■ gflS(jag £-1 tJCpiCiJIUCl iyju, OTTOUV JAftlg m 268 Fripi 6 Gmii&mm dm? gekeal Beigië Het Vlaamsche Nieuws H et feest ingelicht en meeat werspreid Nieuwsfelad ^an België. « ¥®rgchijnt 7 œa&l par week rABONNEMENTSPRIJZEN : fer ma&ud Per 6 maandôn 10— Per 3 inû&nden 5.— Per jaar 18» AFGEVAARDIGDEN VAN DEN OPSTELRAAD f" Raî VERHULST, Dr Aug. BORMS, Alb. VAN DEN BRANDE. Met vaste medewerkinjJ van Dr À. JACOB nitDcciPv. nnnnrsTDAAT aa aktwbddpk tqi m«n AANKONDIGINGEN : Tweedo bladz., per regel... 2.50 Vierde bladz., p«r regel... 0.30 Derdc bladz., id. I.— Doodsb&richt 5 Yoor aile annoncer., wends mon zich ROODESTRAAï, 44 DE OORLOG IXJit Griekenland 25 September. — Venizelos is d vroeg, vergezeld -van admi-ld'oeriotis, verscheidene hoofd-en volgelingen, van hier ver-waarschijnJijk naar Kreta, van-, vcrwacht dat hij zich naar Sa-begeven. De toestand is hoogst Uit Frankrijk 25 September. — De minister je heeft bij den Senaat een wets-ingediend tôt wijziging der be-van het burgerlijk wetboek op aliteit. Volgens het ontwerp zul--ankrijk wonende personen van ouders niet meer automatise!! burperrecht krijgen, uitsluitend feitdat zij in Frankrijk gehuis-Aan de meeste betrokkenen zal is toegekend worden na een be-iperk en na een zeer streng on- jboot- en mijnoorlog rtiS-J^Kn, 25 September. — Het Engel-Hjliste I j, Dre d n » is in den grond ge- I staan twee Engelsche s.s. van lesirai I F1' liet cene v'an **9° ^et ar>dere 19 I [ton. I 1 I Fraosche Kamer. vvs. I Naar den Vrede ? JchtmaB P£ pleitte de socialist Raffiu-I foor stielle vredesluiting. Dat gaf I jig tôt een levendig incident, prdedigde zich en zijn vrienckn Brison tegen de verwijten we-iSËl^B-deelnemeii aan de Konfercntie I al. Men was daar met Duitsché I en samengekomen, om lot een Ki ■ trede te geraken, die 00k voor PI ■ k van belang is. Daar de censuur I itte in. de pers verslag te doen. I j wel de spreekvrijheid der Ka-■ raiken. In zijn rede herinnerde g| I tans 00k aan het internationa-8 P ®r'an(ivoor deze tôt de regee-ste ■ I omlioog steeg. I [ protesten volgden, die hun I pt bereileten, toen spreker 00k I iantwoordelijkheid van het uit-I fesoorlogs inging, op den revan-|M ■ echt van een deel der Franschc , ] I s en de diploraatieke berichten îmed«, I [Belgischen gezant te Berlijn, B'ers> wilde voorlezen. Crois-i BittDeschanel riep den spreker, iraedt, RMngen de gevoelens van a; De H moesten beleedigen, tôt de t, j Hntweede maie greep de presi-1673' R1® spreker van Duitsché kamc- . R®gde. Op verzoek van den K nam spreker het woord « ka- orenkl Uit Havre rweldig^M'S September. — De regeering Bsfeevaardigden naar de confe-eugde. j^B^nificatie van de economische •erd i:! de Ententestaten, benoemd }gevoed^^B: Destrée, kamerlid, De Vis-ecd lii^B^kaat te Gent, en Breyre, di-het Office Belge. De confc-ze 'n October te Parijs bijeen. ■geraanval op Essen TM>ud, !^»^epteml>er- — De militaire ; ■ Munster maakt bekend : , lie verb^Btn,,dezer verschenen tegen ■ ■^iiudags verschciden vijande- : fels en JRI? en eel1 kuitenwijk van 1 In ffikRrf" €en minu«t werden bin- ; «rde verscbeiden kleine bom- ( ■ ils io R!'in:vau welke de meeste geen ^ 'e kon^Ki'j ten' ^crgens ontstond j Àctea :RLl aamitegen werden door de , 'dat oi ^Rl iS ^rscheiden spelende kin- 1 '■ «d.Nadatdevliegtuigen.dic { ■Vipiden, îR,.fg;n' ^un bommen hadden ] jB zii in e wolken" caS®land en Zwitserland . Z0Dîr«iePtember- - Van bevoeg- , TJmïSÏÏ'dat dc Duitsch-1 r R ,i' "n^omst over het