32sgaai* — N. 270 Prijs oer nnmmer : voor België S^aatiomen, ?oor den Vreemde 5 centiemenI elefoon l- üe«iaoiSe24J «■ Administratie 2845 Sowrierdafl 28SepteBiïBÏsei91©1B h'-rn DraStti«p-Uiigs«f»te» $sjh: Maatschappij HET LICHT .bestuurder? P. DE VISCH. Ledeberg'Oea* . . REDACTIE.Wt, ADMINISTRATIE KOOGPOORT. 29. GENT pèffftr- VerseAffm ven. ABONNEMENTSPRIJS BELGIË Drie maanden. . . , . fr. 15S Zee maaaaea * ..... fr. 6.M Een jaar. . . »„||, . . fr. I2~M* Mm akmneart Adk e» atte ae*tbar*ateo DSN VReCMDEOrie maanden (dagelijks verz&noea).f#> i.19 DE DAGEN DER MELDING voor de leerplichtigen Belgische onderdanen der jaren 1881-1899 inbegrepen voor de maand October 1910 2 October L. 4 » A en B Nr1-700. » M. » B N* 701-1800. 9 » N, 0, P. »C. »Q en R. »D Nr11000.14>8. »DN» ïoot'-aooo. »T en U. >D Nr2001-3000. »VN* 1-1000. 21»DN' 8001-4000. »VN* 1001-2000. »D Nr4001-6000. »V Nr2001-3000. »E, F, 6. 28 »VN* 3001-4000. » . H, I, J, K. » VN* 4001-6000 en W, X« T, Z. De Meldingsuren zijns ■'s Voormiddags van 8 tot IS uren; 's Namiddags van 9 tot 6 uren. Gent, den 80 September 1819. Der Etappen-Mommandant, von WICK. iMRTEN OP TAFi Le Bi en Publie is vies gezind tegen ons, wat nu juist g«en nieuwigheid is. Maar het «onderlinge is dat hij nu van kwaad humeur is, omdat wij hem goedkeuren. Inderdaad, hij had de organisatie der 'kleine burgers verdedigd op grond van het volgend programma: beroepsbekwaamheid, verfijning van het gereedschap, aankoopen fin gemeenschap der grondstoffen, kredieten handeigeerlijkhaid. Wij hebben onze verwondering uitgedrukt dat. de godsdienst in dat programma niets te zien had, de godsdienst die tech voor Le .'Bics Public alles is. Onze confrater vindt het geraadzaam,"daarop ten minste, ons te antwoorden enhij zegt;'tÊkS De maatschappelijke opheffing fa voor de burgerij, evenals voor de werkende klasse, ondergeschikt aan den zedelrjken vooruitgang. En er is, wat de filosofen er ook over zeggen mogen, geene andere zekere en bekrachtigde zedeleer dan de godsdienstige. Le Biea Publie herhaalt hier geheel ongepast het populair deuntje t Yivaa ons en yan geen anderen! Geen godsdienstige sedeleer, geen maatschappelijke verheffing 1 Ziedaar de parool! 't Is van eene ongehoorde verwaandheid', het fanatisme en de oVeepencht nog daargelaten. Buiten het katholicisme bestaan er dusgeen brave, eerlijke en offerwülige men-'scben' meer.^'f!*; Maar, Bien Pablfa, hoe wilt gij dan tafc 'de vereeniging der kleine burgert komen, op het kort programma door u zelf samengesteld t Of gij het goed of leed hebt, zijt gij wel verplicht aan te nemen dat alle kleine burgers de katholieke sedeleer niet aankleven. Dus, als gij de ndddenstanders wilt vereenigen op de zedelijke bazis van den godsdienst, sluit gij reeds de helft der kleine burgers buiten uwe organisatie en dese Btaat dus machteloos of daaromtrent. Gij veroordeelt dus uw eigen voorstel, wat ons geenszins verwondert. * # #I Het is gemakkelijk om te bewijzen dat de zedeleer — gelijk dewelke — geen invloed heeft op de betrekkingen tuBsenen de standen of tusschen de volkeren in nijverheids-of handelszaken. De kapitalistische Beurzen of de markten voor de burgers zijn niet voorzien van een wijwatervat, rij worden niet geopend door een gebed, noch gesloten door eene benedictie. Katholieken, protestanten, ketters, joden, Bohismatieken en vrijdenkers wemelen, ' verhandelen, liegen, zeuren, schaoheren enstelen daar al ondereen, en dat weet LeBien Public soo goed als wij en beter alswij.^jjfe' Waarom bekent hrj dat niet eerlek, openhartig t Bah, omdat hij zelf gemakkelijk overzijne christelijke sedeleer stapt, als het isom het bestaan en bet voortbestaan van het kapitalisme te pleiten.