Is de kunst een "luxe"? Veel jonge kunstenaars hebben er over ge-Maagd dat het nu ni dezen oorlog uit was met de kunst, dewijl we zuilen staan na den oorlog voor voiksnood, en landverarmoeding, en dat het geld—*le nerf de l'art—zal te kort schieten. Inimers de kunst is-een luxé, zegt men, en luxeartikelen koopt men etllcel aan in tijden van groote volksweivaart. De artist moet ook eten. Die theorie over de kunst als een luxe heeft velerlei beteekenis. Ik geef graag toe dat de geschiedenis bewijst dat onder de bescherming van kun6tlievende prinsen zoo in Italië, zoo im Vlaanderen., de kunst tôt hoogste uiting kwam, en dat de Kerk bijzon-derlijk het paleis was van al de schoone' kunsten. Maar v66r den oorlog was er groote volksweivaart en nochthans het belang in echte kunst was niet groot, omdat de ziel van 't volk vesrbusinest was en. er geen pdaats overbleef voor louter kunstgevoel. En ook de historié leert dat de meeste kums'tenaars, in armoede geboren, ook in armoede en miskenning leef-den, en veelal stierven. Daaruit volgt dat geld en rijlcdom wel goed zijn als bijzakien voor den bloei der kunst, maar geen wezenlijk noodzakelijk bestanddeel van ware, groote, blij vende kunst, ja heel dikwijls een gevaar in zoover zij den Smaak van het volk en van den kunstenaar zelf vermaterialiseeren. "Kunst is een luxe. ' Wil men daarmede beduiden, dat het is een loutere liefhebberij, of iets overtolligs, goed voor menschen die tijd en goesting hebben, dan is die uitspraak volstrekt val'sch, want tôt de waarde, de groot-heid en de schoonheid van een volk, behoort het kunatvermogen, en kunst staat evenhoog boven de alledaagsche business als het geeste-lijk leven staat boven het lichamelijke. ïen andere, het is een. feit der geschiedenis, dat de Voorzienigheid de kl-eine volkeren geze-gend heeft met een uitmun-tend kunstgevoel en het schijnt wel de roi der kleine volkeren te zijn, door de kunst, aan de beschaving vreedzaam mede te werken, terwijl de groote natiën meer op flnancieel en stoffelijk gebied de beschaving voortzetten, helaas zelden langs vreedzamen en onbioedigen weg. t: Ivunst is een luxe." Wil men daarmede nu beduiden dat de kunst in dezen laatstem tijd waarlijk van haar wezen, waarde en .invloed was ontaard, dat ze een grillige mode was geworden, een oveitoilige lichtzinnigheid, een schoolpedantisme, een kipkap, een uit-werking van bodemlooze theorieën, een kleu-renklakpotterij, een vreemd en soms zot meng-sel, een overbeschaafdheid en derhalve een wanschapenheid, dan geef ik graag toe dat de kunst een luxe geworden was, maar dan wais. zij ook geen kunst meer, maar wel een kunstemakerij. En werkelijk, wie de laatste kunsttentoonsteilingen heêft bezocht, of iets afweet van de schunnige boekenmarkt, en de rijmelarij der zich dichter-wanenden, moet toegeven dat een groote gebeurtenis lijk dezen oorlog, niet ongelegen kwam aangerold om de wateren der kunstoverstrooming terug te leiden naar hun oorspronkelijke beddimg, om de veelte van kunstwerken te vervangen door de hoedanigheid, en gedragenheid, en om den kunstenaar te doen terugbuigen over zichzelf, ten einde door arbeid en s.tudie, al de moge-lijkheden van zijn kunstgunst en gave uit te werken en om ten slotte te erkennen dat de vier bronnen der ware kunst zijn, God de ziel, de natuur, en het volk, en dat zich losscheu-ren van een dezer is terugvallen in een kunst-theorie, met een. naam eindigend op een "isme " en die al de wisselviailligheden onder. gaat van elke theorie, en den grondslag mist van de substantieele kunst. De Kunst na den Oorlog. In korte woorden kunmen wij verzekeren dat de Vlaamsche