3rntOW> j8S U FSLiîSi S CEK,TI£M£H Es&fcaBBi —»—■- - — .. 24 Auge i f.ij. ABONNEMENTSPRUS ; Per jaar 3._ Voor 6 maanden 1.75 Voor 3 maanden 1, ONS LAND JLÎ 1LLJJ !—LL-AL .■ . -Il '-JL'll-i l ■ J^gTS» - - V. Men i-thriid jes fewrctlg v*} # I : m» Heiw*? : HOO|>ESÏSi\t., w. \STV ^ Ai, uliMfchiN W 1; li K I> LA D V O O H B ¥ .. VI \ À M % C tl E VOLK STAATKUNDE - 'H -w«*i r r 11 t .^*-,T_rTxr-J^-1Y-_ri-.r; w,TTin-|H| f WETENSCHAP - ~KUNST - TOONEEL - LETTÊRKUND De meest-nabijliggende Plicht Nu zijn eenige weken over de jonj ste kanseliersrede voorbijgegaan ; d gemoederen bij vriend en tegenstand< zijn tôt bedaren gekomen; men is d iuiste, de rechtsgeldige beteekenis va net woord « onderpand » gaan inzien. Men heeft begrepen dat « onderpand geenszins een daad van geweld in zic besluit. Men heeft begrepen dat h( nochtans en dientengevolge waarbo) gen beteekent. Men heeft kennis genc men van wat verluid heeft in 't onbe zette gebied; verder, in Frankrijk e: in Engeland ; men heeft de telegrarr men gelezen over het offensief va: Foch en van Haig; men heeft de grool scheepsçhe poging tôt frontdoorbraa! gevoeïd... Men kçnt den uitslag. D meest-vurige Germaanhater bekent oj de oogenblikken van ware openhartig heid dat het zijn echte meening is da het Duitsche front niet wezenlijk t breken is, dat aile verder geoffer vai menschen en kapitalen noodeloos et onvruchtbare moorderij en vernielinj is; dat eenmaal, morgen, binnen ééi jaar, twee o f meer, de oorlogsvoeren den zulîen moeten besluiten tôt eei vrede bij vergelijk. Deze vrede zal van dusdanigen aar< moeten zijn dat hij als eervol voor ell der oorlogsvoerenden moet kunnen ge noemd worden. Deze idee schijnt wel die van dei Duitschen rijkskanselier te zijn, di< dus het oordeel deelt van het overgroo aantal der redeneerende lieden. Welke is onz pozitie bij een vred< door vergelijk ? Een vrede door vergelijk herstel waarschijnlijk België, heelemaal nie uit liefde voor dat land, noch uit sym pathie voor de zonderlinge regeering t< Havere; maar uit wederzijdsch mis trouwen en uit wederzijdsche afgunst België, onbstaan uit Fransche kuipe rijen en Engelsche dubbelhartigheid zou alzoozijn voortbestaan te dankei hebben, niet aan den moed zijner sol daten, slechts uit de afgunst van twe< of drie groote staten, die elkander he aanleunen naar West, Zuid of Oos niet gunnen. België hersteld in zijn ouden vonr beteekent, hoe zeer men 00k neutra liteit omschrijft, een bevoordeeimj van Frankrijk en Engeland, omdat d< franskiljonsche bestuurslieden en in vloedspersonen, die België tôt de niet ûeutraliteit hebben gebracht, geduren de al den tijd van de bezetting hui vreeselijk werk van vervreemdin; /oortgezet hebben, omdat kwazi-offi ciëele instellingen gedurende al diei ajd hebben gewerkt om de vervreem ding uit te breiden Deze machtswerktuigen hebben vooi hun heillooze politiek aile middelen waarover ze beschikken (n.l. bijna à de instellingen van land, provincie, ge-meente, nijverheid, handel en geldwe-I zen), tôt zelfs broodroof en geweld-I daad, toegepast. Bij al de gevolger I van een bezetting is de mogelijkheic I van die werking nog wel van de won-I derbaarlijkste. Zij is een klinkende lo-I genstraffing voor aile schrijvers van I Belgique martyre's. en doet menigeer I — in