Aile briefwisselingen vraehfc. »rij te zenden aan Aug. Van Iseghem, uitgevor voor de naaml. ïnaatsch. « Drukkern Het Volk », Sleersteeg, n° 16, Gent. Burecl van Wesfc-VJaanderen s Gaston Bossuyt, Gilde der Am-bacliten, Kortvijk. Telbfoo.v ô2J Burcel van Antwerpen, Bra-bant en Limburg : Viktor Kuyl, Minderbroederstraafc, 24, Leuven Mon seîxrijft la : Op aile postkantoren aan 10 ft. per jaar. Zes maanden £r. 5.0f> Drie maanden fr. 2.50. AankondlgJngen. Prijs volgena tarief. Voorop fc® befcalen. Rechtarlijke herstelli/ig, 2 fr. per regel. Ongefceekende brieven worden geweigerd. TELEEOON N° 137, Gontr Wersclaijnt €5 maal per week, CHR1STEN WERKMANSBLAD 2 CENTIEMEN HET N¥MMEH Belgische Vluchtelingen te Bergen-op-Zoom. Een opsteller van De Telegraaf, nit * 's Gravenhage, klachtcn ontvangen heb-bend nopens het vluchtelingenkamp te Bergen-op-Zoom, heeft er een bezoek aan gebracht en sclirijft als volgt er ov er : Het vluchtelingenkamp ligt rechts en links van do baan van Antwerpen. De eersle aanblik doct dadolijk herinnerén aan 't lcamp van Barnum en Baily. Rechts. staat eene reusachtjge circustent, links twee kleinere tenten in denzelfden aard, waarin ge dan allicht een paar rijen mooie slanke paarden met lange zijïg vagendc S'taarten veronderstellen fcunt. Dan zien we achter deze beide stalling-tenten nog een veertigtal kleine, ronde •tenten met blauwe toppen. Dat zijn de zoogenaamde « zestienmanstenten » van het leger. Rechts van den weg naar Antwerpen, op de groene hellingen, die van de gc-sloopte vestingen zijn overgebleven, ont-waren \ve nog eene gansche vlakte, vol van die kleine tenten. Daar zijn er niet minder dan vier honderd. Beide kampen zijn met prikkeldraad omringd en worden bewaakt door inîan-teristen, die eveneens in dergelijke tentjes logeeren. Wij treden het eerste kamp binnen en kunnen ons dadelijk inbeelden dat we bij de Zigeuners zijn aangeland. Midden-in, onder cen groepje liooge linden, die melancholisch hare laatste gele blaren strooien over de lclammige weide, staan wel vijftig kookketels ordelijk in cen kring. Voor 't oogenblik ecbter wordt er niets anders gekookt dan warm water voor de wasch en pok wel voor de weinige Roth-Bhilds in de lcolonie, die nog gcld bezitten Dm kofîie te koopen. Naar den Belgisclien kant wordt het kampement afgesloten door eene rei ker-miswagens, met allerhande leelijke hond-beesten er onder. Zoo is 't Ztgeunerland-schap kompleet. ' Belgische menschen, die gehuisvest zijt te Amsterdam in de loodsen van de Maatschappij « Nederland » ctf zelfs in die van de Handelskade, kust driemaal uwe handen, want ge zijt in den hemel als ge uw verblijf vergelijkt met dat van nog 3400 uwer landgenoten hier !... . Die vluchtèlingcn wonen, laat mij maar zeggen : in familie als gij. Maar voor aile dalc hebben ze sleclits eene tent, voor aile legerstede slechts een paar bussels stroo, zôô gespreid op het doorweeke gras, en slechts tweemaal daags krijgen ze eten. Dan zijn er in de tenten noch tafels, noch stoelen en ook ontbreekt het er zoo goed als totaal aan eetgerief. De menschen moeten er hunne soep en hunne boonen gaan afhalen in aile denkbare soorten van potten, pannen en teilen, en die, met ailes wat maar voor vork of lepel te gebruiken is, ledig-eten, zittend op den grond. Dan is er slechts