24 Juni 1916 Nr 26 39e Jaararam HET VLAAMSCH HEELAL Vrîi p.n nr.nfhanî/pJïik Kathnliak vnlksna/ind waekhlad vnnr Vlaamsche en Alnemeene Belanaen IWSCHRIJVIWGSPRIJS Voor een jaar fr. 5.— Voor 6 maanden » 2.75 Voor 3 maanden » 1.50 Yoor Nederland » 5.50 Voor 't Groot Hertogdom Lusemburg. . » 5.50 Voor andere landen » 7.00 Dit blad verschijnt den Zaturdag morgend.— Men teehent in den Uitgever en in aile postbureelen, alsooh bij de briefdragers. Hoofdopsteller : JOHAN LEEMANS Deo Juvante Vincan Aile artihelen en mededeelingen moeten vôôr Donderdag avond bureele besteld zijn, uitgenomen de aanhondigingen, die worden ingewc tôt Vrijdag avond. Afzonderlijke nummers van dit blad zijn te bekomen ten onzen bure CarnotDlaats 65. — 10 centiemen het nummer. Den regel fr. 0.20 Kleine aankondiging » 0.50 Begrafenisbericht » 5.00 Groote aankondigingen bij overeenkomst. Voor aankondigingen buiten de provincie, wende men zich toi de Agencle HA.VAS, Martelarenplaats 8, Brussel, en Beurs-plaats 8, te Parijs. Voor aile andere aankondigingen ten bureeh Vak en Faam Tusschen de opleidingsmiddelen dit wij reeds herhaaldelijk hebben aange-prezen om in de opvoeding der arbei-dende klas te voorzien, houdt de Vakschool de eerste plaats. Zij is immers geroepen niet enkel bekwame werklieden te vormen, maar ook eerlijke en welopgevoede lieden, die zoowel bij bazen als klanten in vertrouwen kunnen aangenomen en met de meest kiesche werken kunnen gelasl worden. * * * Er zijn eenige stielen of vakken die onder dit opzicht maar een slechten naam hebben. Het is voldoende zulk een stiel of zulk een vak te noemen, om de ouders te doen aarzelen hunne kinderen in dit midden te zenden, ten minste wanneer die ouders zich niel laten verleiden door geldgewin, en aar de eer en de toekomst hunner kinderen meer houden dan aan eenig geldelijk voordeel. * * * 't Is bijzonder voor die stielen dai vakscholen eene schoone roi kunnen vervullen. Eerst èn vooral zullen de leerlingen die deze scholen volgen, meer aanzien hebben en beter behandeld worden, maar bovendien zullen zij niei dadelijk in 't een of ander werkhuis aan bedorvenheid en misleiding worden blootgesteld. * * * Nevens de vakkennis wordt in die scholen de opvoeding en wellevendheid aangeleerd, de eerlijkheid en de goede trouw, zoodat de leerlingen niet alleen uitmuntende werklieden worden maar ook vertrouwbare lieden. Dat zulks hoogst noodig is bijzonder voor stielen en ambachten, wier werklieden niet bestendig in een werkhuis verblijven maar in posten worden uitgezonden, zal eenieder lichtelijk begrijpen. * * * Zulke werklieden moeten oprecht lieden van volstrêkte eerlijkheid en vertrouwen zijn, iets dat in eenige vakken, bijzonder in zekere zooge-naamde seizoenstielen, veel te wenschen laat. Gewoonlijk gaat de oneerlijkheid daar samen met gebrekkig werk, omdai sommige stielen te gemakkelijk kunnen aangepakt en uitgevoerd worden, al is het dan ook op gebrekkige wijze. • * * * Niet alleen zijn daartusschen gevaar-lijke lieden die bazen en klanten bedriegen, 't zij door rechtstreeksche oneerlijkheid of door uitvoering van slecht werk, maar zij zijn soms gevaar-lijk voor de goede zeden van kinderen of inwonenden. Daartegen kan dus niel genoeg ingegaan worden, en 't beste middel is de vakschool, waar de leerlingen onder aile oogpunten tôt deftige werklieden worden opgekweekt. * * * Om den invloed en de waarde dei vakschool nog grooter te maken, zouden bazen en klanten geene andere werklieden mogen aanvaarden dan deze die hunne opleiding in eene vakschooj hebben genoten. Dit zou het « verplichl vakonderwijs » opleggen. Moesten de loonen voor zulke geschoolde werklieden hooger gesteld worden, zi. zouden hoegenaamd niet nadeelig zijn want men zou dit ruimschoots teru£ vinden in de goede en gezwinde uitvoering van 't werk en in 't vertrouwen dat men in hunnen geregelder arbeid kan stellen. * * # Een der grootste kwalen van dezei laatsten tijd was, — en dit is in alL landen waargenomen, — dat er aan di werklieden een ordewoord gegevei was om door traag en slecht werl bazen en klanten