Abonnementsprijs per jaargang fr. 5,00 » » » drie maanden fr. 1,50 Kleine Annoncen 40 centiemen per regel. Groote Annoncen volgens overeenkomst. Weekblad voor het Land van Waas. Redaktie en aankondigingen : Ankerstraat, 40. Drukker-Uitgever : J. De Gendt-Porte, Ankerstraat, 40, St-Nikolaas. De ingezonden slukken worden niet terug bezorgd. ECONOMISCHE BELANGEN. OORLOGSSCHADE. « So far as Germany has the capacity, she mustpay up to the lastpenny. » Aldus uitte zich de Engelschepremier in zijnelaatste bclangrijke rede-voeringte Bristol uitgesproken op 12 December laatstleden. Duitschland zal betalen tôt de uiterste grenzen van zijn vermogen. Dit nationaal vermogen werd voor den oorlog geschat op 375 milliarden franks. Maar men zegt — aldus minstens besloot over enkele dagen de Engelsche onderzoekscommissie die van re-geeringszijde met een enkwest hierover gelast was — dat Duitschland werkelijk meer bezit... Hoe zou men anders tôt de kwijting komen der rekening die voorloopig — dit cijfer werd door Lloyd George aangehaald— 600 milliarden be-draagt ? * * Op 23 October igi8,werden door den Koning in het hoofdkwartier verschillende Besluit-wetten genomen die de kwestie der Oorlogsschade voor België regelen moeten. Wij zullen de bijzonderste bepalingen hiervan zoo kort mogelijk voor onze lezers samenvatten. A. —.Voor ailes diende vastgesteld te worden tôt wien de oorlogsbeschadigden zich hoeven te wenden om schadeloos te worden gesteld. Hier-omtrent stelt een bijzonder besluit-wetin beginsel vast dat ten einde ailes te vereenvoudigen de Bel-gische Staat door de Belgen mag aansprakelijk worden gemaakt. De Staat zelve zal dan later de totale rekening aan den Duitschen staat aan-bieden.i B. — Wat moet men verstaan onder de bena-min g oorlogsschade. 1. Voor wat aangaat de eigendommen : aile schade in 'België door oorlogsdaden aan roerende of onroerende goederen berokkend ; 't zij die goe-deren toebehooren aan privaatpersonen, maat- | schappijen of publiekrechterlijke wezens. Hiermede worden inzonderheid voorzien aile rekwisities door vijandelijke of bevriende legers gedaan. 2. Voor wat aangaat depersonen ? Aile lichamelijk geweld aan Belgen of niet J vijandelijke vreemdelingen aangedaan: 't zij men erdoor gekwetst is geworden of niet... Ziek gewor-den is of niet. Hieronder valt hoofdzakelijk de schade welke :■ men door gevangenisstraffen en ontvoering heeft ! geleden. a. — Hoe zal men schadeloos gesteld worden? Wij zegden reeds dat men zich zal te wenden hebben tôt den Staat. Deze zal vertegenwoordigd zijn door bijzondere Rechtbanken te dien einde in gesteld. Deze Rechtbanken zullen opvolgentlijk in de verschillende gemeenten van hun rechtsgebied | zetelen. Elkeen dier Rechtbanken zal bestaan uit een Voorzitter en twee bijzitters. Een regeerings-: commissaris zal er de belangen van den Staat verdedigen. zooals de Procureurs voor de gewoue Rechtbanken de belangen te verdedigen hebben der maatschappij. Drie beroepsrechtbanken zullen eveneens wor-I den ingericht ter plaats waar thans de Beroeps-hoven zetelen — Gent, Brussel en Luik. In ieder provincie zal een besluit van den Heer Gouverneur den dag aankondigen op den welken de eischen tôt schadeloosstelling zullen mogen ingediend worden. Een verzoekschrift behelzende den eisch zal aan de Burgemeesters van elke gemeente in dub-bel exemplaar worden overgemaakt. Hierin moet vooral vermeld worden welke waarde de beschadigde of vermiste voorwerpen ■ hadden op den dag der mobiliseering, en de I som welke op dien z'elfden datum zoude noodig I geweest zijn om ailes te herstellen of te vervan-I gen, dit ailes met toevoeging van den volgenden 3 eed « Ik zweer dat de schade die door mij inge-I bracht wordt echt is, zoo helpe mij God. » De