uit- ffeaV®®' .10 A5| bekrachtig<] m°et \ lkt voorl^Ki in hetP"' '9*7 loopt. Afle d , dr^B^oor v^ fZ1J ,SCh Verke,er s' ^igetfeSB^'Jitd^ 3nge reeks C ontMn g6niimd- -A dekra^Bfhteftçn ?t wat het drin" z. 100D, betrS3 êrt d/arrCX>r S' eu kon^Hot 2en van de e.gen a: rtgeiemR ' waat-de. a De Ver. Staten en de oorîog Londen, 25 September. — De «Timesi verneemt van Zondag uit New-York : Di « Tribune » meldt, dat Duitschland bin nenkort een definitie.ve poging zal doen om Wilson over te halen zijn bemidde liug aan te bieden, om aan den oorlo{ een einde te maken. In den Duitschen Rijksdag Keulen, 24 September. — De Berlijn sche korresponctent van de « Kôlnisch( Volkszcitung » seint : De Rijkskanselier zal waarschijnlijl Donderdag a.s. zijn reeds aangekandigde groote rede houden. De sprekers der partijen zullen echtei denkelijk niet onmiddellijk na de red< het woord nemen, doch eerst na de be-sprekingen in de kommissie. In regeeringskringen besto,nd d; wensch, dat de partijen zich 00k ditmaa tôt program-verklaringen zouden beper ken. Het is niet waarschijnlijk, dat di' zal gesehieden. Men rekent veeleer bi, de verschillende partijen dezen keer 01 'n groot débat betreffende de buite,uland sche eu binnen andsche politiek, voora 00k nopens voedingskwesties, 00k in dc openbare zitting van den Rijksdag. Engelard en Griekenland Londen, 25 September. — Streit, d< raadsman van koning Konstantijn, pro< testeert in een telegram uit Athene aan df « Times » tejjen de uitvallen van dat blad Hij zegt er zich over te verbazen, dat he' blad die aanvallen heeft gedaan zondei bewijzen te hebben, op iemand die zeei vertrouwelijke functies ver\-ult en de gunst van zijn vorst geniet. Streit's poli-tieke werkzaamheid in Griekenland za duidelijk blijken op het oogenblik, dai zekere bescheiden openbaar gemaaki worden. De « Times » teekent hierbij aan, dai Streit Duitschgezind is. Hij verheugi zich in de gunst van den koning, evenals het Duitschgezinde ministerie Kalogero-poelos, bij welks vorming Streit een be-langrijke roi moet gespeeld hebben. In de Woud-Karpathen De Weensche correspondent van de « N. R. C. » schrijft d.d. 17 dezer : De correspondent van de «Reichsposti: in het oorlogsperskwartier telegrafeert aan zijn blad, dat de aanvallen der Rus-sen in de Woud-Karpathen van de Boe-kowina mislukt zijn. Deze aanvallen, die sinds weken steeds heviger werden en vooral in de laatste dagen door het groote aantal troepen en de uiterste krachtin-spanning van den vijand een gevaarlijke hoogte bereikten, zijn Donderdag 14 September voor goed in elkaar gezakt (zu-sammengebrochen). Onze troepen, ver-eenigd met de Duitsché regimenten, hebben zich in haar stellingen kunnen hand-haven, terwijl de vijand met zeer groote verliezen is teruggeslagen. Het doel van de eerste série der vijan-delijke aanvallen was om in het Hon-jaarsche gebied van den Marmaros door te dringen, den linker vleugel, tôt de ver-Jediging \an Zevenburgen bestemd, te-'ug te drijven en op die wijze in verbin--iing te komen met den rechtervleugel /an het Roemeensche léger, dat aan den inderen kant van de Zevenburgsche ^rensbergen staat. Deze poging is mis-ukt en het groote gevaar van een ver-.eniging van het Russische leger met dat /an Roemenië is daardoor gekeerd. De :ware g-evechten welke de Russen in dit serg-land hebben moeten leveren, hebben raoveel van hun krachten vereischt, dat ;r op het oorlogsterrein in Oost-Galicië veinigf voorviel. Het front der centralen