te benadeelen. Dii onwil en oneerlijkheid was een strui kelsteen voor deftige werklieden di< hunnen plicht wilden doen. Zij kondei het in dit midden niet volhouden ei moesten elders arbeid zoeken. * * * Tegen al die kwalen moet de vak school een dam opwerpen. Zij zal nie alleen bekwame werklieden vormen maar tevens hun bestaan verbeterei 1 door goeden naam, ervarenheid ei goed loon. Zij zal de leerlingen waar schuwen en verharden tegen all< verleiding, zoowel tegen ondeugden ali tegen al andere onwaardige handelin gen en behandelingen. * * * Aldus zouden vele stielen en werk huizen gezuiverd worden van vel< nadeelige invloeden, die beginnelingei en ouderen maar al te dikwijls oj slechte wegen brengen. De werkmans stand zou daardoor in aanzien winnei en 't algemeen vertrouwen zou meei vriendschappelijkheid en genegenheic tusschen de verschillende standen doei ontstaan. * * * De vakscholen kunnen dus nie genoeg aanbevolen en ondersteunc worden, bijzonder deze die gemakkelijl in te richten zijn en niet te vee onkosten vereischen. Bijzonderen ei openbare besturen hebben daarbij he meeste belang, want het geldt een< verbetering die, ten bate van de alge> meenheid, de beste vruchten moe voortbrengen. J. L. \ DE TOESTAND HIER EN ELDERS NEDERLAND. — De kiezingen voor di Staten-Generaal hebben geene veranderinç gebracht in den stand der partijen. De linker-zijde meende dat zij in eenige provinciën d< meerderheid zou kunnen omzetten, zoodat zi ook de meerderheid zou kunnen bekomen in d< Eerste Kamer of Senaat. 't Zijn in Nederlam de leden der Provincieraden of Staten-Generaa die de leden der Eerste Kamer kiezen, gelijk ii België de Provincieraden eenige Senateun mogen voorstellen en kiezen. Het gevolg dezer mislukking is, dat d< meerderheid der Eerste Kamer aan de Rechter-zijde blijft, — Katholieken en Protestanten, — anders genaamd Roomschen en Anti-Revolutio nairen, deze laatsten met Dr Kuyper aai 't hoofd. Bijgevolg zal het Ministerie, alleei steunende op de meerderheid der Tweed» Kamer, niet veel kunnen uitrichten, ondank: de bezadigdheid die beide partijen doorgaani doen blijken. Het is eerst na den oorlog da deze moeielijke toestand zal kunnen opgeklaari worden. —o— ITALIE. — Het nieuw Italiaansch Ministerii is samengesteld. M. Sonino van 't Ministerie Salandra blijft nogtans Minister van Buiten landsche Zaken. Dit Ministerie is enkel aan he roer gekomen, zoogezegd om aan iedere parti eenen vertegenwoordiger te geven. De samen werking gaat dus mank en is denkelijk slecht: waargenomen om voldoening aan ongeduldig< liefhebbers voor een Ministersambt te geven ' De Minister-voorzitter is M. Boselli, een mai van 79 jaren. i —o— i SPANJE. — Dit land blijft zijne onzijdigheii handhaven ondanks den drang der partijen. Di Reformisten die zich uitgeven als zijndi [ uitsluitend eene volkspartij, zouden het ander: willen, maar hun invloed is niet groot en hunni ophitsingen kunnen tôt niets geleiden. Intus schen gaat de Koning voort met zich tei dienste te stellen van familiën, die zijni tusschenkomst inroepen om in oorlogvoerendi | landen eenig voordeel voor familieleden t bekomen of nieuws nopens hunnen toestam aldaar. IERLAND. — Nopens den laatsten opstam in Ierland komen er allerhande mistoestandei 1 in 't licht, die aanleiding tôt het oproer hebbet i gegeven. De overheden handelden zcndei samenhang, er was geene wederzijdsche afspraak of tucht. De zaak van Ierland zal, Tolgens de laatste beloften of toezeggingen. geregeld worden in dezen zin, dat Ierland eene onafhankelijke regeering zal krijgen, ondei het gezag van Engeland nogtans ; alleer Ulster zal blijven wat het is en rechtstreeks onder de heerscbappij van Engeland gehouder 1 worden, volgens den wensch van zijne politieke l leiders. —o— AMERIKA. — De nijverheids- en handels-maatsohappijen doen nog immer groote winsten, maar zij hebben met vele moeielijk-t heden te kampen, in hoofdzaak bij gebrek aar werklieden en hoog loon. Zij zijn ook bevreesd dat na den oorlog eene algemeene stremming zal ontstaan, hetgeen hen besluiten doet hei