burgemeester maakt de vraag over aan de Voorzitter der Rechtbank en die er den Staats-commissaris het dubbel van in handen geeft. De partijen worden door de Rechtbank eerst in bevrediging geroepen. — Komen de belang-hebbenden met d. n Staatscommissaris tôt ûver-eenstemrning dan wordt dit akkoord door de Rechtbank bekrachtigd. In het tegenovergesteld geval wordt de zaak aan rechterlijke uitspraak onderworpen — op uitnoo-diging.van wege den greffier. Eenieder mag of wel persoonlijk verschijnen of zich doen vertegenwoordigen. Aile middelen van recht mogen als bewijs worden aangewend — dus 00k getuigen. De zit-tingen zijn openbaar. Slechts wanneer de eisch in in zijn geheel meer dan 2500 fr. bedraagt is het beroep ontvankelijk — en dit geschiedt door eenvoudige verklaring ter greffie van de Rechtbank. In enkele gevallen staat 00k den weg opcn tôt verbreking. * * * Voor wat aangaat de lichamelijke schade kan de rechtbank er enkel de vaststelling van doen zonder er het quantum — de hoeveelheid van te bepalen. Integendeel voor zakenschade wordt niet alleen vaststelling maar 00k schatting voorge-nomen.Ziedaar het bijzonderste. In zijn geheel bsschouwd een flink degelijk samentreksel van aile bepalingen die het moei-lijke onderwerp regelen moeten. Wellicht — zooals we het verleden week zegden hadde men00k herstelling van onrechtstreek-sehe oorlogsschade — verlies van huishuur — gedwongen zakenstilstand kunnen voorzien. In dit opzicht zal er wellicht nog wel iets tôt stand komen... op het gevaar af dan tôt het on-eindige.,. onafmeetbare te geraken dat moeilijk zou te verwezenliiken zijn.., Het betalingsvermogen van Duitschland heeft ongelukkiglijk zijn grenzen. Wij ontvingen volgend degelijk artikel van wege eene achtbare jujfer on\er stad : YROUWEN, GÂAT TOT 01 YOLK îf Is er u soms geen ijzing door de ziel gegaan, als ge in voeling kwaamt met ons volk, als ge 'n blik wierpt in zijn gemoed, en ge zaagt hoe verlaagd 't is en verachterd ? Hebt ge niet begrepen hoe die harde ruwe taal, dat scherp verbitterd woord u luide spreken van diepe zede-lijke ellende ?.. Hebt ge dan niet den noodkreet gehoord die opstijgt uit de schare ? Vrouwen, ons volk lijdt, 't lijdt in de ziele, 't draagt in 't hart zoo'n smartvolle wonden... zult ge 'taanzien zonder dat ge u bewogen voelt ? Zult ge de gedachte ver-dragen dat er 'n wee is dat gij heelen kunt, zonder dade-lijk toe te snellen ? Neen, nietwaar, want van u is in waarheid gezegd dat 't lijden uw liefde wekt. Maar om zielesmart te siillen, om hartewonden te ge-nezen is 't niet genoeg van verre, hooghartig 'n aalmoes toe te werpen. Deze zal misschien wel noodgedwongen aangenomen worden, maar ze za!, in plaats van te zalven, vlijmender kwetsen, dieper grieven !... Zelf moet ge gaan tôt uw volk, in liefde u gevend, geheel en gansch, hart en ziel. U zelf verhegend toewljden aan de veredeling, de verheffing van ons arme Vlaamsche Volk ! De tijd die voorbij is, de zwarte bittere tijd van ellende, van ontzenuwende werkeloosheid, van af nattende lichamelijke ontberingen, van gebrek vooral ..an zedelijke opbeuring. heeft z'n stemp'el gedrukt op de ielen... Wat zal de toekomst ons brengen, zoo wij niet dadelijk onze beste krachten inspannen om de sporen dier zedelijke verwoestingen uit te wisschen ? Stoffelijke verbetering alleen i3 daar niet toe bekwaam ; we moeten ons volk brengen tôt hooger denken, dieper voelen, reiner genie-ten !... Dat is de schoonste, .maar 00k de meest kiesche zijde der sociale beweging, — 't Ideaal der Katholieke Vlaamsche beweging ! — en die zijde is aan u vrouwen, voorbehouden. Al te dikwijls wordt de Vlaamsche beweging beschouwd als een zuiver hardnekkige taalstrijd. Alhoewel ze dan nog als iets loffelijks en wettigs zou