9 September 1916 Nr 37 39e Jaargang HET VLAAMSCH HEELAL Vrij en Onafhankelijk Katholiek volksgezind weekblad voor Vlaamsche en Algemeene Belangen II%8CIHUJVIXG8PHIJS Yoor een jaar fr. 5.— Voor 6 maanden » 2.75 Voor 3 maanden » 1.50 Voor Nederland » 5.50 Voor 't Groot Hertogdom Luxemburg. . » 5.50 Voor andere landen » 7.00 Dit blad verschijnt den Zaturdag morgend.— Men teehent in bij den Uitgever en in aile postbureelen, alsook bij de briefdragers. Hoofdopsteller : JOHAN LEEMANS Deo Juvante Vincam ! Aile artikelen en mededeelingen moeten vôér Donderdag avond ten bureele besteld zijn, alsook de aankondigingen. Afzonderlijke nummers van dit blad zijn te bekomen ten onzen bureele, Carnotplaats 65. — 1 O centiemen het nummer. AANKONDIGINGEN Den regel fr. 0.20 Kleine aankondiging » 0.50 Begrafenisbeneht » 5.00 Groote aankondigingen bij overeenkomst. Voor aankondigingen buiten de provincie, wende men zich tôt de Ageiicte HA.VAS, Martelarenplaats 8, Brussel, en Beurs-plaats 8, te Parijs. Voor aile andere aankondigingen ten bureele Carnotplaats (Laar) 6£S, Borgerhout-Antwerpen NIEUWE ZORGEN Het wordt in de Staatkundige krin-gen reeds druk besproken, dat het Staatsbedrijf na den oorlog in aile landen eene andere wending zal moeten nemen. De volkszorgen die vôôr den oorlog reeds op 't voorplan traden maar nog niet voldoende en wettelijk konden geschikt of gerangschikt worden, zullen op stevige grondslagen moeten berus-ten. Tevens zullen zij eene groote uitbreiding bekomen. * * * Deze verandering in de Staatszorgen zal eene vermeerdering van instellingen noodzakelijk maken. Het zal onmogelijk zijn dat de Staat alleen met zijne bestaande bevoegdheden, in al die zorgen zal kunnen voorzien. Het werk zal te groot en te uitgebreid zijn om onder eene enkele leiding te kunnen werken. * * * De Staat zal dus tôt medehulp een aantal nieuwe instellingen moeten bezitten, zoowel als de gemeenten en provinciën dit zullen behoeven. Het zal een heel nieuw raderwerk zijn, dat zijne weldoende medewerking in aile kringen moet doen gevoelen. De eerste grondslagen zijn er thans voor gelegd, zoodat de uitbreiding en bevestiging gemakke- lijk zal tôt stand komen. * * * Deze nieuwe instellingen voor volkszorgen zullen tevens dit goede in zich bevatten, dat een grooter getal lieden zal kunnen deel nemen aan 't bestuur en de regeling der openbare zaken. Tôt nu was dit gebied zeer beperkt; het bestond alleen op gemeentelijk, op provinciaal en Staatsgebied, met enkele bijgaande instellingen als Weldadigheidsbureelen en Godshuizen, Nijverheids- en Q-oede Mannenraden, zoodat een groot getal lieden die zich wilden nuttig maken voor de belangen der algemeenheid, buitengesloten bleven. * * * Door de nieuw in te richten instellingen wordt eene kalmere politiek voorzien. Naar gelang een aantal personen, buiten de gewone besturen, hunne werkzaamheid en hunne zelf-opoffering kunnen doen gelden, zullen deze uit den grooten drang der politieke betwistingen weg blijven en enkel bekommerd zijn met de belangen van 't volk of van 't algemeen. Want op dit gebied is er nu veel te doen, meer althans dan in andere openbare bestu-rén, waar doorgaans door een groot getal leden weinig nuttigs wordt verricht en enkel bestaat in 't verplicht bijwonen der vergaderingen. * * * De nieuwe zorgen voor 't volk zullen onmeetlijk groot zijn, zoodat de medewerking van velen onmisbaar is. Maar stichten en inrichten is niet genoeg, er zal moeten gezorgd worden voor toe-zicht en waakzaamheid, om aile bedrog en aile verdachtmaking te voorkomen. Die instellingen zullen immers het voile vertrouwen moeten bezitten van over-heid en volk, zonder welk vertrouwen zij niet zouden kunnen bestaan. * * * Het zal dan ook redelijk en wijselijk zijn niet te veel in eens aan te pakken, maar trapsgewijze tôt eene nieuwe maatschappelijke regeling te komen. Oude gebruiken zijn niet gemakkelijk uit te roeien, want gebruiken vormen dikwijls wet. Immers, bij gémis van ; wettelijk en duidelijk omschreven bepa- | lingen, zijn het de gebruiken die de