4de JAARGANG, Nummer 42. •'Kî'i'i?-* V. ~<i'i i - i l'n'r* t i r ~ i * T~i-fci»' ■■ nai UB~i imiilHUI I ftmitt. t rd\ttiRyR\! 16 PEBRUARI 1917 ONSLAND STAATKUNDE - WPTENSCHAP - KUNST - TOONEEL LETTERKUN1 ABONNEMENTSPRIJS Per jaar fr. 3.— Voor 6 maanden » 1.75 Voor 3 maanden » 1.— —Ii~~ 1 ■ ■ ■■ MEN SCHRIJFT IN TEN BUREELE VAN HET BLAD Opstelraad en Beheer : ROODESTRAAT, 44 - ANTWERPEN. tx-. ■ ■ l'.r-»-'-.'.-'"-'--. -T.TV"'". •-«I — — ... -I - • • .t. ■ - r—TT- « ■■■_ rTT**" -!■ ".I ' .V ..-.-«m AANKONDIGINGEN NAAR OVEREENKOMST Ongeteekende stukken worden niet opgenomen Cet hetgemoed uaw cm ejler, die uon goeden tuilU is. In aansluiting met mijn vorig artikcl zou het mij gemakkelijk vallen om te be-wijzen hoc de gehoorzaamheid aan de bestaande wetten, noch het zich schik-ken naar de tijdsgebruiken de schoonste deugden van de volkeren zijn. En \ ermits zij niet hurv schoonste deugden zijn, kunnen zij evenmin hun eerste plichten mee-brengen.In het kort uitgedrukt zou men kunnen zeggen dat de ongehoorzaamheid en het zich niet schikken de schoonste deugden van de volkeren zijn. Want elke vrijheid en elk recht dat een volk zich heeft verwor-ven, heeft het verkregen of door opstand tégen het gevestigd gezag of door storing van de bestaande orde. Zoo was het ; zoo is het nog ; zoo zal het wel immer Mijven. In mijne verbeelding zie ik onze verre voorouders weer, eerst slaven, dan lijfeigenen, dan vrijen... maar in hunne vrijheid toch nog slaaf,zelfs in de moderne samenl-eving, waar de man, die bezit met honger straffen kan die zich tegen zijn wil verzet, — hem en zijn gezin. Dat is de moderne slavernij, bijna zoo vree-selijk als vroeger. Men heeft wel gezegd dat thans het leven van den mensch ge-eerbiedigd wordt; maar dat zijn slechts armzalige woorden en ik weet wel niet welk lot het meest tegenlacht : in eene fabriek langzaam, maar zeker, door menschonwaardig werk, « kapot » te worden gemaakt of in een « vivaria » te worden geworpen, waar de dood onmid-dellijk zijn werk doet. Toch, — van af vroegar tôt op heden, — is er vooruitgang en elke vooruitgang moet ous eene vreugde zijn. Maar laat ons tevens bedenken dat elke nieuwe weldaad niet is gekregen. Zij is gekocht en betaald ! Betaald door lijden en bloed... Dat m6gen we niet vergeten, w.ant het vergetend zouden wij vergeten wat onzen plicht is. Wij hebben voor zending voort te zetten wat onze voorouders begonnen zijn. Slechts door het vervullen \an dien hoog-ernstigen plicht zullen wij deel nemen aan het ware leven, zonen en kinderen van het Licht genoemd worden, den dank van de nageslachten, verwerven, tegenover wlie we zullen als voorbeelden staan. Dat is de schoone, heroische kant van het leven. Om dàt te doen zijn wij op de aarde, ma-ken wij deel van de groote menschenge-meenschap. Onttrekken wij ons aan dit zware verplicliting, — aan onze hoog heilige roeping — dan schrappen wij on: zelf van den lijst der Levenden, verwijde ren wij ons uit het gemeenschap van onz< broeders, verzinkcn wij in een onwaar-dig gesjacher met zeep, kolen, levens-middelen, blink en wat weet ik al meer. Want niet om te toebben leven wij, — om te zijn. Die waarheid werpt geen Cre-sus omver. Het gevestigd gezag en de bestaande orde met àl de verschrikkelijkc middelen. waarover ze beschikken staar op den weg, die leidt naar meer recht vaardige tijden. Wij, arme Vlamingen, weten het maai al te zeer. Al wat wij verkregen hebben, — en 't is minder dan niets ! — heeft zijne offers gevergd ; — en dat precies is he tergend onzedelijke, — deze offers wer-den noodzakelijk omdat de menschen aat wie het gezag was gegeven met het oog op het algemeen nut en het