Dérde Jaargang, Nr 25. 22 Juni 1918. F'rijs : 10 centiemen. Derde Jaargang, Nr 25. — 22 Juni 1918. DE EENDRACHT Prijs per Jaargang fr. 5.20 » » drie maanden » i.3o Postchekrekening Nr 86. Weekblad voor heî Viaamsche Volk Redaktie en Bureel ; Lange Nieuwstraat, xo8, ANTWERPEN. DE WAALSCHE BEWEGING. In het eerste artikel dat hierover in ons nummer van 25 Mei verscheen, trachtten wij aan te toonen welke groote en door weinig Vlamingen doorzienë uitbreiding de Waalsche beweging in de laatste jaren voôr den oorlog genomen had. Het Waalsche aktivismer dat nu op het voorplan treedt, in Frankrijk in de door Raymond Colleye bestuurde « Opinion Wallonne », in het bezette gebied, in « I.e Peuple Wallon » en « L'Avenir Wallon », is inderdaad en-kel de voortzetting der zoo levendige en diep gewortelde beweging van voôr den oorlog. Betreffende het door de Waalsche ( wrmannen beoogde doel, stellen wij voorop. dat van eene specifiek Waalsche zelfstandigheidsbeweging zooveel als in het geheel geen spraak is. De Walen vormen taalkundig, kultureel, politisch noch etnografisch een eigen volkstam, maar maken een onderdeel uit van het Fransche volk, van hetwelk zij zich door eene kustmatige en willekeurig getrok-ken staatkundige grens gescheiden voelen. Deze grondgedachte van het Waalsche streven komt in vele uitspraken tôt uiting. Zoo schreef eenige dagen voor het uitbreken van den oorlog (20-7-14) R. Colleye in « Wallonie » : « Door de ziel, door het bloed, door » de taal, is de Waal de zoon van « Frankrijk... Alléén de grillen der Euro-j peesche diplomatie hebben op den j » Waalschen' grond eene brutale grens-» scheiding getrokken... » Graaf Albert du Bois, omschreef op hetzelfde tijdstip,eveneens in «Wallonie», de plichten van de ware Waalsche vaderlandsliefde : « Er bestaat geene Belgische natie, » wél door den wil der diplomaten » van 1830 een Belgische Staat, eene I kunstmatige en verachtelijke Schep-» ping. Frankrijk moet zich eindelijk » herinneren dat Wallonie in eene Fran » sche zonnestraal gerijpt is, dank aan » onze Maas, die het Walenland aan II Frankrijk hecht, evenals de navelstreng 11 het kind aan de moeder bindt. » Geen wonder dat hunne Franschge-zinde geestesgesteldheid de Walen er toe bracht, in den beginne den oorlog te| begroeten als het welkome middel om op te ruimen met ongewenschte samenkoppeling met het geminachte Viaamsche volk. Het -staatsverband Bel-gië was voor de W'ralen eene prachtige schepping gebleken zoolang zij de on-derjukking van de Vlamingen ongehin-derd en onbedreigd konden doorvoeren., Niet zoodra echter zagen de Walen het gevaar in, die de door de officiëele Belgische wereld nagejaagde versmeltings-politiek voor hunne eigendommelijkheid opleverde, en voelden zij hunne heer-schappij door de grootere levenskracht van het Viaamsche volk bedreigd, of zij merkten het onnatuurlijke van de Belgische staatsgedachte en stuurdén dade-" lijk naar de losmaking uit de gemeen-schap die lien met het Viaamsche volk vereenigde. De bevvuste Waalsche gedachte ziet in Frankrijk het groote vaderland. Dit is voor ons, bewuste Vlamingen, zeer natuurlijk : wij eveneens bevestigen onophoudelijk onze sfamverwantschap buiten de Belgische staatsgrenzen als loten van cfén groot-Nederlandschen stam, deze laatste een taalkundig en kultureel zelfstandig onderdeel van het Germaansche ras. Zeer opmerkelijk komt dit streven naar nauwere aansluiting met Frankrijk in het geheel niet tôt uiting in de hui-dige activistische beweging in het bezette gebied. Bovendien .heeft de sma-delijke toon waarop vroeger hetVlaam- sclie volk door onze Waalsche «broeders» bejegend werd, plaats gemaakt voor eene hoffelijkheid die ons ongewoon aandoet. Deze verandering in het optreden der Walen is o. i. niet te wij (en aan eene wijziging liunner doeleinden,maar schijnt op rekening te moeten gebracht worden van de voorwaarden onder dewelke de Waalsche beweging in de huidige om-standigheden in het bezette België tôt uiting komt. Het spreekt immers van zelf dat de aanwezigheid eener censuur grooten invloed uitoefent op datgene wat in de kranten gezegd en verzwegen wordt. Ook de in Fr'ankruk verschijnende pers staat onder censuur, eene Belgische