tegenoverstelling -— denken aar I Engeland's politiek in Transvaal er I Frankrijk's handelingen in Grieken-I land. loch vergete de bezetter niet dat I België het land der martelaren blijven I zal, Transvaal een land van domme I vlegels vechtend tegen hun eigen ge-I luk, en Griekenland een streek van I louter dompers onbekwaam het lichl I van de duistemis te onderscheiden. Tengevolge van de politiek van onze I tegenstrevers, fiink geholpen door zeei I invloedrijke menschen, die zich meei I niet de belangen van hun land hebben I te bemoeien dan met die van 011s, daai I we van meening zijn, dat wij de onze I wel behartigen zullen, komen OJ}ze I Vlaamsche rechten vervaarlijk in het I gedrang. I De enkele rechten die wij, na har-I den en vermoeienden strijd verworyen I hebben, krijgen voor hun verdedigmg I slechts een moreel recht : de vrije lots-I bestemming der volkeren. Moreele I rechten, hoe mooi 00k, hebben vooi I ons weinig beteekenis. Alleen rechter I in werkeliikheid omgezet, hebbei* I waarde. Teneinde aan België eer I schijn van neutraliteit te geven, za I dus op de vredeskonferentie het rech ■ der Vlamingen als een Vlaamsch rech I en een internationaal belang beplei I worden. Met veel kans dat het Vlaamsch* I recht als dusdanig erkend wordt. I , Een stap is het naar de werkelijk I heid; — slechts dat ; een werkeiijkheK r. is het daarom niet. e België heette het dat aile Be'gen :r geiijk jvaren voor de wet, dat het ge-e bruik der talen vrij was...-n Werkelijkheden waren die verzeke-ringen, die waarborgen van de Belgi-» che Grondwet voor de Vlamingen ht niet. -t De vredeskonferentie kan bepalen al wat ze wil; voor Vlaanderen zijn al die bepaiingen zonder waarde zooiang - ze in Vlaanderen zelf geen werkehjk-11 heden zijn. " De stichting van den Staat Vlaanderen geeft aile zekerheid. Maar wij " spraken over een vergelijk-vrede met l herstel van België, over onze pozitie en ^ over onzen nabijliggenden plicht. Veronderstellen wij dat de vredes-^ konferentie het Vlaamsche recht er-? kent... uit wederzijdsche afgunst, net ! a's zij België om die reden herstelt; î wie zal dan gelast zijn met de uitbou-y wing van het Vlaamsche staatswezen ? ® Geen buitenlandsche macht. België dan? Wee dan Vlaanderen! De Kal-j varieberg, die dan zal te bestiigen zijn, zal de moedigsten nog die zelfstandig-neid doen vervloeken, omdat de moe * digsten niet deinzen kunnen voor den c strijd, maar van walging deinzen moeten over de laagheid van de middelen waarmêe men hen be...vuilen zal. 1 Biedt een vrede bij vergelijk alzoo î groote kansen op de internationale er-t kenning van het Vlaamsche recht, de kwazi-zekerheid dat zulke vrede den ; oorlog beëindigen zal legt ons groote verplichtingen op. De macht van de tegenpartij, open-^ lijk strijdend, met aile -middelen op-tredend tegen het Aktivism, moet ge-broken.Deze wordt best gebroken door haar te ontzetten uit de bestuursplaatsen, die ze, zonder mandaat, nog bezet. Een flinke, goed-doorgevoerde da-denpoiitiek zal de macht van het Aktivism, dat duizenden aanhangers tel t,op verbazende wijze versterken, t omdat de meeste menschen genoeg ge-t zonden zin hebben om hun leven niet in nutteloos martelaarschap te ver-( gooien. Verder moeten, niet bij of na de vre-, deskonferentie, maar nu, aile