voordeel var het volk, gehoorzaamden aan eene af schuwelijke wet : het gezag dienen om he gezag zelf en daartoe gebruik maken vai middelen, die het meest talrijke volk il domheid en onwetendheid hield, ten eind< het des te beter, en des te gemakkelijke te kunnen knechten. Ik schrijf domheid en onwetendheid, — ik denk aan de maclit der duistemis, — aan den eenigen god van dezen tijd tége; wien zich geen godsdienst te verheffei durft omdat het hem aanhangers zou kos ten, — der Mammonl — alhoewel wi scholen hadden, onderwijzers, leeraars en wat weet ik al. Maar àl deze menschen waren in dienst van den Staat of van de gedaehten van vroeger ; in dienst van wat oud was, van wat verdiende te worden wegg-eworpen en die met hunne oude ideaën, met hunne wormstekige begrip-pen moesten, God betere het ! de toekomst voorbereiden... de toekomst? Vraagt men dan een lijken dat zij het leven geven zouden? Niet de toekomst maakten zij gereed ; niet de sterke menschen kweekten zij ! Zij waren de betaalde rondstrooiers der versleten begrippen, dej afgedane gedachten, der oud-ijzer levens-wijzen. — Zij kweekten zwakkelingen en menschen bang v66r de daad. Het gezag kreeg het loon van zijn demo'ralizee-rend werd : — het volk werd door de ge-patenteerde opvoeders... gedemorali-zeerd.Wil het ontwakend Vlaanderen, wil hei nieuwe Vlaanaeren in de toekomst zijr , roi vervullen, dan rnoeten de zonen var de Duisternis plaats maken voor de kin deren van het Licht, — dan moet de toe komst voorbereid worden door hen, di< dragers z:jn van de toekomst-ideeën. Vlaanderen ! Vlaanderen ! Schoor wordt de tijd. George P. M. Roose. Voor dç Verzoening aller Vlarqingen De leuze der activisten. — Acbterurtganj van do passievaiL. — Het gebaar ds activîstea. — Weigering van dat ge baar t8 erk îiii'ïi — Waaroin de pas sieven »ns bestrijéen. De heer Léo Meert schrijft : Ik wil voorop stellen, dat de activisten aa: hun programma niets gewijzigd hebben. Da was trou w en s niet noodig, omdat zij steed steunden op vasten grond : Meer dan tonder< ni?al is er gezegd en geschreven dat zij ee: a Vrij Vlaanderen in een vrij België » willen De bladen «De Belgische Socialist» en «Vri België » hebben die stelling of wel hoogharti] bestreden, of wel ze rnoedwillig genegeerd Hun leiders beseffen thans dat doodzwijgei en verdaehtmaken niet meer baten. Bij elkei nieuwen vooruitgang van het activisme verlie zen zij grond... thans zelfs begint het hen dui zelig te worden. Als zij dan toch beseffen da hun stelling onhoudbaar wordt, waarom dai niet vooruit getreden met een eerlijk gezicb en gestrekte hand, zooals 't een koen en on vervaard Vlaming betaamt ? Waarom niet lie ver luidop gebiecht : « Wij hebben u, actiever mistrouwd, maar ten onrechte... Laat ons sa men ' praten en elk misverstand uit de w« reld redeneeren. » Dat is echter niet wat de passieven wille; of wenschen. Wij weten wel beter. Ons ster voelend, als groep, hebben wij een paar wt ken geleden 110g de passieven loyaal de hall toegestoken. Kort en bondig luidde het an1 woord : « Geen verzoening met de actieven. Zoolang die geest de passieven blijft bezi< len weten wij dat ailes wat zij schrijven aa het adres des actieven alleen bedoeld is als ee mogelijke versterking van hun zoozeer vei zwakte positie. Bij elke verkeerde voorstellin i zullen wij hen steeds bereidwillig te woor staan. î __ i BESCHUIT NIET MUISJES î CIJFERS. — In de « Dietsche Stemmen r . Nrs I-II (2e Jaargang) berekent van Es het g< tal Nederlandsch sprekenden over de wereJ op 12 1/2 miljoen menschen. 