Prifs : 5 Cerstiemen ig November iqt6. ONS LAND IIM III 'lf II' 11w.1»—_. - — -| —— —•—^ - — STAATKUNDE - WETENSGHAP — KUNST — TOONEEL — LETTERKUNDE ABONNEMENTS F RI JS Per jaar fr. 3.— Voor 6 maanden » 1.75 Vnnr 3 maanden ... ... .... « 1.— men schr1jft in ten buseel van het blad. I Opstelraad en beheer : Marksrravestraat, ii-i3, Antwerpen AANKONDIGINGEN NAAR OVEREENKOMST. Ongeteekende stukken worden niet opgenomen. De Prijs der Loyautein v * » *J ^ « V* J ~ ^ Mijnheer Frans van Cauwelaert hee altijd aan een oveidreven loyauteil lege over de regeering aangepredikt. Hij b vveerde dal nevens de Vlaamsche soldate wij, Vlamingen en flaminganten, al on: rechien van onze regeering moesten ve dienen door onze tôt schroomvalligbe gaande loyale houding. Wij iaten in h midden of de weg doordezen-politiekeraa gewezen de juiste is. Wij vvilien alleen i op vvijzen hoe zijne houding tcgenover e( regeering. die altijd-aan den Vlamingt vijandig gezind was, laat het clan nog zi. uit liefde toi België, van veel zwakheid « van gebrek aan doorzichl en historiscl kennis getuigde. Wij wilien vervolge verklaren hoe wij niet begrijpen kunm dat wij, het eigen volk, van onze regeerii iets verdienen moeten. Men kan de rege ring geen grooter smaad aandoen, want beweren dal het eigen volk iets van zij regeering verdienen moet, begrijpt dal de regeering te kort kwara aan den allereers van hare plichlen... Daar is geen middelweg en geen or snappèn mogelijk. Reeds Vondel ze « De vorst is er om het volk ! » En wat d gezegd vari eene regeering ?... Zij moet li lichaam zijn fiât àl de gezonde wensch van bel volk kenbaar maakt, omzet in we kelijkheid, dat voor ailes zorgt, dat nie het nanonaal voelen van het volk aantas Welnu, de loyauteitsprediker van Ca welaert, die wat al te blindeiings de rege ring volgt is ter gelegenh id van de openi der Vlaamsche Hoogeschool le Geni na Havere geweest, waar hij de ministers gare vond, beraadslagend_over dat niein feit. Van Havere kwam hij naar Holla weerom en daar schrijti hij inzijnweekbl Vrij België, van 10-1onder meerw volgt : « Ik beo geiukkig dat degelegenheid n geboden is om nog eens duideltjk te ve kiaren, dat mijne houding in de tai kwestie tijden s dezen oorlog geenszi steunt op vertrouwen in de regeering. ken genceg de wankelbaarheid van dez grondslag om er mijn sfcandpunt niet op baseeren. Vlaanderen zal niet ger worden door zijne gezagvoerders ; 1 moet gered worden door de kracht van z, volk en zijn volk moet in beweging icorà gëbracht door de intellectueele voorstrijdi van de Vlaamsche gedachte en de opw king die uitgaat van onze bewondere waardige studentenbeweging. Zoolung niet Qent aan de Vlaamsc wetenschap geheel toebehoort, zal de gel\ heid welke alleen het rechlsgevoel van . volk bevrediqt en welke bij onze grôndi wordt verlangd niet tôt stand komt Elke pogiîig om do Vlamingen daarover verdeelen zal vruchteloos blijken, el poging om hun streven te stremmen is de nederlaag veroordeeid, nu of later ». Het dolle franskiljons-blad L'Echo Be van 12-11-'16. trekt op zeerduidelijke wi de eenig-mogelijke konkluzie die uit vvoorden te halen is ; «Un des émissaires de ces flamingants v au Havre, il y a trois semaines, dans but d'obtenir que le gouvernement p par écrit l'engagement solennel de décid à la rentrée au pays : La suppression l'Université française de Gand ! Est-il nécessaire de dire qu'il s'en retourné bredouille ? » i ta Een der afgezanten van deze âamin ganten kwam vôôr drie weken te Haveri met het doel van de regeering te verkrij gen dat zij, schriftelijk de plechtige ver " bintenis aanging. om bij de weerkomste il het land toi de ctfschafjîng van de Fransch-e- hoogeschool te besluiten ! ), Is het noodig te ieggen dat hij platzal weerkwam ? » r- Dusalspiijs zijner loyauteil wint vai id Cauwelaert, — en met hem de Vlamingei et die zijne politiek volgen, — de passieven a) van de regeering : den ezelssiamp ; -r b) van onze tegenstanders : den hoon ; n c) van zijn volk : de verbitlering omda 11 hij het offert aan regeeringsmenschen, di " niets voor ons voelen. 