n dat gedeelte staat pal. In telegram-nenstijl kan men van de gevechten in de Voud-Karpathen spreken van branden-le bosschen en roffelvuur, dagen lange lussische bestormingen in dikke gelede-en, bergen van vijandelijke lijken voor >latgeschoten prikkeldraadversperrin-ren, en dit ailes over een front van wel 00 kilometer lang-. Japan, China en Amerika Volgens een draadloos bericht uit Washington, stijgt in Amerika de vrees, at Japan aan China eischen he«ft ge-:e d, die den handel der Ver. Staten op hina ten zeerste zullen benadeelen. De nierikaansche exportvereeniging heeft :ch tôt het ministerie van buitenland-:he zaken gewend met het verzoek, om [les in 't werk te stellen, ten einde een ergclijbe ramp te verhoeden. Onzé Groote Geillustreerde] Letterkundige Prijskamp Jeremias De Decker 'j 1609*1666 1 Jeremias De Decker heeft het nooit ) weelderig gehad, Na het be.leg van Oost-; ende richtte de vader een kruideniers-• winkel op, en de zoon werd makelaar , in specerijen. « Om kleenen makellloon, schrijft de-; ze, moesten wij loopen van 's morgens tôt 's avonds laat, maar de daalders eu dukatons en klonken noch en rammel-den bij ons in buidel of kasse. » Dit ging des te minder omdat vader , en zoon beiden hun vrijen tijd verder aan studie wijdden. Welk een leerdrift behcerscht dieu , tijd van Hergeboorte en Hervorming ! De kasteelheeren eu de winkeliers zijn . geieerden en dichter-s. Hooft is een ver-, mogend man, Huygens een hoveling, . Cats een schatrijk inan, terwijl Vondel een kousenwinkèl houdt en Jeremias De ; Decker in kruidenierswaren makelt ! i Welk een groote schoone tijd inder-. daad ! Geschiedboeken en reisverhalen wa-j ren 's vaders lievelingslektuur en 00k , de geestesspijs, waarmee de zoou van . jongsaf werd opgevoed. [ Jeremias De Decker heeft ziju roem . gevestigd door ziju Goede Vrijdag, het omvangrijkste zijner oorspronkelijke ge-dichten.De Goede Vrijdag bestaat uit tien ta-fereelen van ongelijken omvang eu ver-scliillend van diclitmaat, ofschoon bij aile het alexandrijn door korte versre-gels wordt afgewisseld. Hr komén, naast louter stiehtelijke rijmen, 00k ontboeze-mingen van innig gevoel in voor, die menig vroom le.zer tôt tranen bewogeu hebben. Wij geveu uog vau hem het voîgénd j allerbeyalligst gedichtje : Te vroeg oplulkeiid BIcenipje Toer bloemeke, zie wat. ge doet, Gij 'durft het al t' ontijdig wagen ; ; April heeft 00k zijn wintervlagen En geeft 110g wel een witten hced. ' Gij geeft 11 al te vaardig bloot ; Daar kan uog wat ontstaan van 't Noor- [den, Dat kwetsen kan en wreed vermoorden Uw geestig vvit en aardig rood. Beklagén zult gij 110g misschien, Dat gij op d' eerste lenteliefde En lauvvte uw zwanger knopje kliefde, En ons uw blos zoo vroeg deedt zien. Gij zijt te dwaas en veel te stout : Een maartsche lach dient niet ver- [trouwd. Jeremias De Decker. De twee Moeders Een Parabel Er waren twee moeders. Deze was moeder en gene zegdç v an haar-zelf moeder te zijn, niet omdat zij het was, maar omdat anderen haar het recht hadden gegeven zieh moeder te heeten. Zij kon uiet wijzen op eigen kinderen en niemand noemde haar moeder dan de kinderen van de ware moeder, — de kinderen, die de ware moeder verloo-chenden om de andere vrouwe te die-uenDe ware moeder vroeg liefde, maar zonder bc^it zijnde iu een wereld op wetten-van-bezit gebouwd, kon ze niets schenken dau hare liefde tôt prijs van geschonken liefde. De andere, ontvan-gen in de paleizen van de grooteu dezer