't Is wel leerrijk, eens op te sommen i j welke mate de wereldtalen in getalsterkte to •) genomen hebben van af 't begin der 19e ti aan 't begin der 20ste Eeuw, met inbegrip d j Koloniën, Engelsch van 20.000.000 tôt 116.000.000 Russisch » 30.000.000 » 85.000.000 Duitsch i 30.000 000 » 80.000.000 Italiaansch » 15.000.000 » 54.000.000 Fransch » 31.000 000 » 53.000.000 Spaansch » 26.000.000 a 44.000.000 A.ls wij nn de bevolkingen nagaan, waarover de spraak der moederlanders als bestuurstaal heerscht, zoo vinden wij, einde 19e eeuw, in ronde cijfers : Engelsch 350.000.000 Russi ch 95 000.000 Nederlandsch 75.000.000 Duitsch 65.000.000 Fransch 55.000 000 Spaansch 50.000.000 Italiaansch 30.000.000 Slotsom : de Germaansche talen wijzen een verpletterende, en stijgende meerderheid uit, en voor ons Nederlandsch en Dietsch ligt een breed veld verlokkend open, te meer daar ona geboortecijfer veel sneller klimt dan in de La-tijnschft laaâen. VAN EEN ZIENER ! — « Spijts al uw laffe laagh-id en gedienstige knechtsehap, spijts al uw kleingeestigheid en kinderlijke hoovaar-dij, spijts uw lasterendén nijd en machteloozen liaat, spijts al nw vernepenheid, baatzucht, schijnheili^heid, huichela/i], aagst, verstompt-heid, smoorzucht, waan en dwingelandij, spijts uw mouwvagen, handenlikken, koordedansen, . buikliggen, onderkruipen en onderdrukken,, spijts uw ezels en pedanteu, knoeiers en knut-selaars, groote slaven en kleine tvrannen, — ik houd van u, mijn volk, mijn schamel, sim-pel volk... Ik roep den tijd voor mij, dat wij daar zullen zijn, mannen van langs de Leye en mannen van langs de Schelde, mannen van bij 5 de zce en mannen van uit de heide, samen ver-r éétiigd door één voclen, één willen, één kunnen, — klein in getal, maar groot in den geest 1 • Ik zie hooge koppen met breede schedels, en vlnmmen in de oogen, ik voel de greep van handen die duwen en klemmen, en hoor ver-warde jubelkreten door edelen geestdrift ge-voed. En de krachtigen, die toevallig medege-t zweept worden door den draaiwind van wentel-woelende politieke partijen, zullen zich los-j worstelen, en daar zijn met ons,en wie de hand 1 op hen durft leggen, zullen wij slaan in het aanzicht met het vlakke van ons hand. Geçroet, o ware helden, geroepen en verko-ren om Vlaanderen vrij te vechtenl De wolken scheuren, de zonne daagt!... » j (René de Clercq in «Jcmg Vlaanderen», Maandblad, 1902). EMIEL VANDERVELDE. — Over een drie-t tal weken bracht « Het Vlaamsche Nieuws » j de tijding, — waaraan het blad zelf niet veel t geloof scheen te hechten — dat deze Minister doof zou geworden zijn. Nu melden ook de in HoHand verschijnende Belgische bladen, het zelfde nieuws. Vaudervelde's parlementaire loopbaan zou hierdoor hoogstwaarschijnlijk afgesneden zijn, en het bericht heeft dus zijn belang voor ons. a i MILJARDENDANS ! — Waar moet de we-:- reld lieen, als de geldelijke uitputting die de i groote Machten treft, nog een jaar moet voort-:- duren ? Een beeld van dien afgrond geven de » volgende duizelingwekkende getallen : :- Van Augustus 1914 tôt September 1916 ste-a * gen de Staatschulden per inwoner in volgend a razend tempo : Voor Duitschland : van 50 tôt 950 frank ; voor g Rusland : van 200 tôt 450 ; voor Engeland : van à 400 tôt 1950 ; voor Frankrijk : van 950 tôt 2400 ; voor Italie : van 450 tôt 650 ; voor Oostenrijk-Hongarije : van 125 tôt 630 ; terwijl de staat-B schulden van Turkije, Bulgarije en Roumanie nagenoeg verdubbelden. EEN ANEKDOOT. — 't Was tusschen pot « en pint. «Ja» zei een der aanzittenden, « Ik herinner me nog, dien Waalschen leeraar, die d bij de in werking komende, heilzame wet van 1683 op 't taalgebruik in de Athenea, voor het n eerst les gaf van Vaderlandsche Geschiede-î- nis, in 't Nederlandsch. » De man zweette wa->t