rechten en eischen in vele zaken regelen. •jr * * Dit zal vooral gelden tegenover het klein bedrijf. De belangen der personen in kleinen handel en kleine nijverheid betrokken, zijn levensbelangen die niet te licht mogen miskend of opgeofferd worden. Ten andere, bij de bestaande gebruiken zal ook de volksaard en vrijheidszucht moeten in achtgenomen worden, wil men niet op eene ellendige mislukking uitloopen. * * * De uitbreiding der Staats-, provincie-en gemeentelijke instellingen van voor-zorg, zal dus meer moeten bestaan op een ander gebied, waar die uitbreiding het best mogelijk en ook het meest noodig is, namelijk in zake van pensioe-nen en verzekering tegen allerhande volkskwalen, in zake van volksvoeding en kleeding, in zake van onderwijs en openbare gezondheid, waar een aantal krachten dienden samen te werken om een stevig en onverbreekbaar geheel te vormen. * * Bij de Kamerkiezingen in Nederland is dit reeds ter spraak gekomen en als volgt samen gevat : « ...In de laatste kwart-eeuw heeft de » Staatstaak zich zôôzeer uitgebreid, dat de » Staat zich wel moet hoeden, te veel zelf te « willen doen en op velerlei gebied is hij » aangewezen op de samenwerkiDg met belang-» hebbenden of belangstellenden. En bij voor-» keur werkt hij dan samen met, hunne vrije » instellingen... Het is het eenige middel om te » voorkomen dat de Staatsmachine zôô inge-» wikkeld wordt, dat zij niet meer is te » beheeren. Zôô worden ook krachten, goede » wil, toewijding in het openbaar belang aan-» gewend, die anders ongebruikt zouden » blijven. De oorlogscrisis, die den Staat zoo-» veel nieuwe zorgen schept, heeft dezen koers » verscherpt... » In andere woorden wil dit zeggen, dat zoowel de werkende klas als de kleine burgerij, in ruime mate zal kunnen deelnemen aan 't beheer van Staats- ot openbare zaken. Dit zal moeten gebeuren volgens de zinspreuk : Plaats voor eenieder en xeder op zijne plaats. J. L. DE TOESTÀND HIER EH ELDËRS NEDERLAND. — De Minister van Binnen-landsche Zaken heeft in eene Memorie geant-woord op de verschillende bezwaren, die tegen de grondwetsherziening in zake van openbaar onderwijs waren ingebracht. Hij deelt namelijk de vrees niet van hen die meenen of denken dat het peil van 't onderwijs zal dalen door de gelijkstelling op geldelyk gebied van het openbaar en vrij onderwys. Indien het onderwijs nog moest ingericht worden, zegt hij, zou zoo iets kunnen gebeuren, maar nu dat het gevestigd is en het volk belang stelt in het onderwijs, zal zoo iets niet voorkomen. De Minister ziet er ook eene bevrediging in. Nu was de politieke strijd om de school hevig, omdat deStaat partij koos en den strijd uitlokte, maar nu aile scholen zullen gelijk zijn, zal er geen strijd meer wezen. Er zou alleen nog strijd kunnen ontstaan, indien godsdienstige scholen tegen de openbare scholen moesten te velde trekken of zich aan het toezicht wilden onttrekken. De Minister vreest dit niet en is overtuigd, dat de politieke schoolstrijd door aanneming van het regeeringsvoorstel zal geëindigd zijn. Wat de herziening van het kiesrecht betreft, buiten de instelling der evenredige vertegen-woordiging, wordt de verplichte stenaming opgelegd. AMERIKA. — De gevreesde wefkstaking der ijzerenwegbedienden in de Vereenigde Staten is tijdelijk afgewend. De bijzonderste betrachting was het 8-uren werk, welke door M. Wilson ondersteund wierd. Op zijn voorstel heeft de Senaat de noodige wet daartoe gestemd. Maar de maatschappijen nemen zulks niet aan en beweren dat deze wet ongeldig is en geene kracht heeft. Er is echter nog een ander wetsontwerp in wording, voor doel hebbende al de ijzerenwegen door den Staat te doen overnemen. Dit zal eveneens een grooten strijd uitlokken tusschen kapitaal en arbeid. x M. Wilson heeft het kandidaatschap aanvaard voor de Democratische of volkspartij by de aanstaande kiezing voor het voorzitter-schap der Republiek. X Het Panamakanaal heeft 625 miljoen meer gekost dan de schatting en er zullen nog werken voor een gelijk bedrag moeten aan uitgevoerd worden. Het