Eerste Jaargang, Nr 37. — 12 Mei 1917. Prijs : i» centiemen. erste Jaargang, Nr 3j. — 12 Mei 1917. DE EENDRACHT Weekbiad voor het Vlaamsche Volk ABONNEMENTSPRIJS : Een jaar fr. 5.20 Zes maanden .... » 2.60 Drie maanden .... « 1.30 leene abonnenten worden aangenomen die niet op voorhand bedrag hunner inschrijving laten geworden. BUREELEN; Voor het Generaal Gouvernement : Prinsesstraat, 16, ANTWERPEN. Voor het Etappen- en Operatiegebied : 8, Huurdochterstraat, GENT. Postchekrekening Nr 86. AANKOND1GINGEN : Prijs naar overeenkomst. Ongeteekende stukken worden niet opgenomen. Geene handschriften worden teruggezonden. BOEKBESPREKING : Het toezenden van één boek of schrift gci :ht op vermelding ; twee exemplaren, op bespreking. De Bestuurlijke Scheiding 1. Mên heeft de vraag opgeworpen of de bestuurlijke scheiding, vôôr den oorJog, ja dan neeri, deel maakte van het Vlaamsch programma, propaganda-schriften en bladen ('/ hebben onsbewezen, dat 00k lang vôôr den oorlog de kwes-tie aan de dagorde stond. Het wil ons voorkomen dat we aan deze vraag niet al te veel belang moeten hechten. Al zouden we 00k met aanhalingen als hooger bedoeld, eenige weken lang de kolommen van « De Eendracht » kunnen vullen, lijkt het ons toch niet ge-raadzaam ons kostelijk papier en onzen even kostbaren tijd aan bijkomende kwesties van onder-geschikt belang te verknoeiën. De toekomst met de mogelijke verwezenlijking, in afzienbaren tijd, van al onze plannen ligt vôôr ons ; laten we niet al te angst-vallig terugblikken op den tijd van vôôr den oorlog, toen onze beweging met de traagheid van een slakkengang den moeilijken berg, waarop een rechtvaardiger België en een schooner Viaanderen ons wachtte, opklouterde, van tijd tôt tijd eenige meters teruggeschopt door de coalitie der vrijzinnige Walen en katholieke Franskiljons uit het parlement, die voor 't hand-haven van hun voorrechten en van hunne macht niets onbeproefd lieten om de Vlamingen er onder te houden. Indien het waar was, zooals werd beweerd, dat de lei-ders van de Vlaamsche beweging, vôôr den oorlog, den eisch voor bestuurlijke scheiding niet open-lijk in hun programma hebben durven schrijven, dan zou dit slechts een bewijs te meer zijn hoe een volk het bewustzijn kan verliezen van zijn heiligste rechten, wanneer meer dan 80 jaar lang den geweldigen invloed die van de staatsmacht uitgaat wordt ge-| bruikt, om dit volk zijn eigen I persoonlijkheid te doen verliezen. Laten we niet te veel tijd ver-beuzelen, met op praatjes te ant-woorden, die voor doel hebben de aandacht van het groot publiek af te leiden van het essentieele belang dat er verbonden is aan de groote hervormingen die met beslistheid worden doorgevoerd. Om onze houding in zake bestuurlijke scheiding te bepalen, moeten wij slechts rekening houden met de twee volgende vragen : 1. Is het invoeren van bestuurlijke scheiding in België voordee-lig voor Viaanderen ? 2. Zal door die bestuurlijke scheiding de Belgische staat worden geschaad ? Kunnen wij bewijzen — het- geen ons trouwens niet zeer moei- lijk voorkomt — dat de eerste vraag bevestigend en de tweede \ (1) « D« Eendracht o 28 April '17. «Het Vlaamsche Nieuws» i3, i5 en iS Amrîl 'm ontKennena moet worden oeant-woord, dan is heel de kwestie opgelost en kunnen we aile ver-dere gewetensbezwaren van kant schuiven. De voordeelen der bestuurlijk scheiding voor Viaanderen ziji talrijk. Het is uit nu, met den tijc dat de meest verantwoordelijki en dan ook de best betaalde plaat sen in het openbaar bestuur ii Vlaamsch-België, bijna uitsluitenc aan Walen werden gegeven, zoo danig dat in één ministerie — het ministerie van spoorwegen — jaarlijks één millioen honderd dui \end frank méér aan bezoldigiri^ van Waalsche ambtenaars dai aan de Vlaamsche werd uitge keerd. Wij mogen er op rekenei dat de balans van 's lands uir gaven niet langer naar den Waal schen kant zal overhellen en da binnen enkelejaren de millioener van de rijkskas, naar gelijke ver houding, in den zak van al d< rechthebbenden zullen terech komen. Ons Vlaamsch bestuui zal er tevens wel een speld vooi steken, dat de examen voor staats ambten onder gelijke voorwaar den voor Vlamingen en Waler worden uitgeschreven. Wij wor den dan ook verlost van dt Vlaamsch-onkundige ambtenaar: die in 't hartje van 't Vlaamsche land, in bureelen, treinen, ge-rechtshoven en zoo meer, onze Vlaamsche menschen toesnauw-den op een wijze die al lan£ genoeg onze eigenliefde