16 Mei 1914 Nr 20 37e Jaargang HET VLAAMSCH HEELAL Vrij en Onafhankelijk Katholiek voiksgezind weekblad voor Vlaamsche en Algemeene Belanaen I^SCHIUJVIXGSHlllJS Voor oen jaar. .... fr. 5.— Voor 6 maandec » 2.75 Voor 3 maandeii » 1.50 Voor Nederland » 5.50 Voor 't Groot Hertogdom Luxemburg. . » 5.50 Voor andere landen » 7.00 Dit blad verschijnt den Zaturdag morgend.— Men teehent in bij den Uitgever en in aile postbureelen, alsook bij de briefdragers. Roofdopsteller : JOHAN LEEMANS Deo Juvante Vincam ! Allé artihelen en mededeelingen moeten vôôr Donderdag avond ten bureele besteld zijn, uitgenomen de aanhondigingen, die worden ingewacht tôt Vrijdag avcmd. Àfzonderlijke nummers y an dit blad zijn te 'oekomen ten onzen bureele, Carnotplaats 65, alsook Turnhoutschebaan 43, te Borgerhout. AAniKOIVDieilVGEN Den regel fr. 0.20 Kleine aankondiging » 0.50 Begrafenisbericht » 5.00 Groote aankondigiDgen bij overeenkomst. Voor aankondigingen buiten de provincie, wende men zich tôt de Agencie HA.VA.8, Martelarenplaats 8, Brussel, en Beurs-plaats 8, te Parijs. Voor aile andore aankondigingen ten bureele Carnotplaats (Laar) 68, Bor^erhout-Antwerpen iriij-!ry—.—J—Me— iijiv Bij dit nummer behoort eea bijvoegsel, ySjr"*' bevatteude : acbt kolommen van het mengelwerk Angelina, en verscheidene Pr*. aankondigingen Vlamingen in Congo Pater Vermeersch, de geleerde en welsprekende Jesuiet, die in Congo zelf eene rondreis deed om met kennis van zaken over het wereldlijk en geestelijk bestuur van Congo te kunnen oordeelen, geeft thans wetenswaardige en indruk-wekkende voordrachten over den toe-stand in Congo. Hij komt tôt het besluit, geiijk het van eerst af bestatigd is geweest, dat vele beambten niet naar Congo gaan om de beschaving te dienen, maar hootdzakeJijk om hunne slechte drifLen in te volgen. * * * De vijandschap tegen de zendelingen is veelal ingegeven door die lieden, omdat het gedrag en de levensregel der zendelingen in opzicht der welbegrepen beschaving, heel anders is dan de opvatting van hen, die Congo aanzien als een overwonnen land dat uitgebuit en vernederd moet worden. * * * Die twee verschillende opvattingen over de beschaving van Congo, staan immer strijdend en mistrouwend tegen-over elkander. En de wereldlijke beambten worden uit Brussel te veel ondersteund en niet genoeg gekortwiekt in hunne slechte handelingen, wellicht omdat er geene trefïelijke lieden genoeg te vinden zijn, om zich in Congo te vestigen, nu vooral dat het verblijf aldaar niet altijd een bewijs van achting of goede befaamdheid medebrengt. * * * De eerw. Pater Vermeersch vindt ook dat de zendelingen te veel verlaten zijn en niet genoeg gesteund worden door goede en treffelijke beambten. En daarom doet hij eenen oproep aan de Katholieke familiën, om hunne zonen liefde in te planten voor Congo en hen aan te zetten aldaar eene toekomst te zoeken. Wanneer Belgen in grooter getal naar Congo trokken, zou de handel en de nijverheid er insgelijks goed bij varen, terwijl het profijt nu veelal in vreemde handen en naar vreemde landen overgaat. * * * De Belgen zijn ecliter in 't algemeen niet uitwijkingsgezind, omdat zij het in hun vaderland redelijk goed hebben. Ubi bene, ibi patria : waar het goed is, daar is het vaderland. Pater Vermeersch wil niettemin Congo als =ons tweede vaderland doen aanzien, want daar ook is het goed voor hen die werken willen en zich deftig gedragen. * * * Congo is echter weer een vaderland op zijn Belgisch : de Vlamingen zijn er uitgesloten. Beambten en zendelingen werken samen, om van Congo een uitsluitendFransch vaderland te maken, een namaaksel van het Belgische, waar alleen Walen en Pranskiljons in aan-merking komen. En nogtans, Congo moet bijzonder door werk en landbouw beschaafd en veredeld worden en de Vlamingen zijn de beste landbouwers. Waarom heel het Vlaamsche volk dan uitsluiten door de stomme Fransche verwaandheid ? * * * In België zelf woedt die Fransche dolheid insgelijks ten nadeele der beschaving en der zedelijkheid in het algemeen. Al het bederf