welgelukken is dan nog niet verzekerd, want de aardverschuivingen en instortingen blijven aanhouden. —o— ROME. — Den 31 Oogst was het twee jaren geleden dat Paus Benedictus XV tôt f'aus gekozen wierd. Deze twee jaren zullen een droevig tijdstip vormen in zijn pausscnap en in 't bestaan der Kerk. —o— ENGELAND. — De regeling der werkstaking in de Vereenigde Staten zal weerklank vinden in Engeland en in andere landen. De Engelsche vakvereenigingen hebben aan Minister Asquith gevraagd, dienaangaande reeds maatregelen te nemen in verstandhouding met andere Mogend-heden. Tijdens den oorlog zal dit vraagstuk moeielijk kunnen opgelost worden. Pax Uit de Gazettenwereld In Engeland bestaat nog het gebruik dat bij de stichting van een blad, eene borgstelling in de Staatskas moet gestort worden. Aldus bad Mrs Besant voor haar blad New India, honderd drie-en-dertig pond of drie duizend drie honderd vijf-en-twintig frank moeten storten. Daar het blad iets misdaan heeft, is deze som als boete verbeurd verklaard. Zij zal eene nieuwe waarborgsom van zesbonderd zes-en-zestig pond moeten storten, om haar blad in stand te houden. In enkele landen bestaat eene zelfde verplich-ting, maar daar waar de vrijheid van drukpers is gehuldigd, is dit afgeschaft, alsmede het zegelrecbt. Hildebrand Over " Afbrekers-Opvoedingsleer „ ii Wil de lezer nu eens eenige « monstertjes » van « afbrekende opvoedkunde » ? Luister dan even. De mij nochtans zeer bevallende School van Nederlands-Indië... Ja, dit moet me eerst van het hart : De School van Nederlands-lndïè heeft me over eenigen tijd, in mijne hoedanigheid van hoofdopsteller van Minerva laten hooren, dat ik haar niet « bijster sympathiek » was. En waarom ? Omdat ik niet goedkeurde dat de Bond der Nederlandsch-lndische Onderwijzers voor godsdienstige en staatkundige « onzijdig-heid » opkwam. Gedachten kunnen nu eenmaal verschillen, maar m. i. brengt de genegenheid voor eenen bond of voor een blad niet mede, dat men ailes, onvoorwaardelijk, goedkeurt. De School bevalt me zeer, hoewel ik dikwijls in 't geheel niet overeenstem met wat er in verschijnt. Dit is meer dan eens het geval. In nr 44 van haren 79n jaargang had zij, bij voorbeeld, volgens Minerva, de opening der Engendaal-School, té Soest aangekondigd. In het nr 7 van den 8en jaargang komt zij op dit onderwerp terug en schrijft onder andere : « Bij aile waardeering, die ik voor deze « nieuwe » school heb, meen ik toch, dat men wel een klein beetje overdrijft. Zoo lezen we o. a. omtrent de ligging der school : « Voor deze nabije omgang met de natuur is de ligging van ons schoolgebouw uitermate geschikt. Eenvoudig van lijn en grondstof staat het hier te midden van de bloeiende heide, welke omzoomd wordt door eikenhak-hout, berk en lijsterbes. Daaraan grenzen des zomers wuivende rogge-, haver- en boekweit-velden, bloeiende aardappelakkers en verder links strekt zich een groenten- en vruchten-tuin, rechts een bekoorlijk dennenboschje uit. Het is âl natuur rondom. Des winters ligt het blanke sneeuwkleed over de velden ongerept, de dennen dragen hunne zwaar bevrachte takkeû en de zon flonkert er op, het weerkaat-send. Het is ailes ver van stadsgewoel, of dorpsgerucht ; er is geen aanstootgevend bedrijf in heel den omtrek, geen kroeg, noch slachterswinkel ; het is ailes schoonheid, vrede en rust in bedrijvigheid op onze Soester-heide. » Een wijde ruimte biedt plaats voor spel-en tuinarbeid, een nôg wijder hemel koepelt er blauwstralend of wolkengedekt overheen. De reine, frissche heidelucht maakt het ademen licht, laat het bloed sneller vloeien, doet er gezonder, krachtiger leven. » Ik wil nu liever niet denken hierbij aan de stadsscholen in een nauwe straat, dikwijls (de oudere althans) ingesloten door muren om eene beperkte speelplaats. » Als we nu echter wél denken aan die stadsscholen, en aan de honderdduizenden kinderen, die ze bevolken, dan vraag ik me af, waar we de bloeiende heidevelden en dennenboschjes vandaan moeten halen, als voor elke vijf ol zes kinderen een « internaat » ot