E«rste Jaargang. Nr 43. — 23 Juni 1917. ,^-t. -gwmumwi 1 * iiwwwaMBa——gmiaatmmmamaam—aa— Prijs : i» «entiaman. Eerste Jaargang, Nr 43. — 23 Juni 1917. DE EENDRACHT Weekblad voor het Vlaamsche Volk ABONNEMENTS PRIJS : Een jaar fr. 5.20 Zes maanden .... » 2.60 Drie maanden .... » 1.30 Geene abonnenten worden aangenomen die niet op voorhan< het bedrag hunncr inschrijving laten gcworden. BUREELEN; Voor het Generaal Gouvernement ; Prinsesstraat, 16, ANTWERPEN. Voor het Etappen- en Operatiegebied : S, Huurdcchterstraat. GENT. Postchekrekening Nr 86. AAN KONDIGINGEN : Prijs naar CTereenkernst. Qngeteekende stukken worden niet opgenomen. Geene handschriften worden teruggezonden. BOSKBESPRBKING : Het toezenden van éétijboek of schrift geeft echt op vermelding ; twee exemplaren, op bespreking. MISBRUIK VAN MACHT. In ons vorig nummer namen wij een schrijven op, ons toege-londen door eenonzer bezadigdste katholieke actiy-isten die aan zijne verontwaardiging lucht gaf naar aanleiding van de onverantwoor-delijke wijze waarop de eerw. heer bestuurder van het Sint-Norbertusgesticht alhier van uit deilpredikstoel tegenhetVlaamsch-gezind activisme meende te moe-ten uitvaren. Wij hechtten aan het geval maar matig belang. Wi) beschouwden het als een der talrijke en met elkander geen verband houdenjie aanvallen waardoor Franskiljons en Passieven hun haat tegen de Actieven koelen en aan hun af-keer voor wat door dezen wordt tôt stand gebracht, uitdrukking geven. Thans echter stroomen ons van allerwege uit de meest vertrouw-bare bronnen inlichtingen toe die ons de zekerheid geven dat wat in St-Norbertusgesticht ge-beurde de eerste schermutseling beteekent vôôr den grooten aanval tegen het onlangs aan Vlaande-ren toegekende taalrecht en tegen de actieve Vlaamschgezi nden die het bewerkten, — een aanval, die aan hoogerhand zorgvuldig voor-bereid, alom weldra stelselmatig en ongenadig zal worden door-gevoerd.De dekens in 't Tnsdom Meche-len hebben alten — er is geen bezwaar in hoegenaamd dit aan t klokzeel te hangen want het is reeds een open geheim — een rondschrijvett ontvangen waariti hun op het hart wordt gedrukt dat het voor hen plicht is te ageeren tegen de vèr-Maamschte Hoogeschool van Gent en het doorvoeren der Bestuurlijke Scheiding. Ier\elfdertijd werd aan de bestuurder s en bestuursters der katholieke normaalscholen bevolen hunne leerlingen niet tôt een eind-examen toe te laien en verbod gedaan aan de op\ieners van het katholiek onderwijs deel uit te maken van een middenjury. Aan de presidenten, rectors en bestuur-<lers der aan de reguliere én seculiere geestelijkheid onderwor-pen inrichtingen van middelbaar onderwijs van den hoogei'en graad (humaniora) werd opgelegd dit jaar geen certifieaten van volledige humaniora aan de studenten der Rhetorica af te lever en ! Het is zooals men ziet een grootsch opgezet plan. Na door een dwaas verzet tegen de hero- pening der Hoogescholen (!) --waartegen men opkwam alleen omdat 00k de vervlaamschte Hoogeschool van Gent van een heraanvatten der boogere studies voordeel zou hebben getrokken — de zedelijke, verstandelijke en economische belangen van het land grootelijks te hebben ge-schaad, zal men nu heel het nor-maal en het middelbaar onderwijs van hoogeren graad nutte-loos maken en den boel overhoop gooien. Men wil van de eerlijke toepas-sing der artikelen van de wet op het verplicht lager onderwijs die onze taalrechten waarborgen niet weten. Er mogen daarom geen leerkrachten voor het lager onderwijs worden gevormd — dus geen eindexamens en geen deelneming van katholieke schoolopzieners aan de middenjury. Studenten die drager zijn van een diploma van volledige humaniora zouden wellicht, spijts het moreele schrikbewind dat Franskiljons en Passieven doen heer-schen, lust gevoelen hunne stu-dien in de Vlaamsche Hoogeschool aan te vangen. Daarom een radikaal middel : geen di-ploma's van volledige humaniora! Dat de ouders, na jaren — voor velezware —geldelijke opoffering, de bekroning der studiën hunner kinderen waarnaar zij zoo haken, zien verdagen voor een onbepaal-den, misschien zeer langen tijd ;— dat aan de humaniora-studenten den toegang tôt de Hoogeschool plots wordt afgesneden en daar-door veler toekomst wordt