VOORUIT Drgaan der Be/gische Werklieiknparîil — Verschijnende affe dagen. ^lui I I. — r—nwri—rwn Drakater-Uttgecfstet s«ra: Maaîschappij HET LSCH7 bcstuurder » P. DR YISCH, Letfcberg-Gcnt . . REDACTSE . . ÂDMSNISTRAT1E HOOGPOORT. 29, GENT AB0NNEMENTSPRIJ3 BELGÎE Dfie maanden. . . , , fr. 3.29 Zc3 tnnandea > , . , . fr. 6 50 Ccn Jaar. •««••• fr» ïitWI Ma afeonncer! acf) op aile posttwrede» DEN VREEMDE Dr!e moanden «Sagell.ih» vcrtontfeirii « . . « < Ô.Ï3 Bekendmakingen VERORDENING t De bevoegdheid, die don General-kom-Boissar voor de banken in België op grond der verordeningen van 26 November 1914 en van 17 Februari 1315 (Wet- en Verorde-ningsblad voor de beaette streken van België, bz. 49 en 178) toegekend werd, wordt op den Verwaltungschef bij den General-gouyerneur in Belgie ovorgedragen, zoover het ondernomingen betreit, die een nijver-heidsbedrijt in iielgië ©nderhouden of wa-renhandel of verzekeringszaken voeren. II De Spezialikommissare (nr. III der veror-nening van 18 September 1S14), opzichtera en vertegenwoordigers (nrs i en VI der Nerordening van 26 November 1914), zijn voor de uitveering van de hun,opgedragen werkzaamheden uitsluitend tegenover den Generalgouverneur verantvreordelijk. III. Deze verordening wordt met den d»g der afkondiging van kracht. Brussel, den 26 Augustus 1915. Der Generaigouverneur in Belgien, F?eib.err von BISSING Generaloberst. ï>e bovensta&nde verordening wordt met jbetrekking tôt de verordeningen van 22 'Juli 1915 nr. 2, 7 en 10 (blz. 2, 6 en 14 van het Verordeningsblad) voor h et Etappenge-btied van het 4e leger in werking gesteld. A. H. Q., den 15 December 1915. Der Oberbefehlshaber, !(get.) Horzorg AlbrccSï, von Wiirtteinfoprg. # # Jjt BIJVOEGSEL tôt fie VERORDENING betrefîendo de HOOGSTE PKIJZEN (Verordeningsblad n. 2, blr. 43.) In het Etappen- en Operatiegebied wor-den tôt nador order voor boter de volgende hoogste prijsen bepaald : Boerenboter, 1 kilo ir. 4.40 Winkelprijs fr. 4.60 Melkerijboter, 1 kilo fr. 4.70 Winkelprijs fr. 4.90 A. H. Qu., den 2 December 1915. Der Oberbefehlshaber, (get.) Eerzog A H) recht voa << iïrtteinberg. S$S # 3fE VERORDENING * betreffcndc het dekken der merriëu De tôt hiertoe voor 't Etappengebied uit-gevaardigde bevelen worden door de volgende verordening vervangen, 5 1. In 't algemeen is het dekken der mer-riën verboden. • Uitgezonderd van dit verbod zijn : a) Merriën. die op de Belgische lijst der merrien zijn ingeschreven, en b) merriën, dis door den militairen kom-, missaris van voorloopige seonstering voor ' den oorlogsdien^t zijn afgekeurd. 5 2. Àls ingeschreven op de lijst der mer-riën gelden ©ok die mcrriën, welke ala af-stammelingen eener ingeschreven merrie genoemd zijn, maar zslf nog geen eigen nummer gekregen mebbon, omdat zij nog geen veulen ter vrereld gebracht hebben. § 3. Indien merriën na de voorloopige monstering voor den oorlogisdienst onge-schikt zijn yewsrdea, mogen zij gedekt worden, nadart zij do&r een Duitsehen vete-rinairofficier, die ten minste den rang van stafveterinair moet hebben, voor den oor-logsdienst als ongeschikt verklaard zijn. | 4. Het dekken is beperkt tôt de maan-d»n Januari tôt Juni. Hcngsten on merriën moeten vooraf door een veterinair onderrocht en gewond verklaard worden. § 5. Overtredingen van dit bevel worden met ten hoogste 3000 mark geldboete «f met ten hoogste één jaar gevangenis^ gestraît. Buitendien worden merriën, die in tegen-strijd met dit verbod drachtig bevonden worden, zonder schadevergoeding verbeurd verklaard. Gent, den 10 December 1915. 