij : Abigaïl, dat voorstel neem ik aan » Doch hoe verschrok zij, toen zijn woeste dierenblikken Heur vreeselijk aanstaarden en haar deden schrikken, « Abigaïl, sprak hij, breng eerst de kindren weg, « En keer dan weer bij mij op gindschen breeden weg.» Abigaïl voldeed aan 's echtgenoots verlangen En ijlde Caïn na, om t'hooren zijn belangen. « Mijn gade lief, » zoo sprak de woeste, ruwe man, « Gy kent, o neen, de gruwzaamheid niet van den ban, « Die 's Heeren hand mij wierp. Is dit barmhartig zijn? « Die goedertierenheid is niets dan loutren schijn. « Melieve, laat u door die hoop toch met bedriegen, « De jaren vloden heen, laat de andere ook maar [vlieden, « En eens aan 't kille graf, daar vinden wij de rust ! « Daar is men noch der vrees, der smarte zelfs [bewust... « Denk er niet meer op na, myn allerliefste gade, « Indien het waar' Gods wil dat Caïn ook hem bade, « Dat Hij me zende een bode zijner Heerschappy... « Maar neen, Abigaïl, dit ailes is voorbij. « Hier op de;s aard kan Caïn geene rust meer vinden... « Slechts 't aanzien van ons kroost, dat we immer [teeder minden, « Verzacht een wijl het vuur, dat gloeit in mijne borst, « En lest een oogenblik mijn onverzaadbre dorst.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.