Het Tooneel T TVT.. AA r\*I t . ^ <-v^ _ Beheer en Redactie : Kerkstraat, 13, Antwerpei 10 Centiem r, s*sv r. „ - 2 ' . , ^ <JU _ 11/ < T> .. J * ' T " Koninkli'ke J\ederlandsche Schouwburs: ,,HET SCHANDAAL" ,, i I JLj Jt OVi De herneming van het werk v Henry Bataille werd door een vo zaal met enthusiasm begroet. En d zal wel niemand verwonderen... Ii mers het is een werk dat niet te ve inspanning vergt van den geest o het in al zi.jn ontwikkeÙngen te v< gen. Daarbij, de verrassingen tewee gebracht door de tooneeleffekten zi pakkend en schijnen zelfs logisch < als men dan daarbij in aanmerkii neemt dat de verschijning van e< paar lieve kleinen de emotie nog ve scherpt, dan mag men gereedeli. aannemen dat het succès niet achte wege kon blijven. Henry Bataille is een der Franscl dramaturgen van de laatste perio< van wie men moet bekennen dat h talent heeft, gepaard aan buiteng woon veel handigheid. Men kan m de uitbeelding van zijn personnag niet altijd tôt akkoord zijn, men z vinden dat sommige effekten met < haren er zijn bij gesleurd, toch voe men dat een artist aan 't woord is En, moest Bataille zich meer toeg legd hebben, om zijn werk in al zi, deelen te onderzoeken en te ontlede alvorens het aan het publiek te o derwerpen, dan zouden we voorzek kunstproduktie van zuiverder geht te gekregen hebben. Maar, wat wi ge? Als ge U geroepen acht elk ja; éen tooneelwerk of zelfs meer te mo ten leveren — misschien wel op cor mando — dan is het onvermijdeli; dat de leverancie soms met de kun al heel weinig gemeens heeft, al b •schikt men dan ook over een niet onderschatten talent en een mer waardige bedrevenheid, De schrijver geraakt door het su ces van de geblaseerde dames en he ren van de Parijzer «Théâtres d' Boulevards» in een aangenamen ro< en denkt dat hem ailes gepermitteei is- Het leven is ook een voortduren* strijd en de kunstenaars hebben dien strijd de moeilijkste, de gevaa lijkste pcsitie. De barensweeën vi hun scheppingen zijn pijnlijk en a mattend en het gewoon publiek d; een artist als een Zondagskind b wondert en ook wel benijdt, bese doorgaans niet wat hartverscheure: de oogenblikken de echte kunstena; heel dikwijls heeft door te maken. In «Het Schandaal» heeft Batail andermaal zijn geliefkoosd thema d< echtbreuk behandeld. De echtbreuk linge is hier de vrouw die in 't bez van een braven, verstandigen en ze< gewaardeerden man en twee lie^ kinderen, toch niet kan weerstaî aan den drang, zich in de armen ' werpen van een rastaquouère,een sp 1er, met een bruin gelaat, mooic snor- en een paar vranke, zwarte o gen, die de vrouwen weet te fasc neeren, een van die bellâtres, op w sommige dames verslingerd gerakei aan wie ze denken elk oogenblik a de- scherikers van ongekend, parvei genot en passie. [ MLJIJ 1 Ajr J ± J JL an Die moeder, die echtgenoote, — ze [le heeft het gedurven, na haren man en at hare kinderen goedennacht gekust te n- hebben, haren verleider in zijn eigen iel kamer, op hetzelfde verdiep van het m hôtel te gaan opzoeken om in zijn ar-)1- men hysterische voldoening te sma-g- ken. )n Dat vernemen we in een bekente-3n nis die ze zejf doet in het gesprek 1ê' met haren amant. -n De straf blij ft niet uit : in het eer-y~ ste bedrijf reeds vernemen we dat ik zij, de schuldige moeder. de plicht-r- vergeten vrouw beseft, dat zij met een gemeenen afzetter te doen heeft. ie Na velerlei verwikkelingen komt de Ie echtgenoot op de hoogte en... ver-i.i geeft!... e7 Henry Bataille heeft een dichter-® lijk gemoed, niet de krachtig dichter-li.jke ziel van een groot poëet, neen, ? hij is een dier woordkunstenaars die medelijden gevoelen voor ongelukki-gen die niet kunnen weerstaan aan hun passies, die zelfs die zwakkelin-e~ gen eer een sympathiek voorkomen in geven. 