&£ Ziedaar de ware, de eenige reden 1 M En als de groote bourgeoisie geen rekening houdt van de sedeleer, waarom souden de kleine burgers het doen in de verdediging hunner belanden, juist tegen het groot kapitalisme? Wat meer ïs, wilden zij den godsdiens-%es% factor in rekening brengen, hoe zouden" zij het kunnen tegen personen die geen bezwaren kennen? medegesleep* als zy zijn. in den onweersto&sMren kojiitalia-tisoheo maalstroom van het: Verajki u I _ « het m sa»J»J»4fcjWAi Overigens dat alles is gekend, bewezen en als er iemand daarvan overtuigd is dan zijn het de werklieden. Werkend bij gelijk welken kleinen patroon of grooten fabrikant, hebben zij nooit den godsdienstigen invloed van hun meester ondervonden 's zaterdags bij het oprapen van hun loon, noch in geheel de organisatie van hun werk. Wel was er en is er soms verschil in de behandeling der werklieden bij den eenen patroon tegenover bij den andenep, maar de waarheid is ook dat het verschil zelden ten voordeele is van den katholieken baas en meest altijd in 't voordeel pleit van den vrijzinnige. # * # «Le Bien Publie> zegt dat wij ons weinig bekommeren om de eiseben der werklieden binnen de grenzen der rechtvaardigheid te houden. Die beschuldiging zal grond hebben den dag da-t «Le Bien Public» de grenzen der rechtvaardigheid zal omschrijven en dat hij met feiten zal bewijzen waar de werklieden, door ons opgestookt, die grenzen hebben willen --overschrij den. Zoolang dit niet is uitgemaakt vertelt onsen tegenstrever kletspraat. «Le Bien Publie» heeft overigens eene treurige specialiteit', die niet pleit ten gunste zijner christelijke zedeleer of beter gezegd voor haren invloed op diegenen die ze aanhangen. Zoo zegt het klerikaal blad dat wij niet* verwachten van de liefdadigheid of de liefde tot den evenaaste. Dat heeft «Vooruit» nooit gezegd of nooit gedacht. Wel hebben wij gezegd — en da* houden wij vol —, dat theöretisohe liefdadigheid en naastenliefde geiene oplossing gaven aan het maatschappelijk vraagstuk. Overigens, men dringt de naastenliefde niet op in een samenleving als deze, waarin de mensoh van de eene klasse tot een vijand wordt gemaakt van den mensch eener andere klasse en waarin zelfs de men-Bchen van een en dezelfde klasse tegenstrevers, concurrenten zijn, ia den harden strijd om 't leven. Maar wij willen wat rechtvaardig is, desnoods willen wij het recht door de meerderheidheidgewenscht en bewerkstelligd opdringen en doen eerbiedigen. Daardoor wordt de naastenliefde in niets geschonden of gekrenkt, integendeel: zij komt dan eerst tot hare mogelijke toepassing in den vollen an den schoonea zin van 't woord. Van hetzelfde gehalte is het verwijt dat wij de menschheid naar een kataklysme of een zondvloed zouden leiden. Dat is gemakkelijk gezegd, maar daarom nog niet principieel, nog niet door gezonde redeneering bewezen. En toch, «Bien Public», hebben wij nog iets voor op U. Wij zouden de mansefahead naar een zondvloed voeren, zoo zegt gij. Maar wij zeggen op onze beurt dat de arbeidende klasse, toch het schoonste en nuttigste deel der menschheid, naar den zondvloed niet meer moet gevoerd worden. Zij is er volop in, bedolven als z^ is, onder de onverdiende ellende, en het onrecht dat het kapitalisme op haar doet wegen dot gij keet on al bekend hebt Oorlogsprofij ten « Niets komt er bij en niets gaat ar af ». Dit grondbeginsel der hedendaagsche scheikunde, zegt een burgersblad, is toe te passen op het huishouden der volkeren, tenminste voor wat het tweede deel ervan betreft.'Vc'-'i's' Gedurende den oorlogstijd gaat het burgersblad voort, dat de andere bladen napraat, hebben Amerika en Japan hunneschulden betaald en nu zijn zij bozig methet opstapelen van fabelachtige rijkdommen.