in België komt j van de Fransche overheersching in scholen, in huisgezinnen, in bestuur en leger. De Vlamingen alleen kunnen door hunne taal en zeden eenen dam opwerpen tegen dien zondvloed, maar de hoogere of leidende standen zijn met blindheid geslagen en verstooten het Vlaamsche volk. * * * Congo en België zullen slechts zijn wat de hoogere verfranschte standen er zullen van gemaakt hebben. De grootste helft der Belgische macht komt bij hen niet in aanmerking, tenzij wanneer zij in nood zijn en eens zullen roepen : helpt ons, want wij vergaan! J. L. Inschrijvin^spriji» aan 't Vlaamsch (Ieëlal, van heden tôt 31 December. Ii*. â.OO. DE TOESTAMD HIER EN ELDERS ITALIE. — Er wordt tbans zooveel over revolutie en évolutie gesproken, dat de aarde nu en dan eens wil mede doen in dit groot bedrijf. 't Is nu geweest in Sicilië, waar de aarde, door den vuurspuwenden berg Etna bewogen, eene trilling deed van slechts zes seconden of 0/60 deelen van eenen minuut, en dit was genoeg om een aantal dorpen en steden te teisteren en honderden dooden en gekwetsten op te teekenen Merkwaardig mag het heeten, dat die rampen daar het volk niet te zeer afschrikken en het verkleefd blijft aan dien grond, waar citroenen en oranjeappels bloeien. Sicilië, en bijzonder de landen rond den Etna, moeten heel vruchtbaar zijn en op die wijze duizendmaal weergeven, wat de aardbevingen hun tijdelijk ontnemen. —-o— VRANK"IJK. — De herkiezingen van Zon-dag hebben geene verandering gebracht aan deo stand der partijerh De Republikeinen bljjven meester, de Republikeinen van de dweepzieke soort, zooals de Socialistsn, die in den gods-dienst als hunnen aartsvijand hebben gezien. Dit land met zijne schoone taal en leelijke zeden, blijft dus in de klauwen van geldzwen-delaars en van menschen zonder eer en geweten, geiijk verschillende geldschandalen het reeds dikwijls hebben bewezen. DUITSCHLAND. — De uitbreiding van 't leger doet het gebrek aan offlcieren en onder-offlcieren nijpend gevoelen. Een leger zonder volioende offlcieren en onderrichters is aan ondergang of ontreddering gewijd. En toch is er sprake, dat het leger nogmaals zal vermeer-derd worden, omdat de burgers zoo goed zijn geweest, miljoenen op te brengen zonder preutelen of protokollen. Die lijdzaamheid kan wel eens te niet gaan, wanneer de overheid misbruik maakt van de goedheid der belasting-betalers.—o— MEXIKO. — Het lanterfanten van de Vereenigde Staten brengt mismoed te weeg bij de Amerikanen in Mexiko. Zij zijn daar niet meer veilig en de Mexikanen meenen aile onrecht op hen te mogen plegen, omdat de Vereenigde Staten niet kras en handelend optreden. Zoolang de onderhandelingen duren om zonder strijd een einde aan 't geschil te brengen, zullen de Vereenigde Staten geen geweld plegen, maar intusscîien versterken zij toch voortdurend hunne bezettingstroepen. 't Is wellicht omdat deze nog niet talrijk genoeg zijn, dat zij niet handelend durven optreden. MAROKKO. — De Franschen hebben de ^stad Taza ingenomen en worden aldus stilaan geheel meester van Marokko, in verdeeliug met de Mogendheden, en vooral met Duitsch-land, die op steek zitten om de profljten te deelen zonder eenige opofïering te moeten doen. Toch zal het nog lang duren eer daar volkomen vrede en veiligheid zullen bestaan. Pax ! Uit de Gazettenwereld Kortelings zal te Brussel een groot Vlaamsch dagblad gesticht worden, voor doel hebbende als tolk op te treden voor heel het Vlaamsche land. Opmerkelijk mag het heeten, dat er toch zoo weinig Vlaamsche dagbladen zijn, terwijl Fransche dagbladen hier den boventoon i kraaien. Dit strekt niet tôt eere der Vlamingen. î die liefst Fransche bladen ondersteunen. * * * - Buiten de inscbrijving voor het oprichten van een gedenkteeken aan Calmette van j Le Figaro, heeft een heer 100,000 fr. gegeven om een fonds te stichten voor hulpbehoevende oude dagbladschrijvers. Zoo komt uit eene misdaad soms veel goeds voort. * * * De Katholieke partij van Berchem heefl geen weekblad meer ; vroeger waren er twee. Ondersteuning, belangstelling