BORGERHOUT, 5 JANUARI 1918 lO Centiemen Nr 1, 41* Jaar HET VLAAMSCH HEELAL Weekblad voor Vlaanische en Algemeene Belangen DOEL EN UITKOMST ï De laatste groote oorlogen die Europa en andere werelddeelen hebben geteisterd, hadden vooral ten doel groote landen te vorrnen en de kleine landjes weg te cijferen of op te slurpen. Rusland, Duitschland, Oostenrijk, Italie, Frankrijk en anderen streefden er naar hunne gren-zen uit te breiden en een machtig geheel te vormen. De staatslieden meenden daar-door eene weldaad te bewijzen aan hun volk en aan de menschheid in 't alge-meen, omdat daardoor oorlogen tusschen kleine landen, die in den vorigen tijd ; nog al eens uitbraken, zouden onmogelijk j worden. { » * * Wanneer dit doel min oi meer bereikt was, hebben die landen, gedreven door , hunne o verbe volking of door het zoeken j naar afzetgebieden, hunne aandacht en t hunne werking meer gevestigd op hunne > uitbreiding door koloniën. Die streving l had in de laatste jaren haar hoogtepunt ' bereikt in Afrika, in China en elders, \ maar zij was niet zonder gevaren. Meer-maals dreigde er oorlog tusschen de groote landen voor het een of ander bezit in overzeesche landen, en 't is j slechts door allerhande kreupele ot dubbelzinnige overeenkomsten, dat dit groote gevaar tijdelijk wierd ontweken. * * * De huidige wereldoorlog had blijkbaar ook bezits- of landuitbreiding ten doel, zoowel bij de groote als kleine landen die er aan deelnamen, maar de uitkomst blijkt nu heel anders te zijn. Uit deze groote wereldberoerte zullen vele kleine staten, destijds opgeslurpt door groote landen, hunne vrijheid en onaf hankelijk-heid herwinnen, tietgeen althans het gevaî is in Rusland, waar Polen, Litauen en meer andere kleine landen tôt hun eigen bestaan worden terug gebracht. àr * * De uitkomst van dezen oorlog is dus, langs die zij de, reeds heel iets anders j dan velen het in den beginne zich voor- ; stelden. En hij kan, vôôr hij geeindigd ] is, nog veel zulke verrassingen opleveren. \ Dit zal wellicht ook het geval zijn voor j de maatschappelijke en politieke aange- j legenheden, die niet als doel maar als j een onvermijdelijk of noodlottig gevolg î van dezen oorlog wierden opgegeven of I nagestreefd. * * Om hongersnood of uitbuiting der j bevolkingen te voorkomen, wierd in aile j landen de voedselverzorging voor 't volk , door Staats- en gemeentebesturen inge- j richt. De aangenomen stelsels hebben ; veel overeenkomst met hetgene de Socia-listen ons voorspiegelden betrekkelijk hunnen « Toekomststaat » De vrije han-del ging grootendeels te niet en de algemeene rantsoeneering met « bonnekens » oi kaarten kwam tôt stand. * * » Dit stelsel heeft echter zoovele gebre-ken en heeft aanleiding gegeven tôt zooveele misbruiken en klachten, dat het den oorlog niet zal overleven. Zells de Socialisten, buiten degenen die er per-soonlijk goed bij varen, staan er niet | meer voor in bewondering en haken naar jj het oogenblik, dat de vrije handel, jj gepaard met de vrijheid bij burgers en f volk, terug in voege zal komen. * * * De vrijheid is den mensch ingeboren en hij kan zich moeielijk schikken naar toestanden, die hem het grootste deel zijner vrijheid ontnemen. Geeft die vrijheid ook aanleiding tôt misbruiken en mistoestanden, hij kan zich daartegen toch met meer kracht verzetten dan zulks nu het geval is. Wat hij thans gevoelt, is eene dwingelandij, eene mis-kenning zijner waardigheid, des te meer daar hij nu meermaals door aangestelden slecht behandeld en gekwetst wordt in zijne innigste gevoelens. ifr * * Dit algemeen stelsel van voedselverzorging heeft niet kunnen beletten dat de woeker op aile gebied kermis viert ; dat de prijzen geklommen zijn buiten aile verhouding van de wezentlrjke waarde en dat het beoogde doel van eene verbetering in de levenstoestanden