kunst-na den oorlog den ernst en de zelffierheid zal dragen van dezen oorlog. Het is nu eenmaal een feit dat waar, eenerzijds, bij de niet-denkenden—en hun getal is groot—de oorlog de lichtzinnigheid zal beverderen, anderzijds bij de denkers de oorlog een complex van levensvraagstukken zal hebben doen rijpen, die zwaar zuilen wegen op hun woorden en daden. Derhalve, omdat de kunst een ernstige levensroeping wezen zal, zuilen er min zich op dat baantje wagen, en we zuilen enkel te luisteren hebben naar hen die werkelijk iets te zeggen hebben. Er zal geen plaats meer zijn voor het dilettantisme, dat niets anders was als kunstverbrokkeling, en grilligfheid dewijl hij peutert aan 't kleine die geen oog en geen hart heeft voor het groote. Een Vla-ming kan geen dilettante zijn : hij is te rond-borstig, te geheel, daarvoor. De echte Vlaamsche kunst—in haar veel-voudige uitinig—is van natuurswege "klaar, kleurrijk-zangerig." Ziet naar Van Eyck, Rubens, Benoit', Gezedle, Ruysbroeck, ziet naar onze kathedralen en stadhuizen. Deze *is de Vlaamsche traditie en wie ze ontloopt, ontloopt de kunst zelf : want een kunstenaar is geen wereldburger geboren. Zijn lichaam is uit den grond van zijn land gemaakt, zou ik haast zeggen, en zijn ziel uit de lucht, de geur en de kleur, van de omgeving De Vlaamsche kunst der toekomst zal geen fllosofische, geen theoretische, geen zoogezegd internationale kunst zijn.. Een Vlaming is geen theoreticus, geen wolkige filosoof. Al de groote fllosoflsche leerstelsels laten hem koud. Na Gezelle's dood heeft de jonge Vlaamsche fcjinst het wereldburgerlijke der Hollandsche schrijvers willen nadoen, en de schilderkunst het grillig-lichltzinnige der Fran-sche schilders. 't Was naaping en de stem der natuur—lijk de stem van moeder—heeft de verloren zonen teruggeroe.pen. Een Vlaming zingt niet van wereldsmart, van levens-moeheid, van doodverlangen, van Sehnsucht, van Ubermenschlichkeit, van spiritisme, theo-sofie. Dat gaat hem niet. Zoo, bij voor-beeld, René de Clerck klinkt valsch en pro-zaiek telkens hij zingt van natuiurvergoding en wereld-beschouwing. Het Vlaamsche volkslied, en de Vlaamsche toortsen, dat is zijn kracht. Zing, René, het wee om Viaan-derens lijden, strijden, hopen, en 't Vlaamsche kind zal uw gediohten van buiten leeren. Vlieg niet in de lucht, de aarde is schoon, en ge kunt die tasten : grij.pen naar de lucht is ijdele waan. Juul Persijn zegt dat Karel Van de Woestijne onze grootste schrijver is. Ik geloof er niets. van : klaar is hij niet,'kleur -rijk wel, en zangerig soms. Maar God spare onis van die Maeterlineksche geheimzinnig-heid en mooidoenerij. Al de groote schrijvers en kunstenaars waren diep, wel is waar, maar klaar. En omdat de Vlaamsche kunst zich uit de filosofïsche nevelen zal losrukken, zal ze eigenaardig zijn en ontdaan van uitheemsch-heid. De grond van Vlaanderen. de ziel van 't volk ij zoo onbestorven rijk dat het niet noodig is dat we putten gaan aan vreemde mijnen. De Vlaamsche kunst der toekomst zal Vlaanderensgezind zijn, dus vaderlandsch, in den echten en eeuwigen zin van het woord. Want de oorlog is de spiegel waardoor Vlaanderen kijkt op zichzelf, ditmaal met liefde en met fierheid, ja met fierheid om de smart en de verwoesting van het schoone lieve land waaT elke vogel nu anders zingt, elke bloem nu anders bloeit, elke stroom nu anders vloeit, elle korenhalm nu anders rijpt, en elke ziel nu anders spreekt, of beter gezegd, ver-sitaan, gevoeld, bemind wordt met eigen geest, haft en Eefde. De Vlaamsche kunst zal een volkskunst zijn, democratisch, lijk Jacob van Maerlandts kunst, en het groote drama, de groote