\ ']v ' Verscheidene kleine, onzijdige Staten hebben ook een ongedroomd paart van den koek gehad en de engelsche Economist is reeds een heelen tijd aan het afkondigen van artikels die van uiterst groot belang kunnen genoemd worden op dit gebied. In een dezer artikels zegt het engelsch tjjdsohriftr onder meer het volgende ever Denemarken:. « De in de negen banken van Kopenhagen te bewaren gelegde sommen zijn van 1914 tot 1916 gestegen van Het blad goot voort: « Eene heele reeks van deensohe waarde-titels heeft op de BeurB een koers bereikt aan denwelke niemand /zou hebben durven denken voor twee jaren. Op de eerste lijn komen hier de aandeelen der scheepvaartmaatschappijen. De titels van de Torm, die op einde Juli 1914 eene waarde hadden van 124 kronen, werden verleden maand' aan den man gebracht voor 1480 kronen. De Soap dia heeft ha/re titels van 103 kronen zien stijgen tot 990 kronen. Twee andere ^§é»mrwöm&ïtxtdm>sxw nebbe» haar bedrijfskapitaal verzesdubbeld en van alle andere maatschappijen sonder uitzondering is van drie tot zes maal verdubbeld sedert het uitbreken van den oorlog! » Bij de verhandelingen van waarden heeft men in de Beurs sprongen in de hoogte van 50 tot 100 % menigmaal vastgesteld. De beuirshandelingW hebben een fabelach-tigen omvang genomen, zooals men gemakkelijk kan vaststellen met de opbrengst-cijfers der belastingen die er op liggen. In den loop der laatste maand van Januari ontving de staatskas als opbrengst dezer belasting niet minder don 426.000 kronen, eene opbrengst, die gedurende de volgende maand Maart steeg tot 863.000 kronen, om gedurende de volgende maand Mei te stijgen tot 1.267.000 kronen. » Men zal zich over deze fabelachtigecijfers wat minder verwonderen ais menverneemt dot de scheepvaartmaatschappijGefion gedurende de zes eerste maandenvan het jaar 1916 voor haar deel 1.172.000 kronen meer winst verwezenlijkt heeft danin den loop van het jaar 1915 — en dit meteen bedrijfskapitaal van niet meer dan 1.150.000 kronen.g||| » De nijverheidswaarden hebben cm zoo,te zeggen denzelfden stormkoers gehoudenen ongehoorde winsten verwezenlijkt. Dooliefabrieken, de leertouwerrjen, de con-servenfabrieken, de bouwwerkhuizen en defabrieken van scheikundige voortbrengselen hebben het allen om te drukker gehadgedurende de twee oorlogsjaren en alleaandeelen staan 60 tot 875 % hooger ge-kwoteard dan voor het uitbreken van den oorlog.■• jv » Het spreekt van serf dat aüe daeaeehe bankaandeelen mede ia waarde gestegen zijn, al is het ook in wat zediger mate, met 15 tot 60 %, wat fn verhouding is met de elders verwezenlijkt!» winsten. » ECONOMISCHE KHONIJK De oorzaken van het verval tier' Stielen of AmbaoSston IV ~Do voorwaarden van verkoop zfjn ook gewijzigd in een ongunstigen zin voor de ambachtslieden. Zoolang de stielmon zijn verzekerde klièa-teel had, zoolang zijne concurrenten ook maar staalmannen waren, was zijn toestand niet slecht. Hij kon de prijzen nabijkomend stellen en hij mocht zelfs zonder groot gevaar misrekeningen begaan i de winst par stak was groot genoeg om zulks toe te laten. Maar het economisch gezond verstand en rede kwamen voor de pinne en verkondigden een nieuw princiep van verkoop, dat zegde dat man weinig moest winnen op oen stuk om veel te verdienen op de massa der gef abrikeerde voortbrengselen. Aldus werd de handelsrekenkuade, het vaststellen van een inkostenden prijs: de bazis van de voortbrengst Men moest zich naar die nieuwe voer-waarden schikken en. een volmaakten handelaar worden. De ambachtsman bezit of kon dis bij dere kennissen niet bezitten, om de vast te stellen op eenige centiemen no. fa hem onmogelijk van de regels toe te passen van de handelsrekenkunde. Een