Rureel : 21r RUSSELL SQUAR LONDON, W.C Te?:phono : Muséum 2 6 7. De Stem uIt Belgie. Abonnement : 2»h. voor 3 maanden. Subscription : 2sh. for 3 months. Voor de Vereenigde Staten : 50 cts. Voor Hol'and : 1 fl. Voor Frankr jk : 2.50 fr. Voor de soldaten : lsh. of 1.50 fr 4<de Jaargang-, Nr. 7. (Blz. 1683-1690.) Oplage: 11,200. VRIJDAG, NOVEMBER 2, 1917 Registercd at G.P.O. as a New-.paper. 8 blz. fj^d. NOTA VAN D:ïN UITGEVER.- -Klachten over te Ia*ti teekom^n zijn ons deze week niet meer geworden L-nz:j uit het leger. Wie in Engeland het nummei ncl \<'• r Zondag onîsan^cn zou, gelieve ons aanstondi Ij \ nvitt:gen, en bij ontvangst den band te bewaren opdat wij ailes in regel brengen. OmtrenJ bediening onzer abonnenten in het legei h 'ho n wij, iv. wat gesiikkel, gelukkig goed nieuvvs f te melden. De Censuur-na-den-druk is veranderd ir [ • wone Censutir, zooals voor de bladen in Frankrijk [)?nk aan deze regeling hopen we dat nu ons blac [ il elm: t * zal toekomen, en wel 's Maandags o: 's EXnsdags. De vorige censuur-maatregelen hebben ons eent j sch:cL berokksnd. Dut de reden waaron j h.dtn niet op 12 blz. uiikomen zooals wij hei ihaopten. Rekenend op a*'£ onze vrienden, beleg n wi echter reeds een heel aanstaande verschijnei op 12 blz. i danken h'er o^rbiedig de Censuur om harc , .! viMcndheid in deze. n euwe regeling houdt echter ook in dat onze le^-rrihtitos en ïeekeningen niet alleen vu à la censun nv>eten dragen, hetge^n ze nu hadden, maar daaren baven moeten ioelating voor publicatie hebben vai | t i ns.eiic van Oarlogii Dat is de reden waarorr f d i voorhanden nummer zoo wat excentrisch geiîlus trt t en som.n'ge, verwachte, portretten zijr j niaeten uitgesteîd wovden. Een bladzijde uit het boek der zedelijke oorlogsellende. MI'STROtTWP Het is een kille, vochtige, regenzweepende, donkere Manchesteravond. Enkel wie niet leven kan, zonder -kinema of theater, waagl zich op straat. Het doet deugd te zitten bi; de stoof in een hoekske met een boekske, vei van de woreldt en haren schrikkelijken doodis-i utel. Men belt, en in de spreekkamer staal i een forsche jonge kerel, glad geschoren. Aan i dien zwarten viltein hoed, dien rossen macein-i tosh, die gele schoenen, erken ik seffens een niumtie-vverker. Ik groet stil, genagen, maai I een beetjè wantrouwig, verwachtend de klachtgesehiedeinis van een nieuwe levens-ellnde, want blijdlschap jaagt geën. mensch ' door zul'k hondenweêr, en de avond is bes.t gemaakt voor 't uitspreken van droefiheidis-: geheimen. "Pater, ik zou willen dat gij mij helpt. Ik ben tôch zoo ongelukkig," zegt i mijn bezoeker: en hij schreit i i j k een kle.in : kind. Esn groot mensch zien weenen is hard. maar 't is ook schoon, want 't is een bewijs dat er iets buigt of breekt i'n een taaien man-nenkop. Ik laat hem verder spreken. "'k Ben een gereformeerd soldaat. 'k Heb Luik, Antwerpen. en den IJzer medegemaakt. 'k Ware er beter gesmeuveld, want mijn leven is nu toch kapot. Met den oorlog was ik weèr-om een christelijke jonigen geworden. 'k Werd gswond en verzo-rgd in een Engelisch hospi-taail. 'k Werd er betroeteld en 'k ben ge-trouwd met een meisje wiens fam-ilie mij veel aantrok. Ja, aJ.leene zijn, en jong zijn en verzot op liefde. Gij weet wel wat eea soldaat is." 'k Peisde bij mij zelf : 't is 't geval met velen, maar zij weten niet wat liefde is. en dat men de ware liefde maar opbou-wen kan op de puinen van veel kleine, zotte, leelijke liefdjes en dat dit moet 's jongeldmgs levensfiertieid zijn. "En waar zijt gij ge-trbuwd, mijn jongen?" "Z.iet, dat meisije was protestant, of beter niemendalle. 