censuur die zich veel moeile schijnt te geven 0111 elke zinsnede die tegen de Belgische staatsorde indruischt, teweren, zonder hierin allerminst te gelukken. De «Opinion Wallonne)), van Parijs, staat oogenschijnlijk op het standpunt der bestuurlijke scheiding in den Bel-gischen Staat, maar vervolgt feitelijk eene politiek van aansluiting van België bij Frankrijk. In elk nummer komt niettegenstaande de door de censuur ge-maakte blanco's, de Fransche geest voldoende te vaorschijn. Zoo b. v. het laatste nummer dat ons bereikte, dit van 23 Mei (!). Daarin heeft R. Colleye het — voor den vorm — aan den stok met een Fransch blad, dat de aigemeen geldende opvsitting had neergeschreven dat «l'Opinion Wallonne» de aanhechting van België bij Frankrijk nastreeft. In het artikel «Le Manifeste de Londres et les Wallons » wordt betoogd dat dit socialistisch manifest maar al te zicht-baar doordrongen is van den Vlaamschen en Brusselschen geest. Dit manifest is uit den booze omdat het « l'égalité linguistique en droit et en fait » proclameert, de taalgelijkheid in rechte en in feite. Er mag volgens de « Opinion Wallonne n geen spraak meer zijn van in België het Vlaamsch op denzelfden voet te stellen als de a groote Fransche wereld-taal » In het artikel « Pourquoi nous nous battons » heeft het censuur leelijk huis gehouden. Echter bij lange niet genoeg, want uit de halve zinnen die overblijven blijkt voldoende dat steller (Pelletier) de Fransche grenzen wil verleggen tôt aan den Rijn met aanhechting dus van België, Luxem-burg, Elzas-Lotringen, Rijnpalz, Rijn-pruisen en de zuidelijke helft van Noord-Nederland.Schrijver laat ten andere geen dubbel-zinnigheid bestaan over zijne toekomst-plannen want « Il y a deux races nettement distinctes de chaque côté du Rhin * er zijn twee gansch verschillende rassen aan iedere zijde van den Rijn, dus het Germaansche aan de eene, het Latfjnsche aan de andere. Waar in de « Opinion Wallon » regcl-matig zulke toon overheerscht, kan er bij de leiders der Waalsche beweging in Frankrijk niet rechtzinnig spraak zijn een herstel van België op federatieven grondslag met volkomen gelijkberechti-ging van de twee volkeren die gemeen-schappelijk het Belgische staatsverband vormen. Was het ook niet R. Colleye die op 15 Juni 1915 schreef : « België zal in de toekomst Latijnsch zijn of zal niet zijn »? Evenmin wenschen wij kerken te bou-wen op de algeheele oprechtheid der (1) Dit artikel moest reeds over 14 dagen verschijnen, doch werd wegens onvoerziene omstandigheden verschoven. ~ " £>3' Waalsche aktivisten in het bezette gebied.Het is van zelf sprekend dat hunne Fransche sympatieën onbetuigd blijven, terwijl ook hunne vriendelijke houding tegenover de Viaamsche aktivisten niet klopt met hunne vroegere vijandschap. Wanneer trouwens, zooals in de eerste nummers van « Le Peuple Wallon », de Walen zich zelf voorstellen als onder-drukt en verongelijkt door de Vlamingen, kan deze scheeve voorstelling van de verhoudingen in het vroegere België de Vlamingen niet tôt betere waardee-ring van de Waalsche beweging stem-men.WILFRIED. De Aktivistische Ooodzonde. Men schrijfixons : Het k diep te. betreuren, dat de katholieke aktivisten, verbitterd door het onrechtvaardig optreden van een Kar-dinaal, die niet sçhroomt zijn geestelijke macht in den dienst te stellen van zijn politiek zichafzijdig hebben gehouden van andere kerkvoogden die, trouw gebleven aan hun viaamsche bloed, hun volk steeds hebben bemind, en het op zijn lijdensweg vaak getroost en ondersteund hebben door de blijken eener warme en oprechte liefde. Niets hebben wij gedaan om mannen, wier tijd in tjeslag wordt genomen door de heiligs:-» en allergewich-tigste beroepsplichten, het wezen van 1 et aktivisme bloot te leggen, te midden van zijn vele, soms schijnbaar of werkelijk tegenstrijdige uitinges ; niets hebben wij gedaan, om in hun geest de uitwerking te bestrijden van den laster, die voort-durend op de behendigste wijze tegen ons wordt uitgestrooid, niets om ons streven in hun oogen te rechtvaardigen, niets om met hun in voeling te komen. Misverstaad kon dan ook niet uitblijven. * * * In het aartsbisdom is de aktivistische doodzonde misschien