moeten aanzien worden, toch hebben zij, die 't aldus mee-nen, er slechts de oppervlakte van beschouwd en zijn ze niet doordrongen tôt haar wezen. Veel hooger staat haar doel, veel verhevener is haar sireven : — Onze Katholieke Vlaamsche beweging wil de zedelijke, verstandelijke en stoffelijke verheffing van ons volk ! — Op de eerste plaats dus is 't 'n betrachten van 't zedelijk schoone : 't nader brengen van ons volk tôt 't hoogste Ideaal, tôt Christus ! In dat volk doen opleven 't bewustzijn zijner eigenwaarde, die steunt op de begin-selen van Geloof en Godsdienst. Die zending wacht u vrouwen van Vlaanderen, op u vertrouwt de toekomst ! Met fijnvoelende bescheidenheid moetge trachten diege-dachten te doen doordringen, zoo dat ze inwerken op 't familieleven en't intiemer maken, 't gemoedsleven ver-rijken, de geesten verruimen. de harten veredelen !... Grooi is de zending die ge te vervullen hebt, verheven is ze, — tracht ze niet te ontwijken, want dan zal men u eens 't bittere woord toesturen « De vrouwen van Vlaan-deten hebben hun volk veracht en verlaten, en daarom is 't gevallen en vernederd ! » Dat er geen klove weze tus-schen u en uw volk ! Bereidt u dan, vrouwen, tôt de schoone taak, wap:*n u met liefde» liefde tôt uw God, uw land, uw volk, uw taie ! Gaat in eenvoud tôt dat volk. sprekend woorden van troost en opbeuring in de schoone, zangerige, gemoede-lijke eigen taal, woorden die ingang vinden tôt 't hart, woorden door bewuste overtuiging, door innige litfde ingegeveri, woorden die het Ideaal ontwaken doen, het Ideaal dat zoo diep schijnt ingesluimerd in de ziel van zoo menigen Viamiog! Gaat zoo tôt uw volk, geleid door de gedachte : Vlaanderen ten goede, is België ter eer !... Op u hoopt de toekomst ! Tôt u ziet men in verwach-t'ïïg op, u verbeidt men, zult ge die verwachting teleur-steilen ? Weet ge niet dat er gezegd is : « Geef ons weer de macïit van vrouwengebed, vrouwenlijd°n, vrouwen-sacrificie, vrouwenliefde, dan is ons Volk gcred !... ■■■' «O* 1 '■ Voor 't Vrouwenkiesrecht Door de oorlogsramp onderging de geschokte wereld een diepe kentering. De democratische geest die bij aile voikeren krachtiger dan ooit te voorschijn komt, dwingt den Staat nieuwe vvegen in te slaan. Hetalgemeen stemrechtop 21 jaar, door den Koning in zijn troonrede afgekondigd, zal weldra door de Kamers tôt wet worden bekrachtigd. Door die daadzaak duikt de leer dat de Staat een organisme is uit gezinnen opgebouwd en overwint het stand-punt dat de individuën de staatsgemeenschap uitmaken. Welke van beide theoriën de goede is zullen we niet onderzoeken; we staan immers voor een voltrokken feit waarbij we ons neerleggen. De logische gevolgtrekking van het individualistisch s andpunt is dat de vrouw zoowel als de man het kles-recht moet bekomen; of men zou moeten bewijzen dat zij onder aile opzichten minderwaardig is. Wie zou het ooit durven beweren ? Was zij niet in het lijden ten minste de gelijke van den msn ? Eischte het V^derland van haar geen gewapend optre-den, toch werd hiar eigen bloed gevergd en heldhaftig bracht zij het ten offer. j De vrouwen h hben hun land gediend honderd maal ,k Ç7 sommipc pantoffelheldrfï! va%'t berette.gebied. T Met hooge fieî'i* brachte:: -ï* de -alvende feulp van hunne teerdere zor ^en voor onze verwonde zonen. Getuigen niet de ontelbare iiefdewerken, waaraan ze zich onverpoosd en belangloos hebben toegewijd, van hunne hooge zedelijke waarde? Onder verstandelijk opzicht staat de vrouw boven zeer vele mannen en dit kan in geen geval een beletsel zijn om haar het kiesrecht te ontzeggen. De vrouwen hebben in de sociale orde 00k hunne belangen te verdedigen. Zij kunnen een heilzamen invloed uitoefenen op de wetgeving van vrouwenarbeid in de