Het Tooneel 2e Jaargang Nr 20 — 27 Januari 1917 Beheer en Redactie : Kerkstraat, 13, Antwerpen 10 Gentiem , . George Bernard SbaW, schrijver van ,, Mevrouw "Warren's Bedrijf Koninklijke Nederlandsche Schouwburg HET SCHANDAAL' De herneming van het werk van Henry Bataille werd door een voile zaal met enthusiasm begroet. En dat zal wel niemand verwonderen... Immers het is een werk dat niet te veel inspanning vergt van den geest om het in al zijn ontwikkelingen te vol-gen. Daarbij, de verrassingen teweeg-gebracht door de tooneeleffekten zijn pakkend en schijnen zelfs logisch en als men dan daarbij in aanmerking neemt dat de verschijning van een uaar lieve kleinen de emotie nog ver- . scherpt, dan mag men gereedelijk ; aannemen dat het succès niet achter- ■ wege kon blijven. < Henry Bataille is een der Fransche dramaturgen van de laatste periode ( : van wie men moet bekennen dat hij , talent heeft, gepaard aan buitenge-woon veel handigheid. Men kan met j de uitbeelding van zijn personnages -niet altijd tôt akkoord zijn, men zal j vinden dat sommige effekten met de , haren er zijn bij gesleurd, toch voelt , men dat een artist aan 't woord is... j En, moest Bataille zich meer toege- , legd hebben, om zijn werk in al zijn ' deelen te onderzoeken en te ontleden, ; alvorens het aan het publiek te on-derwerpen, dan zouden we voorzeker kunstproduktie van zuiverder gehal- , te gekregen hebben. Maar, wat wilt ge? Als ge U geroepen acht elk jaar éen tooneelwerk of zelfs meer te moe- , ten leveren — misschien wel op com- ' mando — dan is het onvermijdelijk ; dat de leverancie soms met de kunst al heel weinig gemeens heeft, al be- ' •schikt men dan ook over een niet te onderschatten talent en een merk- i waardige bedrevenheid. De schrijver geraakt door het suc-ces van de geblaseerde dames en hee-ren van de Parijzer «Théâtres des Boulevards» in een aangenamen roes en denkt dat hem ailes gepermitteerd is. j Het leven is ook een voortdurende strijd en de kunstenaars hebben in dien strijd de moeilijkste, de gevaar- ] îijkste positie. De barensweeën van hun scht-ppingen zijn pijnlijk en af- mattend en het gewoon publiek dat < een artist als een Zondagskind be- j wondert en ook wel benijdt, beseft j doorgaans niet wat hartverscheuren- de oogenblikken de echte kunstenaar ] heel dikwijls heeft door te maken. i i'fi ❖ In «Het Schandaal» heeft Bataille andermaal zijn geliefkoosd thema der echtbreuk behandeld. De echtbreuke- < Jinge is hier de vrouw die in 't bezit ] van een braven, verstandigen en zeer < gewaardeerden man en twee lieve ] kinderen, toch niet kan weerstaan ; aan den drang, zich in de armen te 1 werpen van een rastaquouère,een spe- < 1er, met een bruin gelaat, mooien : snor en een paar vranke, zwarte oo- ; gen, die de vrouwen weet te fasci- < neeren, een van die bellâtres, op wie ) sommige dames verslingerd geraken ; ( aan wie ze denken elk oogenblik als 1 de schenkers van ongekend, pervers genot en passie. ( •an Die moeder, die echtgenoote, — ze )lle heeft het gedurven, na haren man en lat hare kinderen goedennacht gekust te m- hebben, haren verleider in zijn eigen eel kamer, op hetzelfde verdiep van het jm hôtel te gaan opzoeken om in zijn ar-ol- men hysterische voldoening te sma-îg- ken. ijn Dat vernemen we in een bekente-en nis die ze zelf doet in het gesprek ng met haren amant. :en De straf blijft niet uit: in het eer-sr_ ste bedrijf reeds vernemen we dat ijk zij de schuldige moeder, de plicht-er- vergeten vrouw beseft, dat zij met een gemeenen afzetter te doen heeft. he Na velerlei verwikkelingen komt de 'de echtgenoot op de hoogte en... ver-1i.l geef t !... 