in de twee stalling-tenten licht : een enkel gloeilampje voor een lokaal van twintig meter lang ! In de « zestienmanstenten » zitten de bewoners den heelen langen naçht in het zwartste donker, want vuur mag natuur-lijk niet worden gemaakt in al dat stroo. Deze laatste tenten zijn blijkbaar zoo voordeelig als het uitkwam, ter beschik-king gesteld van familiën of bevriende gezinnen. Vele îiebben reeds een naam ontvangen. Zoo lazen we : « Villa Ma-tliilde », «Villa Belle Vue». Hun homor hebben ten minste deze vluchtelingen niet in den brand gelât en ! Laat ons er eens eenen wat doen pra-ten. Dien wakker er uitzienden jongen man daar, die zoo ijverig zijne « woning » in de groote tent aan 't opruimen is. Hij heeît zijn gebied met enkele planken omringd en woont thans als in een box. We hebben eenen optimist g'etroffen, al heeft de man nu precies geen reden overhoop om tevreden te zijn met z'n lot. Zijn elfjarig dochtertje ligt namelijlt zwaar ziek in 't hospitaal hier. « Anders zou ik hier niet meer zijn, meneer, ver-trouwt hij me toe, maar zoo'n schaap van een kind kan ik hier toeli niet alleen zoo achterlaten. » « Hebt ge 't hier dan zoo slecht? » « Slecht ? Naar bijlange niet, meneer ! Integendeel ! De menschen doen hier voor ons ailes wat ze maar kunnen ! We moeten toch altijt "<r maar denken, dat we niet thuis zijn ! » «En hoe zit het met het eten? Krijgt ge wel genoeg? » « Maar z&cer, meneer ! 's Morgens ontvangen we brood, maar daar hebben we royaal genoeg aan voor den heelen dag. En kijk u maar eens wat voor 'n fijn wittebrood we vandaag ontvangen hebben. » En meteen toont hij ons enkele zware liompen brood, inderdaad zoo wit als mellc. « Dat werd ons> van Engeland overge-zonden, zoo gaat hij voorl; jannner maar, dat het zoo erg verbrolckeld is onderweg, 1 maar het is toch heel lekker. Bij ons brood krijgen we ook boter. « En wat krijgt ge 's middags? » « Rijst of erwtensoep. Ook wel eens boonen. Ailes van het beste en zuiver klaar gemaakt. En tweemaal in de week, dinsdag en donderdag, een stuk spek. » « En te drinken? » «Water. Niets dan water. Ja, ziet u, meneer, dàt is nu i'eitelîjk het éenige waarover iedereen klaagt... dat we nooit eens een kopje lcoffie krijgen. De eerste dagen, ja, dan haalden zij, die cent en hadden, al eens een maatje lcoffie en, och, dan deelden ze wel eens aan hunne armere broeders mee. Maar nu zijn bij alleman de centen verteerd... en hier zijn we dan ook den geur van koffie al vrijwel vergeten. Zoudt u gelooven, dat we alle-maal, zoovelen als we hier zijn, gaarne onze twee rantsoenen spek in de week zouden geven voor eene lieeriijk warme kop koffie, 's morgens als we uit ons stroo zijn gekropen? » Ik mag we zeggen, dat deze opinie algemeen is in de kampen. En, onmiddellijk na 't « edele sap der mokkaboon », zooals Frans De Cort, de Antwerpsche volksdichter,de koffie lieette, volgt de aardappel op de lijst der levens-middelen, die de vluchtelingen het meest noode derven. Hier ook, evenals op het IJ te Amsterdam, zijn de kampen gestatig met allerhande waschgoed bevlagd, en lielpen de ingezetenen dezer.... zeildoeken ge-meenten wakker mede aan de kokerij en aan de voedsel-uitdeeling. Van de 400 militaire tenten op het zoo-genaamde Plein « Kijk-in-de-Pot », zijn er op dit oogenblik een paar