machts-| middelen geschapen en georganizeerd [ opdat bij de internationale erkenning van het Vlaamsch Recht, niemand, vooral België niet, zich nog langer heb-j be te bemoeien met den uitbouw van y ons staatsleven naar binnen. We geven toe dat daardoor Duitsch-1 land meer dan Engeland en Frankrijk bevoordeeld wordt, aangezien het den invloed van die twee landen vermin-derd. Anderzijds dient opgemerkt dat deze twee landen thans een grooten voorsprong op Duitschland hebben ; dat dus door de Duitsche bevoordee-ling een stap gezet wordt naar een meer wezenlijke neutraliteit van Vlaan deren—Wallonië. . Wil men het toch een Duitsch be-! lang heeten, tôt daartoe; maar de erkenning van het Vlaamsch recht en den bouw van het Vlaamsch staata-leven is voor ailes, en dat kan niemand weerleggen, een Vlaamsch be-! lang, een ZUIVER Vlaamsch, dus vacîerlandsch, dus hoog-menschelijk belang, — en dàt is ons genoeg. George P. M. ROOSE. Dg scfceMing le Ste Adresse In « Vrij, België » wordt er aanhou-dend gepraat over de staatkundige een-heid van België. Het blijkt langsom meer dat de scheiding-sgedachte onwillekeurig doordriingt b j de Vlaamschgezind,en die zich meenen voor Belgicisten te moeten uiitgeven. A lie BelgiscHe propaganda en schriikaanjaging kan niet verhinder,en, dat de Vlamingen zich in het gezeJschap der Walen nier thuis gevœlen. De Bel-gische atmosfeer is zoo b,evangen dat de Vlamingen, zelfs in de meest plechtge omstandigheden, zich afzonderen om hun Vlaamsche longen met een ain4ere fris-sche lucht te vullen. Zelfs. bij de vierLng van den 21 Juli kon-' den de Vlamingen en Walen het niet best . met elkaar vinden. Volgens « Vrij België » van 9 Augustus hebben de aanwe-^ zigô Vlamingen te St^-Adresse het noodig l geoordeeld een afzonderlijke Vlaamsche feestvergaderiing in te richten. Pc zitt'ng vverd voorgezeten door den heer Verwil- crhex\ axrondissementskommissaris van Sint-Niklaas. Ook de ministers Helleputte : en Boullet, de volksvertegenwoordigers Van Cauwelaert, Van d© Walle, Hey-man, enz. | De scheiding dringt zich overaî op. i^avere en de Vlamingen Me® weet dat eenige menschen, die vroeger tôt het Belgisch parlement be-hoordeii &11 sedert ai heel wat tijd zondei mandaat zijn, vergaderd hebben te Havere. Deze vergaderteLg wordt wel eens een parlementaire vergadsring geheeten, alhoewej ze feicelijk met het parlementaire niets anders gemeens heeft dan dat aile tegen woord,ige pprsonen oud-parle-mentairen waren. Deze vergadering heeft de uitzichten op vrede heelemaal niet ver-meerderd. De nood :n Vlaanderen en Wallonië schijnt die lui nog zoo ero- niet te treffen. In plaats van, als ze dan toch lets wilden doen, om zich als oud-parle-mentairen, verdienstelijk te maken, naat middelen uit te zien, die den zoozeer ge--.venschten vrede een weinig naderb'j zou brengen, hebben ze, precïes als Lloyd George en d.e ex-vredes-apostel, thans Wallstreet-diènaar Wilscn, getuigenis af-gelegd1 van « hun » ontembare standvas-tigheid om den oorlog voort te zetten... « jusqu'au bout ! » Waarschijnlijk gissend dat ze al t,e ge-makkelijk een wissel van smart trokken op ons, die, in 't bezette gebied gekomen ajn tôt heel wat meer nuchter ideeën ov,er oorlog, oorlogsschuld, oorlogsplich-t'gheid, vrede, enz., hebben ze tëvens een motie gestemd