niet bereikt is. •je * * De uitkomst zal derhalve ook heel anders zijn dan velen, en vooral eenige Socialisten, zich dit voorstellen. Er zal ongetwijfeld veel verandering komen m de levensvoorwaarden en in de regeling van maatscbappelijke, politieke en bestuur-lijke zaken, maar dit zal heel anders moeten gebeuren dan dit tôt nu toe het geval is. Daar ook zullen doel en uitkomst heel anders wezen, en de « bere-keningen » van politieke partijen zullen veelal « misrekeningen » zijn. J. L. D£ TOESTAiD HIE"«"ÊW ËLDEftS NEDBRLAND. — De nieuwe Grondwet laat ook toe, dat «r vrouwen gekozen worden voor Karaer en Senaat. Dat dit bekwame en uitstekends vrouwen zouden moeten zijn, zoo door geleerdheid als door ondervinding, lijdt geen dan minsten twijfel. Ook zijn de partijen reeds op zoek gegaiin naar zulke l'are of zeldzame wezens, en de enkelen die reed» aangewezen wierden, hebben bedankt voor die vereerende maar lastige opdrac it of zending. Die weigering getuigt te hunnen voordeele, want in dit midden past eene vrouw niet, bijzondsr geene beschaafd» vrouw. In komiteiten en andere gesljten vergadaringen kan zij veel dienst bewijaen, maar op h«t rumoermakend wetgevend gebied kan haar gezag weinig varhelpen, niet omdat zij min bekwaam zou wezen dan dozijnen zoogazegde wetgerers, maar omdat de besprekingen daar t» veel afdalen tôt beschimping van eerbiedwaardig» zaken en tôt persoonlijke aanvallen. Deze bemerking geldt niet voor Nederland alleen, maar ook voor andere landen, waar de laatste jaren vôôr den oorlog de wetgevende vergaderingen ondsr dit opzicht veel te wenschen lieten. —o - RUSLAND. — De onderhandelingen over den vrede zijn onderbroken tôt 4 Januari, om de afgevaardigden van Duitschland en Oostenrijk toe te laten, nisuwe onderrichringen bij hunne Staats-regeeringen te halen. Intussohen is de vrede getee-kend tusschen Rusland en Bulgarie, die aan elkan-der nauw verwant zijn, want 't is door Rusland dat Bulgarie destijds tôt stand is gekomen. PORTUGAAL. — De nieuwe Republikeinen gaan voort met de vorige Republikeinen, die hunne handen bezoedeld hadden in koningsmoord en vervolging van sndersdenkenden, loon naar werken te geven. Zij worden gevangen genomen en tôt zware straffen veroordeeld, met om hunne misdaden tegen koninkdom en medeburgers gepleegd, maar voor ingebeelde of werkelijke misdaden tegen dt Republiek Dat is de gewone gang der zaken in aile landen, waar groote volksberoerten gewoonlijk aanleiding gaven tôt groote misdaden of bedriege-rijen vap allen aard. FRANKRIJK. — Bij de bespreking van de zaak-Caillaux, heeft de Socialist Renaudel den tiger Clemenceau aaugemaand voorzichtig te zijn in zijn aanklagen en vervolgen, eensdeels omdat hij aldus het vertrouwen in d» openbare machten doodt, anderdeela omdat hij zelf wel eens het slachtoffer van dit aanklagen zou kunnen worden. Op Clemenceau zal dit weinig indruk maken, want hij Kent geene gevaren of wil deze niet kennen, en gaat immer vooruit naar zijn doel : afbreken en vermors«l«n... —o— ROME. — Het veispreiden van valseh «n kwaad-stokend nieuws duurt voort. De Paus had eene kleine rede gehouden over den toestand van t Heilig Land en seffens zijn zijne woorden verkeerd uitgelegd, om het eene oorlogvoereud land tegen het andere op te kisseri, maar nog meer om den Paus zelven in moeielijkheden te brengen. De rede van den Paus beuoelde enkel godsdienstig» en geene politieke belangen. —o— AMERIKA. — De Vereenigde Staten hebben overeenkomsten getroffen, om eenige onzijdige landen van Eurcpa zooals Zwitserland en Nederland, van gronostoffen en eetwaren te voorzien, die zij voor hunn» eigen bevolking noodig hebben. Pax GOEDE BETREKKINGEN Een der beste miduslen om handel en nijver-beid t© beuorderen, is het onderhouden van goede, trouwe en eerlijke betrekkingen met elkander. Waar