honderd ledig. Zeer veel vluchtelingen, de meesten uit Antwerpen, zijn deze laatste dagen ver-trokken. De groote hoop van die nu nog hier achterblijven en slapen op stroo op de kille aarde, zijn menschen van de Rupel en Netheboorden, van Boom, van Lier, van Duffel, van Waelhem, die wetevi dat ze thuis nog slechts dood en vernieling zullen vinden. Voor deze ongelukkigen is ailes beter dan terugkeeren naar het geboorfedorp. Ile ondervroeg enkele personen, die zich nog bezighouden met de vluchtelingen en moclit, tôt mijn groot genoegen, .... ik durf gerust zeggen : niets dan goeds over hen liooren. Hun gedrag, hun zin voor tucht en orde, hunne erlcentelijlcheid, laten over liet algemeen volstrekt niets te wenschen. Tegenover de burgerij betoonen zij zich beleefd en dienstvaardig. Velen van hen, die in hunne eigen woning Belgen hadden opgenomen, hebben oprecht aandoenlijke blijken van dankbaarjheid gekregen. Iemand hier, die had eene gansche familie geherbergd, dood-arme werklieden van Antwerpen. Mede van de eersten gingen ze naar huis terug. Maar den dag vôôr het afscheid had de vader nog een verzoek te doen... meneer moclit het niet kwalijk nemen... en na veel rhetorische omwegen kwam liet eruit : De familie had besloten nog liaar portret te laten trekken... in groep, tôt aandenken, en nu wilde zij wel, dat ook meneer mee-poseerde... a Maar zelcer ! » zeide de meneer, die 't prettig vond. ...En... of dan ook de... de hond mee op 't portret moclit staan? Die was toch ook mee de gast van meneer geweest 1 ♦ * * « En wat zegt ge er nu wel van, zoo vroeg m'n leidsman, als we zoo ongeveer ailes gezien hadden, lieb ik overdreven? » » Wat zal ik u zeggen, was mijne weder-vraag ; als gij dit kampement ziet, zooals 't nu vôôr ons ligt, in dezen vredigen herfstavond, wonderlijk warm voor het seizoen, zonder een zuchtje wind en met op den achtergrond de zon. die als een roodkoperen bekken stil te gloeien hangt in een hemelstolp van parelmoer.... nu, dan schijnt dat allemaal nog zoo ver-schrikkelijk niet, dan kunt ge nog altijd wat avonduurlijks, wat romantisch droo-men bij het leven hier, wat van Aimard en van Fenimore Cooper. Maar o wee, als de winter komt rukken en schudden aan de tenten en ze opgaat blazen met zijn adem van ijs — ! » » Het komiteit hoopt van liarte, dat tegen dien tijd allen naar hun land en woonplaats zullen kunnen terugkeeren. Zoo staat het toch letterlijk in den omzend-brief, dien het net vandaag heeft uitge-geven en waarin mede het verlangen wordt uitgedrukt 0111 « aan de ouden van dagen, de kraamvrouwen en hunne kinderen van nog geen week, de zwalcke mannen, vrouwen en kinderen een beter tehuis en een beter voedsel te geven. » Deze op-roep lot nieuwen steun is, uit naam van het komiteit, onderteekend door mevr. Leignes Baklioven-de Jong, en u ziet er wel in, dat deze dame ook den toestand niet vnidt, zooals hij belioort te wézen. » De lezer verschoone mij, na deze klaclit vanwege het komiteit, van clk persoon-lijk oordeel en verwachte heclemaal geen eritielc van mij. Iedereen doet hier blijkbaar al wat hij kan, en doet het met zorg en liefdc... En voorwaar niet het minst de dames van het komiteit en de doktoren en de pleegzusters in het hospitaal, die zich met zoo warme harLeïijkheid over de kraamvrouwen en