aarde, wist 00k zonder liefde bewezen diensten te loonen met veel gouds. Ter wille. van haar gunsten of uit schrik voor ongenade en wat erger- is : bestraffing door misbruik vau macht, werden er kinderen gevonden, die hunne ware moeder verloochenden en zegden tôt de vrouwe, die geene moeder was : Moeder ! En dàt werd beloond ! Het gebeurde- dat de ware moeder reisde van... laat ons zeggen, omdat het maar tôt het begrijpen kome van hen, die de waarheid onder den vorm van parabelen te hooren krijgen, wijl de naakte waarheid hen zou doen schreeu-wen over onzedigheid... van Jeruzalem naar Jéricho en onderweg zijnde werd zij aangevallen, gekwetst, geplunderd, voor halfdood achtergelaten... Langs dieu weg kwamen andere men-sclien : zonen van de moeder... on die gingen voorbij uit vreeze te mishagen aan de vrouwe, die zonder moeder te zijn, toch zich moeder heette ; de vrouwe* zelf kwam en zij bleef staan,schouw-de toe, maar deed geene bèweging om de verslagene te helpcu... Toen kwam een man, die altijd gc-zegd had zijn moeder te beminnen ; hij zag haar liggen, bebloed, hulpbeboeVend, stervend... hij wotx naar haar toe en zie, de vrouwe die géén moeder was, maar toch zich moeder heette, deed een gebaar om hem dàt te beletten... — Hoe, sprak hij, gij zoudt mij be-leiten willen mijn moeder te helpen... nnjn moeder? — Beu ik niet uw moeder, die u lco-ncu kan of u straffeu, sprak de vrouwe, die géén moeder was en ze glimlachte... een gliffllach vol reerende beloften en vol wreedheid. " Omdat zij geene moeder wast kon zij wreed zijn. De man bleef bezijden den weg eu durfde zijn moeder niet te naderen, Bij 't vallen vau den avond, —• oh ! Gad... de oogen van dç moeder, de ware, waren lang reeds toe, en haar li-chaam geleek een lijk ! — kwam een ander man, c.n weer glimlachte de vrouw, die géén moeder was, veel-belo-vend en wreedaardig, maar hij lette er niet op en liep zijn moeder helpen... 't Was 0111 radeloos te worden : moeder was sterveude... — Help mij, zoo riep hij, tôt de vrouwe en haar getrouwe, help ons, moeder sterft; ik heb het verdiend dat gij mij helpen zoudt, waut gaf ik u nooit den naâm van moeder, toch heb ik u altijd trqiiwhartig gediend. De vrouwe zweeg... Een vreemde kwam voorbij... — Hulp ! hulp ! riep de zoou, neerge-knield bij zijn stervende moeder... De vreemde was een vijand van de vrouwe... Hij zag de stervende en den man, die 0111 hulp riep, eu hij knielde neer om te helpen... — Oh ! riep de zoou uit, waarom gij en niet de anderen? » Eu wanhoop tril-de in zijn stem... « Maar, om der liefde-wiile, 't zij zoo, lieve,r ailes, dan moeder dood !... » Toen sprak de vrouwe, in een vreemde taal, tôt haar getrouwe : — Die man is een verrader ! en zij verwijderde zich. Haar getrouwe volgde haar, ter wille vau de gunst der vrouwe, die zich moeder heette, maar géén moeder was,maar hij kon niet begrijpen hce het verraad • heeten kan ziju ware moeder te helpen, als ter wille van vreemde vrienden de vrouwe, die zich moeder heet, gobiedt den dood der ware moeder. GEO. DIQEUJKSCH NIEUWS STENOGRAFIE. — Er komen 011s : langs verschillende kanten vragen toe, 0111 te weten of de leergangen in suel- : schrijveu 00k in het Nederlandsch ge- 1 houden wotden. Wij zijn ge'ukkig hierop ! bevestigeud te kunjieu antwoorden. De 1 lessen worden gehouden Dinsdags eu ' Zaterdags van 7 tôt 9 ure in de school ' der Capucienersenstraat. De belangheb- ' benden kunnen zich nog hedeu Woeus-dag avond lateu inschrijveu