gebro-ken en aller bevordering wordt belemmerd en vertraagd — wat kan het schelen !? Hetvaderland eischt volgens sommigen die opoffering, en men dringt ze dan 00k maar op aan allen, — 00k aan de velen die, er volstrekt niet van overtuigd zijn dat ware vader-landsliefde zou gediend zijn met een politiek welke er naar schijnt te streven ons volk aan achter-lijkheid en ons land aan een vol- slagene ruine ten prooi te geven. * + * (')Allhans der eigenlijke Universileiten. Ter wij 1 men, toch om aile soorten voor-wendsels het eenç al dwazer dan het andere, on.veroorloofd achtte hooger onderwijs in de Wijsbegeerte, de Rechten, de Wetenschappen, enz. te verstrekken tijdens de Bezetting, vond men géén bezwaar hoegenaamd in het geven van hooger kunstonderwijs in Conservato-riums, b.v. Men aarzelt den gemoedstoe-stand te doorpeilen dergenen die niet eens een flauw idee schijnen te hebben van de verantwoorde-lijkheid welke zij op zich laden door een handelwijze die niet slechts de tijdelijke, maar, door het belemmeren der vorming in de eerste plaats van katholieke onder-wijskrachten en van katholieke intellectueelen, 00k de geestelijke belangen in gevaar brengt die aan hunne hoede zijn toevertrouwd. En met afgrijzen denkt men aan den indruk dien dat ailes maken moet op de breede massa van het eenvoudige volk dat, onverbidde-lijk logisch, zich ten slotte afvra-gen zal wien het nu volgen moet : den priester die na de Heilige Mis te hebben opgedra-gen, aan den voet van het altaar Maria «de koningin des Vredes» aanroept en het sublieme « gebed voor den Vrede » door den Op-perherder aller volkeren voorge-schreven, voorleest ; of dienzelf-den priester wanneer hij, van zijn gewaad ontdaan.den teugel viert aan een haat die tôt het paroxysme gestegen, blind is voor zijn ergste gevolgen. Diep betreuren wij, als recht-zinnige katholieken en als trouwe vaderlanders evenzeer aan land en koning als aan taal en volk gehecht, dat de oorlogskoorts die een vlaag van haat en waanzin over heel de wereld heeft gejaagd, 00k sommigen dergenen niet schijnt te!! hebben gespaard welke, om de verhevenheid van hun geest en van hun ambt spijts ailes, recht hebben op onzen eerbied. Troostend is idaarbij toch de gedachte dat niet al onze geestelijke leiders de banen opgaan die sommigen hebben gekozen. Ook in Vlaanderen kunnen wij, met dar.kbare fierheid, op hooge waardigheidsbekleeders der Kerk wijzen die zich, evenals de Bis-schoppen van Ierland en van Po-leri, aan de zijde hebben geschaard van hun voor eigen bestaan, voor recht en voôr vrijheid strij-dende volk. Wi) denken aan den hoogvereerden en geliefden « Vlaamschen » Bisschop Mgr. Rutten die niet heeft geaarzeld, te midden de verwàrring die de oorlog in de geesten heeft gebracht plechtig en onomwonden te verklaren dat 60k thans, evenals vôôr den oorlog Vlaanderen het recht heeft eerbied op te eischen voor zijn recht en te strij-den voor zijn bestaan en die al-dus manmoedig heeft doen uit-schijnen dat, in vrije vraagpunten als de taalqusestie, verschil van meening ook met hoogste gezag-voerders der Kerk niet met de ons katholieken opgelegde onder-werping in zake van Godsdienst en Zeden onvereenigbaar is. Geve God dat deVredezon, die de bloedwaim van de slagvelden waarop millioenen hun jonge le-ven lieten zal doen opklaren, ook de nevels verdrijve die zooveler geest schijnen te ombullen. Dan zullen ook zij die nu. verblind door den hartstocht, ons zoo ongenadig met aile middelen bevechten waar wij strijden voor 't bestaan voor ons heerlijk Vlaamsch volk, hun ongelijk er-kennen en met ons samenwerken om het weinige goeds dat ons de oorlog bracht te handhaven, te bevestigen en te vol maken. «De Eendracht». Derde Brief van "OnzePee" iiit den Hernel. Geachte Redaktie. Ik vond den overgang van den Evan-gelist Mattheus tôt J. B. • Nolhomb erg bevreemdend, maar dacht dat mijn zegsman Mattheus wel moest wet,en, waarom hij mij naar dien Luxemburg-schen revolutionair verwees. Ik heet hem revolutionair orndat hij als zooda-nig zijne loopbaan inzette, daarna lid werd van het Congres dat ons onze Grondwet bezorgde, leider van de bui-tenlandsche politiek van het jonge Bel-gië, minister, gezant, met een woord, hij werd ailes wat men uit een revolutionair, die door het lot begunstigd werd, maken kan. De man heeft inderdaad bewezen door zijn merkwaardig werk : Essai historique et politique sur la Révolution belge, dat hij van 't begin af, wist wasrheen. Hem moest ik dus zijne meening vra-gen over bestuursplitsing, of bestuurlijke scheiding, zooals men het noemen wil. 1k trof hem als toevallig, maar eigen-lijk had de engel van Mattheus hem reeds op de hoogte gebracht van mijne vveetgierigheid. — Wel Pee, zijt gij daar, sprak hij, 't doet me groot genoegen u te ontmoeten. 