1 Der Etappeninspekteur, von UNGEB., Generalleutnant. BE5ENDMAKIN G betreîîcnde veldsohade De aaadacht wordt er op gevestigd, dat voldachaden, door militaire oefeningen ver-oorzîvakt, enkel oerl«gschaden zijn. waar-voor noch betaling noch rekwisitiebons worden gegeven. (De troepen zijn gehouden, veldschaden zoo veel mogelijk te vermijden.) Ten einde eehter de benadeelden in staat te stellen, na de sluiting van den vrede, hunne a®-nspraken bij de bevoegde autori-tr-if. te doen gelden, worden hun bewijs-schriften nopens aard, omvang en bedrag der schado verleend. T© dien einde moe'în sîij de volgcms hnaae bcwering vroorzaakte schade aansteDrts fe;i de bevoegde Etappen-kommaridantuur ■opïfeven. Voordat de getroîfen v&Jden door de er-toe bevoegde mïiitsAren beziehtigd zijn, mag er niets aaa worden verandsrd ; bij overtreshng- hiervan wordt de verstrekking van een schriftelijk. bewijs geweigerd. Der Srtanpeninspekteur, von UNGER, Generalle utn an t. NA DEN OORLOG _ Wat staat het werkende volk, na ket cinde der vijandelijkheden, te waehten? Voor en gedurende den oorlog had het te lijden, dat het er op rekene dat de toe-komst het even goed, misschien wel erger beproeven zal. Ja, gezellen, de samenleving neemt, op haar tocht naar volmaking, een grilîigen, maar pijnlijken weg. De natuur levert aan levensbenoodighe-den, gedwongen door hand en geesst, meer dan genoeg om aile schepsels van het noodige te voorzien. Maar, daar sluwheid en vernuft altijd bevoordeeligende faktoren zijn, en een middel tôt het bereiken van macht, zoo waren er, nadat de teelinick op handels-en nijverheidsgebicd in omvang won, menschen welke daarvan behendig ge-bruik maakten ten nutte van zichzelven. Zoo werden in den loop der jaren de groote kapitaalbezitters gevormd, en ver-meerderden de oneindige reeks soorten menschen en bittere tegenstellingen, welke ieder denkend mensch treurig aan-' doen. Wij leven nu in het tijdvak dat het in-ternetionaal kapitalisme met zichzelf in botsing komt. Gevolgen hebben altijd oorzaken, en 't zal wel niemand verwonderen dat de ge volgen van het kapitalistische stelsel zoo rampspoedig zijn. Dit stelsel heeft vele aanbidders, be-lsinghebbeiîden natuurlijk, welke er in op-gegroeid zijn, er bijna altijd de voordee-len van ges^aakt hebben. Het heefr e»k zijae beksnapera in aile rangen der maatsçhsppij. Somraigen steu-nen hunne kritiek op wetenschap, anderen veroordeelen het door menschelijk gevoel gedreven. De werklieden bekampten het, tat nog voir esksle jarea» zcisder weteMsckap. Die hadden ze t«en H©g aiet n«odig, tôt het winnen van aanhangef3. Ze gevoelden dat gansche dagen aan hun lijf, aan hunne kleine loonen; aan hunne ontberingen en hunne zorgen. Dat zagen ze als ze hunne levenswijze vergeleken met die hunner meesters. Zoo voelden ze ook als er crisis was, dat er iets haperde aan het systeem, dat ze weeraœ en altijd, en het talrijkst de dupe waren van het woelig geklots, het teugelloos sturnaen op de nijverheidsK'-e Ze bœseften dat men hun beliandelde als onroendige kinderen, als ziel- en ge-dacPitlooze schepsels, en hun in ramp en smart sukkelen liet zonder steun of ppbeu-rin^-In ce laatsten tijden is aan den toe-stand van het \t>lk hoel wat verandering gekomen. Velen uwer weten maar al te goed wat inspanning en strijd zulks ge-kost heeft. *Ge moet dus aan het vcrleden den Isist der teakemst kunnen toetsen. Wat we