'e" Henry Bataille heeft een dichter-ie lijk gemoed, niet de krachtig dichter->e^j lijke ziel van een groot poëet, neen, hij is een dier woordkunstenaars die medelijden gevoelen voor ongelukki-e gen die niet kunnen weerstaan aan hun passies, die zelfs die zwakkelin-'.e_ gen eer een sympathiek voorkomen Un geven. 't Is wel waar dat het lijden 5n' en de straf de ziel loutert en de fout vermindert, maar toch zal een ge-;e,l_ zond, normaal denkend mensch de schuldige loszinnigheid zoo lichtvaar-dig niet kwijtschelden. )e_ De lichtzinnige vrouw in Het m_ Schandaal twijfelt zelfs een oo-n. genblik, na het onderhoud in het 2e lgt bedrijf met haren verleider, die heel e_ zoetsappig om vergiffenis smeekt, of zij nog wel het recht heeft om hem door het gerecht om zijn eerlooze af-zetterijen te doen straffen! IC_ Altijd die vergevingsgezindheid 3e. voor misdadigers uit liefde!... les * * * >es «Het Schandaal» is door onze artis- '!'d ten heel goed opgevoerd.Al de rollen waren wel gekend, het spel liep vlot de van stapel en aan toej uichingen ont- in brak het dan ook niet. Na III moest w- het doek zelfs meermaals gehaald an worden. af- Mevr. Bertrijn heeft nog beter gelât speeld dan verleden jaar. Haar spel, 5e- hare mimiek en hare dictie waren veel îft inniger, meer ingetogen en roerend. in- In I, met Artanezzo, deed zij al de ar nuancen haarfijn uitkomen. De groo-te schaamte en het geluk, haar passie en het bewustzijn van haar schuld, lie het was ailes te hooren in de scha-ier keeringen van haar stem en te zien te- op haar wezen. Vooral de oogen wa-zit ren de spiegel van hare ziel in II aan ier de piano, bij de aankondiging van de :ve komst van haren schurkachtigen ver-an leider. Hoe stond zij getroffen en te toch koud starend bij de biecht en ?e- de bede om vergiffenis van Artanez-en zo ! In III, boven op het verhoog, was )o- zij waarlijk kapitaal van uitbeel-ci- dingskracht en in IV de verpersoon-;ie lijking van het opgekropt lijden en n ; de smart. Wat waren haar weeklach-ils ten diep-ingrijpend en schokkend. srs Het dankbaar publiek heeft dan ook zijn toej uichingen niet gespaard en in III viel haar een ware ovatie te beurt. Heer Bertrijn was insgelijks voor-treffelijk. Vooral in II in het tooneel met Parizot ontwikkelde hij een dra-matische kracht zooals alleen zeer groote artisten dat vermogen te doen en bij het einde van dit bedrijf was heel de zaal wezenlijk ontroerd en ge-schokt. In IV, waar hij sprak over de toekomst met een kalme gelatenheid en een berusting in het noodlot, had hij den juisten toon te treffen. Artanezzo was Cauwenberg. Andermaal zijn we gelukkig dezen groo-ten kunstenaar te mogen complimen-teeren die, niettegenstaande den voor-namen eenvoud, toch zooveel afwis-seling in. zijn spel en zijn dictie weet te brengen. Bij open doek werd hij toegejuicht. Heer Van Thillo mogen we ditmaal onvoorwaardelijk prijzen. In het tooneel met Madame Ferioul en voorna-melijk in dit met den heer Ferioul, heeft hij zich bijzonder flink gehou-den.Ook heer Van de Putte vervulde goed de roi van Dr Jeannetier. Zijn stem wint in buigzaamheid en zijn spel is veel leniger. Wij zijn gelukkig den vooruitgang van deze jonge en goede kracht te mogen constateeren. Mevr. Noterman was een waardige grootmama. Zij had niet veel te zeg-gen, maar zij deed het met zeer veel t.iient. Heer Angenot was een goede pre-fekt. De groote verdienste van dezen tooneelspeler is zijn zeer verzorgde uitspraak. Mevr. Hens en de juffers Bertrijn Janssens en Vervoort en de heeren Schmitz, Van Gool en Thees volledig-den best het zeer goed ensemble. Wij gingen, zoo waar, de twee lieve kleinen vergeten, Mej. Van Gool en Van den Baen, die als echte artist-jes gespeeld hebben. 