waardoor ze hun be-wondering uitdrukkea voor... onzen moed... Met die motie en die bewondering zullen ze u zelfs Jto de Korniteiten watidelen zenden... Zij, die ex-parlem,entairen, hebben het Aktivism en de aktivisten veroordeeld... Daarna hebb,en ze, net als vroeger, en dat verklaart zoo bewonderenswaardig « hun » jusqu'au boutisme, geëten, ge-dronken, gezongen... ter eere van zich-zelf.Fol'-tiek gesproken, hebben die heeren ex-parlementairen, Kamerleden zonder mandaat, weer eens bewijs gegeven hoe weinig benul ze hebfccn van de toestan-den waarin het volk leeft dat ze nog altijd meerien te vertegenwoordigen ; met an-dere woorden, bewijs gege^.en van hun verschrikkelijke onbekwaamheid. Er was nooif breedte en vooruitzîcht, flink politiek beleidi in het Belgisch parlement. Van de ex-ledon, van dat parlement eilsehén, dat ze op eenmaal geest-van-reg.eeren zouden gekregen hebben tengevolge v->n de oorlogsomstandighe-den, jis dan ook een veel te hooge eisch stellen. Zij gelooven de Broqueville van onza-liger gedachtenis en meenen dat het Aktivism 333 aanhangers telt, man na man geteld... en ze veroordeelen in blok. En de buitenlandsche politiek blijft eveti eng, dom en onbehendig. België blijft ook daar de nederige dienaar van de Entente. Springen zal het, naar het t-evel dat van daar uiitgaat. Zijn dan onze bplange ndezelfde als de Engelsche, de Fransche, de Amerikaansche? Naar de meening van de ex-parlementairen moeten wij het wel gelooven, — we wet.en nochtans dat het heelemaal anders is ! — maar geen van die heeren onbekwamen heeft tegen de thans gevolgde, van de Broqueville overgeërfde, zoo gevaarlijke politiek, geprotesteerd. Die heeren hebben gerospen : Lev^ de Entente ! en dan nog cens « Leve » met al de namen er achter van de landen die de Entent,e sa-mcnstellen, dan leve zich-zelf, — soms klonk het even anders, maar bij nader onderzoek bieek het toch dat te zijn en hun tevredenheid om te kunnen zoo pret-tig « leve » roepen voor hun naam en in zulk deftig gezelschap — waarna ze hebben gegeten, gedronken, gezonken en ge een plas, latend ailes l'jk het was. 't Waran toch maar oud-parlementai-ren.* * * Langs het « Belgisch Dagblad », — het is ons heelemaal niet aangenaam dat vui-le d'ng te moeten noemen, — vernemen we dat het plan van Dr. Fr. van Cauwelaert en van 't Vlaamsch Belgisch Ver-bond betrekking hebbend op de stichting van Vlaamsche en Waalsche eenheden, werkelijk in den mimisterraad ter sprake sis geweest, overwog,en en voor den Ko-ning neergelegd. Dpze zou daarop geantwoord hebben : « Wordt de verdeèling van het Belgisch leger aangenomen, dan keer ik in België net meer terug. » Daarop werd dan het voorstel inge-trokken..Niets is zoo laaghartig, zoo plomp te-vens, zoo veroederendi als de uiting van vreugde van het « Belgisch Dagblad ». Deze vodderige krant zonder eenig bo grip van eer teekent daarbiji aan : « Belgen, vgrgeten wij nooit de woorden van onzen grooten, heldhaftigen ko-ning-, die verklaard heeft liever zijn troon te verlaten dan Vlaamsche en Waalsche eenheden te laten invoeren. Nogmaals heeft de koniing België gered. » Nietwaar, walgelijker taal is niet uit te denken? Wat de Nederlanders van zulke mentaliteit denk,en moeten, kunnen I wij zelfs niet gissen. Maar 't zou alles- zins