nu reeds als rechten, als wer-lcersklasse veroverd hebben, heeft strijd gevraagd, en zijn toch nog weinig meer dan de eerste beginselcn waarop eenieder van nature recht hcefL Als socialistische werklieden gaan onze eisehen verder, daar wij streven naar algehecle volmaking, voor zosver dat Met de menschelijke natuur mogelijk is. De kapitalistische vijand is uit zijne eerste stellingen verdreven en rust zich uit tôt bittere vèrdediging, al zij het van het enraefet. H'er in België, waar enze nijverfeeids-petentatea ®»g,ev®ed werden onder den i«vl»ed van se dftre, zclfzuchtige theo-riën van het libéralisme, ofwel onder dien van het gluiperifti klerikalisiat, hebben we eea pr&tronaat dat iedere opwelling van vrijheid; broederlijkheid en recht bij de werklieden tracht te stikken, dat zich aanziet als een uitverkoren ras, en met ijzige kselheid en gestrengdheid de klove tusschen hen en hunne werklieden open houdt. Van bij de uitbreiding der niiverheid hebben ze als klas de staatsmacht in han-den en hebben dan alleen eene lichte ver-betering aan 's werkers toestand gebracht, wanaeer ze gedwongen werden door de opkomende werkersorganisatie of hunne verantwoordelijldieid tegenover de ons omringende naties gevoelden. Voor vakonderwijs had de Staat tôt over weinige jaren heel weinig gedaan, en dat ging dan nog verloren doordat overal de werkuren veel te lang waren en de lessen zoodoende buiten het bereik van het volk waren. Z«é hebben onze staats- en nijverheids-hoofden de algemeene belangen geschaad en is het hunne schuld dat de gang onzer nijverheden geen gelijken tred houdt met die van andere landen, de werkman eene minderwaardige plaats bekomt in den we-reldrang.Daarin zit ook voor een groot deel de schuld onzer nog lage loonen en lange , werkuren, de moeilijkheid tôt concurree-ren. Ze h«bben niet gevat dat hunne kortzichtige spaarzaamheid hun langs om il nÉsïipiîli van Én liilioeoiif Fetd Het « vrcdeschip s Oscar II is zaterdag avond om 5 ure te Christiansand aangeko-men, na te Kirkv/al afscheid trenomen t« hebbïn van do engelsche oorlogschepen dio h«i vergezeld hadden. Seni^s uren te voren had het groot kepeahagar blad Ecrlingsbe Tidends per draadloozen telegraaf van het t'arecl un het « vredf sehip » de voigende bo;.^chap ontvarigen voor wat betreft de inziehtea van des lelder van de expeditie. « Het laidéSenpunt van den Atlaatiek be-reikt hebbend, hebben wij onder gejuich de vrcdevaan gghesehen die ons meegegeven is door het ger.ieentebestuur van Philadel-phia. Die vlag is gemaakt uit snoeuwwit sfcramijrî, waarop in 't midden een prachtlg groen kruis is gestikt. Zij is drie-en-haif meter lang en twee-en-halî meter breed. « Wij zijn voornemens bij u te landea en dan over de steden Christiania, Liockholm en Kopfnhagen naar den Haag trekken, waar wij raet de scandinavische afgeva :r-di^den, die ens zullon vergezellen, zallen wachfcen op de zwitsersche en de spaansche vertegeaiweordigers die ons hunne bijtre diag verspr«ken hebben. » Heer Ford is tôt hiertoe voornemens in Den Haag oene officieuse, voorbereidends eonfe^entie te houden, waarr::n veel zal «îhaagcn voor zijno verdere werkzaam-hedsn.J Onder da a«ierikaanschô aîgevaardig-d-'-n bevinden zich oppergouverneurs, on-dergoeverneurs, opvoedingskundigen, let-terkundigen, ambfcenaars, voiksvertegen. wo®r4ijers, jvapitalisten, socialisten, dag-, Madîehrijvers, romanschrijvers, afgevaar- meer achteruit dreef op de wereldmarîc-ten.Zal in de toekomst ons België, metë zijne nijverige bevolking, nog langer1 de minderwaardige blijven in den bestaan-strijd?Mijns dunkens mag dat niet. Er wacht den Staat een zwaren plicht'^ welks uitvoering wij kunnen verhaasten, gebieden. Wij kunnen en moeten hem zooveel mo gelijk d.