goede trouw en «erlijkheid heerschen, daar loopt ailes goed van stapel, want deze verbannen achterdocht en îkzucht. Er valt te vreezen dat handel en nijverheid veel zullen lijden in hunnen bloei en hunne ontwikkeling, omdat tusschen de Tolkeren goede trouw en genegenheid door den oorlog veel geleden Debben en niet lichtelijk zullen hersteld worden. Valt voor zoo iets te vreezen tusschen de verscbillende vreemde yolkeren, hetzelfde is te verwachten tusschen burgers en handeldrijvers van een zelfde land, tengevolge van de slechte gebruiken door woeker en ikzucbt ingegeven. De landbouwers vooral die door ouredelijke prijsopjaging niemand ontzagen, noch vrienden, nocli familieleden, zullen wel het meest te lijden hebben door den hieuwen toestand der zaken. Vroeger stelde iedëreen er eene eer in, zoo getrouw en eerlijk mogelijk te handelen in aile handels- en nijverheidszaken, om de minste verdenking van slechte handeling af te weren. Alleen de mededinging van handelaars en nijveraars ondereen liet te wenschen ; zij bekampten en ondermijnden elkander dikwijls op wreede wijze, maar de klanten leden er niet door ; integendeel, deze vaarden er doorgaans goed ' meie, omdat de prijzen door die mededinging in hun voordeel verminderden. Nuecbteris er geen spraak van mededinging meer ; nijveraars en handelaars versiaan elkander beel goed om de prijzen immer te verhoogen, maar 't zijn nu de klanten die de slachtoffers van dezen toestand zijn. Het weinige profijt dat zij vroeger genoten bij de overdreven mededinging tusschen handelaars en nijveraars, kan niet opwegen tegen de duurdere prijzen die zij nu moeten betalen. Zij zouden dit niet euvel opnemen zoo die prijzen gagrond waren, want, nadeelen en voordeelen moeten in zulke zaken wederzijds gelijkaaatig en grootmoedig gedragen worden, maar dat is nu de ware toestand niet. En daarom valt er te vreezen dat zij dit immer zullen gedenken en geen vertrouwen meer zullwn stellen in persenen, die hen in moeielijke tijden zoo weinig genegen waren en hun ongeiuk hebben vergroot in plaats van dit te verzacuten. Langs aile kanten en in vele vergaderingen is op die nadeelige gevolgen met nalruk gewezen, en 't is goed deze nu en dan eens te herhalen. Zij zijn met de beste bedoelingen ingegeven, om elkanders belangen ten beste te vrij waren. Hildebrand SCHRIJVERS EN BOEKEN XX IIVA BOUDIER-BAKKER Ze heeft nog menige werken geschreven, Mevrouw Boudier-Bakker, en die door de Nederlandsche pers aile om ter gunstigst ontvangen zijn geworden. Maar toch blijft ze voor mij de schrijfster van Kinderen. Kinderen is een boek dat geheel alleen reeds volstaat om de schrijfster vermaard te maken, en 't is een gelukkig feit dat de uitgevers P. N. van Kampen & Zoon, van Amsterdam, dit mooie werk, dat tevoren drie gulden kostte, thans in één deel van hun Holland-Bibliotheek aan 1 50 g. opgenomen hebben. Want hoe meer Kinderen gelezen wordt, hoe beter voor iedereen, en niet het minst voor de hoofd-per^onnaadjes, voor de kimieren. Toen ik in de xviii* schets over Henri Borel sprak, zal wellicht menigeen gedacht tii-bben dat ik m« zoo voordeelig uitte OYer zijn Jongetje, alleen om wille der fljne letterKunde waar^p hij ons hier vergast. L)eels heeit men daarin gelijk, maar toch loop ik nog hooger op met de zielsontleding van Paul, die ons een iongen to >nt, niet zooals hij zou moeten zijn — daar zijn Pater Hillegeer's Levens der Heiligen beter geschikt voor ! —, maar zooals hij is, en zooals wij, ouderen, hem te weinig kennen. Want over het algemeen kennen wij, ouderen, de kinderen veel te weinig, en daar niet iedereen van ons er op belust is zielkunde stU'iiën te doen in afgetrokken vorm, zou dat ons dikwijls in 6nze kinderen zeer duur te staan komen indien niet sommige schrijvers ons de bittere pil versuikerden en ons de