'n ONS LAND. 1p WIJ EN DE ANDEREN le —— •-*— -. * - - — - * ie Deze tijden zijn groot doo te hunne beteekenis. De uren, di< zoo snel voorbijgaan, hebben di [t- waarde van dagen en van raee ! ; dan dagen. Binst deze uren wordei jn groote veranderingen gewrocht et Niet alleen het reusachtig geweh 3n van de wapenen is aan het werk r. ook gedachten gaan met reuzer lts schreden over de vvereld Doo 't een en 't ander wordt de nieuw u. tijd geboren Die oogen hebben e_ kunnen het zien Misschien wi ]tr eenieder het niet weten 't El J. ! doet ! Hetis... het is zeifs in he le hart van het volk, het gevoel da ve een nieuwe tijd nadert. Bangei Ki durven het niet te belijden en t i(j voorzichtigen,— zwakkelingen ei at sluwen,— schrikken er voor teru en anderen, in 't geheim, sluipe: achteraan en schouwen rond, rug nJ gekromd, of cr niet wat te rape: valt op de wegen die al verlate ns zijn door hen, die zijn voorafge Ik gaan. ^ en Het volk lijdt. . zij vsjacheren ^ Het volk is onmondig . zij doe iet aan kunst en kunstjes ! FI et voli jn ' vraagt naar hen, die zullen vôô en het aanschijn van de wereld ui 'rs roepen den nood van het volk k~ zij schrijven bladzijden vol or 1 niets te vertelkn ! Het volk, on he dat het leeft, hoopt . zij wete niets te vertellen dan v^at pover \el woordekes over dingen die hu vet belang hebben konden vôôr de 'n oorlog ! Het volk ziet uit nas hen, die zullen aan zijn hoop lij tôt en wezen geven . Zij, di a zic meenden de monden van het voll lcje de kunstenaars, de letterkundigei ./e de dichters — op eenigen na ! -d-e zij zwijgen... Hunne taak is i andere banden overgegaan... Z • i)t liebben van de kroon van het oi , je zichtbare raaar z;?er reëele koninj ■it, schap afstand gedaan Zij moete (•r, zich herinneren dat wie zich vor de meent en vlucht in de urevan de kamp zich voor altijd het recl est ontzegd bij de voorsten te zijn... De Clercq zingt zijn strijdzan-s gen ; Verhulst werkt dag aan dag, | De Cneudt voorzegt den « Nieu-x wen Dageraad», Gijssels, wrocht, î anderen nog, die voor hun volk spraken, hebben hunne aanteeke- - ningen weggeborgen en strijden, eenvoudig-weg, naast Dr Borms, i naast Dr Jacob, Dr Henderickx, i Augusteyns, Dr Dosfel, e.a. Voor ! ailes moet de lucht van VJaande-ren worden gezuiverd Zie! De Vlaamsche stemme,die t maar met moeite doordrong bij î de Vlamingen zelf, heeft toeluis-teraars over heel de beschaafde wereld gekregen Geen enkele pers is er of er zijn artikels over de Vlamingen en hunne rechten en hunne verdrukking verschenen ! Gister nog onbekend schier, is onze heerlijke be<T eping, van nati-onaal internationaal geworden. Wij bedoelen door hare- versprei-r ding,hare verdere bekendmaking. 