de zuigelingen ontfer-men...OflicieeleSMedeelingen In België ea Fraakrijk. (Frctnsche Mélding.) PARUS, 11 November. (Reuter.) -— Officieele kennisgeving van vanmiddag drie uur : Op het front tussehen de Noordzee en Armentieres zijn ook gisteren de ver-woede gevechten voortgezet. Beide par-tijen gingen herhaaldelijk tôt den aanvat over. De uitslag was bij het aanbrckon van den nacht, toen de strijd werd ge-staakt, dat de hevige aanvallen der Duit-schers ten Zuiden van Yper waren afge-stagen en de Fransche troepen aanmer-kelijke vorderingen hadden gemaakt tussehen Yper en Armentieres. PARUS, 10 November. (Reuter.) — Officieel bericht van 11 uur 's avor.ds : In het noorden woedt de slag op zeer hevige wijze voort. Van het overige gedeelte van het front valt niets te zeggen. (Engclsche Melding.) LONDEN, 11 November. (Reuter.) — Zondag en gisteren donderden de kanon-nen hevig bij Yper en La Bassée. Ruw geschetst, bezetten de bondge-noten eene Sterlc verschanste linie ten westen van de lijn Dixmuide-Yper-Rijs-sel-Atreciit. Al deze steden hebben van de vijandelijke granaten ernstig geleden. Geen van beide partijtm kan ze nu bczet houden. De stellingen Van den vijand be-vinden zich ten oosten van genoemde steden. De lijn van het front vertoont ten zuidoosten van Rijssel op de hoogte van La Bassée eene merkwaardige krom-ming.De Duitschers doen eene geweldige pog'ing om door te breken. Het gebnlder van hunne kanonnen was gisteren te St-Pol (dep. Nauw van Calais, ruim 30 I>. M. van Atrecht) te hooren. * * * (Nergens hebben we eene Duitsche Melding kunnen aantreffen noch opvan-gen. — Red.i Turkijc en Engelaiid in Egypte. (Turlcsche Melding.) KONSTANT INOPEL, 11 November. (Wolff.) — Ambtelijke mededeeling uit het hoofdkwartier : Onze troepen, die de Egyptische grens overschreden, hebben de stelling van Skeich Zawi (tussehen Rafa, a/d. Egyp-tisch-Syrische grens, en El-Arisj) en het fort El Arisj bczet. Wij hebbèn vier stuk-ken veldgesçhut en materiaal van de veldtelegraiie op de Engelschen buitge-maakt.V Oastenrijk tegen S3r?ië. (Oostenrijksche Melding.) WEENEN, 10 November. (Wolff.) — Over de krijgsbedrijvcn in Servie wordt officieel meegedeeid : De verbîtterde gevechten op 't berg-achtig terrein der linie Sabats-Lesnitsa zijn ook gisteren toi in den nacht voortgezet. Onze troepen hebben enkele sterlc verschanste vijandelijke stellingen génome 11. Ten Zuiden van het gebergte Solcolska Plania zijn onze zegevicrende troepen verder het den vorigen dag bereikte ge-)«cd ten oosten van de linie Losnitsa-Kroepanj-Ljoebovija binnengerukt. Ook daar is het lot liardnekkige gevechten gelcomen met de achterhoede der Scrviërs, die binnen lcortcn tijd op de vlucht is gccîreven. Onder de talrijke gevangenen bevindt zich ook lcolonel Radakowits, onder het buitgemaakte gcschut een modem zwaar kanon. PRETORIA, 10 November. (Reuter, Officieel.) — Luitenant-kolonel Van De-venter heeft te Zandfonlein bij Warmbad, 61 mijl ten noorden van Pretoria, een ont-moeting gcliad met opstandelingen. waar-van 120 gedood en gewond en 25 gevan-gen genomen zijn. Van Deventer had 12 dooden en 11 gewonden. In den Stiilen Ocesan. (Engelschc Melding.) LONDEN, 10 November. (Reuter.) — Het jK'rsbureau deelt mede dat de Duitsche lcruiser Emden hij de Cocos-eilanden (Indische