levende kinderen toonden in dezer onderscheidene uitingen. Zoo aen schrijver is Henri Borel in zijn Jongetje; zoo een schrijver isook InaBoudier-Bakicer in haar Kinderen, waar ik nier alleen en unsluitelijk over handelen wil. Het onder-werp is er ten andere rijk genoeg voor. Wat is Kinderen? Heel eenvoudig een bundel verhalen, naar het leven gpteekend ; verhalen waarin kinderen de hoofdrol sp^len, waarin ze zich toonen in hun natuurlijke gëdaante, vry van aile overeengekomen mooi-doenerij, vrij ook van de onnatuurlijke gemaaktheid die wij hen wat al te vroegiij iig als een zwaren last op de schouders laden. Dat ouders en meesters er niet immer genadig aikomen, moet ons niet verwonderen ; dat weten we ten andere best wanneer we zelf ons eigen jeugd eens inblikken met open, onbevoor-oordeele oogen. Het elhal verhalen van Mevr. Boudier Bakker's heerlijken bundel biedt een bonté verscheidenheid aan van kinderkarakters, een verscheidenheid als die welke elke onderwijzer, elke onderwijzeres in zijn eigen klas vaststellen kan ; een verscheidenheid als die welke niet zelden tusschen de kinderen van één zelfde huisgezin heer»cht. Het is wel eens de gewoonte in den huiskring aile kinderen over denzelfden kam te scheren, zonder de minste rekening te bouden met de verscbillende persoonlijkheden, wat dan ook heel vaak aanleiding geeft tôt moeilijkheden en mistoestanden, die een blijvenden indruk kunnen uiioefenen op de gemoederen. Daarom juist vind ik Ina Boudier-Bakker's Kinderen zoo een heerlijk boek. Wie het ééns las, zal het meermalen ter hand nemen, en er in leeren zijn eigen kinderen na te gaan in hun natuurlijkn ongedwongen uitingen ; er ook in leeren die uitingen van het kindergemoed beter te begrijpsn en, diensvolgens, te waardeeren. Ik zegde u reeds dat het een bonté verscheidenheid is wat Mevr. Boudier-Bakker ons hier aanbiedt. Inderdaad, eerst treflen we drie kleine meisjes aan die « winkebje» spelen, en weldra in twist komen. Die schets is heel fijo naar de natuur geteekend en roept menig-maal een glimlach ons op het wezen, een glimlach die ras verdwijnt, wanneer de fijn-gevoelige schrijfster ons het diepe zieleleed laat inblikken van Bert, die zijn moeder verloren heeft, en op den verjaardag van dat afsterven bemerkt dat vader haar geheel en al vergeten heeft. 'i Is een roerend vertiaal, een der meest roerende ian den bundel. Maar nu komen we aan de leerlinge die buiten schooluren « per-mentig » aan 't vrijen gaat met den jongen van wien ze een gouden bartje gekregen heeft... Ja, l'amour flotte dans l'air!\ Is maar zaaks voor de ouders en meesters er voordeel uit te trekken, wat ook heel wel kân... Maar dan moet men zich in gedachten kunnon terug plaatsen in zijn eigen jeugd, in het tijdperk zijner eigen kalverliefden... wat menigeen heel moeielijk, haast onmogelijk valt, omdat het hart droogstoppelig geworden is Wat ook, in dit verhaal, 't gérai is met de onderwijzeres. De teekening van het speeluur in de school is eveneens heel mooi en naar de natuur weer-gegeven : 't is een waar genoegen dit stukje te lezen en te herlezen. Eveneens Sint Niklaas, met de wijze waarop dit groote kinderfeest in Holland gevierd wordt : « l«uk « van den eersten reg«! tôt den laatsten. Daarna vinden we den eersten schooldag van Jip, die eigenlijk Joost heet en die als eersie levensles van vader op njn weg heeft medegekrngen : nooit kdkken, er liever om vechten, dan ben je een flmke jongen... zedeles die heel vaderlijk heel menschelijk is ; maar of ze ev«n aanbevelens-waardig mag heeten ? Daar zullen we God en den maalder laien over beslissen ! Het zevende verhaal is wederom een heel aangrijpend stuk. Vader is aan den drank verslaafd en de veertienjarige oudste zoon weet het, wat niet belet dat hij dikwijls verontschul-digingen van vader mon aanbieden