'k Ben getrouwd in een protestontsche kerk. De katholieke priesiter is een keer gekomen om te zeggen diat ik dat niet moch.t doen, maar 'k heb hem doorgezonden. 'k Heb hem ge-zegd, dat ik geen geJoof had, maar 'k heb er —thuis waren wij allen heel christelijk—en ziet dat huwelijk gaait nieit. Wij komen niet overeen, zij kent niets van 't huishoudeu : 'k ben ik voor 't profijt en 'k werk hard, en zij wil geen kinders. Ik houd ik veel van kinders, we zijn toch daarvoor getrouwd, en te huis zijn -er ook veel kindiers, maar wij komen niet overeen, "t is een onmogelijke vrouw, en "k ben ik een keer tôt bij u gekomen, ze zeggen dat gij veel kumt, om diat huwelijk te dioen breken." Ik .stond paf gesilagen. "Maar jongen toch, weet gij wel wat gij mij vraagt?" "'k Ben ik voor de Kerk niet getrouwd, dus niet geld'ig getrouwd." "Gij weet dat toch nog, ge hebt toch nog niet heel uw catechismus vergeten? " "Ieder Belg weet da.t, Pater. Ik weet het, 'k heb als katholiek grootelijks gezondigdi en al de Belg en waar ik werk, vele zijn zelf niet beter, maar toch zij schijnen mij vreemd te bêkijken. Jk Wil ailes doen, ailes, als ik er maar van af ben." "Ja, voor uw conscience zoudt ge de zaken moeten regelen door een geldig huwelijk, of door er van af te scheiden, maar de Engelsche wet, de Belgi-sche wet,- pn denkt gij dat uw vrouw u zoo maar loslaten za>l?" Hij zat met zijn aange-zicht in zijn handen. Het hondje van de pastorij siloop binnen, keek ee-n keer droevig naar hem en maar mij en 't d'rendelde weêr buiten. Wij zwegen beiden : ik zat te wikken en te wegen hoe zulk een gewetensgeval op te lossen. Hij peisde alleen. op zijn ongeluk en vermoedde niet dat dit een geval was van strijd tusschen een persoonlijke gewetens-plicht en burgerlijke wettelijkheid tusschen 't onaantiastbaar rectot der ziel en het we.ttelijk recht des huwelijks. Ik wendde en keerde den toestand allerwegen, visciite en hengelde, door ondervragingen, naar den zielkundigen ondergrond van het geval en Te bood hem ïaarwel tôt binnen enfcele dagen. "Ailes wat gij wilt, Pater, zal ik doen, als ik er maar van af geraak," snikte hij, "mijn leven is nu toch kapot. Ware 't niet van .moeder ! " Op den dirempel van d^ deur sprafcen wij nog wat van moeder, de bewaarengel van 't ruwste kind in 't bi'tterste ongeïuk, en 't verzoette zijn gemoed en hij trok heên door den regen, nu niet meer alleen mat zijn ongeïuk, en 'k dacht op zooveel anderen—oo« iemancis kinderen, helden van d'en IJzer— ontheld en o-ntheiligd, helaas ! door een vroeg-I rijpe, lichtzi.nnige, liefde in 't land der vreem-delingschap, en die nu, getrouwd, of mis-trouwd, in dezen kouden nàttigen winter-| avond, zich zitten stom te kijken op den uit-gedoofden aschhaard van hun ontgoochelde liefde. 'k Heb dien avond niet meer gelezen ' in mijn boek. EENE HERSTELLING Een jufvrouw van vooraan in de twintig, met bleek aangezicht, ails van iemand die een lange ziektle heeft gedaan, en .twee pinke-lende blauwe oogen die zwemmeri in verre tranen. Zij is gekleed in nette armoede, afge-sleten maar zorgvulddg géborSIteld en gerei-nigd. 't Arme meisje moet veel geleden heb- wikiet gij dat een beetje doen voor ons. 