't Is wel waar dat het lijden n' en de straf de ziel loutert en de fout vermindert, maar toch zal een ge-',3 zond, normaal denkend mensch de i" schuldige loszinnigheid zoo lichtvaar- dig niet kwijtschelden. e_ De lichtzinnige vrouw in Het ;1_ Schandaal twijfelt zelfs een oo-y. genblik, na het onderhoud in het 2e bedrijf met haren verleider, die heel g_ zoetsappig om vergiffenis smeekt, of j.e zij nog wel het recht heeft om hem [ç. door het gerecht om zijn eerlooze af- zetterijen te doen straffen! c_ Altijd die vergevingsgezindheid e_ voor misdadigers uit liefde!... îs * * * 3S «Het Schandaal» is door onze artis- "d ten heel goed opgevoerd.Al de rollen waren wel gekend, het spel liep vlot Ie van stapel en aan toejuichingen ont- in brak het dan ook niet. Na III moest r_ het doek zelfs meermaals gehaald m worden. f" Mevr. Bertrijn heeft nog beter ge-speeld dan verleden jaar. Haar spel. e- hare mimiek en hare dictie waren veel ft inniger, meer ingetogen en roerend. i- In I, met Artanezzo, deed zij al de ir nuancen haarfijn uitkomen. De groo-te scbaamte en het geluk, haar passie en het bewustzijn van haar schuld, le het was ailes te hooren in de scha- vc keeringen van haar stem en te zien s- op haar wezen. Vooral de oogen wa- it ren de spiegel van hare ziel in II aan iv de piano, bij de aankondiging van de ?e komst van haren schurkachtigen ver- .n leider. Hoe stond zij getroffen en ;e toch koud starend bij de biecht en e- de bede om vergiffenis van Artanez- >n zo ! In III, boven op het verhoog, was > zij waarlijk kapitaal van uitbeeï- i- dingskracht en in IV de verpersoon- ie lijking van het opgekropt lijden en i ; de smart. Wat waren haar weeklach- Is ten diep-ingrijpend en schokkend. 's Het dankbaar publiek heeft dan ook zijn toejuichingen niet gespaard en in III viel haar een ware ovatie t< beurt. Heer Bertrijn was insgelijks voor treffelijk. Vooral in II in het toonee met Parizot ontwikkelde hij een dra matische kracht zooals alleen zee: groote artisten dat vermogen te doei en bij het einde van dit bedrijf wa; heel de zaal wezenlijk ontroerd en ge schokt. In IV, waar hij sprak over d< toekomst met een kaïme gelatenhei( en een berusting in het noodlot, hac hij den juisten toon te treffen. Artanezzo was Cauwenberg. An dermaal zijn we gelukkig dezen groo ten kunstenaar te mogen complimen teeren die, niettegenstaande den voor namen eenvoud, toch zooveel afwis seling in zijn spel en zijn dictie wee te brengen. Bij open doek werd hi toegejuicht. Heer Van Thillo mogen we ditmaa onvoorwaardelijk prijzen. In het too neel met Madame Ferioul en voorna melijk in dit met den heer Ferioul heeft hij zich bijzonder flink gehou den. Ook heer Van de Putte vervuld goed de roi van Dr Jeannetier. Zij i stem wint in buigzaamheid en zij] - spel is veel leniger. Wij zijn gelukkij den vooruitgang van deze jonge ei goede kracht te mogen constateeren Mevr. Noterman was een waardig * grootmama. Zij had niet veel te zeg gen, maar zij deed het met zeer vee talent. Heer Angenot was een goede pre e fekt. De groote verdienste van dezei 1 tooneel speler is zijn zeer verzorgdi 3 uitspraak. 