't Ware onge-twijfeld onvergeeflijk geweest !... er- twijfeld onvergeeflijk geweest !... lat ! iet In en om de ,ft de Schouwburgen pi*- ^ KOLVERDEELING von «Het Meisje van Arles», lyrisch drama il 5 tafereelen, dat < qy- op Zaterdag 3 Februari en volgende dagen zal opgevoerd worden : Balthazar, Hr P. -j Janssens. —- Frédéri, Hr L. Bertrijn. — en, Schipper Marc, Hr B. Ruysbroeck. — Fran-die cet Mamaï, Hr A. Van Thillo. — Mitifio, ki_ Hr G. Cauwenberg. — Een matroos, Hr R. Angenot. — Een hoeveknecht, Hr F. Van Gool. — Rosa Mamaï, Mevr. M. Dilis-Beersmans. — Moeder Renaude, Mevr. M. i Len Ruysbroeck. — Vivette, Mevr. H. Bertrijn. 1 [en — De onnoozele, Mej. Marg. Bertrijn. — , ,t- Een dienstmeid, Mej. J. Vervoort. ; ,UL NA «HET MEISJE VAN ARLES» komt c = e- «Ghetto», burgerlijk treurspel in 3 bedrij- j de ven, door H. Heijermans Jr, aan de beurt. ar- LJEFD/.DIGE INSTELLING. — Deze 1 week kwam in den Koninklijken Nederland- . S schen scliouwburg een komiteit tôt stand, t e t van eene nieuwe liefdadige instelling, die ^ 00- we kunnen noemen : Vestiaire voor minder c 2e begoede tooneelartisten. — Het nieuw werk , zal in de mate van het mogelijke de too-eei neelspelers en speelsters en het persoreoi c of der kooren van theaterkleedij voorzien. — < em Aan het hoofd: de heeren Adolf Dumont, c af_ provinciaal raadsheer, en Steger, gemeen-teraadsheer, bijgestaan door de dames Di-lis - Beersmans en Bertrijn - De Dapper. i eid Aan de liefdadige personen wordt dit werk ten zeerste aanbevolen voor het afstaan van niet langer gebruikte soirée - kleedij. Wij zijn overtuigd dat de oproep van het komi- 1 js_ teit niet zal te vergeefs zijn. len HIPPODROOM SCHOUWBURG : Ver- 1 |nj ieden Zondag had een auclitie plaats van 't j ^ orkest, onder de leiding van den heer Gai- J nt- liaerdt. De klankgehalte van de nieuwe zaal f est is opperbest en de indruk was uitstekend, a](j wat dus een groote verbetering is op den ( vroegeren schouwburg, waarvan de accous- ( tiek veel te wenschen overliet. De orkest- A ?e- ruimte kan een orkest bevatten van groote , >el, opéra. Voor de operetten zal het instrumen- t eel ^aal personeel bestaan uit 36 à 40 leden, 5 i wat zeer aanzienlijk mag geheeten worden. f ■ Ook het koor heeft zijne proeven gedaan... de Het bestaat uit zestig personen, waarvan OO- een groot percentage deel uitmaakte van 't ; as. koor van de Vlaamsche Opéra. Dat is dus ; een aanwinst van kapitaal belang. Zoodra j de toelatlng van het gemeentebestuur ver- ( la- kregen is — welke weldra verwacht wordt x ien — zal de datum der opening kunnen vast- rtn gesteld worden. Zooals wij reeds zegden, , heeft de zaal zeer gelukkige en prachtige an veranderingen ondergaan, welke voorzekei1 ( de de goedkeuring van het publiek zullen béer- komen. Loges en baignoires zijn nu aange- , pll bracht waar vroeger het parterre was. Het , tooneel dat vergroot is zal kunnen wedieve- en ren met de beste der stad. Ailes doet voor- , ez- zien dat er getracht werd om de toeschou- ,-as wers het meeste comfort en de beste in- r richting te verschaffen. " IN HET GESCHIL «Kuische Suzanna», > tusschen «Scala» en «Palatinat», wërd ee- en ne minenlijke schikking getroffen. c :h- Door de «Scala» werd aan «Palatinat» eene schadevergoeding uitbetaald. ] VOOR HET KOMEND SPEELSEIZOEN 1 a^î werden in «Palatinat» de volgende verbin- ird tenissen aangegaan. Heeren: Robert Van a J