30 Juni 1917 Nr 26 40e Jaargang HET VLAAMSCH HEELAL Vrij en Onafhankelijk Katholiek yolksgezind weekbSad voor Vlaamsche en Algemeene Belangen 1NRCBRIJVINGIPBM8 Voor een jaar fr. 5.— Voor 6 maanden » 2.75 Voor 3 maanden » 1.50 Voor Nederland » 5.50 Voor 't Groot Hertogdom Luxemburg. . » 5.50 Voor andere landen » 7.00 Dit blad rerschijnt dan Zaturdag morgend.— Men teekent in bij den JJitgever en in aile postbureelen, alsook bij de briefdragers. Hoofdopsteller : JOHAN LEEMANS Deo Juvante Vincam ! Aile artikelen en mededeelingen moeten vdàr Donderday avond ten bureele besteld zijn, alsook de aankondigingen. Afzonderlijke mimmers van dit blad zijn te bekomen ten onzen bureele, Carnotplaats 65. — 10 centiemen het nummer. AAniKONDIGINeEN Den regel fr. 0.20 Kleine aankondiging . . . . » 0.50 Begrafenisbencht » 5.00 Groote aankondigingen bij overeenkomst. Voor aankondigingen buiten de provincie, wende raen zich tôt de Ageneie HAVA8, Martelarenplaats 8, Brussel, en Beurs-plaats 8, te Parijs. Voor aile andere aankondigingen ten bureele Carnotplaats (Laar) 68, Borgerbont-Antwerpen Breed en Diep Terwijl enkelen met ongeduld het einde van den oorlog afwachten, niet om goede daden te plegen maar oui wraak te nemen, zooais wij het in een vorig nummer zegden, zijn er anderen die kasteelen in de lucht bouwen en ontwerpen uitdenken, die zij bestem-pelen als zijnde door « breede gedach-ten » ingegeven. Die breede gedachten zijn doorgaans slechts gesteund op nut- telooze pracbt en geldverkwisting. * * * Die ziekte der breede gedachten heerschte reeds vôôr den oorlog en zij gaf aanleiding tôt bet aanvatten van openbare werken zonder eenige regel-maat en zonder samenhang. Er wierd gewerkt in het wilde en miljoenen wierden vermorst aan gebouwen en werken die, bij hunne voleindiging, aan het voorgesteide doel niet beant-woordden. Op die wijze waren die breede gedachten eerder een nadeel dan een voordeel. * * Die zinnelooze drift naar bouwen en pracht maakte zich ook meester van vele personen afzonderlijk. Deze wilden verder springen dan hun stok lang was ; zij meenden insgelijks met breede gedachten te mogen uitpakken, maar nevens die breede gedachten ontstonden diepe groeven, waar menigeen zijn ongeluk en zijn ondergang in vond. ♦ * * Veel verstandiger zijn de ontwerpen tôt heropbouwen van huizen en hoeven, waarvan wij het beste mogen verwach-ten. Van die ontwerpen wierden in vele steden tentoonstellingen gehouden, waaruit bleek dat hier het nuttige met het aangename zou gepaard* gaan, zonder pracht of zonder geldverkwisting. De hoofdzaak was oude mistoestanden weg te nemen, zoowel in opzicht van schoonheid als in zake van gezondheid. * * * Bij die twee onmisbare hoedanig-heden die meer het uiterlijke betreffen, kwam de gerieflijkheid op de eerste plaats. Vele oude gebouwen zijn of waren ongerieflijk in hunne samen-stelling, opgevat zonder plan of orde, en aldus nadeelig voor de huishoude-lijke bezigheden of bedrijven. Dit ailes zal nu vermeden worden, zonder zijne toevlucht te moeten nemen tôt pracht en geldverkwisting. *- * * In de openbare besturen zou dit stelsel eveneens moeten toegepast worden. De tijd der breede gedachten, enkel steunende op pracht en geldverkwisting, moet uit zijn. Ten andere, het is nog niet bewezen en het is niet waarschijnlijk, dat er geldmiddelen genoeg zullen beschikbaar zijn om het oude spel van bouwen en afbreken te herbeginnen. Dit zijn tôt heden kasteelen in de