-'mocratiseeren en dat hangt van ons af. Wij moeten bewust worden van da waar de welke in onze handen en hoofdea schuilt, er nu in sluimert Wij moeten de onomstootbaarheM onzer idçeën doen doordringen in ganschl de bezitteade klasse, door onze poiitieka v/erking overwegend drukken op onze meesters, hen stuwen op de baan langa dewclke wij eene oplossing zoeken a art het bestaansvraagstuk der werkende klas, omdat ons leven één is met het b est aan des lands. Wij moeten die rots van koppigfheid en? vernietigenden slenter, waarop we reeda zoo lang beuken, breken en in haar pttta eene samenleving vastzetten, waar plaats is voor menschen met gœden wil, voor: ware menschen. Dat zullen we, met hen of ondanlof hen. CLUCKERS Guilî. ' digden van hoogescholon uit al de ameri-i1 kaansche streken. » Heer Bryan en dame Jane Adams, trreB Ivoorname voorkampers van den internationale;! Vrede, die met ons niet zijn kunnc.Tf vertrekken, zullen i-itussc'hen ook in Den? Haag aangekomen î-ija om ons te vervoe- | ge- , , » Aan boord van "et « vredeschip eene voordracht gevend, heeft de menschen-' vrieud Ford verklaard dat hij cî -a vorsten' van aile europeesche landen een volledijf afgewerkt plan roor de algemeene ontwa-pening zal doen vcorltîggen en tofe s lot voegde hij er aan toe dat hij a! heel^eiuk-kig zou zijn als hij daardoôr 'etIB *®Bielen' d»g van wapenstilstand zou kunnen beko-men, waardoor toch reeds (iertig duizend ( menschenlevens zou d an gered worden ! » i Het heela yredegezelschap zou tofij zondag avond ophouden iu ChristiaJiia, om ' den maandag in twee groepen naar Stock-: holm in Kopenhagen te gaan, van waar het ' langs twee vorscnillende wegen woensdag avond Den Haag zou willen bereiken. Men schrijft het reeds aan den invloed ^ van de amerikaansche vredesexpeditie dat ds koning van Zweden een manifest aan zijn volk gïzonden heeft waarin hij voor-i steît dat er in den loop van toekorcend jîmhp s vier plechtige « biddagen » zouden genou ; den worden om den vrede van den hemeli te bekomen ( !). Het koninklijk manifest sluit als volgtrj ! De oorlog breidt zich ongelukkiglijk nog ge-:; durig uit langs aile ka-nten. Met gevaar wordt voor ailen met den dag grooter.Me«r^ dm #eit is het voor ons ailen zaak aile < n-< i-mi^ks:d en vijandschap fe doen zwijgea! door het nemen van rr.r.atregels dio ons 7.UÎ-: len brengen tôt- wederkeerig vertrouwen ea het besef van al onze .vaderlandsche plich-'; ten ! Doensche bladen hebben uit Londen ver* Een en ander over Maten en Gewichten Voordracht gegevea op Bonderdag 0 Bcoember 1815, door PAUL WS'NANTS, ondcnvijzer I Waflrde toehesrdersi, Als wij de lengte van een tafel meten of de breedte van het venster of de dikte^ van een stuk hout, dan bedienen wij ons van den meter als van het eenvoudigste werktuig ter wereld. Noehtans zou het velen verwonderen moest raen hun vortellen dat dit kleine toe-etel de uitkemst is van lange eeuwen voor-uitgang, dat het de vrucht is van grooten wetenschappelijken ■ arbeid en dat tegen-woordig de meter nog altijd het voorwerp is van bestendige studiën en proeven, gedaan door een bijzonder korps van geleer-den, en geregeld volgens de diplomatische overeenkomsten. Niets is, noehtans