wel dood, maar nu is ze in het bisdom Luik te voorschijn gekomen. Daar werd, op een synodale vergadering, gehouden in April jongst-leden, gewezen op den plicht der gehoor-zaamheid jegens het wettig gezag (1) ; er was sprake van désobéissance formelle en matière grave, van conduite coupable devant Dieu, et gravement coupable, à moins que l'ignorance, l'erreur ou d'autres causes ne l'excusent ou n'en diminuent la malice ; verder werd het optreden der aktivisten als ongeoorloofd gebrandmerkt ten eerste à cause de l'engagement (van de Belgische Regeering) que satisfaction sera accordée (aan de Vlamingen) par les voies- constitutionnelles, dès- que les circonstances le permettront, en ten tweeds omdat het optreden der aktivisten in zich sleclit is, un moyen mauvais ; eindelijk werd de bewering dat wij eerst Vlaraing, dan Belg zijn, valsch gelieeten, want de knapen hier te lande naissent Belges et deviennent Flamands ou Wallons, d'après qu'ils sont elevés en Flandre ou en Wallonie. Mogen we over die geheele kwestie eenige vraagjes stellen ? i° Verplichten de wetten en bevelen eener ïegee ing gelijk de onze in geweten? I11 ons land staat iedere regeering op den bodem der grondwet. Onze grond-wet nu bekommert zich niet om de goddelijke wet. Zij erkent geen macht buiten die, welke uitgaat van de natie (art. 25). Zij laat aan iedereen de'vol- (1) Die plicht werd bewezen uit den eersten Brief van den H. Petrus, 2, 13-17, uit den Brief aan de Romeinen i3, 1-2 en uit dien aan Titus, 3, 1. De thesis is onbetwistbaar tegenover een gezag-, dat zijn plichten vervult. 294 komenste vrijheid van denken ; ook de vrijheid geen gewetensverplichting aan te nemen ; zij stelt allé eerediensten op denzelfden voet (art. 14). Zij erkent het kerkelijk huwelijk niet (art. 16). Kan er nu spraak zijn van een verplichting in geweten, voortvloeiende uit het bevel eener overheid, die den grondslag dier verplichting. God, niet erkent ?(i) 20 Zelfs al had de regeering de macht ons een gewetensverplichting op te ieg-gen, welk is nu, feitelijk haar gezag in het land? Heeft zij, ja of neen, de overeenkomst van den Haag ondertee-kend, volgens dewelke het gezag in een bezet gebied overgaat op de bezettende macht ? En als men aakomt met het deuntje, dat deze de belangen van het land moet eerbiedigen, stellen we de vraag : wie heeft dan bij slot van rekening te oordeelen over deze belangen in zake viaamsche kwestie ? Een regeering die voôr en gedurende den oorlog de duidelijkste blijken van onwil gaf ? Want 3e van welke beloften en engagements is er wel spraak ? Ja, er loopen geruchten om, alsof we na den oorl-og een hoogeschool zouden krijgen, maar Riet die « welke gegeven werd door den vijand ». Een andere dus? Antwerpen? Of een halve te Gent ? Dan liever niets, lioor ! Van verbintenissen echter door de belgische regeering aangegaan heeft nooit iemand iets gehoord. Wij herinneren ons integendeel o. a. zekere redevoering van de Broqueville, eenige maanden geleden in den Trocadero te .Parijs afgelezen en die heelemaal niet geruststellend klonk voor de toekomst van het Viaamsche volk. Welk vertrouwen zouden wij overigens kunnen stellen in gebeurlijke beloften en verbintenissen van een regeering, die de taalwetten als eenvoudige vodjes papier beschouwt, en er misschien nooit één enkele eerlijk heeft toegepast ? 40 Is het wel waar dat elke omwen-teiing in zich slecht is ? Want wij kunnen vele katholieke theologen en moralisten opnoemen, te beginnen met den H. Thomas (2a 2ae qu. 42, art. art. 2 ad 3um), die het recht van revolutie in zekere om-standigheden niet looehenen. En indien zij het allen mis hebben, hoe kan men de revolutie van i83o ophemelen ? Hoe kan de belgische regeering, wier gezag op een omwenteling teruggaat, een wettige regeering heeten ? Hoe kon, in de laatste jaren van onze vereeniging met Holland, Mgr. de Broglie, de fransche bisschop van Gent, oproer stoken tegen het wettig gezag van Willem I? Hoe kon men dien opstand, meer dan twintig jaren lang, in de kerken jaarlijks door een plechtig Te Deum herdenken ? 