ter en bloed ; mij dunkt, ik hoor hem nog >r orakelen : Clovis was met Clotildis.... gebrutde-gomdl ER IS ERNSTIG SFRAKE, de fel opge-merkte studie van Paul van Ostaeyen over de < Voorgeschiedenis der Vlaamsche Beweging t in een afzonderlijk vlugschrift uit te geven, tegen zeer lagen prijs (0.50 fr. op 0.75). Wie zich van heden af, gebeurlijk, wil laten in-schrijven, wende zich tôt onzen Redaktie-se-kretaris.PRENTKAARTEN. — Door a Volksopbeu-ring » werd een derde reeks van 12 zichten uit de Duitsche kampen uitgegeven tegen fr. 0.50. De vorige reeksen waren op een ommezien uitverkocht ! Spoed zij dus aanbevolen voor de talrijke liefhebbers! « DE TOORTS » Nr. 4. — De afbeelding van het, als een juweel zoo schoone stadhuis van Leuven, versiert de titelbladzijde. In een hoofdartikel komt Bodenstein op, tegen de bewering dat de oorlog zou ontketend zijn door den alom heerschenden zucht naar vrij-making der Nationaliteiten. Deze meening werd gedrukt in het « Alg. Handelsblad ». En wij, die dachten dat de groote Mogendheden in 't vuur gingen, juist om de rechten dier nationaliteiten te vrijwarenl Of zou het dan toch het imperialistische drijven der huiche-lende grootmachten zijn, dat de wereld in bmnd stak ? Mét Bodenstein, denken wij, dat op dit punt geen twijfel meer mogelijk is. J. Visser wijdt een lang stuk aan de kritiek die de a Maasbode » schreef, over zijn vroeger verschenen opstellen iri a De Toorts » over . De Taak vnn Holland». Wij laten de vraag in 't midden of een ver-e.'niging van Vlaanderen met Holland nu met vrucht nagestr efd kan worden. De aktivisten hebben een andere, meer bereikbare, meer real-politieke leuze in hun vlag geschreven. Het ideaal kan zoo zelden verwezenlijkt worden I ... René de Clercq wijst op het schanda-lige van een Fransch boekje in Holland uitgegeven. De « Préface » besluit met een a Vive la France » en onder dezen kreet gaan dan Kamiel Huysmans, Cyriel Bnysse, Léonce du Castillon, in 't Fransch aan 't peroreeren. « De Telegraaf » gaf het ding eerst in zijn ko-lommen. Méér opheldering is overbodig, Van Rietjens treffen wij een artikel « Het Wingewest », waarin aan den dag wordt ge-bracht hoe van af 1907, al de concessies van koolmijnen in de Kempen, voor spotprijzen verleend werden aan Waalsche en Fransche kapitalisten, en hoe daardoor dit Vlaamsch gewest, ernstig gevaar loopt een Fransche, leelijke vlek te worden... « tenzij de kansen keeren ». In de « Stam-rubrtek » een tiental nieuwsjes en in « De Pers » een ontleding van « Le Socialiste Belge » w-aarin Kam. Huysmans schamper te velde trekt tegen de tyrannieke Haversche Regeering, die aile parlementaire grondwettelijke macht met voeten treedt. Dan, uit de « Nieuwe Courant » de bespreking van schreeuwende wantoestanden :n Finland. Rusland verscheurt de grondwet van 1899, nu de arme provincie zich niet verzetten kan. Rijm zulks maar te saam met het antwoord der geallieerden op de nota aan Wilson ! Een leuke, vlijmscherpe brief — uit den « Rotter-dammer » — van «Oupa» aan zijn Transvaal-schen zoon, besluit dit, weer buitengewoon, verdienstelijk a Toorts s-nuinmer. Buitenlanders. Duitsche Sympathïën Duitschgezindheid- Pangermanisme Meneer Weet-Niet en Madame Las-ternians bebben nog altijd he.t groote woord. Wio niet spreekt zooals Meneer. en wie niet gelooft wat Madame zegt dat zijn « moffen » of « platkoppen » o; « Duitschgezinden ». Vraagt hen nie naar wcordwaarde, of naar eene bepa ling over wat zij onder duitschgezindheid vf r staan, waar dat het begint et waar dat dit eindigt, want dan staan zi met hunnen mond vol tanden, want dai staren zij u aan alsof ge een zevenzo waart. Met hun