roman, het groote blijspel, de grootsche schilderij, het grootsche beeld, en monument, de groote muziek worden geboren, waarin gansch een volk spreekt tôt heel een voilk. Niet het geld heeft de groote kunstenaar noodig om grootsch te scheppen, maar de groote, begrij-pende volksziel. En omdat die kunst groot zal zijn van gedacht-, gevoel en beeld, zal zij godsdienstig zijn, want de groote kunst put altijd in den gedachten- en beeldenschat der heilige Schrift, en omdat zij Vlaamsch zal zijn, daarom zal zij geloovig zijn want de kultuur des geloofs heeft de Vlaamsche volks-zieil geboetseerd. Pater L. J. Callewaert, O.P. 0 Het Stammenvraagstuk in den Beîgischen Staat. DE KENTERING DER GEDACHTEN EN BEGEERTEN. I.—" Het Vàderland." In Nr. van 5 Augusti schrijft het "Vàderland " : Qat op dit oogenb'iik zich de behoefte openbaart aan het verschaffen van kdare denkbeèlden omtrent het Vlaa"msche vrsiag-stuk, komt voort uit zekere verwarnng, die hier en daar is ontstaan, niettegenstaaride 'de eeùheid van gevoelen, die zich allerwegeiin het Vlaamsche volk zèlf doet aanschouwen." En verder : "De vepwarring echter waarop wij doelen en die -geleid heeït tôt de behcÈfte om zich in deze voor andere zaken bestemde tijden met het Vlaamsche vraagstuk bezig te houden, is voortgesproten, meer uit de wijze waarop woordvoerders zich in de pers -hebben geuit. Zij' is niet verontrustend, zoormen elkaar maar goed wil verstaan en men ge-neigdheid botoont om de aaken op duide-lijker wijze te bespreken, op een -wijze die meer in overeenstemming is met de houding der breede massa van het volk zelf. "Wij meenen dat het voor ailes aankomt op de juiste diagnose. En een diagnose een-zijdig gesteld, kan nimmer baten. Schrijver van het artikel meent dat het Vlaamsche vraagstuk niet anders mag gesteld worden dan als volgt : "Hoe kan het Vlaamsche volksdeel tôt de schoonste en krachtigste ontplooiïng zijner rijke gaven worden gebracht tôt heil onzer nationale gemeenschap en het Vlaamsche volksdeel beide?" Ziehier waarop hij zich beroept om zoo het vraagstuk te stellen : "Zoo wij uitgaan van de aanduiding, dat wij allen Belgen zijn, en dat 'Waal' en ' Vlaming ' slechts voornamen zijn, dan ver-krijgen wij de beste waarborgen voor de meest volledige ontplooiïng van het Vlaamsche volksdeel. Want de grootheid en kracht van België zelf zal dan worden bepaald, door de grootheid en de kracht, de plaats en de ontplooiïng van beide volksdeelen. "Nu willen ook wij geen begripsverwar-ring. En als wij het beeld dat ' Waal ' en ' Vlaming ' slechts voornamen zijn, ge-bruiken, dan voelen wij heel goed, dat het begrip ' Vlaming ' meer is dan een voor-naam."De bewijsvoering hangt dan af van vol-gende premisse als axioma daarges.teld : "Waar het op aankomt is, dat ieder goed voele, dat er geen tegenstrijdigheid bestaat tusschen Belgische en Vlaamsche belangen, integendeel België aile belang heeft in den voorspoed, de ontwikkeling, de volkomen ontplooiïng zijner samenstellende deelen. Maar ook omgekeerd, dat die samenstellende deelen gedoemd zijn tôt den ondergang zoe men ze uiteen neemt." Tôt daar het artikel. De kwestie is of er soms eenige tegenstrijdigheid bestond, maar de Vlamingen zijn trouw genoeg om die onvolmaaktheden cre-diet te geven tôt na den oorlog. Onaange-naam is de vraag of er geen tegenstrijdigheid ontstaan "kan " tusschen Belgische en Vlaamsche belangen, en of het Belgisch goeverne. ment, met juist begrip van het Vlaamscht vraagstuk, er op waakt dat er geen tegenstrijdigheid van belangen kome : als b.v. door een invloed die het verzwakte Vlaamsche voll nog meer zijn atanrwaarde zou doen