5 Internationaal in hare beteekenis 5 was ze immer. Over een jaar oor-r deelde de Duitsche Riikskanselier, 1 heer von Bethmann-Hollweg het • noodzakelijk over het lot der Vla-mingen in België te spreken in > vollen Rijksdag en verklaarde daar, hoe zij niet meer mochten 1 eene prooi voor de verfransching e zijn, omdat die verfransching voor ' hen, de Vlamingen, stoffelijk, zedelijk en staatkundig verval im-1 pliceert De franskiljons van aile L pluimage vielen op die verklaring 1 met klauwen en bek. Dit was een 1 Duitsch belang ! Och, laat het zoo ô zijn voor den Duitscher. Wij, Vlamingen hebben dat niet te i onderzoeken ! Door zoo iets te 1 zeggen is d.iarenboven ailes niet gezegd ! Verre van daar ! Wij 1 vragen ons af, wat de Duitschers 1 wel zouden doen, zoolang ze gezonde begrippen over een waarlijk deugdelijtte politiek hebben, dat ! geen Duitsch belang is. Het is n een Duitsche plicht Duitsch be-s lang te behartigen. Maar wij r hebben niet te onderzoeken of he1 > al of niet Duitsch belang is. Wij hebben voor ailes na te n g^an of het Vlaamsch belang is. Vlaamsch belang beteekent Bel n gisch belang, omdat Vlaanderer e in België ligt. Sommige luidje; n vergeten dat ! En is het een VI ° belang dan zijn aile gemoedsbe r zwaren uit den weggeruimd.Wan n wij hebben voor vaderlandsch< h verplichting ons nationaal belang c> te dienen Die dat niet voelt er weet, verbeurt zijn titel van vader - lander, is ten allermeeste nog eet d specie van tweeslachtig wezen y dit noen dat ! Als we daarn; 1_ onderzoeken of dat Vlaamsch be V lang tevens een Duitsch belang is n dan doen wij eene tweede politie 3t ke daad, en hoe meer het Duitsc! n belang is, hoe meer waarborg he ^ ons geeft, vermits wij een kleii volk zijn, — slechts den uiterste; l voorpost van het Germanendom ! — en dat de gezonde politiek ons leert hoe zeer wij waarborgen noodig hebben. In politiek heeft men geen andere dan zijn eigen, nationale be-langen te dienen. Aile landen doer alzoo en aile volkeren hebben aile tijden door, alzoo gedaan. Hei kan ook niet anders. Langzaam vervlaamscht thans Vlaanderen.De Vlaamsche wetter worden beter toegepast, de school wet gaf den Vlamingen wat ze hun: schenken kon, de wet op hei middelbaar onderwijs werd nadei toegelicht, de Vlaamsche Hooge^ school opende hare poorten en op-dat bij de letter van de wet er eei: Vlaamsche geest zij, vernamer we over weinig tijds, hoe de hh J. Libbrecht. Hyp. iVIeert, Dr. P, Tack, tôt algemeene bestuurders en de hh. De Cneudt, j. Leeten, Rob. van Roy tôt afdeelingshoof den werden benoemd in de Vlaamsche afdeeling van het beheer var het lager, middelbaar en hoogei onderwijs. Deze maatregel juicher wij van harte toe... daarom, wij hij van 't allergrootste Vlaamscl belang is. Willen^onze tegenstanders knar setanden over die benoeminger en over onze toejuichingen — on: wel, — maar ook ons onverschillig want niet van heden weten we ho< ze het goed vinden dat een Duit scher Duitsch is en zelfs een Bel< Duitschgezind, maar afkeuren da Vlamingen Vlamingen zijn ei Vlaamschgezind. Een Vlaming, die in Vlaande ren, Vlaamschgezind is, bijzon derlijk in dezen tijd, is uit dèi booze. 't Wordt hem als misdaa( aangerekend boven ailes uit ziji Vlaamsch belang te plaatsen.. God ! wat hem toch niets op brengt... Maar de sluwe patrio bidt om gunsten bij den bezette om zijn beurs te vullen en anti chambreert metontdektenhoofde. Wij kunnen namen noemen ! George P. M. Roose. \ De gelegenheidsrede van Dr. Âug. Bormi In dsn Netîerlandschen Schouwburg ; te Gent, bij de opening r van de Vlaamsche Hoogeschool. > l Mijne dierbare Stamganooten, Wij moeten zeshonderd j.aar in on? ! geschiedenis terugblikken, willen wij e ; een dag aantreffen zooals dezen welke ^ wij heden vieren. De st,ri;d voor c Vlaamsche Hoogeschool is onze Guldei sporenslag. In 1302 streden onze voo i vadercn op leven en dood met de diej overtuiging dat Vlaanderen met hen zc vallen of staan ; en toen 's avonds va den St. Benedictusda^ na eene wanhopiç worstelins: tegen eene driodubbele ove 1 macht, Vlaanderen vrijgevochten wa T- weêrgalmde uit dnizenden monden ovi den Groeningherkouter de