fabtieken. Groote landen als Amerika en Engeland zijn ons op den weg van het Vrouwenkiesrecht vôôr; wij vol gen weidra. Wij kunnen reeds vaststelien dat dit vraags'uk de groote belangstelling der Kamers heeft gewekt en naar aile waarschijnlijkheid zal een gunstige oplossing weldra volgen. Dan is het woord aan de vrouwen ! Uit de Wereldpolitiek. Wilson's reis in Europa. Président Wilson is op 13 December aan boord van de « Georges Washington » — naam van den eersten voorzitter der Vereenigde Staten — te Brest aangekotnen. « Ik kom met Frankrijk medewerken tôt de wereld-vrede»zegde Wilson als antwoord op de b-r-groetingsrede. Wilson is de eerste voorzitter der Vereenigde Staten die tijdens zijne ambtsjaren America verlaat. Overigens is zijne rechtstreeksche inmenging in onze Europeesche toestanden — van af de beruchte Monroe boodschap in 1823 — in strijd met de politieke beginselen van niet-inmengitig die steeds in Amerika werden vooruitgezet. Het lijdt dus geen twijfel dat indien Wilson naar Europa komt, dat het is om gedachten en opvattingen die hem eigen zijn, op de vredesconferentie door te zetten. Wilson is altijd een oprecht idealist geweest. Président Poincaré heeft er aan herinnerd bij zijne aankomst te Parijs, dat Wilson in zijne vroegere boodschappen de gronden heeft neergelegd, waarop de toekomstigewereld-vrede zal gebouwd worden. Dit zal echter niet zoo licht om doen zijn. Er moeten in enkele opzichten diepgaande meenings-verschillen zijn tusschen de geallieerden en er hoeft slechts herinnerd aan het antwoord der Vereenigde Staten aan Duitschland, op 5 November j. I. waar Lansing er op wees dat de Entente van oordeel was dat b. v. het begrip « Vrijheid der zeeën » waarvan Wilson in punt 2 van zijne boodschap van 8 Januari 1918 gewaagd had, vatbaar is voor uiteenloopende toepassingen. Dit zal dan 00k een der twistpunten zijn die op de aanstaande bijeenkomst der geallieerden zullen moeten bijgelegd. Reeds heeft Loyd George in zijne redevoering op de noodzakelijkheid gewezen de Engelsche vloot — die zegde hij, een afweerwapen zonder offensieve doeleinden was — in hare geheelheid te bewaren en opmerkzaam is het 00k dat de verbondenen Engeland, Frankrijk en Italië reeds voor de aankomst van Wilson eene bijeenkomst hadden te Londen, waar er wel over meef zal zijn gesproken dan de uitlevering van den ex-keizer. Wat er 00k van zij, de onderhandelingen die thans in Frankrijk gaan beginnen zullen hoogst belangwekkend zijn, en het onthaal dat Wilson te beurt viel wijst er op ' dat er geen vrees is dat meeningsverscheidenheden in cor.flicten zouden veranderen. Overigens aan de Staatsmansschranderheid van Wilson zal 00k niemand twijfelen. In 1914 toen de oorlog uit-brak, getuigde van hem de Duitscher Hugo Munsterberg hoogleeraar aan een der hoogescholen der Vereenigde Siaten, in zijn boek « The war and America » : « Wanneer ik Wilson ontmoette was ik diepgetroffen door de mees-terlijke kennis die hij had van de diep:re Europeesche volkskrachten. » Wilson zal voorzeker beseffen in hoeverre zijne idea-len met de noodzakelijkheden der Europeesche politieke werkeiijkbeid overeen kunnen gebracbt worden en wat de Idealist.... aan den Staatsman toegeven moet. De Muilband. Hij heefi ons vier jaar lang de kin genepen, 't is nu a! wel ! Den dag waarop aie stalen band onder den daver d- r geallieerdekanonnen, is afgesprongen, dien dag, wed i--, heeft menig Belg net zooals ik een vreemde gewaarwor-ding in zich gevoeld. Het was alsof in de borst een vaas was die vol liep, voiler, steeds voiler, en eindelijk overstortte ; tegelijk joeg een bloedstroom naar het hoofd en in het 00g trilde een kracht, vernietigend « Aan ons, aan ons de beurt ! Af met den muilband ! Stroome vrij de diepe