lucht, gebouwd op voorbarige berekeningen die geenen steun hebben. * * * De heropbeuring van 't volk zal heel wat anders vereischen dan de onzinnige ontwerpen van menschen, die in het oprichten van groote, prachtige, maar meermaals nuttelooze gebouwen, de ontluiking of bevestiging zien van « breede gedachten ». De mensch-lievendheid en liefdadigheid zullen de schoonste gebouwen of monumenten zijn die de nieuwe tijd ons moet geven, en deze alleen zullen breed en krachtig moeten opgevat en uitgevoerd worden. * * * Op dit menschlievend en opbeurend doel moesten aller oogen gevestigd zijn, ontdaan van ijdelheid en grootheids-waanzin. Het volk heeft dat noodig. De onderlinge hulp zal de hoofdzaak blijven, om vele ellenden en nadeelen, ons door den oorlog berokkend, te doen verdwijnen. Een krachtig en gezond volk, steunende op welstand, onder-wijs, opvoeding en tucht, zal heel wat beters zijn dan het uiterlijk vertoon van gebouwen die tôt weinig of niets dienen. Pracht en geldverkwisting moeten vermeden worden, om alleen de openbare" voeding en gezondheid te bevorderen. J. L. DE TOESTAMD HIER EN ELDERS NEDERLAND. — De eenige herstemming voor een Kamerlid is ten voordeele van het aftredend lid afgeloopen, zoodat de Kamer nu uitsluitend uit dezelfde leden is samengesteld als vôôr de ontbinding. Nu kan de Kamer kort spel rnaken met de herziening der Grondwet, vermits de groote meerderheid het eens is over de voornaamste punten. De eerste Minister, M. Cort van der Linden, is deze laatste dagen ziek geweest, maar thans aan de beterhand. — De voedingsmiddelen-voorziening brengt heel wat be&ommernissen teweeg. Op de zuiverheid en de voedzaamheid der waren wordt echter een streng toezicht gehouden. Dit zou in België ook mogen gebeuren, want sommige komiteiten leveren waren, die veel te wenscheu laten en nadeelig kunnen zijn voor de openbare gezondheid. —o— ENGELaND. — De Engelsche Kamer heeft bij groote meerderheid eenen wensch uit-gedrukt, om het stemrecht toe te kennen aan de vrouwen. In meer andere landen is men dit stelsel genegen. Het komt nogtans met den aard en de zending der vrouw niet overeen, maar in menige besturen en komiteiten zou zij, buiten aile politiek, goede diensten kunnen bewijzen. Zelfs in het bouwvak zou zij heel wat betere aanwijzingen en raad kunnen geven dan bouwkundigen, die de verdeeling van een huis regelen naar hunne goesting, zonder te weten wat eene huishouding vereischt. Uit dit gémis van persoonlyke ondervinding spruit veelal het misselijke voort, dat de keuken te klein is en kamers die doorgaans tôt niets of weinig dienen, veel te groot en te ruim aan-gelegd zijn. DUITSCHLAND. — Gelijk het leger veld-keukens heeft, zoo zijn er in vele Duitsche steden, volgens het Roode Kruis, rondrijdende keukens, die op de hoeken der straten de rantsoenen aan de bevolking uitdeelen. Dat is een goed stelsel, bijzonder voor kleine huis-houdens, die niemand ter hand hebben om uren lang aan een lokaal te gaan wachten gelijk dit hier te Antwerpen en elders vereischt wordt. Bij gebrek aan die medehulp en de gestrengheid der komiteitsbedienden, verspelen hier vele lieden hun rantsoen dat zij zoo grootelijks noodig hebben. RUSLAND. — Er is nog geene verandering in den binnenlandschen toestand van Rusland. De gemeentekiezingen die een dezer dagen hebben plaats gehad, hebben in vele plaatsen de meerderheid aan gematigde Socialisten gegeven, maar uit deze eerste toepassing der kieswet