of opofïering zal daar weinig te vinden zijn. Hildebrand LEVENSBEELDEN XXI Willem Pauwels... Romanschrijvei 't Is waarlijk om in den grond te zinken vac bewondering, wanneer men nagaat, welk een veelzijdig genie onze Wim nu reeds — op zeventienjarigen ouderdoin ! — geworden was. In de haast om Jong Vlaanderen's geschie-denis te eindigen, is er niet genoeg gewezen geworden op die veelzijdige ontluiking van het machtig genie dat dit « maandschrift voor het Vlaamsche volk » hoofdopstelde. Dit zal hier nu tiersteld worden en Willem Pauwels mag hier eerst als « romanschrijver » voor de pinnen komen. Eigenlijk genomen, was Wim reeds romanschrijver van zijn tiendejaar. Qe moet weten, zijn grootvader — dien hij later met diepe genegenheiJ zou vermelden — had in zijn jor.gen tijd nog al eenige vertellingen geschre-ven, of vertaald, en Wim was in 't bezit geraakt van dit handschrift met zijne dikke, vergeelde bladen. De eerste vertelling stond onzen Wim bijzonder aan : er was daarin immers spraak van « liefde », en dat was genoeg om hem te boeien. Na het handschrift gele/;en en herlezen te hebben, besloot hij het eens op zijne manier te vertellen, en zoo ontsiond De twee Blinden, het « boeiend verhaal » vau een tieijarig romanschrijver. Oorspronkelijk was 't zeker niet, en, wat de stijl aangaat, liet het gansch natuurlijk schrik-kelijk te wenscheD. Dat spreekt ten andere van zelfs ! Maar dat het eene uitstekende oefening was, veel beter en veel nuttiger dan een devoir de style, is ook heel zeker : 't was in voile vrijheid en zonder dwang geschreven. Wim liep er hoog meê op, maar vond dat het niet groot genoeg was om een boekdeel uit te maken. En zoohaast hij deze zekerheid verwor-ven had, begon hij stande pede aan een tweede... dat hij echter nooit afmaakte. Toen Wim zoo wat vijftien of zestien jaar geworden was, vond hij het verhakkelde handschrift terug — 't had zoolang in Wim's zak heen en weer ter school gereisd ! — en begon het opnieuw om te werken. Want hij had een plan ! Lodewijk Janssens, zaliger gedachtenis, had de uitgave van zijn belangrijk, doch jammer genoeg, te vroeg gevallen Zondags-blad aangevat, en daarin wou Wim zijne « pennevrucht » doen verschijnen... zoo 't lukte ! Opnieuw aan 't werk ! En nu groeide er eene 16 bladz. groote novelle uit, die onze jongen heel neijes overschreef, met een mooi opschrift, De twee Blinden, in rondschrift. In een grooten briefomslag gestoken, trok de « novelle » op naar de Carnotstraat ; haar drager bleef nog wat voor de vitrienen staan kijken om moed te vatten ; dan, plotselings, schoot hij den winkel binnen en vond er Lodewijk Janssens in hoogsteigen persoon achter de toonbank staan. Zijn hart — dat van Wim, wel te verstaan — was nog maar een boontje groot en zijn tong — die van Wim — hong lam in z'n moud. Sprakeloos legde hij den omslag met de novelle op de toonbank neder, boog vol eerbied voor den schrijver, en sloop weg als eea dief ! Een zucht van verlichting ontsnapte hem, toen hij gaaf en gerust weer buiten stond. Hij zag Lodewijk Janssens den omslag open-scbeuren... en dat was al, want onze Wim nam de vlucht, zonder te weten waarom. Met kloppend hart wachtte hij het volgend Zon-dagsblad af, en zie, daar klonk hem in de « Brievenbus » de volgende nota tegen : « W.-P. — Ongeschikt voor 't Zondagsblad. Onze lezers verlangen wat beters dan een gewoon mengelwerk. » 't Was hem of de toren van O. L. V. Kerk op zijn hoofd nederstortte. Hij was niet bekwaam eene novelle te schrijven... en hij was reeds vijftien jaar ! 't Was erbarmelijk hem daar wanhopig op zijne mansarde te zien zitten, en ernstig beraadslaagde hij... of hij niet in een klooster zou gaan ! & Kinderverdriet is zwaar, wreed verdriet, maar 't gaat toch ras voorbij. Eu hij stelde 't romanschrijven uit zijn hoofd om zich aan zijne studiën te wijden. Toch bleef hem de herinnering bij, en thans nog kan hij den naam van Lodewijk Janssens niet zien of hooren, of de Carnotstraat, de boekhandel « In Vlaanderen Vlaamsch », het inwendige van den winkel, de schrijver achter den toog, de lange magere specht van een jongen met een « enveloppe » in de hand, dit ailes schiet hem als een leef-beeldwerk door den geest. 