't Staat maar bar met het Belgisch kindje dat ik' mede gebtkerd heb ; 't is een geschiedenis van belang, die oorlog, die onnadenkend heid van de menschen in België, die struisvogelmanieren van niet te will»n , zien, hooren, lezen, noçh begrijpen. 't Is waarachtig of aile Belgen suf zijn. — Ja, Exxellentie, zei ik, 't is. jammer genoeg, inderdaad zoo. Onze menschen willen altijd van ailes, en als men het hun voorzet, dan willen zij het weer niet meer ; 't is waarlijk alsof zij bang waren van het vervullen van hun eigen wenschen. Eerst moeten zij het kost-wat-kost hebben ; krijgen zij het, dan op-eens willen zij het niet meer, en als men het hun met zacht geweld opdringt, kijken zij een tijdje boos, totdat ze eindelijk, het goede gewaar wordcnd, er zich mee verzoenen, en besluiten : ja 't is toch eigenlijk goed. Zoo ging het met de Vlaamsche Hoogeschool te Gent, die sedert tvvintig jaar met geweld gevraagd, geëischt. als het ware aige-dreigd werd, en eens verkregen verwor-pen werd, totdat er wat gras over ge-groeid was, de bezinning het gezond ver-stand deed zegevieren, om eindelijk tôt de slotsom te komen, « dat het ons toch eigenlijk toekwam ». En met dit kalisse-poeder gaat de pil binnen, en geneest de kranke. — Vlaar de splitsing van het Staiits-bestuur, die thans bewerkt wordt, zei de ziel van Nothomb daarop, zal voor die menschen niet enkel een pil, maar een echte marbol zijn, zeker ? — Dat kunt ge licht begrijpen, Ex-cellentie, U kent ze niet waar ? — 01 ik ze° ken ! — Maar, ging ik voort, compliment van Evangelist Mattheus, en hij ver-we«s mij naar U om uwe meening over die zaak te vernemen. Als mede-stichter van Beigië moet U daarover wel,; een bepaalde meening nahouden. — Inderdaad, want wij hebben in 't ja#r '3o voor hetzelfde geval gestaan. Toen waren er ook, die bestuurssplit-sing voorstonden tusschen Holland en België, doch dat ging mijns dunkens volstrekt niet. En ziehier w**rom : « Gesteld de revolutie afgeloopen, waren er buiten de onf hankelijkheid, drie besluiten te nemen : olwel Ter-eeniging met Frankrijk, ofwel terugkeer tôt Holland, ofwel deeiing. Ik heb deze diie onderstellingen onderzocht, en be-vind mij thans voor eene vierde : de bestuurlijke scheiding. « In die scheiding zag ik slechts een oponthoud van enkele maanden, van enkele jaren misschien, en niets meer. Ook betwijf«l ik, of men dien staat van zaken wel ooit zou kunnen ver-wezcnlijken. » (Ge ziet van hier, waarde Redactie, wat koppel oogen ik opentrok ; van verbazing stond ik als versteend te kijken). « Onder welke voorwaarden zou die scheiding plaats grijpen ! « Zou de Londensche Conventie van 21 Juli 1814 teniet gedaan worden ! (. Zouden de Mogendheden die deze Conventie onderteekenden, haar woord hebben moeten medespreken V (i En wie zou, bij de onderhandelin-gen tôt vaststelling van de voorwaarden der Scheiding. de Belgische belangen hebben verdedigd ( ■ Hoe zou koning Willem tevens de tolk van Holland, en die van België hebben kunnen zijn? » (Dit blijft, beste Redactie, thans ook nog de vradg : gesteld een vredes-«k.ui-feremtie ; België heelt van onze oude baker Engeland, met toezegging van Frankrijk, ook oorlof gekregen om bij de groene tafel te zitten, — wellicht aan de kindertafel, doch om het even. En mocht dan onze bestuurlijke scheiding ten berde komen, wie zou haar ten eerste opwerpen, wie zou haar voorstaan en verdedigen ? de Haversche Regeering ? Niet zoodra is die vraag gesteld, of zij is ook opgelost. En dient dus naar iets andeis uitgezien). « Zou men de Staten-Generaal behou-den hebben als vertegenwoordigend gansch het Rijk, mils zekere vraagstuk-

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.