kostschool gesticht moet worden op die wijze. » Die bedenking schijnt me toch wat al te zeer « met het haar geirokken. » Voorzeker is het niet mogelijk in aile scholen « de bloeiende heidevelden en dennenboschjes » voor den dag te brengen, maar we vinden niet de minste overdrijving in het feit, dat men in de Engen-daal-Scliool zoo doeltreffend en zoo wel op de bevoorrechte omgeving drukt. Wat echter nog meer verwonderiug baren zal is de volgende aanhaling : « En zijn nu heusch de dorpelingen, die in diezeltde omgeving opgegroeid zijn, zooveel beter dan wij, arme stedelingen, die in den omtrek wel « kroeg of slachterswinkel » hadden ? » Ja, dat een slachter, een herbergier of gelijk welk andere weinig in de zaken thuis zijnde klant, zulke bedenking oppert, dat ware niet meer dan natuurlijk. Wat weten zulke lieden van « opvoeding », van « opvoedend midden », van « invloed der omgeving » ! Maar dat een vakman, in een vakblad, in het vakblad voor Nederlandsch-Indië, zoo iets nederschrijft, dat gaat toch wel wat over zijn hout. Dat de vak* pers-schrijver van de School nu ook mijne woorden niet overdrijve, en me niet doe zeggen, wat ik niet meen : voorzeker is de invloed van het midden niet almactnig, maar is hij wel zoo gering te schatten ? Men zou moeten denken, dat de schrijver van Ons Vak in de Fers er heel weinig om geeft, om het midden, waarin de school oprijst, immers hij gaat voort : « Koin, kom, 't zal zoo'n vaart niet loopen. 't Klinkt heusch wel een beetje belachelijk. als ge bijv. leest : « Geen enkele wanklank is gehoord. De architect... heelt allerprettigst samen gewerkt met den aannemer en met den schilder. Het was of zij bezield waren met de gedachte elkaar zooveel mogelijk te helpen. » En verder : » Waar de bouw van het schoolgebouw zoo harmonisch is tôt stand gekomen... » Waar men al niet een heilzamen invloed van verwacht ! Ik vermoed, dat geen der werk-lieden daar ooit een vloek heeft doen hooren, dat zou de harmonie schaden. Wat moet er van die overige arme kinderen komen, die bijv. in een school terecht komen, bij het bouwen waarvan eene staking uitbrak. De ramp is eenvoudig niet te overzien — ôf, men is in de Engendaal-School een beetje onder den invloed geweest van de zoete geur der bloeiende hei. » Ja, den gek steken met iets of met iemand is al heel gemakkelijk ; daar is juist niet veel verstand voor noodig. Maar zulk een gek-scheren met eene ernstige zaak is juist niet heel rnooi. Schoonheidsgevoel schijnt dus ook al in de school niet noodig te zijn... Wat zou de schrijver toch kunnen gekscheren — op een heel goedkoope wijze ! — wanneer liij eens de verschillende jaargangen van Schoonheid in Opvoeding en Onderwijs wilde doorbladeren, of zoo hij eens kennis wilde nemen van den Belgischen Ministerieelen Omzendbrief over Schoonheidsgevoel in de School ! En wat moet men denken van het volgende : « Of het nu wel geheel te verdedigen is voor zoo'n uiterst beperkt aantal kinderen eerst 9,000 gulden bijeen te brengen, — en dan nog 11,000 gulden, te leenen — alleen voor den bouw, terwijl de kosten van inrichting beslist niet door zoo'n klein getal leerlingen goed gemaakt kunnen worden, — zie, dat trek ik wel in twijfel. Als de opvoeding zoo duui* moet zijn, gaat het menschdom failliet, zonder mankeeren. » Ik weet niet of het bestuur der Engendaal-School aan den schrijver van Ons Vak in de Fers de toelating moest gevraagd hebben om haar gebouw op te nchien. 't Lijkt alttiaiis zôô. Maar ach ! la critique est aisée, mais l'art est difficile, en de kronij ksctirij ver in kwestie schijnt al heel weinig te weten van de Beweging der Nieuwere Scholen, noch van het hooge nut, dat deze instellingen oplevereu. En ik zal de woorden van onzen afbreker-opvoed-kundige eenigszins wijzigen, om te besluiten : Als de opvoeders zulke dingen durven nederschrijven, gaat de opvoeding failliet, zonder mankeeren ! Yours !»e Inschriivingsprij» aan 't Vj>\AM«€H Hsulal,, van lieden i tôt 31 December 1916, ia [ 1.73 tr.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.