der moelle waard zijn te w.eten o i de Koning wel waarlijk die taal gespro ken heeft. « v'r;j België » merkt eenig'sz.'ns kre. gel op dat van heel de historié geer woord waar is... en dat men beter doe de Kroon buiten de twisten te hduden Als « Vrij België » dien laatsten zin liât weggelaten, hadden wij ons m.issch:,er niet willen herinneren hoe, v6ôr weinig cagen, «Vrij België» ook iets loochendf dat achteraf dan toch bieek voorgevall,er te zijn en eveneens door het « Belg'scl Dagblad » werd. verspreid. \\ elnu, als de Koning beweerd lievei afstand te doen van den troon dan rechi te doen wedervaren aan ze die door on-îecht tôt vertwiifeling worden gébracht dan verzoeken wij hem te blijven waai hij is... want met een Koning die 't on-recht bestendigen wil, willen wij niet; getneens hebben. Sire, U is er om het volk, 't volk is ei niet om U ! onze vorst, om ons in recht-vaardigheid ook voor te gaan ; — zoe niet, vaârwel ! « ONS LAND ». «anthi+.mmmw.mrn HIlM' J II . .... 'I Hll I !«■!,JMIIIIII IIB llU(QV-PHOnBES Lichtgelooyigheid en Belgische Laster « Vrij België » van 16 Oogst schrijft : « Er was een t jdperk. waarop de hh. de Broqueville, Renkin en de met hen bevriende journalisten in onze nationale politiek over regen en wind meenden te kunnen beschikken. Hoe liepen de pennen vlot op het papier, en hoe dankbaar werden d.e berich-ten oftthaald uit de Haagsche « succursale », waar men minstens eens per week, vier jaar lang, het vaderland gered heeft door misleidend werk ten nadeele van de Vlamingen. Maar het lot heeft gewild, dat de blok de Broqueville—Renkin uiteenviel, en nu zijn de poppen aan het dansen. De vrienden van den heer de Broqueville schrijven, dat de heer Renkin het financ'eel beheer der kolonie aan den zoon van een Duitscher heeft toever-trouwd.De vrienden van den heer Renkin ant-woorden. dat de heer de Broqueville te Parijs een afgevaardigde van de Duitsche regeerung ontvangen heeft. De heer Renkin wordt dus voorg.esteld als een verkapte pro-Duitscher en de hr de Broqueville als een, schaamtelooze de-faitist.VV?,ardoor eens te meer b,ewezen wordt dat men in Belgische polemieken — hoe heftig dan ook — het onderscheid moet maken tusschen waarheid en l,egende. Want al hebben de hh. de Broqueville en Renkin ons bijzonder kwistig laten aan-vallen, zoo denken wij er niet aan geloof te hechten aan hetgeen de vrienden van den heer de Broqueville schrijven over den heer Renkin en aan hetgeen d,e vrienden van den heer Renkin ten beste geven over den heer de Broqueville. Maar zou h,et voor beide g roepen geen aanwijzing' zijn, opdat zij ook wat minder lichtgeloovig zouden zijn, wanneer men van uit Den Haag allerlei misleïdende be-n'chten zendt over Vlamingen, die in voile onafhank,elijkheid hun meening uitdruk-ken? » Tôt hier het orgaan der Vlaamschge-zinde niet-aktivisten. Doch nu vragen wij or> onze beurt aan de redaktie van « Vrij België » : Zou dit voor den heer Hoste c.s. g.esn aanwijzing zijn, opdat zij ook wat minder lichtgeloovig zouden zijn wanraeer men v.an uit Havere en vanwege het « Office Terwagne » te Den Haag, allerlei misleidende berichten zendt over Vlaamsche aktivisten, die in voile onaf-hankelijkheid de redding van Vlaanderen, de verwezenlijking van het oude doel der Vlaamsche Beweging