waarheid, als kokend lood, zoo heet. » En lees, lees, hoe ze stroomt, mild, onuitputtelijk, in dag- eu weekbladen, in maand-schriften, boeken, platen. Maar buiten den stalen muilband van'Duitsch geweld die brak, moet in ons herboren land, in ons jong België 00k een andere muilband worden afgerukt, de bar.d die vôôr den oorlog onzea mond toes ioerde, de band der kortzichtige politiek. Ailes, volstrekt al wat van de tegenstrevers uitging, moeàt zor.der nadenken, zonder onderzoek bekampt, be-spogen ; al wat een partijgenoot deed, al was het 00k de groîste rechtsverkrachting, de stomste kleinzieligheid, 4 rrx K r K V ~ '%* ô 3--' Û. L '• j gp-r ^ Die politieke muilband was taai, a.! wat aan de waarheid ~~ ma -:ch was, ging er door, maar de harde noten bleven er i.. De oorlog echter heeft breeder en dieper leeren kijkt .. Af met dien muilband ! Wij zijn katholieken, vlaamschgezinden en tevens zonen van het ééne Belgisch Vaderiand. Maar zullen we omwilia van één dier beginsels, een aanslag op een der andere wetens en wiilens verbloemen ? Zal het onrecht niet worden uitgekreten dat een katholiûk zou begaan tegen Vlaanderen of tegen de sociale rechtveerdigheid ? Zullen we de Belgen die ons kwetsen in onze vlaamsche overtuiging, sparen uit vrees van verweten te worden voor ïieo-akîmsten ? Neen, ons driedubbei ideaal is rechtvaardig en wat rechtvaardig is, kan samengaan. En 't zal ! Af met den muilband van vroeger ! Eer aan wien eer toekomt ! Zooals we net zoowel de katholieke als de socialistische aktivisten verloochenen, omdat ze België verraden hebben, zoo strijden we op vlaamsch gebied hand in hand met aile vlaaaischgezinden — zonder onderscbeid van politieke kleur — zoolang ze onze overtuiging eerbiedigen. Zooals we het den socialisten zouden verwijten indien ze weer met hatelijke politieke kronke-lingen voor den dag kwamen, zoo gaan we op tegen die katholieken die zouden beproeven het sociale leven weer in zijn oude groef te stampen. « Les anciens étaient les anciens » zei Molière, « et nous sommes les gens d'aujourd'hui ! » De ouden waren de ouden, en wij zijn de manoen van onzen tijd ! We staan nu eenmaal op het princiep der volstrektste rechtveerdigheid, maar hoe wil men daartoe komen indien men begint met de naakte waarheid te besluieren, met de kankerwon'den te bedekken. Wat bkat het te willen zien, wanneer men aile reten afstopt opdat het licht niet schijne ! Neen, af met den muilband ! los met de windels ! Op ! de bloote waarheid, opdat het diep irgrijpende redmiddel zich opdringe ! Er zijn in het land, in de stad, in de huisgezinnen, in 't ondervvijs, in de'werkhuizerr, in de fabrieken, in de openbare bureelen, zooveel wantoestanden ; er gebeuren daar zooveel misselijke feiten, waarover vroeger steeds voorzichtig werd gezwegen.... uit politiek ! Op dan ! « Ter Waarheid streeft mijn rustelooze ziel, ter Waarheid wil ik steeds met al mijn krachten ter Waarheid, bron van bahemenden vrede! a. Rodenbach. DA CAPO. HET ALGEMEEff STEiECHT EN DE GRONDWET. In bevoegde middens wordt veel geredetwist over de wijze waarop het zuiver algemeen stemrecht in voege moet gebracht worden. Za! het gebeuren langs grondwettelijke wegen of niet? Geschiedt het volgens de bepalingen der grondwet — wat wenschelijk zou zijn — dan moeten volgende pleeg-vormen worden gevolgd, zooals voor elke herziening der grondwet : De wetgevende macht heeft het recht te verklaren, dat er grond bestaat tôt herziening van zulke grondwettelijke schikking die zij aanwijst. Na deze verklaring zijn beide kamers van rechtswege ontbonden. Twee nieuwe Kamers zullen, overeenkomstig artikel Eerste Jaargang N° 3. Prijs per nummer : 10 centiemen. Zondag 22 December 1918.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.