'k Zou nooit naar ons moeder drarven teruggaan lijk nu. Had ik diat maar vroeger geweten i En mijn man zal ook blij zijn." En zij toonde mij .het medaililonportret dat zij rond den nek droeg, en opende den brief dien zij met ongednild tusschen haar vingers hield. Het stond -er in, zwart op wit, dat hij een goê katholieken jongen van zijn compagnie ge-toetst had—hij durfde zelf naar den almoeze-nier niet gaan, 't was wel een beste man, maar dat g i ng lijk niet om hem alleen aan te spreken—ien dat die jongen gezegd had, dat hij zijn huwelijk moest in regel zetten met de Kerk en diat het zoo best ware, ''want sedert dat ik getrouwd ben, 'k ben lijk altijd onigerust, 'k heb lijk geen herte meer om te oorlogen, en toe, Mietje, spreekt daar een. keer van aan een priester, en ailisi ik op verlof koiii dan x'.inken wij dat effen." 't Was lijk een schuM- en geloofsbelijdenis. 't Ziet er wel inenschelijk uit en weinig bovennatuur-lijk geloofsbewust. Maar wie onze jongens kent, weet ook dat zij zoo spreken, omdiat zij DE CEBROEDERS VAN RAEMDONCK. (Naar de kunstteekening van Joe English.) ben, veel opgekropt, en 't zal wel te fier geweest zijn om iemand iets te vragen. Het staat daar voor mij, met een khakizakdoekje in de eene handi, en met de vingers van de andere hand wribbelt het zenuwachtig eeii strookje papier. Zij is een typisch beeld \ an de Belgisc'he vluchtelinge, plots geworpen in een vreemde wijdè wereld, nergens te huis, te wreed onthuisd uit moeders zorg, blij omdiat zij nog leeft, ai moet ze ook voor 't leven schanten en klauwieren, maar met de dage-lijksiche hoop gfeaureoold diat' ':t nu toc-h zoo lang niet meer duren zal. "Pater, 'k zou willen verleggen van werk ; weet gij soms geen werk voor mij, als winkeldochter?..." Ik zwijg en peis rond en zij spreekt voort : "Ziet mijn man is op *t front ; ziet, 'k ben getrouwd over eenige maanden." Dat kwam er zoo schielijk uit en toah zoo schuchterachtig en ze keek staal in mijn oogen : en 'k zag hoe ze met haar khakizakdoekje een traantje af-droogde. Koortsachtiger wribbelde zij het strookje papier en ze wachtte op mijn vraag, want 't lag een pak op haar hart. Ik ver-stond. "En in wel'ke kerk zijt gij getrouwd?" "In geen kerk, Pater, 't is eigenlijk daarvoor dat ik gekomein ben. We zijn getrouwd op den registnar. Ze zeidem diat wij in geen kerke kondlen tronwen." Dat laatste zei zij er zekrer seffens bij omdat zij bang was dat ik streng zou spreken. 'k Verpinkte niet. Och, we zîjn zoo- koelbloedig-diep gewordlen en hebben zul'k een medelijden met die arme slooren van. zwervend© menschen, die eenmaal buiten hun gewone huiselijke omgeving, geen houvast meer hebben, die niet durven zijn wat zij zijn, en toch inwendig zoo geweldig lijden, omdat zij zioowel weten dat zij doen wat zij niet mogen doen. En wie zendlt er lichtstralen op hun donkere wegen? De burgerlijke besturen bekommeren zich om geen zielen en de priester staat soms zoo ver van zijn vol!k, staat voor dat volk zoo* hoogheilig en majestatisch in zijn kerkelijike bediening, dat de simpele mensch uit het vo'lk bijna niet naderen durft. "Zoo, we zullen dan uw huwelijk kerkelijk moeten rechtzetten !" "Och, niet kunnen, noch durvien spreken over een groot gevoel, een groote deugd, een groot geloof. Zij denken, dat zij zidh daarmede zoudien verkleinien. Dat is pijnlij'ke jammer-lijkheid van hunne onzelfstandig.heid. En Mietje was maar al te blij. 