grootste deel der winsten in kas te houden o " af te schrjjven op 't kapitaal, om niet eensklaps î in moeielijkbeden te geraken. Het zijn niel 3 uitsluitend de Amerikaansche maatschappijer die aldus handelen ; in andere landen wordet: dezelfde voorzorgen genomen. Niet enkei maatschappijen, maar ook bijzondere nijveraars en handeldrijvers dienen dit in acht te nemen Pax Uit de Gazettenwereld Het is niet alleen in Europa dat in de druk-pers hevige pennetwisten gevoerd worden, ook in Nederlandsch-Indië gebeurt dit. Daar ver-1 schijnen een aantal Nederlandsche bladen ir 1 Batavia en andere Nederlandsche bezittingen, iets dat vele minachters van 't Vlaamsch nog niet eens weten, en die bladen moeten dikwijls verkeerde toestanden en afkeurenswaardige l daden beknibbelen. Van het een komt echtei j het andere, en zoo gebeurt het ook wel eens dat er processen of gedingen uit voortkomen. : Er is dus niets nieuws onder de zon, 't is 1 eender waar zij sch^jne. i * * * ^ Het oud papier heeft thans veel waarde, î maar oude gazetten nog meer, in dezen zin dat men er bedenkingen in aantreft over twintig t of dertig jaren uitgedrukt nopens den toestand en de toekomst van Europa, die nu in werke-lijkheid bewaarheid zijn. Wie tijd heeft, kan \ zich daarin thans verlustigen. De geschied-| schrijvers zullen er een ruim gebruik kunnen - van maken. Hildebrand IN EN 0M DE SCHOOL j Losse Opstellen over Opvoeding en Onderwijs j in min breeden zin VII ( De Opvoeding j in Fransch West-Ainka » Uit Dakar, de hoofdstad van Sénégal, kwam ' me eene gansche toezending toe van den . Algemeenen bestuurder van het Onderwijs . aldaar, den heer Dr G. Hardy. Ik ken den , man reeds geruimen tijd als opvoedkundige, met veel gezond verstand en een ruimen kijk j op de dingen ; en de stukken die ik zoo even 5 Kom te doorloopen, toonen klaar aan dat ik me 5 niet bedrogen heb in mijne meening te zijnen t opzichte. j Zooals men weet, bezit Frankrijk, op de Westkust van Afrika, een uitgestrekt koloniaal rijk, door een decreet van 18 October 1904 ingericht. Het omvat de zes koloniën : Sénégal, 3 Guinea, de Ivoorkust, Dahomey, Hoog-Senegal-Niger (het grondgebied van den vroegeren Soedan) en Mauritanië. In die onderscheidene f landen is het onderwijs door het Fransche ) Staatsbestuur ingericht, en al de scholen han-" gen af van het Algemeen Bestuur, te Dakar 3 gevestigd. Het was me des te aangenamer 3 over dit gewest grondiger inlichtingen te ontvangen, daar ik op de Wereldtentoonstel-1 ling van Gent, een Senegaleesch dorp kon bezoeken, en van de inboorlingen in tamelijk goed Fransch vernam, dat zij de scholen j bezocht hadden te Dakar. 3 Sedert Frankrijk zijn koloniaal rijk in West-j Afrika begon uit te breiden, heeft het er altijd , aan gehouden een goed onderwijs te leveren, \ voor zooveel dit met de omstandigheden kon \ overeenkomen. In 1856 stichtte Faidherbe te j Saint-Louis de eerste leekenschool ; na hem kwam kolonel Gallieni, die in deze gewesten de scholen van Bakel, Medina, Kayes, Bafou-labé en Bamako stichtte. Op het tegenwoordige \ oogenblik, — zoo meldde me Dr G. Hardy — bestaan er in West-Afrika niet minder dan twee honderd vijftig scholen voor inboorlingen, bezocht door twaalf duizend leerlingen. 1 Geen enkel deel der uitgestrekte kolonie wordt i vergeten : zoohaast de vrede ereens hersteld i j is, worden er aanstonds scholen opgericht, die • eene nieuwe, duurzame verovering daarstellen. i Eene vredevolle, beschavende verovering, dàt is het gepaste weord. Zonder den invloed die van de school nitgaat, zou het Fransch Koloniaal Bestuur de inboorlingen wel tôt 1 onderwerping kunnen dwingen, maar het zou steeds vreemd blijven aan hunne gedachten, i hunne gevoelens ; er ware geene duurzame i beschaving mogelijk, en het gezag zou slechts i berusten op de macht, die toch geene vaste waarborgen geeft. Ten andere dient hier ingezien te worden dat het beschavingswerk de eerste voorwaarde is van eene koloniale uitbreiding, en dat, te dien einde, de eerste vereischte is, den geest der inboorlingen te verlichten. Waar men in die scholen