heeft ge-kwetst en ons volk deed voeler dat het in eigen land door vreem-delingen of door verbasterden er ontaarden werd bestuurd. De verantwoordelijke manner in de Vlaamsche afdeeling van het ministerie van Landbouw en Openbare werken, zullen er zorg voor dragen dat de verkeers-wegen in Viaanderen ten minstt gelijkwaardig worden van de prachtige en talrijke staatsbanen, spoorwegen en vaarten in he' Walenland. Zij hebben er tevens voor te zo.rgen dat onze land-bouwers de middelen verstan-delijke ontwikkeling en de noodige moderne werktuigen — aan de hand worden gedaan, om mei behulp van de nieuwste uitvin-dingen op dit gebied, door een intensieve landbouwcultuur ons land zooveel mogelijk voor den invoer van levensmiddelen onaf-hankelijk te maken van het buiten-land (de oorlog heeft ons geleerd hoeveel waarde de landbouw heeft voor het "weerstandsvermo-gen van de bevolking in tijden van crisisl ; en, zoo dit niet kan worden verwezenlijkt op de be-perkte ruimte van ons kleiil en dicht bevolkt land, dat ten minste hier die landbouwproducten zouden voortgebracht worden, die we tejen goud aan 't buitenland 709 kunnen verkoopen. (Holland wint bijv. jaarlijks millioenen aan den uitvoer van zijn zorgvuldig ge-kweekte en oveial gewilde bloem-bollen.)Onze mannen in het ministerie van Nijverheid en Arbeid zullen er voor waken, dat het arbeidstoe-zicht in Viaanderen op de hoogte worde gebracht van de nieuwe behoeften, vooral wat betreft het doen toepassen van de voorzorgs-maatregeîen der hygieen in de on-gezonde bedrijven, die de werk-kracht en het leven van onze Vlaamsche stumpers opslorpen. Het bestuur van diezelfde afdeeling zal de noodige schikkingen treffen, opdat in Viaanderen het vakonderwijs dat geenszins aan de vereischten van den tijd beant-woordt, zal worden uitgebreid, zoodat niet langer de Vlaming blijve de coelie van de nijverheid, terwijl de meestbetaalde postjes aan Walen en aan Duitschers worden toevei trouwu. In dit opzicht zal onze Vlaamsche afdeeling van het ministerie van Kunst- en Wetenschappen deze taak van stoffelijke opbeu-ring in de hand werken, door-dat met een strenge toepassing van de bestaande taalwetten aan het onderwijs onzer volkskinderen meer zorg zal worden besteed en alzoo in hun geest de grond-tdagen worden gelegd waarop de gediplomeerden van Vlaamsche Universiteit te Gent kunnen voort-bouwen voor een degelijke be-roepsopleiding, die van onze volks-jongens de vakbekwame werklie-den moet maken, waarmede onze nijverheid in de gelegenheid zal worden gesteld, mee te dingen met onze geduchtste concurrenten uit het buitenland, om door de uit-stekende hoedanigheid harer pro-ducten de wereldmarkt te vero-veren.De onmiddellijke voordeelen ten bate van Viaanderen, die we mogen verwachten als het eerste gevolg van de bestuurlijke scheiding zijn dus talrijk. De taak die onze Vlaamsche intellectueelen, die geroepen worden om een strijdpost — dus ook een eere-post — te komen innemen in het Vlaamsch bestuur te Brussel, is ontzaggelijk groot, moeilijk en zwaar. Doch wij vertrouwen dat de mannen die tôt het vervullen van hun Vlaamschen plicht geroepen worden, hunne taak niet zullen opvatten als gewone ambtenaars — die gewoonlijk zooveel mogelijk trachten te vërdienen, om zoo weinig mogelijk te werken —; maar met het bewustzijn van hun sociale zending, zullen ze de overtuiging in zich dragen, dat ze nu meer dan ooit in de mate van hun mogelijken invloed mede-verantwoordelijk worden voor het welzijn van het Vlaamsche volk. Want, als meer verwijderd re-sultaat der bestuuurlijke scheiding, verwachten wij ook dat Viaanderen onder het bestuur van van zijn eigen zonen, heropbloeien 7b0 zal in economisch, sociaal en cultureel opzicht. De economische waarde van onzen taalstrijd werd reeds meer-malen bewezen(l), en de sociale beteekenis van onze beweging is voor eenieder die zich met het maatschappelijk vraagstuk bezig houdt zeer duidelijk. Het mag niet meer gebeuren dat de voordeelen van de beste sociale wetten die ooit door het het Belgisch parlement werden aangenomen, en waarvan de uit-voering aan 's lands schatkist millioenen heeft gekost, bijna uit-sluitend ten goede komen aan de Walen. Volgens de wet van 1889 op de werkmanswoningen, mag de Spaar- en Lijfrentkas van den Staat aan crediet-maatschappijen die het bouwen van werkmanswoningen bevorderen, voorschot-ten verleenen. Deze voorschotten bedroegen tôt 31 December 1913, voor de vier \uivev Vlaamsche Provincial Antwerpen, Limburg, Oost- en West-Vlaanderen, met 3.280.000 inwoners 19.726.000 fr. en voor de vier ?uiver Waa sche Provinciën Henegouwen, Luik, Namen en Luxemburg met slechts 2. "50.000 inwoners 114.3J5.000fr. Voor de vier Vlaamsche provinciën met samen 530.000 inwoners meer is het genoten voordeel van een onzer beste sociale wetten les maal kleiner dan voor de vier Waalsche provinciën (Vergelijk : Hooger Leven, 21 Februari 1914). In een verslag aan den Koning, geteekend door de ministers de Brocqueville, M. Levie en Arm. Hubert werden de uitslagen van de wet van 1889 « zeer aanmoe-digend » genoemd, doch het feit dat de groote meerderheid der Belgische bevolking — de Vlamingen namelijk —, van deze zeer aanmoedigende voordeelen niet hadden genoten, werd voor den Koning verzwegen. Wat meer is, noch de ofïicieele commissie, die als gevolg van hooger genoemd verslag werd benoemd en waarvan men kon verwachten dat ze de zaak grondig zou on-derzoeken : noch het congres voor werkmanswoningen in 1913 in de Gentsche tentoonstelling gehouden en waar uitsluitend Fransch werd gesproken, hebben een woord gerept van de schreeu-wende onrechtvaardigheid waarvan Hooger Leven later gewag heeft gemaakt. Ons Vlaamsch bestuur in de ministeries van Bin-nenlandsche zaken en van Finan-ciën, zal er zorg voor dragen dat deVlaamsche werklieden en kleine burgers hun evenredig deel krijgen van de gelden der gemeenschap die voor sociale werken worden beschikbaar gesteld. Terwijl in al de beschaafde landen het gilde-leven heropbloeit, blijft België en Viaanderen vooral, in dit opzicht zeer ten achter. Van de 950,641 werklieden die volgens officieele gegevens, in (i) Zie bijv. t Het herstel van Belgie. door H. De Wachter. 761 ons land in de nijverheid en in den handel werkzaam zijn, zijn er slechts 230.000 bij een beroeps-vereeniging aangesloten. (103.000 bij de Christene en 127.000 bij de Social istische vakvereenigingen.j Men zal zich over dit betrekkelijk groot getal gesyndikeerden niet al te zeer verheugen, want vele van de zoogenaamde beroepsve-reenigingen streven een doel na, dat weinig ot volstrekt niets met het doel der welbegrepen vakve-reeniging te maken heeft. Viaanderen dat ooit voor heel de wereld een toonbeeld is ge-geweest van het bij uitstek demo-cratische gildenleven, is nu het land waar de beroepsorganisaties het meest kwijnen, omdat de werklieden door te kort aan ver-standelijke ontwikkeling en bij gebrek aan juist inzicht van hun eigen belangen, zich wars toonen van aile organisatie. Dit mag te-recht worden beschouwd als een der bijzonderste oorzaken van de sociale misstanden in Viaanderen en van de traagheid waarmede het b.-schavingspeil der Vlaamsche bevolking in de hoogte wordt gerukt. Want het ligt toch niet in den aard van de beroepsvereeniging te zijn een noodwapen, een stel-selmatige weerstand, eea oorlogs-machine die de eenheid der sa-menleving moet tôt gruis maken — zooals ten onrechte wordt beweerd door menschen die het wezen van die syndicaten misbe-grijpen — ; de vakvereeniging is, integendeel, de natuurlijke vrucht van een gezond beroepsleven, en zij wil zijn voor hare leden een gewettigde rechtszekerheid, een proefveld van beroepsverbetering, een prikkel tôt zellontwikkeling en beroepsbekwaming, een school van rechtmatige solidariteit, van onderlinge dienstwilligheid, van openbare ecrlijkheid, en van zui-vere maatschappelijke en staat-kundige inzichten. « Degildeis, in de eerste plaats, een opvoedingsmiddel, zegt Frans van Cauwelaert ze r juist. Is'tniet aan den ernst van het oude gilde-wezen dat we de schoonheid te danken hebben van ons vroeger gemeentewezen met zijn vrijen burgerzin, is 't niet uit de school der gilden dat die honderden van ongenocmde kunstenaais zijn ge-komen, die de wanden onzer ver-bazende kathedralen bestikten met stcenen bloemen en de spillen hunner luchtige torens lieten op-vieren in duizelingwekkende hoogte ; die de gevels onzer stadhuizen hebben bezet met meester-beelden, rond wier voetstukken zelfs het wriemelt van kunstwezens ; die onzè nijvere markten hebben ge-smukt met een gordel van bouw-juweelen,hun eigene gildenhuiz^n, die we nu, tegelijk verlegen en hoog te moede, opfrisschen en doen glanzen in 't oog der vreem-delingen, maar die het aandeel | zijn geworden van likoristen en kruideniers ?» De heroplevingvan het gildewe-

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.