is nog geen afdoende besluit te trekken. De verschillende partijen dingen nog immer naar 't opperbestuur ; elk hunner wil baas boven baas zijn, zoodat het staatsbestuur nog zonder vaste richting of aaneensluiting is. Dat is het geval na aile groote omwentelingen, het is een tasten en zoeken naar de beste uitkomst, waarby het eigenbelang en de heerschzucht eene groote roi spelen. In tijd van vrede zou dit ailes beter van stapel loopen, maar nu zit Rusland op of tusschen twee vuren : de oorlog en de omwenteling, twee booze geesten die zelden iets goeds opleveren. Pax UIT DE GAZETTENWERELD De vereeniging van uitgevers van Neder-landsche dagbladen hield op 21 Juni 1917 hare jaarlijksche vergadering te Amsterdam. Van de 77 aangesloten dagbladen waren er 37 ver-tegenwoordigd. Slechts enkele dagbladen zijn bij die vereeniging niet aangesloten. Meer dan zeven-en-zeventig dagbladen, dagelijks een, tweemaal of driemaal verschijnende, ziedaar iets dat erg afsteekt tegen het klein getal Vlaamsche dagbladen in België ! >- ~ - Op deze vergadering wierd algemeen s geklaagd over den immer stijgenden prijs der \ bedryfsbenoodigdheden, zooals papier, inkt, rolspijs, enz. zoodat kortelings weer eene ver-hooging der inschrijvingsprjjzen zal moeten opgelegd worden. Er wierd ook gehandeld over het uitsluiten van briefwisselaars, die geene vak-dagblad-schrijvers zijn. Een besluit is nog niet genomen. Hildebrand SCHRIJVERS EN B0EKEN XI Harriet Bëecher Stovve Het is nog zoo bijzonder lang niet geleden dat ik vernam dat de Amerikaansche schrijfster Harriet Beecher Stowe nog andere werken geschreven heeft dan haar wereldberoemde Hut van Oom Tom. Toch is er buiten dit geen enkel dat opgang gemaakt heeft, hoewel er toch nog van haar in andere talen overgebracht zijn, o. a., indien ik me niet vergis, DeProfeet uit de Wildernis. Wat er ook van zij. haar Hut van Oom Tom of De Negerhut (Vncle Tom's Cabin) heeft haar roem gevestigd, en niet alleen als schrijfster, maar ook als wereld-hervormster. Want de ontzaglijke bij val in aile landen der wereld heeft machtig bygedra-gen tôt — zoo het al niet de oorzaak geweest is van — de afschaffing van den menschen-onteerenden slavenhandel. Het valt wel wat ongelooflijk op, dat tôt in het midden der XIXe eeuw in beschaafde landen nog menschen konden gekocht en verkocht worden als redeloos vee ; het scbijnt ons nog ongelooflijker wanneer we vernemen dat die menschen, hoezeer ook als negers benaamd, toch inderdaad, door de kruising der rassen, dikwerf moeilijk van de « blanken » te onder-scheiden waren. Tôt welke ontzettende toestan-den en hartbrekende voorvallen zulk een tenachterstelling van een deel der menschheid, zulk een ontkenning en vertrapping van aile menschelijkheid — om van zedelijkheid niet te gewagen — voeren moest en voerde, was niet geweten : zij die er belang bij hadden dien menschenonteerenden gruwel te doen voort-duren, zwegen ervan, en de gansche beschaafde wereld werd dan ook pijnlijk getrofïen wanneer die kloekmoedige vrouw, Harriet Beecher Stowe, haar grievende beschuldiging haar volk in het aangezicht slingerde. Eeuwen en eeuwen lang is het door de blake-rende zon verbrande ras van Cham vertrapt geworden ; zijn zwarte huidskleur was als een bewijs van minderwaardigheid, en daarom werd het als redeloos vee meegesleurd, ver van zijn eigen vaderland, om elders de laagsta slavendiensten te gaan verrichten onder de knallende zweep van den