't Duurde wel een jaar eer hij opnieuw zich aan 't romanschrijven zette. Hij zat toen in de klas van 't Vosken, en had reeds, volgens de getuigenis van den geliefden en hooggeschatten leeraar, veel vordering gemaakt in de opstel-kunst. Zijne opstellen werden regelmatig voor-gelezen, en 't jubelde vooral in Wim's hart wanneer bij een « vrij opstel » mocht maken ; een dat geheel en al, vinding vooral, uit den koker van den jongen mocht komen. Op zekeren keer had hij in Rens' Jaarboekje een verhaal van Julius de Saint Génois ■ gelezen, en kort daarop was 't » vrij opstel ». Uit den samenvloed dezer twee omstandigheden sproot Wim's tweede roman : Het Geheim van Zuster Maria, het « oorspronkelijk (?) verhaal » dat een jaar later eene der hoofd-schotels van Jong Vlaanderen zou uitmaken. Ja, dat was nu wel plagiaat, alias letter-dieverij, maar voor zooveel het de stijloefening in de klas aangaat, was het toch geheel en al toegelaten ; jammer maar dat het gedrukt werd ! Eén voordeel was toch aan dat «gedrukt zijn » verbonden : toen de « Frutter » het eerste nummer van Jong Vlaanderen in de hand kreeg, nam hij er aanstonds een abonnement op, als herinnering aan die heerlijke tijden. 't Was 't eenige abonnement dat Wim wist te veroveren voor « zijn » maandblad. Het derde « romantisch verhaal » van onzen piepjongen letterkundige (?), en dat ook geschreven werd toen de jongen in de « vyf-tiende » zat, was getiteld : Wraak! met vijf uitroepingsteekens er achter. Dit was al veel beier, en Wim bemerkte dit omdat hij nooit zyn origineel terug kon krijgen, Origineel... voor zooveel,. . want er waren veel herinneringen in aan een verhaal : Een Huwelijk op het Schavot, in Bulije Hamilton's Allemands Vriend verschenen, en aan Rowna, van Zetternam. Het slot van " zijn » werk : « En op het geheele aardrijk bleef er geen spoor der twee familiëa meer over », was geheel en al Rowna. Tezelfdertijd als de Vlaamsche, beoefende onze Wim ook de Fransche letterkunde, met evenveel bij val, en wist er evenzeer de herinneringen aan zijne lezingen op toe te passen. En hetgene wonder was : niettegenstaande zijne Flaminganterij, niettegenstaande zijnen <« haat » tegen Frankrijk, niettegenstaande hij hoofdopsteller werd van een « maandblad voor het Vlaamsche volk », beoefende hij met waar I genoegen en groot gemak die vreemde taal. j Later zou hij door die tweede taal in de j gelegenheid gesteld worden zijne moedertaal f van dienst te zijn... \ Nog ruisschen de naalden der sparren, dââr, voor hem, in het bosch. Romanschrijver! Neen, dat is hij niet geworden, hoewel hij op lateren leeftijd meer dan eene zonde bedreef op dit gebied. Zijn geest was niet fantastisch genoeg om zich op de verdicbting toe te leggen, hoewel de lauweren van » Hem, die zijn volk eens leerde lezen, » het . ideaal van zijne jeugdige jaren waren... ; Sinjoor zijn, eh ! Vervolgt I'OST. — AIwie te klagen lieett over | «le lauttijdige bestelliug of achter-houding van ous blad, wunlt verzocht ons zulks Uadelijk te doen kenaen. I>e nummers worden ten 8 ure 's mor-gensten postbureele besteld, en kunnen dus reeds in den voormlddag, of ten i luatste in 't begiu van den namiddag bij de inscbrijvers toekomen. OVERZICHT door pipefax Liedjes Er bestaat eene wet-Woeste die het zingen van zedekwetsende liederen straft, alsook zedekwetsende gesprekken. Die wet wordt niet genoeg toegepast en zij is ook niet genoeg gekend, zelfs niet door policieagenten en andere ambtenaars die haar dienden toe te passen. Nu en dan wordt er hier of daar een vuilaard geknipt, geiijk onlangs op den boot van St-Anneken, maar dit moest meer gebeuren. 't Is niet alleen noodig in 't belang der open-bare zedelijkheid, maar ook tôt beschaving en veredeling van 't volk. Wie dat niet begrijpt, moet een badorvea : gemoed hebben. k

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.