onderzoek van het duitsch «Vereda für Sozialpolifcik» haalt er talrijke voorbeelden voor aaa. Ziehier wat men lezen kan omtrent da metaalnijverheid te Berlijn: «De aanbesteding maakt eene geheet juiste handelBrekening der prijzen, evenals de kennis van de vraag en het aanbod noo- dig.Ill$|$ ''■-'$%£ »Onder dat oogpunt is de ambachtsman niet bij machte om zich te meten mat de eigenaars der groote ondernemingen. » Als inrichtingen van ambachtslieden die zelfs kapitalen bezitten, meet men het aan bovenstaande redenen toewijten. » (1) Menold zegt over hetzelfde onderwerp, sprekende over de groote ondernemingen in de boekbinder ij, dat het de juiste winst- en verliesrekening is die hun de sterke bazis geeft waarop zij berusten. (2) In België stelde de nationale commissie der kleine burgerij ook gelijke feiten vast. Men acht, brjvoorbeelclj dat drie vierden der sloten kachelmakers niet in staat zijn een behoorlijken inkostenden prijs op te maken.«SS*! Onder de schrijnwerkers en meubelmakers hebben diegenen die boeken houden, slechts een zeer beginnende rekenplichtigheid. Zij houden hunne boeken, noch in de vormen vereischt door de wet, noch volgens de methoden door de wetenschap der reken-, plichtigheid aanbevolen. (Geschreven onderzoek, bladz. 261.) Maar het komt er niet alleen op aan eene f cede koopwaar aan goedkoopen prijs te unnen leveren, men moet ook den verbruiker tot zich kunnen trekken. De vriendschapsbanden, het gebuursohap die vroeger tusschen den kal an t en den a Sombart: Der Moderne 'KapiUdiimitê, i. 485.»'v^» ;*A ^(2) H. Menold: Der TSvnjlu** der Ma*cMne auf die Ertiwiekehmg der gewerbUehem Betriébtformen in der deuttcken Bitehhinderei 1908, bladz. 12& ambachtsman bestonden, hebben' allen invloed verloren ten voordeele der annoncen of rek] amen, ten minste in de steden. isDe studie der manier waarop men de kalanten tot zich kan trekken, is eene wetenschap geworden. Men moet kennis hebben van tijdschriften en dagbladen, op rroeveel exemplaren zij verspreid worden, door welk publiek zij gelezen worden. Indien er spraak is van in de Vereenigde Staten een landbouwartikel te doen koopen, staan er bijvoorbeeld 800 tijdschriften ter uwer beschikking, die al geschikt zijn op het eerste zicht. Men moet nochtans de aardrijkskundige^ verspreiding kennen van ieder tijdschrift* Men vertrouwt maar geene aankondiging tos van een landbouwmaobien dienstig yooi de katoenplanters, tenzij aan tijdschriften die in deze streek gelezen worden. Men,moet dus juiste inlichtingen nemen. "Maar zulks is maar een punt. De groote moeilijkheid is de schepping der annonce. Dat is om zoo te zeggen een psychologisch of zielkundig werk. De invloed der kleuren is zeer groot. Het fa de roode kleur die het meest onze aandacht vestigt het groen volgt onmiddellijk daarop; dat is gebleken uit proeven gedaan in de laboratoriums. De ondervinding- leert ons ook dat de druk van zwart op wit beter fa dan van wit op zwart. Bet opstellen, zegt De Leener, eener .annonce is eene hoofdkwestie en soms zeer moeilijk. Het is voldoende om zich te overtuigen van de moeilijkheid van den stijl, Tan te pogen om eene annonce op te stellen. De tekst meet volledig zijn en toch kort. Hij moet zooveel te meer ingevend of inblazend snjn.Hitt Hoe is de arme ambachtsman in zijn winkeltje of in zijn werkhuizeken niet al vreemd aan dat alles! En hoe zou hij dea strijd ernstig kunnen voeren tegen die groote kapitalistische ondernemingen, die van de openbaarmaking een ambt afzonderlijk hebben gemaakt t Hedendaags moet men nochtans op «de hoogte » blijven. Op eiken oogenblik kan men verplicht worden nieuwe stelsels te aanvaarden en verbeteringen in te voeren. Men moet ook technische