juister dan dat. Het is voor de moderne wetenschap een der raoeilijkste vraagstukken geweest maateen-heden te vinden, die eene volstrekte juist-heid hebben. * * ❖ Duizenden jaren heeft men zich verge-noegd eenheden te gebruiken afgeleid van het menschelijk lichaam : de duim, de elle-boogslen.gto, de voet, de stap, enz. Ieder land, iedere streek, zelfs iedere stad en ge-ffieente had zijn eigen stelsel, hetgeen natuurlijk de handelsbetrekkingen, — nieÉ ftlleen tusschen de verschillende vo-lkeren, . înaar tusschen lamd- en stadegmooten, — uiterst moeilijk maakte, aaftleiding gaf tôt misverstand, betwistingen en misbruiken, en immer verplichtte tôt lastige en langdu-rige berekeningen om de maten van de eene streek in die eaner andere ovor te zetten. Op onze dagen hemoeilijkfc het Duitsche geld onze betalingwi en ontvançsten in zoo verre dat vele neringdoçners de behoefte hebben gevo&'d gebruik te maken van eeno tabel met herleidingcn van franken in mar-ken en omgekeerd. H.oe oneindig mocilijker was het dan niet in den tijd onzer grootouders ! In het boek : WEGWIJZER' DER STAD GENT Almanneh voor fect jaer lf?27 tôt Gen«i bij J. 8*osek-Ducaju, Boek^ruk- ker in de Veldstraete n' 10 vinden wij, naast talrijke belangwekkende bijzondei'lieden ©ver jaar- en paardemark-ten, werkklokken en poortgeld, diligences en beurt*,chepen ('t is zeer intéressant zulk boek eens te doorloopen) 15 tabellen van muntherleiding als daar zijn : 1® Reductie van Francs in Neclerlandsche guldcns, en in Gulde-ïs Brabants courant; 2' Reductie van DoîjbeJe Louis in Francs, guldens, e-nz. ; ^ 3' Reductie van Enkcle Louis; 4e van Fransche îîroonen, van HaÎTC Fransche îvroonen, van Ducatons, van Kci-zorlijke K,"oonen. van Hîilvc Keizcriijke Krooncn, van Stukken van v5jf Pîabetten, van Brabandseho Scbcllingen, van Luyk-sche 8choIiinnr«n, van Luyksehe Plskettsn, van Brabandache Plakcttcn van Stukken van vijî Stuyvers, en er zij bijgevoegd dat, bijvoorbeeld : 1 Nederlaudscbe gulden 2,11 fr. waard wae of 1 Gulden Brabants 3 stuyvers en 4 deniers ; 1 Braîiaadsoli Plakct s». 0,3174 fr. 1 Layksek Plaket = 0,2857 fr. 1 Brabâstdsohe SeheRing = 0,6031 fr. ia 1 Luyksehe Sekeiling = 0,560S fr. jn 1 îieizcïiijkc firooue = 5,5660 fr. in 1 Butat«® œ 6,3008 fr. in 1 Fi'aaSîfkc Kreoao = 5,S0 fr. Bij tabel 9 vinden wij : ^ « Twer Kwarten zijn gelijk in weirde aan vc een halveu Ducaton, en tv/ee halve aan m. eenen geheelen Ducaton. » Dat spreekt van zo!f, zult gij zeggen. Toch niet, vermits om m maar een voorbeeld aan te halen, 1 Fran- m sche Kroonè 5.80 fr. deed, en eene Halve 19 Fransehe Kroone îlcchts 2.75 fr. m Verder vinden wij nog vier tabellen met herleidingen va» gewichten, waarin men la spreekt van Gendsch gewicht, Brugsch ge- wicht, Marc gewicht, ponden, oncen, tien- pi den, se;:»in, looden, winstjens, enz. î)i In het boek : « Sciences commerciales » ^ van de Rotschild vinden wij groote reeks.en ^ van rnaten die in ons land werden gebruikt nc en vergeleken bij onze huidige maten de m' volg^aide waarde hadden : ^ DE EL : 29 in Autwerpen: C95 mm, 694 mm, 684 mm vc naar gelang men de Brahantsche el, of die on voor wol of zijde gebruikte, se in Gkarleroi 680 mm. in Kortri,jk 710 mm. voor mercerië, 691 mm. voor wit linnen, 737 mm. voor grof linnen. ' in Gent 6S8 mm. voor merceriën, 728 mm. • voor wit linnen, 765 mm. voor grof linnen. ^ in Laik 656 mm. in Bergen 734 mm. ■ in Meehclon 68Ô mm. in Oosteude 700 mm. , in Namcn 663 mm. enz. om maar