het meeste gewicht aan hecht, is aan het spreken der Fransche taal. En dit alleszins noodzakelijk. West-Afrika is een zeer uitgestrekt rijk, waar men een aantal zeer verschillende rassen vindt, die elk eene bijzondere en binnen een klein gebied besloten « taaltje » spreken, zoodat de onder-linge gemeenschap zeer moeielijk, ja, bxjna onmogelijk is. Vandaar ook de talrijke « burgeroorlogen » tusschen de verschillende 1 stammen. Het ware volstrekt onmogelijk dien waren « teren van Babel » te laten voortduren, en daarom ook wordt het gebruik der Fransche taal algem?en gemaakt. Een andere hoofdzaak in het beschavingwerk van West-Afrika is de handenarbeid. Men weet, hoe weerspannig de neger is tegenover den handenarbeid : in mijn studie over De Opvoeding van het Zwarte Ras heb ik de gelegenheid gehad dit nader toe te lichten. « De eeuwenlange verdrukking, » schreef ik, " had de negers als met een soort stompzinnig-heid geslagen. Het eenige wat hen redden kon, onmiddellijk, was de landbouw en de hand-arbeid. Maar, zoo zij zich daaraan overgaven, welk verschil bestond er dan tusschen hun vroegeren en hun huidigen teestand ? Als slaaf hadden zij zwaar moeten werken. en nu ze vrij waren, wilden zij niet meer... » En verder : « Zij achtten zich zelfs te grootsch — zij waren immers vrije lieden ! — om zich met zulk een werk te vernederen, en om dien valschen waan te verdrijven zag Booker Washington zich genoodzaakt zelf bak en spade ter hand te nemen... » De neger is overal gelijk. Ik heb hem bestu-deerd in Amerika, aan de hand van Booker Washington ; in Congo, door de bescheeden, me welwiliend bezorgd door den Belgischen Minister van Koloniën ; thans ook in West-Afrika, aan de hand van Dr Georges Hardy. De neger moet geleid worden ; behalve eenige hoogstaande uitzonderingen, die des te meer treffen daar het geheel en al uitzonderingen zijn, is het zwarte ras op zich zelven genomen willoos en lui ; het verdraagt gaarne oniberingen, zoo men het in zijn far-niente niet stoort. Daartegen moet dus ingegaan worden, wil men vruchtbaar en duurzaam kolonisatie- en beschavingswerk verrienten. West-Afrika zal nu echter nooit eene uitwijkelingenkolonie kunnen uitmaken ; de Europeanen die er zich heen begeven, zullen wel leiders, maar geene arbeiders in den volstrekten zin kunnen zijn. Het is dus geheel en al noodzakelijk dat men voor de openbare werken, voor de planterijen, op de inboorlingen rekene. Zij zullen daarin dan ook eene ruime vergoeding vinden, en door hen te leeren werken, zal men er best in gelukken hun ras uit de eeuwenlange verstomping en verbees-ting te trekken. Dat dit in den beginne zeer moeielijk gaat, lijdt geen den minsten twijfel. maar dat het noodzakelijk is zulks door te drijven, is evenzeer onbetwyfeld voor iedereen die de toestanden klaar inziet. Maar, buiten de gesproken Fransche taal en den handarbeid, houdt de school in West-Afrika zich ook nog bezig, voor zooveel dit noodig en nuttig is, met de geschreven taal, met rekenen, natuurwetenschap, een weinig geschiedenis en aardrijkskunde, — te Dakar is onlangs een korte maar hoogst belangrijke Geschiedenis van West-Afrika versebenen, en naar me gemeld wordt. is ook eene Aardrijkskunde van West-Afrika in dezelfde stad ter pers — ; maar toch waakt men er voor, de twee gebreken te vermijden, waarvan onze Euro-peesche schoolprogramma's niet altijd vrij zijn : de overlading en de ontoepasselijkbeid. Het ware eene volslagen dwaaslieid de jonge zwarten een heele boel woordelijke kennis te willen in bet hoofd dringen ; ook let men er op dat al wat men onderwijst zijne zakelijke noodwendigheid, zijn rechtstreeks nut hebbe. De West-Afrikaansche onderwijzer houdt er vooral aan, de oogen zijner leerlingen te openeo — de oogen van het lichaam en de oogen van den geest — zonder hem met woordenkramerij te overladen. Wellicht kom ik nog wel eens terug op die 1 lastige taak, die Dr G. Hardy met zooveel ! toewijding en zooveel gezond verstand ginds ; ver in het zwarte werelddeel vervult, Yours

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.