't Belgisch succès hier in den vreemde en de zondterlingiheid der nieuwigheid waren nu over. Er bleef mu maar enkel over de gedachtie aan God en aan moeders opvoeding. Wij regelden ailes voor diat huwelijk en een gezonde blos gilom op Mietjes bleek ge'aat, wanneer het henentrok, en zegde : "'k Weet ik nog van andere menschen die hun huwelijk zouden willen in orde zetten. Mag ik ze bij u brengen?" " Ja, zeker, diat moojgt ge, er loopen er hier en daar. Maar ze zulilen allen weêrkeeren tôt hun plicbt. Dat zit in hun bloed, en t bloed bedriegt niet. EEN DOOP. 't Is lijk ee<n. regimenlt dat komt afgestormd. Van op mijn kamer hoor ik ze klabetteren en snateren Vlaamisch van "somewhere in Flan-ders." Ze staan eerst wat te ritsepeeuwen aan d'e deur an trekken aan die bel alsiof het de felo'k ware van Gyverinckihove. De Iersche meid komt op de deur van mijn kamer tok-ken : "Fatlher, there are a lot of your folks witlh a baby, a lovely baby." Ec'ht Engelsch, of b'eter echt Ierscn, want zeg een keer aan een Iersche pastoorsmeidi d.at zij Engelsch is, zij weigert u uw ed'elen Vlaamschen naam en oorsprong. Mijn bezoeker® zitten te tateren, juist gelijk te huis, 't Zijm brave lieden, elkendeen mag hooren wat zij zeggen. Zij voelen zich te huis en gelukkig gezeten in 's priesters huis. Hij is irmmers hun vriend en zij zegigen het aan al de Engelschen van hun gebuurte. En als ze een keer naar stad komien van uit hun lanclstreek, 't is toch niet om stil te zitten lijk pimpermeeskens. Ze komen ten andere voor of beter met iets heel bijzonders vandaag, en daar moet van "ge-kout " zijn. 't Is moeder Stephanie met drie van haar tien kinders, en tante Godelieve met twiee kinders van madam van 't komiteit, en een Iersche vriendin, die ook geern meêkwam. en een jonge vrouw met een kindeke op haren arm.- 't Kind was in 't witte, al zijde en satijn en 't wreef met zijn vuistjes zijn l.odd'er-oogskens wakker. Een fee>itelij'ke glïans straalt uit dat groepje en moeder Stephanie's malsche, ronde kin lekkerbekt van zalige vo!-daanheid. De jongle vrouw, met het kind. alleen staat wat beteutert e,n stuur. "Wel, Pater, zegit moeder Siteph'anie, de generaal van 't regiment, we zijn wij gekomen om dat kind te laten doopen." Ik lach snaaksch : "Zijn haar is al volgiroeid." "Jamaar, 't is al 10 maanden oud, en 't Werdi gedOopt in de protestantsche kerk." Ik keJc verbaasd : moeder Stephanie sitoôtte do moeder van> 't kind bij den arm. "Wel, Melanie, zegt het nu maar eeti "keer al aan den Pater." "'k Had dat nooit mogen laten doen, zei Melanie, maar 'k kreeg ik veel van 't protestantisch komiteit en 'k peisde: 't een plozier is 't andere waard." Dat was wat fel en. 'k zegde : "Tut, tut, tut, de protestanten hebbçn, u wij geliaten ; zij zijn veel te veel genttenfen daarvoor. Dat is uw schu.ld. Zeg het een keer rechtuit." Moeder Stephanie ziette den hioed recht van een harer meisje® en had er haar deugd in dat die nalatige moeder haar zan't'e zou meêkrijgen. "Mijn vent was een socia-list," zoo ging Melanie voort. Ik peisde: dat is echt Belgisch : Ken socialist, een man zonder geloof (bestaat dat onder 't werkvolk?) laat zijn kind doopen in een protestantsche kerk. "Maar mijn vent is nu geheel en gansch omgekeerd en hij durfde zelf niet meêkomen, en hij heeft gevraagd aan Stephanie en Godelieve of zij wilden meckomen." "1c Zal het ik over de vonte liouden, onderbrak Stephanie, 'k hieb er nu al zoo veel overgehouden "en mijn vent heeft gevraagd dat gij wellicht een keer zoudit komen, hij hondt veel van u, hij zegt dat gij vioor den arme juist zijt gelijk voo-r dien rijke, en 'k zal ik koffie maken en we zullen dan al te samen den doop vieren, en 't zal dan al vergeten zijn " Och, 't zijii al geen wonderlijke meinschen. 