aan hen die hem verwachten omdat « vader ziek te bed ligt », inderdaad echter stom-dronken. Daarna komt het verhaal van het meisje dat haar schoolgeld niet medegebracht heeft, omdat vader 't niet had : een beel dramatische en tôt blij-eindigendo schets, die ons wederom eens diep in de gevoelens van zoo een kleuter laat dringen. Als nummir negen krijgen we een flauwe grap, die de scbrijtster ons echter heel mooi vertelt en beel aanschouwelijk in haar ontwikkeling afbeeldt, in dier voege dat de aandacht steeds gespannen blijft. De twee laatste verhalen zijn dramatischer : het tiende vooral, dat ons toont waarom Dirk de centen uit moeders kastjs steplt, is heel treffend, eveneens als het laatste dat een kiu'ierwraak vertelt Ik heb er aan gehouden hier esn oeerzicht te geven van wat die mooie bundel van Ina Boudier-Bakker ons aanbiedt, om des te klaaruer te doen inzien welke bonté verscheidenheid van geaardheden en van beïnvloedende toestanden er hier te sprake komen, en dat op de meest natuurlijke. de meest eenvou dge, en de meest boeiende wijze ter wereld. We viuden hier het zuivere kinder-reaZisme, dat spot met al de gegevens en wetten door de geleerden in hun studiekamer neergeschreven, — « wetten die alleen geschikt zijn om overtreden te worden », zooals ik me eens uitte, — en dat ons de joelende en woelende j«ugd doet aan-schouwen zooals ze is en niet zooals we ze in onze verbeelding zouden willen zien. Kinderen is een heerlijk boek. Ik hab er veel en menigmaal in genoten. En van harte ben ik Mevr. Boudier dankbaar voor het hooge genot dat ze mij verschafte, en voor den dieperen blik in het kinderleven dien zij iedereen geeft die dit prachtige werk leest... en er een weinig op nadenken wil. Yours De volgende schets handelt over Camille Flammarion. O V K il Z I C U T Pilalua Vele menschen klagen dat zij nog al eens van Herodes naar Pilatus worden gezonden, wanneer zij inlichtingen of hulp verlungen bij openbare besturen of komiteiten. Zij besluiten er dikwijls uit dat zij moedwillig voor den aap worden gehouden. alhoewel zij die weg en weer zending dikwijls aan hen zeiven hebben te wijten omdat zij zelven geene voldoende inlichtingen weten te geven. Zijn zij van min-deren stand, dan besluiten zij er uit dat zulks gebeurt uit minachting te bunnen opzichte. Nu en dan kan er wel eens moedwilligheid of onbekwaamheid in 't spel zijn. Lieden van meer aanzien varen nogtans niet beter. 't Is kluchtig om lezen wat al moeielijkheden het heett gekost aan aanzienhebbende Nederlanders te New-York, om met den stoomer Nieuw Amsterdam terug in hun vaderland te kunnen geraken. Zij wierden ook verzonden van den eenen gezant naar den anderen, van de eene overheid naar de andere. En dat heeft zoo weken lang geduurd en 't gebeurde stellig niet uit moedwilligheid, maar aoor de moeieiijke en ingewikkelde toestanden over de zaak zelf. Dit voorbeeld diene tôt troost aan hen die al eens van Herodes naar Pilatus gezonden worden. Wie zich aan anderen spiegelt, spiegelt zich zacht... Ministerie M. de Broqueville is als Minister van Buitenlandscbe Zaken vervangen door M. Paul Hymans, en is in dezes plaats opgetreden als Minister van huishoudkuadige belangen. Voertaal Het Wet- en Verordeningsblad Nr 426, van 16 December 1917, bevat eene verordening betreffende de Nederlandsche voertaal in de uit openbare middelen ondersteunde vakscholen in Vlaanderen. Door deze verordening mogen, in Vlaanderen, met ingang van 1 Januari 1918, toelagen van den Staat, van de provincie et) de gemeente, of een andere openbare instelling, in geld of onder anderen vorm, slechts aan zulke nijverheids-, beroeps-, huishoud- en landbouw-scholen worden verleend bij welke het Neder-landsch uiisluitend voertaal bij het onderwijs is.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.