drijver. Negentien-honderd jaar bijna na de geboorte van Hem, Die voor aile menschen den kruisdood stierf, werd de mecsch door den evenmensch nog gelijkgesteld met de dieren, verhandeld en verkocht, mishandeld en gedood als zij. En 't is de onverwelkbare roem van Harriet Beecher Stowe dat zij het gewaagd heeft de menschheid te toonen hoe laag de menschelykheid gedaald was; dat zij de krachtige woorden, degloeiende uitingen, de zielspijnigende beelden gevonden heeft, die haar aanklacht het door haar gewenschte en voor de menschheid zoo nood-zakelijk gevolg zouden verschaffen. Haar echt-vrouwelijk gemoed wist de teeder-ste snaren der ziel te treflen ; haar diepgevoeld medelyden met al het wee dat het zwarte ras trof, gaf haar gloedvolle bewoordingen in de pen en tooverde haar een wereld voor waarin de vertrapten ten hooge zouden stijgen. Wie voelt zich niet diep getrofïen bij net lezen dezer woorden : « Indien Afrika ooit de zetel wordt van een beschaafd menschengeslacht — en op eenen of anderen tyd moet het toch aan de beurt komen, om in het groote drama van den vooruitgang der menschheid zijn roi te spelen — dan zal het leven daar ontwaken met een glans en een pracht, waarvan onze koude westersche menschenstammen slechts een flauw begrip hebben. In dat afgelegene land van goud en juweelen, specerijen en wuivende palmboo-men, wonderbare bloemen en even wonderbare vruchtbaarheid, zullen nieuwe kunstvormen, nieuwe soorten van weelde ontwaken ; en het negergeslacht, niet langer veracht en vertreden, zal misschien een der laatste en heerlijkste openbaringen van den menschelijken geest vertoonen. Zeker zullen de negers met hun zachtmoedigheid, met hun nederigheid van hart, met hun neiging om meer verheven gees- j ten te vertrou^wen en zich op hoogere macht te ] verlaten, met hun kinderlijke eenvoudigheid, 1 i liefderijkheid en vergevingsgezindheid, den ' i hoogsten vorm van het eigenaardig kristelijk ij : leven aanbieden, en misschien, daar God j < kastijdt wien bij liefheeft, heeft hij het arme i Afrika, thans zoo diep vernederd, uitgekozen < om het te maken tôt het hoogste en edelste in ' 1 dat koninkryk, dat opgericht zal worden, < wanneer aile andere koninkryken zijn gewogen < < en te licht bevonden, want de eersten zullen de laatsten zijn en de laatsten de eersten. » Het gansche werk wordt beheerscht door de grootsche, edele figuur van den neger Tom, den kristen-met-de-daad, en dat is een figuur die men niet kan vergetcn wanneer men haar eens heeft leeren kennen ; een figuur die ook mij vôôr de oogen stond wanneer ik onlangs nog nederschreef : « Voorzeker kan er zedelijke grootheid schuilen in een slaaf, maar dan nog is die slaaf zedelijk vrij, hoewel zijn lichaam in de boeien geklonken is. » Hoe aangrijpend is niet dat tooneel waarbij we den planter Legree Tom zien mishandelen en we dezen hooren zeggen : « Myn ziel is uw eigendom niet, meester ! Die hebt gij niet gekocht — die kunt gij niet koopen ! Die is gekocht en ook betaald, door een, een die in staat is om haar te bewaren. Doe dus wat ge wilt, ge kunt mij niet schaden. « Is dat niet eerlijk ? En wanneer Tom, door de mishandelingen uitge-put, weerloos ten gronde ligt, en Legree hem nog met veel ergers bedreigt, hooren we wederom diezelfde flauwe en toch zoo vrije stem : « Meester », antwoordde Tom, « ik weet dat gij schrikkelijke dingen doen kunt ; maar, nadat gij het lichaam gedood hebt, kunt gij niets meer doen ; en o, er komt