verlieren, door sommige economische maatregelen, dooi het verwekken van vijandschap met Holland sche stambroeders wier beschaving een aller nuttigste, zooniet een onontbeerlijke steun is voor zijn behoud. Hoe meer ons landsbestuu en zijme officieuze organen zich om die kwes tiën rechtzinnig bekommerd toonen, hoe mee de Vlamingen zuilen dank weten voor hetgeei ten andere niets dan terechtbegrepen Staats plichit is. ' » * * "Het Vaderland " van 12 Augusti spreek verder: "Wij hopen dat de nieuwe krachtinspan ning van ' Het Vaderland ' zijn wijdei vriendenkring -nog zal uitbreiden en dat on; het geluk zal worden gegeven den Vlamingei te schenken wat hun al te lang werd ont houden en waarop zij recht hebben : eei blad ' van ' hen, een blad ' voor ' hen, eei blad ' met ' hen, een degelijk, wel ingelich en krachtig dagblad, wiens politiek pro gramma, wiens ideaal en streven kan wordei samengevat in deze leuze : ' Ailes voo: Vlaanderen ! Vlaanderen voor België ! ' ' Ziehier de beteekenis dier regels : 1) De Vlamingen die iets voor hun voll voelden hebben voor den oorlog hun beschik baar geld samen gebracht om een eigen stam blad te stichten. Al wat naam had in. d< katholieke fractie der Vlaamsche bewegin§ staat op de lijst der aandeelhouders versche-nen in het Staatsblad. De honderden die "De Standaard" begon nen, hebben geen van allen het minste gedacht daaraan eenig profijt te doen. Het i; van wege allen eene oplossiqg voor hun voli geweest... Herlees nu de regels van hei "Vaderland." 2) Nevens de leuze "Allés voor Vlaanderen, Vlaanderen voor België," zuilen d£ Staatsgetrouwe katholieke Vlamingen hunn< aloude Rodembach-leuze wel eens zetten : "België voor Vlaanderen en Wallonie, Vlaanderen voor Christus. ! La Wallonie au Christ.' Voor beide hangt ailes af van den uitleg. * * * " Het Vaderland " van 17 Augusti gaat voorl in gezegde richting, in hoofdartikel " Blin-den." Het artikel bespreekt de onmogelijl goed te keuren spotprent van "De Toorts,' No. 9, die Minister Baron de Broquevillt verantwoordelijk stelt voor uitingen van M, Colleye de Weerdt in de "Nineteenth Cen tury " en van " culture latine " in officieuse (?] bladen. Schrijver zegt: "Deze oorlog heeft ons nationaal bewust zijn versterkt. Wij, Vlamingen, hebben on: zelf naar waarde leeren schatten ; onze Biens wijzen op internationaal gebied zijn verruime en wij hebben een juister, een grooter gedach' gekregen van de rôl, die wij op internationaal gebied hebben te vervullen. "Vlaanderen sliep -en wanneer het ont ■waken wilde, werden steeds belan^heb beriden van bimnen uit gevonden om het mei nieuwe slaapmiddelen te .v.oxdooven. lia' is uit! "Deze oorlog heeft ons al de elementer aangebracht van opslanding, van daad krachtigheid op ekonomisch, op verstande. lijk en op kunstgebied. "Vlaanderen heeft eerzucht, wilskracht er idealisme te over om niet een grooter roi t( spelen in het nieuwe Enropa. "-Wij willen geen klein volk zjjn, ;geer '•vcilk -van blinden, waaro-eer enkele ' een ■oogen ' koning spelen ; wij willen een groo volk zijn, dat met open blijk over de -werelc heenziet, de wereld haar besten arbeid er haar hoogste kunst geeft, één volk me Wallonië onder één driekleur, onder éér Koning ; wij willen zijn het krachtige Bel gische volk dat de Beschaving voor onder gang heeft behoed." Met hetgeen er aan vrome wenschen in di< dithyrambe van Fxanschen stijl ligt, zijn wi het volkomen eens : Eén België. Maar eei België zôô, dat de stamnoodwendigheden var elk zijner twee volkeren als een heilig pane worden gâgeslagen door een verantwoorde lijk, stampolitiek-voerend Staatsbestuur. * * * II.