apenve.rstand aanziei zij ieder aïs Duitscher die niet onvooi waardfiijk de Duitschers bezwadderen. En niet alleen dat men die geestelijke verdoofden, met hnnnen geest van 2 min 0, in de ongeschoolde klasse on'moet, maarzelfs onder hen van wiefi men steeds dacht, en die het van zich-zelf ook wel zegden, dat zij intellektucx 1 waren en zijn, wordt dit verschijns>el waargeno-men.Daarom heb ik m-j voorgenomen de bovenstaande benamingen te omsehrij-ven en er eene definitie over te geven, tôt beter begrip der dingen, en om da- als men de woorden duitschgezindsheid en pangermanisme nog gebruikt, men ten minste zou weten,wat men met die woorden te kennen geeft. # * # We hebben dan den bu-\enstaander. De buitenstaander is iemand die to^ geo-ne enkele partij of tôt geene enkele politieke strooming behoort, maar wel ie-mand die zich-zelf bu'^en en die ook z'ch moestentijds boven al dit gewirwar heeft çeplaa+st. Hij bemint niemand. of be'-cr, hij bemint allen. Hij kenrt niet af omdat hij haa^- datrene wa' hij afkenrt, maar hij kenrt af, hij kri"keert, hij blameert, of hij veroordcelt, -omdat hij in aile op-rcchthe:d vindt, dat het ding afkeurens-waardig is. Dit zoo ook met dat wat hij goedketirt. Ta, zelfs, een echt bniten- en een echt bovenstaander. zal zelfs zijne ci een daden niet verschoonen, als deze 1aakbaar z-jn. Hij is in on"e maa'schap-nij de mensch bij uit.nemendheid, hij'is de voorbeeldmensch. In ?ake dezen oorlog: staat hij met aan de ziide der ver-bondene, ook niet aan de zijde der centrale mogendheden ; hij zal, natvrarlijk altiîd vol^ens ziine kennis en ziîn door-z'cht, çelijk geven wie gelijk heeft, en onsreliîk geven wie ong-elijk heeft. Hij zîet niets door een amdcrmans bril, maar wel traeht hij ailes te zien door zijn eigen bril. » * # Dan hebben we, den man wiens syin-pathiën naar Duitschland gaan. Doch, het blijft bij deze louter eene onsehuldi- * ee genegenheid, eene genegenheid voor a1, het ktiltureele en het moreele en het ■schoone dat Duitschland voortgebracht heeft Zonder dat hij den "organisa"tie-eeest, de ijzeren tuch<- en de wetten van Duitschland bii hem ?ou willen inee-voerd zien. Zijne genegenheid voor Duitschland is als de genegenheid1 van vele menschen voor de zee, zondc dat zij daarom de zee zelf willen zijn. Zijne genegenheid voor Duitschland is als de ee-ne?enhe:d van onze aarde voor de zon, d:e er gedurig heen gaat, er om heen draait, en er van terne komt. en die toch steeds zich-zelf 1>liift. er zich niet laat door otjsloroen. Hij is de man die in zake dezen oorlog het liefst zou zien, dat Duitschland won, maar die zich met hand en tnnd zou verzetten fis Diu*9ch- 1a,nd de hand naar hem uitsteken zou. * * * Dan hebben we, den man die duitsch-gezind is. Bij hem is het gevoel dat hij voor Duitsihland heeft, meer dan eene naïve genegenheid, bij hem is de genegenheid opgeklommen, uitgegroeid, uit-gewassen, tôt eene "zelfbewuste liefde, die onvoorwaardelijk ailes bemint en ver-dedigen kan en vtrdedigen zal, wat in of wat tôt Duitschland behoort. Hij is de man die allçs wat Duitsch is in zijn eigen land zou willen toegepast zien. Hij is de man die \-an meening is, dat men geen Belg is, als men België bemint; d.w.z., dat als een Belg, of een Vlaming, ; Duitschland bemint, dat hij dan ook een Duitscher is; en als een Belg, een Vlaming, of een Waal, of ook wel, een Duit-i scher, Frankrijk bemint, dat hij dan ook j een Franschman is. De mensch is niet i datg-ene waar hij geboren wordt, maar t slechts datgrne wat hij bemint. Hij is i een man d-e zich voor ailes Germaan gevoel t, maar die evenwel daarom toch

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.