G. YILL12KS Baryton aan de "Vlaamsche Opéra, die Zondag zijne medewerking verleent aan bel 1 4e Symphonisch Concert van ,, De JVieuwe Orkestvereeniging " in ,, Anvers-Palace " i Aert, Théo Van Pelt, Eug. Devos, E. Van Haelewijck Ed. Castel. Mevr. Rezy Venus, ' Nini de Boël, Rylant en Dierckx. Als nieuwe kracht werd Hr M. Verberckmoes aan-geworven. De directie is nog in onderhan- deling met Frans Lamoen, gunstig gekend f komiek, die nog in het buitenland vertoefd. < HEER CONDES is een gezelschap aan J het samer-stellen dat tijdens het zomersei- < zoen voorstellingen zal geven in de Scala. Heeren Toontje Janssens, Edw. Gorlé, A. Van Thillo, Mej. Abs, Mevr. Mériel en Mevr. Fierens - Verbeeek zijn rçeds geën- k çageerd. Met Iiind wordt er onderhandeld. s .\len zietJ dat de heer Conrlès een goed en- '2 semble wil verkrijgen en wij zijn zcker dat j" :ie gewetensvolle theaterman, in zijn po-g'ingen zal gelukken. Wij gunnen hem het Deste succès. ® r Mev> Warren's bedrijf i s Het stuk werd te Parijs voor de eerste s naal vertoond op het Théâtre des Arts, op ( 6 Februari 1912. £ De conservatieve pers schreef geweldige d tanvallen, maar het publiek bewees door « le tachtig vertooningen zijn bewondering. J: ï. de Fiers in «Le Figaro», A. Brisson in « -Le Temps», Edm. See in de «Gil Blas», b ■légis Gignoux in «Paris - Journal», V. a înell in «L'Humanité», noemden het werk v lorspronkelijk, machtig, eei'lijk, gedurfd, ?ol comische kracht, handig tooneelwerk :n schoon kunstwerk. k * * ❖ g Te Antwerpen werd het werk gespeeld c >nder het bestuur van de heeren Van Laer s ?n De Lattin, en wel voor de eerste maal t >p 3 November 1909. r Mevr. Dilis was Mevr. Warren, Mevr. t Magda Janssens Vivie, Noterman was dominée Gartner, Bertrijn Frank, Van Rijn s vas Jhr Crofts en J. Dilis Pread. r Aan de besprekingen die toen verschenen r antleenen wij een paar uitlatingen over \ îet stuk. <• Hr Monet schreef in «Het. Ned. Tooneel» z ;an 31 October 1909: Een vlijmscherp pam- c flet, een ongenadige satire, een glansrijk e laradoksaal pleidooi voor de uitbaters der t )penbare ontucht, maar een zwak, onhan- s lig in mekaar gedraaid theaterwerk. 1 In «De Gazet» vonden wij : «Men zoeke f daariri geen edele, — vooral geen theatraal i >.dele karakters; geen enkel karakter trou- c vens, heeft iets gemeens met de ledepop- a jen, die de fransch en duitsche schrijvers c en tooneele brengen... Shaw's personen t iijn geteekend naar het model van de per-ionen van Ibsen: streng naar de natuur». 1 * * * Q In Engeland werd het derde werk van j, Shaw,reeds vroeger schreef hij «Widowers' « îousee» en «The Philanderer», door Grein's s ndependent Theatre aangenomen... maar, ie censor waakte in 1893! De opvoering r verd verboden. i Populair werden de werken van Shaw t 3 as later. 7 In Duitschland rond 1903 en 1904 met v :1e opvoeringen van «Candida», (Dresden), r «The Devil's Disciple» en «Arms and the nan» (Berlijn). «Mrs Warren's Bedrijf» 1 png in 1907. t In Amerika met «Candida» in 1903, en I net «You never can tell» in 1905. b In Engeland won hij het ten slotte ook c net «Candida» in 1904 op het Court Thea- s tre.