—Walen. "L'Opinion Wallonne," Nr. 8 (du 15 aoû au 1er septembre 1916), geeft een artikel : "L'Entente Flamingo-Wallonne," geteekenc Jean Lhonneux. Heel het artikel duidt een< belangrijke kentering die we, historisch, op teekenen. Ziehier hoe men het Vlaamsche vraagstul inziet. "Il se faisait avant la guerre un travai intéressant dans les milieux wallons: peu ; peu se dégageait, de discussions parfois pas sionnées, la théorie régionaliste et fédéraîist qui doit être le programme définitif di Mouvement -wallon. Les premiers wal Ionisants, que l'intensité du flamingantism naissant avait surpris dans leur rêve de Bel gique francisée, se montrèrent injustes par fois pour le ' réveil de la Flandre.' La di versité des patois flamands suscitèrent leur sarcasmes. Ils se laissèrent abuser par 1 bourgeoisie francisée de Gand et d'ailleurs assez peu favorable en général aux revendica tions du petit peuple flamand. Le françai ' langue de cohésion nationale ' et ' second langue maternelle des Flamands ' demeur; pendant de longues années leur illusion e leur idéal. " Plus tard des Wallons que le développe ment formidable du flamingantisme rendi plus attentifs à ses causes profondes, s'el forcèrent d'être objectifs. Ils admirent e: bloc le mouvement jadis détesté. Tout a-moins avouèrent-ils leur incompétence à 1 combattre. Aux Flamingants la Flandre, s telle est la volonté de celle-ci ! N'est-il pa vrai que sur 4 millions de Flamands, plu de 3 millions ignorent même les éléments d la langue française? N'est-il pas vrai que sauf quelque huit cent mille bourgeois grands et petits, plus ou moins teintés d culture françaises, et d'ailleurs très personnels la plupart du temps, la masse du peuple flamand a une originalité nationale puissante, traduite en une langue, en des expressions d'art et dans des manières de vivre et de penser, totalement différentes de tout ce qui nous caractérise nous-mêmes. Cessons de nous moquer des patois flamands ! Ils ont chacun leur beauté et quel langage sur terre manque de poésie s'il est capable d'exprimer nos sentiments, la tendresse des mères et la félicité des amants. Laissons à chaque peuple le droit de régler son statut linguistique." Aile Vlamingen zuilen er zich over verheu-gen dat het bastaardenvraagstuk, dat de karak-teristieke zijde is van het Vlaamsche vraagstuk, eindelijk door onze Waalscbe broeders gevat is. Minder verstaan ze misschie-n, vooralsnu, wat een toestand als de Vlaamsche, voor een volk meebrengt. Maar de weg naar het licht is open en dat is het bijzon-derste.De oplossing van den schrijver is nu : "Chacun chez soi." Die oplossing alleen zegt hij : "Nous permet de répondre aux quelques illuminés du flamingantisme qui prétendent nous imposer la connaissance du flamand : ' "Restez chez vous! La Wallonie est libre." "Elle ne trouve que peu d'agréments à "apprendre une langue difficile et d'un "rendement limité. Elle préfère s'épanouir "dans la lumière et dans la joie françaises, "Elle est la dernière terre du Nord, jusqu'où "se projettent les reflets de la Méditerranée. "La Wallonie est gauloise et latine et veut "l'être à jamais. Chacun chez soi.'" Dat omsluit dus eene weigering van Vlaanisch te leeren. Van den amderen kant, de rechten der Vlamingen erkennend, schijnt de schrijver tôt niets anders meer te besluiten dan tôt bestuurlijke scheiding. Welke zijn de vijanden van dat programma?"Les ennemis que nous rencontrerons en défendant ce programme d'entente flamingo-wallonne, ce sont d'abord, pour commencer par les moins redoutables, les francophobes irréductibles à qui cette guerre n'aura rien appris. Il restera en Flandre quelques exemplaires