'k Herdoopte het kiinH en gaf .aan heel mijn groepje een lange les oveir vrijiheid en zelfstandigheid, over opvoeding en geiloof, en 't prêeken ging gemakkelijk, want moeder Stephanie en tante Godelieve preelkten mede, en ge hadt ze moeten hooren over hun moeder zaliger, met al de ruizeluitigheid van Vlaanderen. Schoone menschen toch, fluisterde ik binnensmonds als 't régiment vertrok. De Iersche meid was nog een keer komen kijken aan de d&ur naar "the lovely baby." Tk zegde haar dat ik het kind hérdoopt hadi. "God is good, zegde zij. It is just the same with our Irisih folks when th,ey go abroad, but they ail corne back some dav, that's the faith of the Irish." liefdezegepraal. Jef zit te wachten op mij, zwaar vast op de sitoelzate, met zijn eililebogen op zijn beenen, en zijn hoed zwingelend tusschen zijn knieën. Onze n.ieuwsgierige hond lig.t voor zijn-voeten te kwispelsitaartien. Jef is een gerefonmeerd'e soldaat, een flinke boerejongen van vijf en twintig jaar, met schoon blond krulhaar, en een blonde, donszachte snor: een volbloe-digie Sas. Hij is een rechte ziel, zonder om-slag noch beslag, deugdelijk liijk tarwegraan en de blijmoedigheid van zijn inborst, stxaalit schalksch uiit 't vreedzaam bruin. van zijn oogen. Hij is een van die jongens die hier hun plichiten doen .gelijk te htus, hij is niet verfijnd op zijn nieuwerwetsch, maar hij is doorkneed van gezond verstand ; hij wordt door iedereen graag gezien, hij kan goed lachen maar memand durft zijn plichtge-tro'uwheid belacheii, want hij heeft twee kloeke Vlaamische vuisten en hij houdt van geen gezeever; ko-rtom een van die jongens wiens arm ge vastneemt en dien ge meedoet naar uw kamer om een pijpe te rooken en wat tejilappen, niet oVer regen en wind, maair over de wereld en 't leven. "Pater, 'k zou u ne keer willen spreken. 'k Ge'.oove dat ik iemand geern zie, en 'k zou nog wel kunnen trouwen. Ons moeder zei altijd: 'Jongens, als er iets sc'heeît daar in uw hartje, ge moet dat zeggen aan den onderpastoor en hem raad vragen. Die menschen weten meer dan wij, en gij, Pater^ zijt nog meer dan een onder-pastoor.' " Kositbaar Vlaamsch ! "'t Is toch met geen Engelsche, Jef?" vroeg ik. "Gij kunt diat wel gaan peizen, antwoordde Jef, en h:j maakte eien verontwaardigingsgebaar met zijn elCeboog, wat zou ik met een van die Engelsche springerkens gaan doen. We zijn wij alzoo niet opgebracht." Eens te meer merkte ik op hoe ons goed volk altijd in 't meervoud spreekt, en bewust is van de Vlaamsche samenhoorigheidi en de Vlaam-sche overlevering. "Och ja, zoo ging Jef voort, als ik in Frankrijk in 't hospitaal was, daar krielde t van dat meisjesluizegoed dat aan de onnoozele en allleenslienterende soldaten un peu d amour " verkoopt voor een halve frank. "1c Weet ervan mijn maats die t zitten hebben en z;j zoudien nu wel hun haar uit hun kop trekken van spijt. Hier in Engeland heb ik 'k weet niet hoelang met refugees geleefd van. een Biusselsch zwane-paadje. Dat was me een nestje : een wijf hield aan met een getrouwden vent—haar zuster was dag en nacht op de zwier—een van haar dochters schreef Kefdebrieven naar vijf soldaten, en dEe hekse wi'.de mij nog die dochter ten huwelijke opviize'en. Waar een mensch toch in doolt. 'k Heb veel traantjes geschreid als ik aan ons moeder dacht ; 'k wist niet dat de wereld zoo slecht was. Als ik kon werken, ben ik op eem m u n i ti ef abriek I

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.