een geheele eeuwigheid naderhand ! » Wat kunnen wij allen veel van dien zwarten slaaf leeren, voor-aleer we ons zoo vry gevoelen als hij ! Die overheerschende figuur van Oom Tom overschaduwt echter ni6t de bijkomende per-sonnaadjes : George Shelby — Master George, — de brave, edeldenkende jongen; tante Chloe, de goede vrouw van Oom Tom; Elisa en George Harris, de twee liefdevolie echtgenooten die liever ailes waagden dan nog langer hun vrijheid te ontberen ; de lichtzinnige en toch zoo gevoelige Augustin St. Clare en zijn practische nicht Ophelia Vermont ; de engel-achtige Evangeline die zoo vroegtijdig van de aarde scheidde ; Cassy en Emily, de twee slavinnen van Legree ; de Kwakers die de ontvluchte slaven voorthelpen naar Canada... al die mooie figuren die rechtstreeks of onrecht-streeks de hoofdfiguur verluchten ; de wreede Legree en zijn duivelsche helpers Quimbo en Sambo die Oom Tom den marteldood toebren-gen. Al die handelende personen zijn met mees-terhand weergegeven en schakelen in elkaar om het heldendicht te volmaken ter eere van een nederigen slaaf, dat heldendicht dat de wereld zou doen verstomd staan over de afgrijsselijkheden in haar schoot bedreven. De Negerhut is een werk dat reeds gerui-men tijd tôt de geschiedenis behoort. Zeker ; maar 't is ook een werk dat door elk geslacht opnieuw zal gelezen en herlezen worden, en dat steeds den meesten bij val zal genieten en den gunstigsten invloed uitoefenen. Al is ook het oomiddellijk doel, dat Harriet Beecher Stowe bij het schrijven van dit werk beoogde in vervulïing getreden ; al is ook de slavernij afgeschaft en is het zwarte ras zoo vrij als Blk ander; al heeft niemand meer het recht den medemensch onder het dierlyk juk te buigen ; loch zal De Negerhut bij niemand het gemoed an de ziel onaangeroerd laten, maar ze integen-ieel verheffen, veredelen, en godsdienstiger maken. Wondere macht van het woord ! Doch het woord, niet ôm het woord, maar am de gedachten die het geeft. In onze tyden is er een letterkundige school, 3ie het beginsel : de hunst àm de hunst buldigt, en die het kunstig woordsmeden als sigenlijk doel der letterkunde aanziet. Wanneer ik op die richting denk bij of na het lezen van aen meesterwerk als deze Negerhut van Harriet Beecher Stowe, dan vergelijk ik Dnwillekeurig de eerste bij kinderen die blinkende scherven verzamelen, de tweede bij 3ie van zoekers en delvers naar edelgesteenten. Mooie woorden zijn voorzeker heel aanlokke-lijk, maar wanneer ze tôt geen mooie daden ieiden, zyn ze onvruchtbaar, en waardeloos tegenover veel minder mooie woorden, die schter vruchten dragen, vruchten op het groote gebied der menschelijkheid. Ja, dan zijn 3ie woorden geen bloote woorden meer : dan blijken bet daden. De Negerhut wàs een daad ; zij is het nôg. En voor die heerlyke daad zal het nageslacht steeds de nagedachtenis dier groote, nederige prouw : Harriet Beecher Stowe, in eere aouden en zegenen. Yours OVERZICHT Ontrouw In verscheidene steden en gemeenten worden laden van ontrouw gemeld tegenover de wet )p 't verplicht onderwijs, die nogtans eene tuivere Belgische wet is, door Koning Albert inderteekend. De tegenwerking bij de uitvoe-■ing dezer wet bewijst andermaal. dat er van ieze, gelijk van meer andere Vlaamsche weten, niet veel zou in huis gekomen zyn indien ie Belgische Regeering niet met sterke hand >var hare uitvoering en naleving had gewaakt.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.