1 Mevr. Hens en de juffers Bertriji c Janssens en Vervoort en de heerei - Schmitz, Van Gool en Thees volledig ■ den best het zeer goed ensemble. Wij gingen, zoo waar, de twee lie - ve kleinen vergeten, Mej. Van Goo : en Van den Baen, die als echte artist jes gespeeld hebben. 't Ware onge twijfeld onvergeeflijk geweest !... l ■ 1 ■ i Jn en om de Schouwburgen ROLVERDEELING van <,sliet Meisje var Arles», lyrisch drama in 5 tafereelen, dal op Zaterdag 3 Februari en volgende dager zal opgevoerd worden : Balthazar, Hr P Janssens. — Frédéri, Hr L. Bertrijn. — Schipper Marc, Hr B. Ruysbroeck. — Fran-cet Mamaï, Hr A. Van Thillo. — Mitifio: Hr G. Cauwenberg. — Een matroos, Hi R. Angenot. — Een hoeveknecht, Hr P1. Van Gool. — Rosa Mamaï, Mevr. M. Dilis-Beersmans. — Moeder Renaude, Mevr. M; Ruysbroeck. — Vivette, Mevr. H. Bertrijn, — De onnoozele, Mej. Marg. Bertrijn. — Een dienstmeid, Mej. J. Vervoort. NA «HET MEISJE VAN ARLES» komt «Ghetto», burgerlijk treurspel in 3 bedrij-; ven, door H. Heijermans Jr, aan de beurt. LIEFDt*DIGE INSTELLING. — Dezc week kwam in den KoninkJijken Nederland-schen schoiiwburg een komiteit tôt stand van eene nieuwe liefdadige instelling, die we kunnen noemen : Vestiaire voor mindei begoede tooneelartisten. — Het nieuw werk zal in de mate van het mogelijke de too-, neelspelers en speelsters en het personee der kooren van theaterkleedij voorzien. — Aan het hc-ofd: de heeren Adolf Dumont; provinciaal raadsheer, en Steger, gemeen-teraadsheer, bijgestaan door de dames Di-lis - Beersmans en Bertrijn - De Dapper Aan de liefdadige personen wordt dit werk ten zeerste aanbevolen voor het afstaan var niet langer gebruikte soirée - kleedij. Wi; zijn overtuigd dat de oproep van het komi teit niet zal te vergeefs zijn. HIPPODROOM SCHOUWBURG : Verleden Zondag had een auditle plaats van 'f orkest, onder de leiding van den heer Gal-liaerdt. De klankgehalte van de nieuwe zaa^ ; is opperbest en de indruk was uitstekend: wat dus een groote verbetering is op der vroegeren schouwburg, waarvan de accous-tiek veel te wenschen o'verliet. De orkest-l'uimte kan een orkest bevatten yan groote opéra. Voor de operetten zal het instrumen-laal personeel bestaan uit 36 à 40 leden. wat zeer aanzienlijk mag geheeten worden. Ook het koor heeft zijne proeven gedaan.--! Het beetaat uit zestig personen, waarvan een groot percentage deel uitmaakte van 't koor van de Vlaamsche Opéra. Dat is dus een aanwinst van kapitaal belang. Zoodra de toelating van het gemeentebestuur ver-kregen is — welke weldra verwacht wordl — zal de datum der opening kunnen vast-gesteld worden. Zooals wij reeds zegclen, heeft de zaal zeer gelukkige en prachtige veranderingen ondergaan, welke voorzekei de goedkeuring van het publiek zullen be-komen. Loges en baignoires zijn nu aange-bràcht waar vroeger het parterre was. Het tooneel dat vergroot is zal kunnen wedieve-ren met de beste cler stad. Ailes doet voorzien dat er getracht werd om de toeschou-wers het meeste comfort en de beste in-richting te verschaffen. IN HET GESCHIL «Kuische Suzanna», tusschen «Scala» en «Palatinat», werd eene minenlijke schikking getroffen. Door de «Scala» werd aan «Palatinat» eene schadevergoeding uitbetaald. VOOR HET KOMEND SPEELSEIZOEN werden in «Palatinat» de volg^de verbin-tenissen aangegaan. He«ren: Rftjbert Van ; g. vîtums Baryton aan de Vlaamsche Opéra, die Zondag zijne medewerking verleent aan ht L 4e Symphonisch