of vaktijdschriften leasn. En heir is «amisbaar dat men daar* voor beschikt over een personeel vaa ingenieurs en scheikundigen. Een ambachtsman, zelfs als hij bekwaam zou wezen eene groote uitvinding te doen, zou ze niet kunnen toepassen. Zulks niet alleen omdat hij de noodigé fondsen ontbreekt, maar ook omdat proeven en ondervindingen hem souden verplichten zijn andere werken te onderbreken. Hij kan dus de ontwikkeling der techniek of der werkwijze niet volgen en Wj blijft achter wege. fflordt voortgezet.)P. H. B© Toekomst Aan het einde van den oorlog denkende, komt oni de toekomst voor de oogen van de metaalbewerkqri van Belgii, en van Gent bijzenderfijlc. i) Hoe gaan de werkhuizen oponea f s) In welks voorwaarden zal de werkman moeten arbeiden? Zullen er arbeidskrachten genoeg zijn veer de metaalindustrie? Zuilen de bekwame en goede gasten in hunne geboortestad blijven, als men hen voor hunnen arbeid niet derwijze vergoedt dat zij ordentelijk kunnen leven? Gaat het patronaat rekening houden van de stoffelijke en moreele teneerdrukking der arbeidende klasse? Deze en nog veel andere punten honden ons standvastig bezig, en doen ons zoeken om eea goede oplossing te komen voor de werklieden, en ons land te vrijwaren voor de misschien vele land- of stadverhuizers. Dat wij er mee bezorgd zijn, is begrijpelijk. De Gentsche Metaalbewerkersboad, die reeds meer dan 30 jaren onophoudelijk heeft gewerkt em den zede-lijken en stoffèlijken toestand zijner leden te verbeteren, — waarin hij reeds gedeeltelijk gelukt was, — en die ook het puik der vakmannen onder zijne banier heeft geschaard, zou dan, na den oorlog, zijne beste mannen zien vertrekken, om elders, in den vreemde, hun vernuft en hun arbeid te verknopen, waar zij beter zouden worden betaald dan te Gent? Ehwel ja, wij zijn bezorgd en raden de heeren patroons aan van heden af te zorgen dat de werklieden, wanneer de poorten der werkhuizen opengaan, aan betere voorwaarden en hoogere loonen mogen beginnen. De metaalbewerkers bijzonderlijk hebben gedurende den reeds twee lange jaren oorlog veel geleden. Stoffelijk zijn zij erg getroffen, en hebben daardoor een zedelijken knak gekregen waarvan rekening moet worden gehouden, wil men niet van patroonszijde zonder arbeiden staan. .. Als vereeniging zullen wij waken, en dezulken goed onthouden welke gebruik hebben gemaakt van den toestand, om hunne werklieden aan minder loon te doen werken, ook aan deze welke verklaard hebben dat de loonen niet meer dezelfde zullen zijn als vóór den oorlog : de patroons-chaunageleggers. Wij zeggen hun : Weest voorzichtig, tergt de werklieden niet, want na zulken lijdensweg, is de goede beredeneering, onontbeerlijk voor den regelmatigen gang der nijverheid, niet steeds aanwezig. Tot onze leden metaalbewerkers zeggen wij : Denkt aan de toekomst, spreekt tegen uwe nog onvereenigde makkers en toont hun het gevaar aan van alleen te staan. Zegt hun dat wij meer en meer in goede verstandhouding moeten leven, dat wij vast dienen overtuigd te wezen van hetgeen wij na dezen oorlog moeten doen en; dat het werk dat zal dienen verrichtte worden om ons op bet normale punt terug te brengen, groot zal zijn. Wijst hun op hetgeen er tot heden reeds door vereeniging is bekomen, moedigt hen aan, en aldus zult gij uwen plicht gedaan hebben tot welzijn van den Bond (dus van het algemeen) en tot eigen tevreden beid. Nogmaals dus, denkt aan de toekomst, en uwe leus zij steeds: De vereeniging der Gentsche Metaalbewerkers moet sterker zijnlfeïSï«De Metaalbewerker» Am?. Vandtr Brugge. LA der ïBnioonstsiliBï nn Detvolgende nummers winnen prijzen (1>! Winnend Nummer Winnen

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.