tusschen 7 ( eu 9 ure. 1 In het belang der Vlaamsche zaak, 1 zexnvel als in hun eigen welbegrepen belang, dienden vele jonge flaminganten i de-en leergaug te volgen. Hoe dikwijls s hebben wij iuderdaad niet moeten be- 1 treuren, dat zoo weinig onzer stenogra- 1 fen bekwaam zijn om het woord van een < onzer voormannen op te nemen ! Maar 00k in handel en nijverheid, en niet min- , der in aile takken van bestuur van het Vlaamsche land, doet zich cen steeds £ grooter wordende , vraag naar bekwame ^ stenografen in het Nederlandsch gevoc- ' en. Hier is dus een prachtige gelegen- 1 lieid voor onze jonge lieden 0111 zich te 1 onderscheiden en vooruit te komen iu de r wereld, afgezieu vau het hooge geuot, , dat de kunst het gevleugelde Woord in 1 zijn vlucht on te vangen verschaft. j1 Het onderricht wordt verstrekt door een man vau het vak en de leergang is J-toegaukelijk voor dames en heeren. DE NIEUWE PROVINCIALE NOR- 2 MAALSCHOOL TE GELDENAKEN. y — De Bestendige Deputatie van Brabant ^ heeft een groot succès behaald met haar besluit houdende de oprichting eener z nieuwe urovinciale Normaalschool voor z meisjes te Geldenaken. In afwachting n van het optrekken der gebouwen, voor o welk doel een wedstrijd uitgeschreven wordt onder Belgische bouwmeesters, zullen de leergangen gegeven worden in 1 de lokalen van de oude Bewaarschool die " de noodige \eranderingen ondergaan ^ heeft. Het getal inschrijvingen heeft aile verwachtingen overtroffen : van de eerste '• dagen af hebben zich meer dan 50 leerlin- ^ gen aangeboden en de lijsten zijn ver van 21 afgesloten te worden. w DOOD VAN PIERRE DUHEM. — Wij vernemen den dood van een geleerde ran de grootste beteekenis : professor Pierre Duhem van de Universiteit van Bordeaux en buitenlid van de Akademie iTan Wetenschappen. Professor Duhem, die een wereldbekendheid genoot zoowel door zijn werken op het gebied van theo-retische physica als door zijn studiën over den oorsprong der moderne weten-schap, neemt aller spijt met zich. EEN MIDDELEEUWSCH VIZÏOEN. — De sultan van Marokko heeft zich op weg begeven om met groote praal Fez te bereiken. teneinde daar de feesten van de Aid-el-Kébir te vieren. .Overeenkom-stig de tradities, waren de afgevaardig-den der stammen, welke den soeverein moesten escorteeren, sedert meerdere dagen te Rabat aangekomen : zij maken een geheel van 4000 ruiters uit, welke onder aanvoering der voornaamste caids, rondom de tent van den Sultan legerden. De Sultan heeft Rabat den i4de veriaten, uitgeleid dex>r zijne zwarte lijfwacht en door al de contingenten der stammen lut den omtrek, welke onderweg zullen aangroeien met de afgevaardigden der stammen uit de provincies Meknès en Fez. Dit legertje, hetwelk 8000 ruiters zal tellen, moet den 2isU> September te Meknès aankomen, waar de Sultan tôt den 27ste zal blijven. Hij zal daar de hei-ligdommen bezoeken en zich naar de bedevaartplaats van Moulai Idriss in Zerhoun begeven. Hij denkt den 30®'® zijn plechtige intrede in Fez te houden, waar hij met keizerlijke eer zal ontvangen worden. r DE ENORME STIJGING DER AME» RIKAANSCHE UITVOEREN. — Terwijl het oude Europa bloedt uit duizend wonden, jubelen « businessmen » van de Vereenigde Staten, en met recht, zooals ons eenige cijfels hier achter zullen lee-ren.Er blijkt inderdaad uit de door het Amerikaansch handelsdeparîement uitge-g-even statistieken, dat gedurendc het op 30 Juni 1.1. gesloten fiskaal jaar, de Ame-rikaansche uitvoeren de enorme som van 4,334 millioen f bedragen hebben, die van het Vorige jaar met 1565 millioen f overtreffende. Van deze ontzaglijken uit-voer, bijna 3/4 (2999 millioen f) naar Europa gegaan en bijna geheel door de Ententemachten opgeslorpt (EngeLmd 1318, Frankrijk 631, Italie. 