Oceaan, halverwege tussehen Britsch-Indië en Australie) tôt zinken is gçbxacht. Er zijn vele menschenlevens verloren gegaan. De engclsche admiraliteit meldt, dat de Duitsche kniiser Konigsberg in den mond van de Rufiji (Duitscîi-Oost-Afrika) opgesloten is, doordat er een kolenschfp in de rivier gezonken is. Londen, 10 November. (Reuter.) — Eene samenwerkende verricliting is se-dert eenigen t ij i door snelle kruisers tegen de Emden gevoerd. Daarbij zijn de Engclsche kruisers geholpen door Fransche, Russische en Japansche oorlogsschepen en door de Australische kruisers Melbourne en Sydney. Gistermorgen werd bericht ontvangen dàt de Emden bij de Coeos-eilanden was aangelcomen en op het eiland Keelirig eene gewapende afdeeling had ontscheept om den draadloos tclegrafischen post te vernielen en den telegraatkabel te kappen. Daar werd de Emden door de Sydney verrast en tôt een gevecht genoopt. In den hevigen strijd, die volgde, heeft de Sydney drie dooden en dertien gewonden gekregen. De Emden werd op het strand gedreven en is verbrand. De verliezen aan menschenlevens op de Emden moeten zeer groot zijn. Aan de overlevenden is aile mogelijke hulp geboden. in lTùrkij0» ( Turlcsche Melding.) KONSTANT INOPEL, 10 November. (Wolff.) — Berichten uit Bagdad maken gewag van talrijke mohammedaansche Indiërs en Afganen, die zich als vrijwil-ligers aanmelden. Mesopotamië beschikt over graanvoorraden voor vijf jaren. In de haven van Smyrna zijn drie Engelschc stoomschepcn, drie Fransche sleepbootcn en andere vreemde vaartuigen in beslag genomen en de bemanningen krijgsgevangen verlclaard. De Belgische gezant heeft zijn pas-poort ontvangen en is vertrolclcen. De Vereenigde Staten belastcn zich met de behartiging van de belangen der Belgen. Turksche Priuseu bij den Keizei'. (Duitsche Melding.) BERLIJN, 10 November. (Wolff.) — Drie Turksche prinSen, vergezeld van don Turksclien gezant alhier, zijn gister-ochtend naar het hoofdkwartier van den Kcizer vertroklcen. Russische Bewegingen. (Oostenrijksche Melding.) WEENEN, 10 November. (Wolff.) — De Neue Freie Presse verneemt uit Boe-dapest dat in Oost-Galicie en Bessarabië sedert eenige dagen eene verplaatsing van Russische strijdkrachten wordt waarge-nomen, wellce in verband schijnt te staan met Rusland's oorlog tegen Turkije. Eene Pauselijke Encyldjek êiï dé Vredescoaferencie, Milaansclie bladen deelen mede, dat eerlang in een encycliek van den Paus de bijeenroeping van een vredesconfe-rentie in overweging zal worden gegeven. Eea Ëngelsch Parlemeaislid gesaeuveld. In Frankrijk is gesneuveld kapitein O'Neill, van het 2e régiment der Lijt Guards. O'Neill, een van de voormanncn der Ulster vrijwilligers, is het eersle lid van het Engclsche Parlement, dat in dezen oorlog is gevallen. Hij vocht reeds vroeg'er in Zuid-Afrika. Inlichlingen voor bêlangstelîentien. ' De uren voor inlichtingen voor burgers bij den duitschen gouverneur te Gent zijn bepaald als volgt : van 10 tôt 12 ure 's morgens en van 4 tôt 6 ure namiddag (duitsch uur.). De gehechte van den gouverneur, M. de kapitein Baron van Ardenne, zal al de kwestiën behandelen, die het huis-lioudelijk leven aanbelangen der pro-vincie Oost-Vlaahderen. Voor de militaire belangen en de policie de stad betreffendc, vragen voor vrijge-leiden, enz., moet