triomfkreet : « Vlaanderen den Leeuw ! Vlaanderen den Leeuw 1 » Nu weêr heeft ons volk een nieuwe Sporenzege thuisgehaald : de Qentsche Hoogeschool, die voor de volgende eeuwen Vlaanderen redden zal van den ondergang! Evenals de nederige gemeentenaren van 1305, wevers en volders, ambachtslieden : en macecliers, den kamp opnamen tegen ^ ridderschadroenen in ijzer en staal, zoo ook ,hadden wij te strijden tegen de aristokratie van de macht en het geld, in wier ooren wij thans onzen zegekreet 1 doen klinken : « In Vlaandeten Vlaamsch! In Vlaanderen Vlaamsch ! » Op het eereveld van 1302 werden de ; dappersten, onmiddellijk ridder geslagen, vôôi de juichende legerscharen ; zoo ook zullen wij hier hulde brengen aan de paladijnen in den kamp Voor de Vlaamsche Hoogeschool. En nadat wij heden namiddag in een i vrome bedevaart den stichter der Gentsche Univsrsiteit, Jacob Kesteloot hebben herdacht. willen wij nu eerst den vader adelen der Vlaamsche Hoogesehool-gedachte : prof. Mac Leod, den man, die de sf.ucientenkongressen inrichtte en in zijn Verslag der Hoogeschoolkommissie de grondslagen legde, breed en sterk, j waarop het^ later gebouw der vervlaam-sching stevig zou steunen. Het noodlot wil dat hij, dit edel en zuiver hart, niet 1 hier met ons is, nu zijn levenswensch in I. vervulling gaai , en de zeeën hem van zijn l dierbaar Vlaanderen scheiden ; maar toch zal hij in zijn ballingschap wel iets vernemen van wat hier gebeurt, en stellig zal hij dan jubelen en geiukkig zijn en zijn i hart zal trillen met het onze. Mochten wij j hem weldra hier terug begroeten in den leeraarsstoel, dien zijn hoog begaafde [ leerling prof. De Bruycker voor hem openhoudt. Mac Leod is slechts tijdelijk van ons ' verwijderd, maar twee andere der koenste t strijders voor de hoogeschoolzaak zijn 1 voor altijd verdwenen ; beiden vielen vôôr ze hetLand van Belofte mochten betreden, de ééne enkele dagen vôôr de wereldbraud loslaaide, de andere in 't voile loeien van den orkaan. 1 De ecrste was de Nestor in onzen J f Vlaam. ohen strijd, de wijze Max Rooses — ^ ach, veel te vroeg nog heeft bij zijn edel hoofd neêrgelegd ! Hij zag wel de kimmft blozen, maar de zon zelf heeft hij niet zien opgaan. ^ Ziehier de woorden, die aan zijn open r graf werden uitgesproken en ons zijne hooge verdiensten zoo goed doen kennen : « Namens de Vlaamsche Hoogeschoolkommissie wensch ik een woord van afscheid te spreken aan onzen onvergetelijken voorzitter, wiens geest gansch de beweging tôt het bekomen van een Vlaamsche Hoogeschool bezielde en doordrong. Zijn geschriften, zijn gezaghebbend woord, zijn veertigjarig streven maaktea van hem de heldenfiguur der hedendaagsche Beweging. J En wij allen begroetten hem als een der heroën, die zou plaats nemen in de geschiedenis der Beweging nevens Willems en Snellaert, Conscience en Vuylsteke. Door zijn rechtschapenheid, zijn vastheid van karakter, door zijn bezorgdheid voor de verstandelijke vraagstukken van zijn volk, was hij als îeider van de Hoogeschoolbeweging aangewezen... Bij zooveel inspanning, bij zooveel plichtbeaef verstaan wij ten voile zijn eigen woorden : « Wat is het schoon ■ te werken voor taal en volk » Zoo zijt gij, Max Rooses, het toonbeeld van den bewusten intellectueelen Vlaming geweest Daar leeft uw geest voort in de talrijke schaar getrouwen die heden uw heengaan bejammeren als een onherstelbaar verlies voor f0 ' ons volk. En blijft uw hartewensch, in kleinen kring vaak uitgesproken, nog lang genoeg te leven om de Vlaamsche Hoogeschool te zien oprijzen tcch onvervuld, de tijden zijn nakedn

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.