270, Euro-peesch Ruslarid 184). Anderzijds hebben de uitvoeren naar de andere vastelanden 733 millioen $ beloopen voor Noord-Ame-rika (Engelsche bezittingen), 180 millioen $ voor Zuid-Amerika, 278 mil-iioen $ voor Azië, 99 millioen f voor 'lustralië en 44 millioen f voor Afrika. Zuid-Amerika niet meegerekend, kan «en al deze uitvoeren toeschrijven aan de Britsche dominions, aan Japan en Azia-:isch Rusland (met uitzondering van Dhina, hetwelk op deze lijst slechts met ;en Amerikaanschen invoer van 25 mil-ioen $ voorkomt.) Dit geeft dus een îieuw bedrag aan invoeren voor reke-îihg der verbondenen van 1122 mil-ioen $, hetwelk, gevoegd bij het cijfer •an de Ententemachten in Europa, het >ntzaglijke bedrag van 3,732 millioen $ ûtmaakt of meer dan 85% van de geza-nenliike Amerikaansche uitvoeren. Daarentegen hebben de Amerikaansche litvoeren naar de andere Europeesche itaten, welke in rekening treden als door-•oerland voor de Centraalmachten (Hol-and, Noorwegen, Denemarken en Zwe-len) slechts 261 millioen $ bedragen. DE HELM EN DE MAARSCHALK /AN Sx\KSEN. — In de « Overpeinzin-ren of memories over de kunst van lorlogvoeren » van den maarschalk van îaksen, welke men voor het eerst in 736 gfedrukt heeft, vindt men, in het loofdstuk over de kleedij, de volgende egels : « Ik zou willen, dat de soldaat de iaren kort gesneden droeg, en dat hij een :lc-ine pruik had van Spaansch schapen-acht, van grijze of zwarte kleur, welke ij zou opzetten met slecht weer. Deze ■ruik bootst het hoofdhaar op bedriege-jke wijze na, en coiffeert heel goed, als ij goed gesneden is ;^zij kost omstreeks wintig" stuivers en duurt zeer lang. Men eeft het er warm onder, beschut tegen erkoudheden en zirikings en zij ziet er ierlijk uit. In plaats van met scJiakos, ou ik ze met Romeinsche helrrien vyilfen ien, deze wegen niet meer, zijn heele-îaal niet ongemakkelijk, beschutten te-en sabelslag-en en orneeren schoon. » In het artikel over de wapenrusting der avallerie, komt hij op dit onderwerp te- < i(r : « De Romeinsche helm orneert zoo oed, dat hij zijns gelijke niet heeft. » 1 Er is en eeuw en half en de verschrikke-jkste aller oorlogen noodig geweest om 3 sexldaten met het hoofdtooisel te voor- : en. dat de overwinnaar van Fontenoy ' ■enschte. ' Een gebeurtenîs in de Duitsché industrie Ter gelegenheid van den ioon verjaar-dag van de geboorte van Cari Zeiss, pu-bliceert de « Hamburger Nachrichten » van den nn September een artikel, waar-in de oorsprong der beroemde fabriek van optische toestellen van Jena en haar vervvonderlijke ontwikkeling nagegaan worden. Cari Zeiss, die het levenslicht zag in Weimar, werkte in verschillende con-structie-werkplaatsen van Weimar, Stuttgart en Weenen. Hij opencle in 1846 te Jena een brillenzaak. Hij werd zeer spoedig werktuigkundige van de weten-schappelijke Universiteit en op den raad van professor Schleider ondernam hij de vervaardiging van zeer eenvoudige mi-croscopen. Hij kwam echter tôt de over-tuiging, dat met de glazen, welke de nijverheid toen ter tijde leverde, hij nooit tôt de vervaardiging zou kunnen geraken van genoegzaam sterke toestellen om daarmede te kunnen doordringen in de wereld van het oneindig kleine. Geduren-de lange