Concert van ,, De Nieuwe Orkestvereeniging " in ,, Anvers-Palace [ 1 Aert, Théo Van Pelt, Eug. Devos, E. Va Haelewijck, Ed. Castel. Mevr. Rezy Venui Nini de Boël, Rylant en Dierckx. Als nier 1 we kracht werd Hr M. Verberckmoes aar geworven. De directie is nog in onderhar deling met Frans Larnoen, gunstig gelcen komiek, die nog in het buitenland vertoefc HEER CONDES is een gezelschap aa het samenstellen dat tijdens het zomersei zoen voorstellingen zal geven in de Scak Heeren Toontje Janssens, Edw. Gorle A. Van Thillo, Mej. Abs, Mevr. Mériel e ( Mevr. Fierens - Verbeeck zijn reeds geën gageerd. Met Kind wordt er onderhandelc Men ziet dat de heer Condès een goed en 1 semble wil verkrijgen en wij zijn zeker da de gewetensvolle theaterman, in zijn po 1 gingen zal gelukken. Wij gunneu hem he beste succès. Mev. Warren's bedrijf Het stuk werd te Parijs voor de eerst^ maal vertoond op het Théâtre des Arts, o] 16 Februari 1912. De conservatieve pers schreef geweldigi aanvallen, maar het publiek bewees doo ; de tachtig vertooningen zijn bewondering R. de Fiers in «Le Figaro», A. Brisson il «Le Temps», Edm. See in de «Gil Blas» Régis Gignoux in «Paris - Journal», V Snell in «L'Humanité», noemden het werl oorspronkelijk, machtig, eerlijk, gedurfd : vol comische kracht, handig tooneel werl en schoon kunstwerk. * * * Te Antwerpen werd het werk gespeeli ! onder het bestuur van de heeren Van Lae en De Lattin, en wel voor de eerste maa op 3 November 1909. Mevr. Dilis was Mevr. Warren, Mevi Magda Janssens Vivie, Noterman was do minee Gartner, Bertrijn Frank, Van Riji : was Jhr Crofts en J. Dilis Pread. i Aan de besprekingen die toen verschenei j ontleenen wij een paar uitlatingen ove het stuk. IIi* Monet schreef in «Het. Ned. Tooneel: van 31 October 1909: Een vlijmscherp pam ; flet, een ongenadige satire, een glansrijl paradoksaal pleidooi voor de uitbaters de [ openbare ontucht, maar een zwak, onhan dlg in mekaar gedraaid theaterwerk. ' In «De Gazet» vonden wij : «Men zoek 1 daarin geen edele, — vooral geen theatraa edele karakters; geen enkel karakter trou ; wens, heeft iets gemeens met de ledepop pen, die de fransch en duitsche schrijver ten tooneele brengen... Shaw's personei zijn geteekend naar het model van de per sonen van Ibsen: streng naar de natuurx * * * In Engeland werd het derde werk vai Shaw,reeds vroeger schreef hij «Widowers Housee» en «The Philanderer», door Grein'; Independent Theatre aangenomen... maai de censor waakte in 1893! De opvoerin; werd verboclen. Populair werden de werken van Shav pas later. In Duitschland rond 1903 en 1904 me de opvoeringen van «Candida», (Dresden) «The Devil's Disciple» en «Arms and thi man» (Berlijn). «Mrs Warren's Bedrijf-ging in 1907. ^ In Amerika. met «^ndida» in 1903, ei met «You never cUn" tjPR» in 1905. In-Engelandi,^on hij,-het ten slotte ool met <-C!fiid^jla» in 1904 op het Court Thea tre.«Wido>-STte' Houses» werd in 1892 onge veer vijftig maal vertoond. «Mrs Warren's bedrijf» werd pas in 190! ♦opgevoerd op het New Lyric Theatre. De Nec-erlandsche vertaling dateert vai 1908 en te Amsterdam werd door de Neder landsche T'ooneelvereeniging ook in dei loop van dat jaar «Mrs Warren's bedrijf: voor de eerste maal opgevoerd. " George Bernard Shaw Reeds voor den oorlog, begon men in Bel d gië en Frankrijk ook belang te stellen ir i. deze eigenaardige figuur uit de modems i! Engelsthe letterkunde. Duitschland waar-deerde