die te noemen, want de lijst is reel uitgebreider. Men bemerke dat er tusschen de laogste el, die van Gent, eD de kortsts, die van wi Luik, een verschil is van 10,9 cm. , 4 se Vo«r de leagte van den voeti ia Antwerpen 286 mm. in Alh 2S3' mm. in Korfoijk 297 mm. in Gent 275 mm. voo-r landmaten, 297 voor e&nstrucfciea. in Luik 291 mm. voor den voet v&n Sint-Lambertus voor landmaten, en 294 mm. voor dien van St-Hubertus, gebruist door metsers en bouwwerklieden, enz., enz. Er bestonden niet minder dan 23 algemeen gebruikte roeden, en 53 minder algemeen 'gebruikt®,: die verschilden van -i tôt 18 voet. Te Drongen, onder andere, spreekt men van de gewone roc, die 3,87 m. doet en va* de ka«laster-roe die maar 3,85 m. lang is. Wij zouden nog kuanen spreken «ver de plnt, die in Aniv.erpcxi 68,7 cl. deed, en in Dooraik 1,2 1. ; vaa den poi, die te Kortrijk iets meer deed dan 5 1. (2,29 1.) en te CharLeroi bijna 3 1. (2,86 1.) en dan nog verschilden van inhoud naar gelang men olie, bier of wijn mat, van de muddei! die bijvoorbeeld in Brunei 292 1. en in Gent 633 1. deden ; d^eh bet voorgaande zal meer dan voldeende zijn om te begrijpen dat eene dergelijke ver-scheidenheid een overgroote belemmering moest 2.ijn voor den handel. De handelaar, die zooals tegenwoordig de verschillende markten deed in het land, moest ged'i 'ig reksning houden van de waarde der maten in de verschillende streken om zijne prijzen te kunnen bepalen ; en het is dan ook natuurlijk dat hij zijn toevlueht nam tôt weg-wijzern of rekenboekjes, die noehtans de moeilijkheden niet uit den weg ruimden. * * # Het bepalen van e&ae eanheisl was zeer willekeurig en de basis van een matenstel sel in eene bepaaîde sfîraek wer4 daa Qok som» op de zonderlingste wijze vastgestelcL, In zijne : «Han'Jleîdiag voor l;ui(lmeien3,-boek dat in de 16e eeuw algemeen werd ge-; waardeerd, geeft Jacok Kœbel het middei'; tôt het juist bepalen der lengte eenheidji hij zegt: « Om de lengie te vinden van een roede > op een jniste en wettige manier zult gij1 » doen als volgt': Op een zondag morgea » gaat gij u voor het kerkportaal pla-atsen, > en, aîs de dienst gedaan is, vraagt » aan de zestien eerste mannsn, die buiten » komsn, groote en kleine, om te blijven' » staan. » Dan zult gij hen deu linkervoct t> eenen achter den anderen doen plaatseni » en de lengte die gij aldus zult bekomen,. » zal de juin te en wettige roede zijn, om, » land te meten, en het 16e deel ervan zal' » de jniste en wettige voet zijn. Dat mag zeçr koddig schijnen, toch is het merkwaardig dat dergelijke matcu vol-, staan hebben om die grootsche gebouwe»! op te richten waarvan de geschiedeuis ?e-waagt : tempels. paleizen, pyramiden, enz.,. kerken als de « Notre Dame s van Parijs en de « Dom » van i-eulen. gebouwen waar- voor wij in bewondering staan. ^4 4V W -i> Ah eigenaardigheid dient het steisel vsr^ meld te worden dat sedert 45 eeuwen ia'j China in voege was. De 0hine9zen hadden vastgesteld dat de korrels van de sorgho» een graangewas, de Yolmaakste regelma-tigheid hebben en namen de dikt© van eea korrel als basis van hun màtenstelsel. 100 sorghokorrels naast elkauder ge* plaatst volgens hunnen kleinen diameter vormden den Chineeschen voet, die 315 mm. meet. (Wordt vervolgt.) 31 aar « M. 357 PiiiB per nmnmer ; Toor België 3 centiomen, rooi des Vreemde 5 centiemen Telsfoon t Redsctfe 247 - AdministratSe 2845 Vritdan 24 DECEMBER 1915

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.