men zich wenden tôt den plaatscommandatur, gevestigd van 12 November op den Kouter, 27. In HsllasicB» Dd Bslfjlso&j Vluchtelingen. Dinsdag zijn uit Rotterdam naar eene andere Hollandsche plaats 24 Belgische vluchtelingen vertrokken. Ook vertroklcen ■ er 42 nadr Londen en 81 lceerden terug naar België; Uit Dordrceht meldt men dat de vluchtelingen, 'clic zich nog in schepen bevonden, daaruit overgebracht zijn naar het Rijksgebouw van de Corn, de Witt-straat en naar de gemeentelijlce gymnas-tiekscliool aan de Stek. In 't geheel zijn er ongeveer 500. Hoe groot het aantal is, dat nog bij particulieren vértoeft, dur-ven we niet schatten. In elle geVal is de vluchtclingsstroom naar hier veel grooter geweest dan men aanvankelijlc meende : op een zelcer oogenblik waren er wel 10 à 11 duizend. In vluchtoord Noordhavt vertoefden er voor een paar dagen nog een negentigtai. Er bevinden zich te Roosendaal thans ongeveer 6000 vluchtelingen, van wie er ongeveer 1-600 zijn oridergebracht in de voormalige suikerfabriek Java en ongeveer cen 1700 bij versehiUencle bijzon-deren. Dit zijn allen onVermegendfen, die dus dagelijks van voedsel moeten worden voorzien. De anderen hebben bij bijzon-deren lcamers gehuurd. Van het begin van de beschieting af van Antwerpen tôt 1 dezer werden daar in het gasthuis yerpleegd ruim 140 zielcen, met te zamen 1071 zielcendagen. Er werden in October 68 kinderen geboren en fer lcwamen 47 sterfegvallen voor. Nu de winter nadert, is er een zeer dringende behoefte aan warme kleeding-stuklcen.Te Hansweert zijn gister aanmerkelijlc meer vluchtelingen uit Antwerpen aangelcomen dan de laatste dagen. De stoomboolen Lady en Telegraaf III hebben lieden ruim 100 Belgen naar Antwerpen vervoerd. Het comiteit voedt nog 3500 vluchtelingen.* * * Een belgische sergeant der vesting-artillerie, die krijgsgevangenc v,ras, hcefi weten te ontsnappen. Bij Eersel is hij ovei onze grenzen gelcomen. Hij is naar Eind-hoven gebracht. Aangehoutlen sdispsn. Uit Brest wordt gemeld, op 9 dezer, dat daar het Nederlandsche stoomsçhip Tubantia is aangehouden. Nadat er 23 Duitsche en Oostenrijksche passagiers van booi'd waren gchaald, lcoii de Tubantia hare reis naar Zuid-Ainerika voortzetten. StaatvanbsleglnHollanrtsGliegsmesnîen Het Staatsbiacl bevat een Koiiihklijk Besiuit, in staat van beleg verklareiide de volgende gemeenten : In de provincie Groningen : Termunten, Appingedam, Bie'rum, 't Zandt, Uithuizer-meeden, UithuTr^n, Usciuert, Warffum, Baflo, Éenrum, Kloosterburen, Leens en Grijpskerk. In de provincie Friesland : Kollumcr-land en Nieuw Kruisland, Oostdongera-deei, Westdongeradeel, Ferwerderadeel, 'i ^ildt en Barradeel. Da vQBdlng, Dmsdagmorgen is men begonnen mel het lossen van het stoomsçhip Tellus, dat zooals wij gis ter' meldden, geladen waS met 11.750 zakken tarwe, in bestemming voor Brussel, uit Londen verzonden. Ultvoer van kaas- Het bestuur van de Nederlandsche Vereeniging van Kaashandelaren heeft aan den minister van financiën een brief gezonden, waarin verzocht wordt dat, als het onlangs ingediende ontwerp van wet tôt tijdelijlce heffing van uitvoerrechten, wet is ge worden, het artikel kaas, waar- Yier-en-Twiiilipîe Jaar.-1 265 Ooiedienst — Hnisgezln — Eiyendoa Yrijdag, 13 November 1914

Er is geen OCR tekst voor deze krant.