«Widowers' Houses» werd in 1892 onge- t ,'eer vijftig maal vertoond. ( «Mrs Warren's bedrijf» werd pas in 1902 t >pgevoerd op het New Lyric Theatre. s De Nec'erlandsche vertaling dateert van a .908 en te Amsterdam werd door de Neder- 1 andsche T'ooneelvereeniging ook in den V loop van dat jaar «Mrs Warren's bedrijf» i ■■oor de eerste maal opgevoerd. i George Bernard Shaw Reeds voor den oorlog, begon men in Bel-gië en Frankrijk ook belang te stellen in deze eigenaardige figuur uit de moderne Enge'ische letterkunde. Duitschland waar-deerde reeds lang, kende zijn werken in iiitstekende vertalingen; Nederland vond in den leider der Wereldbibliotheek voor jaren reeds (in 1r*04 in -De Gids») een man, die Shaw aan don Nederlandschen lezer voor-stelde. Ejj het blt-ef.niet enkel bij een voor-w-illing', maar in ^NreldinÙioUleek îiet ' hij aohiereenvoigO.i'aa^^chijnen : «Je kunt 't nooit w;-iën», blijsA,^ in 4 bedrijven ; «Mensch en Oppermen^th», spel in 4 be-dri.yj.en, - Aû'vi'ouw Warren's bedrijf», too-r,eelsp<d in 4 bedrijven, en «Bianco Posnet's ware gedaailfe», een bedrijf. Een ander ic'igever zond eene vertaling in het Hcht. De Salon Socialist», verliefde artisten romans-, en het pittige verweer-schrift -Zijn artisten gedegenereerd?» — Ook gai de?e firroa, in vertaling van W. Soniws, negen toonociwerken uit : «Candida», vHelcten», «Een medisch Dilemna», «Man der Toekomst», «Van vrouwen ge-liefd>, «Een sutanskerel», Pecunia non olet» «César en Cleopatra», «Kapitein Brass-bound's bekeering». De boekjes zijn zeer aardig verzorgd, jammer genoeg laat de verbetering zeer veel te wenschen over. * * * Nu ons publiek Shaw in eigen taal lezen kan, mag wel een en ander over zijn per-soonlijkheid en zijn werk medegedeeld worden. Er is ontzettend veel over hem ge-schreven, want is elkeen het eens om zijn talent te erkennen, voorzeker is met het niet eens in de beoordeeling van dit gees-tig vernuft. De volgende, karakteristieke persoonsbe-schrijving gaf M. L. Simons in bovenver-meld opstel in «De Gids» : «Hij is een der medeoprichters, sprekers en schrijvers voor de socialistische propagandaclub de «Fabian Society» geweest; heeft als mu-ziekcriticus Wagner in Engeland verde-digd; als tooneelcriticus Ibsen voorgestaan en tegen de gangbare Engelsche Society -tooneel geijverd; over Ibsen een over-scherpzinnig essay «The Quintessence of Ibsenism» den Engelschen tegen het hoofd gegooid; is in zijn magerte een sprekende reclame voor de ontvettende macht van 't door hem aangenomen vegetarisme, en hij wordt niet moe in zijn stukken en voorre-den te bewijzen dat hij zelf-kennis bezat toen hij zich zelf een saltimbanque noemde — in geestelijken zin. Met zijn uitgetrok-ken gezicht, door ruigen, rossigen baard omgroeid, zijn gelende spotoogen, zijn lan-gen piekneus, lijkt hij geboren om den «Geist der stets verneint» (den geest, die steeds ontkent) te belichamen.» De erkenning van dit scherp talent kwam naturlijk niet gemakkelijk. De te Dublin in 1856 geboren schrijver heeft lang moe-ten wachten vooraleer zijn werk doordrong Zijn romans bleven haast ongelezen, ter-wij lintegendeel zijn socialistische brochu-ren gemakkelijk ingang vonden. Hij moest een bestaan zoeken als journa-list, was muziekcriticus in de «Star», later tooneelcriticus in de «Saturday Revieuw». Dit laatste beroep zou hij op zijn eigen baan voeren. Heel zijn zelfstandig optre-den, aijn aanleg, zijn neiging, zijn on-schoolsche ontwikkeling hadden hem voor-bereid om zijn eigen taak te beginnen--. Groote persoonlijkheid, had hij instinctma-tig een afkeer van middelmatigheid en van sieur: 't was ailes literatuur was hij leven verlangde. «Back to mankind!» was zijn leuze, heerlijke leuze die in elk land weer-klank zou mogen vincten waar men opgaat in «woordkunst», en waar de literatuur enkel beoord^eld wordt naar uiterlijken vorm. Verschenen in " OJSZ'E LEESTAFEL ,, J\r 26 De Krankzinnige uit Liefde, door P. T Van Kercboven S Voiiedig verhaai aan 6 Cent en

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.