de l'âge du muffle", vous vous souvenez? de ces temps périmés où l'on était certain de la ' décadence française ' et où les 'pauvre F rance ! ' et les ' France pourrie ' s'étalaient jusque dans nos journaux officieux, mieux encore sur les lèvres de tel député de notre éminentissime parti gouvernemental." Wij verstaan niet hoe zulken vijanden zijn van dat programma. De Vlamingen hebben niets tegen Frankrijk zoolang de Fransche invloed en cultuur hun niet worden- opge-drongen. In hunne verdediging tegen dien invloed hebben de Vlamingen echter, meer dan zij het beseffen, de Waal sche landgenoo-ten gekwetst omdat etn groote menigte dezer zich veel minder origineel voelen dan de Vlamingen en meer één met Frankrijk dan wij met eendge eigen stamverwante natie. Daar-van moet in 't vervolg worden notie gehouden. Maar er zijn andere vijanden, zegt de schrijver : " Bien plus puissants seront ces adversaires, anciens d'ailleurs, dont la sottise irrémédiable a trouvé son expression suprême dans l'invention de ' l'âme belge ' d'hilarante mémoire. Ceux-là ' qui, pour commencer nient l'existence de nos deux belles races nationales ' et qui, dans la pratique législative, ont proféré tous ces textes d'avant la guerre d'où ont résûlté le mécontentement wallon et l'exaspération flamingante, 'ceux-là dont le besoin idiot d'unité a créé depuis toujours la bataille,' resteront forts. Ils sont le gouvernement des vieux parlementaires et des ministres à sourires, sans communication avec l'âme, sans cesse renouvelée, des foules. Ils sont la routine et la peur des nouveautés. Ils sont les naïfs outrecuidants à qui ' le sang versé en commun à Liège et sur l'Yser' est un argument triomphal pour affirmer qu'il n'est plus de question des races en Belgique." Zal die oplossing haxe vijanden overwin-nen?"C'est un force déjà de savoir qui nous rencontrerons sur notre route. Nous avons pour nous le temps et l'incoercible fécondité de notre cause. Les races sont éternelles. Elles survivent à tous les régimes. 1 Les Espagnols et les Autrichiens (Jui nous dominèrent avant les " âmebelgistes " et les Allemands de notre époque n'ont pas fait que le peuple flamand et le peuple wallon ne soient deux peuples conscients de leurs vertus et de leurs droits.' Les injures anonymes ou signées du ' XXe Siècle ' seront depuis longtemps oubliées que s'affirmeront à nouveau aux façades de nos demeures libérées le noir Lion de Flandre et le Coq rouge de Wallonie. La main dans la main, avec nos frères flamands, nous ferons la Belgique fédérale de 'demain. Il n'y aura pas d'intérêts qui tiendront devant la volonté suprême de la Wallonie et de la Flandre décidées chacune à vivre désormais leur vie. "Jean Lhonnetjx." Zoo wordt dus in sommige Waalsche mid-dens de bestuurlijke scheiding een slagwoord, vooruitgezet als volmaakte en eenige uit-komst, terwijl er geen Staatsman tôt heden heeft voorgelegd wat dat inhoudt noch wat het wel meebrengt, terwijl we, van den anderen kant gezien, in oorlog zijn, en gescheiden van de overgroote meerderheid der betrokkenen ! Ons dunkens is het nu de tijd niet om praktische veranderingen voor het Belgisch huishouden na te streven. En zelfs zouden de Vlamingen eenigszins zondi-gen tegen het gezag door thans eene ministe-riëele verblaring af te eischen omtrent de vervlaamsching van al wat Staatshoogeschool is in het Vlaamsche land. Laten we al die concrete zaken berusten in den Godsvrede. Maar na al hetgeen gebeurd is, en 'bij de verontrusting die zich uitbreidt is iets princi- 2 (Van de verzameling blz. 1068) DE STEM UIT BELGIE.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.