reeds lang, kende zijn werken ir uitstekende vertalingen; Nederland vond ir den leider der Wereldbibliotheek voor jarer -, reeds (in 1 r,C4 in «De Gids») een man, die Shaw aan den Nederlandschen lezer voor-stelc'le. En het bleef niet enkel bij een voor-stciling, maar in zijn Wereldbibliotheek liet t hij achtereenvoigens verschijnen : «Je kunt 't nooit wcten», blijspel in 4 bedrijven ; t «Mensch en Oppermensch», spel in 4 bedrijven, «Mevroûvv Warren's bedrijf», too-neelspel in 4 bedrijven, en «Bianco Posnet's ware gedaante», een bedrijf. Ean ander uitgever zond eene vertaling in het McJht. <De Salon Socialist», verliefde artisten rorsans, en het pittige verweer-5 schvift «Zijn artisten gedegenereerd?» — ) Ook gai dosre firma, in vertaling van W. SomV;. negen tooneelwevken uit : «Candi-; da», -Hekten», «Een medisch Dilemna», t- «Man der Toekomst», «Van vrouwen ge-liefd», «Een satanskerel», Pecunia non olet» i «César en Cleopatra», «Kapitein Brass-, bound's bekeering». De boekjes zijn zeer aardig verzorgd, jammer genoeg laat cle c verbetering zeer veel te wenschen over. * * * c Nu onss publiek Shaw in eigen taal lezen kan, mag wel een en ander over zijn per-soonlijkheid en zijn werk medegedeelel wor-1 den. Er is ontzettend veel over hem ge-i- schreven, want is elkeen het eens om zijn 1 talent te erkennen, voorzeker is met het niet eens in de beoordeeling van dit gees-tig vernuft. De volgende, karakteristieke persoonsbe-î schrijving gaf M. L. Simons in bovenver-meld opstel in «De Gids» : «Hij is een der i medeoprichters, sprekers en schrijvers r voor de socialistische propagandaclub de «Fabian Society» geweest; heeft als mu-> ziekcriticus Wagner in Engeland verde-digd; als tooneelcriticus Ibsen voorgestaan c en tegen de gangbare Engelsche Society -r tooneel geijverd; over Ibsen een over-scherpzinnig essay «The Quintessence of Ibsenism» den Eng'elschen tegen het hoofe 5 gegooid; is in zijn magerte een sprekende 1 reclame voor de ontvettende macht van 't door hem aangenomen vegetarisme, en hi. wordt niet moe in zijn stukken en voorre-s den te bewijzen dat hij zelf-kennis bezat i toen hij zich zelf een saltimbanque noemcte — in ge«stelijken zin. Met zijn uitgetrok-ken gezicht, door ruigen, rossigen baard omgroeid, zijn gelende spotoogen, zijn lan-i gen piekneus, lijkt hij geboren om den «Geist der stets verneint» (den geest, die 3 steeds ontkent) te belichamen.» , De erkenning van dit scherp talent kwam p naturlijk niet gemakkelijk. De te Dublin in 1856 geboren schrijver heeft lang moe-ten wacbten vooraleer zijn werk doordrong Zijn romans' bleven haast ongelezen, ter-t wij lintegendeel zijn socialistische brochu-, ren gemakkelijk ingang vonden. Hij moest een bestaan zoeken als journa-list, was muziekcriticus in de «Star», later tooneelcriticus in de «Saturday Revieuw». i Dit laatste beroep zou hij op zijn eigen baan voeren. Heel zijn zelfstandig optre-c den, zijn aanleg-, zijn neiging, zijn on-schoolsche ontwikkeling haelden hem voor-bereid om zijn eigen taak te beginnen--. Groote persoonlijkheid, had hij instinctma-i tig een afkeer van middelmatigheid en van sieur: 't was ailes literatuur was hij leven i verlangde. «Baek to mankind!» was zijn leuze, neerlijke leuze die in elk land weer-î klank zou mogen vincten waar men opgaat in c woordkunst», en waar de literatuur enkel beoordeeld wordt naar uiterlijken vorm.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.