jaren werkte hij dag en nacht aan de verbetering van de glazen, zonder een gunstig resultaat te bereiken, tôt dat hij in 1864, achttien jaar na de vestiging van zijne optische werkplaatsen, het ge-luk had als medewerker privaat-docent Dr. Abbe in zijn zaak op te nemen. De arbeid van deze twee mannen heeft onschatbare diensten bewezen aan de na-tuurlijke wetenschappen in aile landen der wereld. Met Dr. Schôtt, stichtte Dr. Abbe te Jena, dank aan de ondersteuning van het Pruisisch ministerie van eere-diensten. het laboratorium van glas-techniek Schôtt en Co. Weldra slaagde dit laboratorium er in lenzen te leveren van zoodanig-e volmaaktheid, dat de Zeiss-microscopen met haar behulp door de heele wereld beroemd werden. Het zijn deze toestellen, welke de biologie in staat 2'cstckl hebben den sluier welke den oorsprong van het organisch leven bedek-te, op te lichten en welke tôt de ontdek-king geleid hebben der microben, die geesels van het menschdom, waarvan wij zoolang geleden hebben. Van 36 werklieden, die het atelier Cari Zeiss in 1877 telde, kwam het in 1880 op 82, op 240 in 1885. op 300 bij den dood van den oprichter in 1888, terwijl op de fabriek op het oogenblik 6000 personen werkzaam zijn. In de heele wereld is er eeen firma welke zich met die van Zeiss kan meten op het gebied van optische instrumenten. De uitgebreide inrichtin-gen leveren niet alleen microscopen, maar 00k fotografische objectieven, de g-rootste en volmaaktste verrekijkers,too-neelkijkers, astronomische, geologische, medisch-optische instrumenten, alsmede de beroemde Zeissglazen voor brillen en neusnijpers, welke in het domein van de oogheelkunde groote veranderingen ge-bracht hebben. Lit een ander oogpunt nog, verdienen de fabrieken Zeiss vermeld te worden : Hun inrichting is voorbeeldig op maat-schappelijk gebied. Dr. Abbe, die na het uit treden van den zoon van Cari Zeiss in 1896 alleen eigenaar gebleven was van de onderneming, heeft een voorbeeldige daad gedaan met de eigendomsrechten van de gansche inrichting te doen over-dragen op de « Stichting Cari Zeiss » dat is te zeggen aan de gemeenschap der be-dienden en werklieden van de firma; deze behoudt zich op de ingezette kapitalen slechts een bescheidene rente voor, het geheele overschot van de winsten over-latende aan maatschappelijke werken. De door de firma voorbehouden som wordt uitsluitend gebruikt in het belang van de -\yerkliedengemeenschap en tôt aanschaf-fing van zaken van algemeen nut. Zoo heeft iedere werkman, de 63 gepasseerd, het recht op een ouderdomspensioen, van gemiddeld 1000 mark jaarlijks. lîen gedeelte van hetgeen de firma zich voor-behoudt wordt gestort in een reserve-fonds om het hoofd te bieden aan krisis-jaren en tôt vergrooting der inrichtl'ngen, noodzakelîjk gemaakt door de steeds stij-gende uitbreiding der zaken. Het is op de kosten van de Stichting Zeiss, dat de nieuwe inrichtingen van het Instituut voor natuurkunde, minéralogie hygiène van de Universiteit van Jena ge-_ bouwd zijn, evenals het instituut van nicroscopie. Bovendien is de stichting roor een groot deel tusschengekomen in de bouwkosten van het fraaie gebouw der nieuwe Universiteit. Ten slotte heeft zij >p haar kosten het Volkshuis gebouwd, îetwelk 1 millioen mark gekost heeft, een eeszaal en een bibliothek van 25.000 joekdeelen, bevat een letterkudig mu-seura, een beroepschool en een feestzaal net plaats voor 2000 personen.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.