5° In Ierland en Polen staan bisschop-pen en geestelijkheid aan het hoofd der beweging tegen de regeering ; Iersche bisschoppen, ten getalle van zeven en twintig, verzetten zich tegen de invoe-ring van den dienstplicht, en weigeren bijgevolg te gehoorzamen en matière qui est du domaine de la puissance séculière, zooals het in de bewuste synodale loe-spraak heet. De koningsgezinden in Frankrijk, de integristen en Karlisten in Spanje, dien insgelijks veranderingen in den grondwettelijken staatsvorm van hun land nastreven, bestaan meerendeels uit priesters en uit de beste katholieken dier beide landen. -^/Ioeten wij van het standpunt der Katholieke zedeleer, de handelwijze van al die mannen aller-strengst veroordeelen ? Waar het om vreemde nationalitei-ten te doen is, weet men zoo juist te (1) Die verplichting kan uit een andsrebron voortkomen, t.w. uit de natuurwet En wijl vele staatswetten oversenkomen met de natuurwet, verplichten zij ook in geweten, doch niet omdat zij de bevelen der (goddelooïe of neutrale) overheid zijn Over een in haar grondslag-christelijke regeering ware natuurlijk anders te oordeelen. 2 S$~ onderscheiden tusschen vaderland, het werk van de natuur en van God, en staat, het werk der diplomaten. Waarom wil men dat onderscheid niet eens op Vlaanderen en België toepassen ? * * * Wij hebben zooeven in Hooger Leven van 25 Juni 1910 de bekende synodale redevoering van Mgr. Rutten over de Viaamsche kwestie herlezen. Den bisschop, die zoo welsprekend is opgetreden voor ons goede Viaamsche recht die bij zoovele andere gelegenheden onze zaak heeft voorgestaan en bevorderd, zullen wij steeds innige dankbaarheid en liefde en diepen eerbied blijven toedragen. Moge hij op zijne beurt overtuigd wezen, dat de bedoelingen der aktivisten z ni ver zijn, en hun streven in zedelijk opzicht onberispelijk. Herman. De historische Tweetaligheid. ■ We mogen gerust voor verzekerd houden dat onder den druk der Vlaamsch-gezinde reactie de stellingen der eentalige verfransching af onhoudbaar werden opgevolgd. Het brandpunt van den Vlaamschen strijd heeft zich verplaatst: het gaat thans in hoofdzaak om de plaats welke de Fransche in het Viaamsche ia'nd- innemen zal. Het parool 1er fla-minganten luid : zuiver eentaligheid ; de tegenstrevers staan het tweetalig regiem voor. Hunne aanspraken steunen zij op het bekende argument der historische tweetaligheid. De vader van dit stelsel is Pirenne in zijn geschiedkundig standaardwerk Histoire de Belgique. Het is niet zonder belang na te gaan hoe de geschiedschrij-ver zich die historische tweetaligheid denkt. Ik laat hier terzij het feit der historische tweetaligheid. Daarover werd reeds zooveel en zoo verdienstelijk ge-schreven en gewreven dat het overbodig mag blijken er nog op in te gaan. Het is mij voornamelijk te doen over de latente argumentatie die rond het feit te sluimeren ligt, over den geest en de betoogkracht van de hypothese der tweetaligheid. Wanneer we dan Pirenne even door-lezen en trachten te begrijpen, dan komen wij alras tôt de overtuiging dat die hypothese van het bilinguisme allerminst een alleenstaande bewering is, die zonder eenig verband zou staan met het geheel. Integendeel. Naar men weet, gaat Pirenne synthetisch te werk : hij tracht de afzonderlijke feiten der Belgische geschiedenis te ordenen en tôt eenheid te herleiden in het liclit van een bebeerschende grondgedachte die nagenoeg den roi vervult eener weten-schappelijke hypothese ten opzichte der verschijnselen. Welke is die hoofdsyn-these ? Zij is tamelijk complex ; men kan haar nagenoeg als volgt samen-vatten : de geschiedenis van België, wel verre van een liaos of een kunstmatig iets te zijn vertoont een organische eenheid. Deze is niet de eenheid van het ras, noch van de centralisatie maar van het sociale leven, gemeenschappeUjk eigendom van de twee individualiteiten die België uitmaken. Die eenheid komt vooral tôt haar recht in de kenmerken van de Belgische beschaving die ver-bindingspunt en smeltkroes is van de Latijnsche en Germaansche wereld. Aan die kènmerkende eigenschap: het geestelijk makelaarschap de veelzijdige echo te zijn van twee werelden en alzoo eenigszins een Europa te vormen in miniatuur — dankt de Belgische beschaving die, wij herhalen het, de

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.