trachten te be-werken? — C. V. P. De jonge Taal der jonge Hoop Van een banneling door Havere's fout : u Het despctilsmais der gewoone is in gansch Vlaanderen een bestendige hin-derpaal voor de Vlaamsche ontwikkeling geweest, daar deze in gestadige strijd is tegen den slontcr van het alledaagsche, om te streven naar vooruitgang, vrijh.eid en verbetering. Sommigen noemen nu den geest van verbetering hier nog geen geest van vrijheid omdat wij verbeterin-gen opdringen aan ons onwillig Vlaamsche volk. Waarom is ons volk onwillig ? Omdat men moet minister zijn,, volks-vertegenwoordiger of een ander hoogge-plaatsten persoon. om zich ailes te mog,cn veroorloven. Maar dan zijn onze heeren Belgische ministers niet langer de die-naars van het vok, maar is de bevolking d,e knecht van de dienaars, dan zijn onze afgevaardigden net langer volksverte- f gonwoordijgers, anàar opdirachtgevei's het volk, dan dienen zij ook niet or belangen, maar wij de hunne. En de man uit h.et volk die ka. 1 schuidigd worden, te doen wat niem do'et of, niet te doen, zooals iediereen do wordt het voorwerp van zooveei hateli; '-| aa.ntijging.en dat hij over een bijzond» l sterke natuurkracht moet beschikken voort te gaan naar het doel dat hij ; : voorgesteid heeft te bereiken. [ Het is nu eenmaal een fait dat deze 1 eenige duizendçn bajonetten te zijner schikking heeft om zijne beweringen staven, \pel sneller zal begrepen word dain deze die daar staat met de naakte nog zoo hel schitterende waarheid. Hoe dit verschijnsel uit te leggen? Laten we ons met verdiepen in ee analyseeren van de menschelijke vre voor bajonetten, maar nemen wij ha aan als exioma, dat toegppast kan v, ■-den om onze Vlaamsche waarheid; te ven, desnoods. » De t(unstenaar en de fy|enscf\ De leunstenaar, heeft men gezegd, is geestelijke voorganger van zijn volk; 1 is de stem, die spreekt voor de mass. die niet spreken kan ; hij as dus de repr sentatieve man van zijn volk... Z66 moet de kunstenaar z'jn. Zôô was de zachtmoedige Henc Conscience ! Wellicht is het wel daarom dat Vlaaî deren hem zoo bemind heeft en nog b mint. Hij heeft met zijn volk meegeleefd t waar hij meende te moeten optreden voc, het volksrecht, heeft die zachtmoedige dat gedaan met ongemeen veel durf ei zonder zich af te vragen of zijn persoo en zijn naam er on der konden lijden. Hij zag de grootheden juist en wist i offer te brengen dat altijd van den vooi gang-or geë'ischt wordt. We kennen thans letterkundigen vc- ; wie de roem van een Hendrik Conscience niets, heelemaal niets beteekent. Ze zijr: echte letterkunstenaars. Een zinnetje heeft voor ze meer beteekenis dan zijn inhoud en zij weten hun kunst te verpros-sen om vele mooie znnetjes neer te schrijven over heel leelijke dingen... Ze zijn letterkunstenaars... geen ware kunstenaars. Zoo leven er verscheidene in Vlaandp-ren. 't Z'jn, krachten, die wij eenmaa levende krachten hebben gemeend en ach teraf gebleken zijn doode krachten te zijn, slechts habiele werklui. De nobeîe mensch ontbreekt om van den handiget werkman den echte® kunstenaar te maken.Zoo een habiel werkman schrijft val uit Brussel aan de « N. R. Courant » na lang zwijgen. In zeemzœten dekadenten-stijl leutert hij enkele kolommen vol over allerlei beuzelarijen, die voor een Neder-lander misschien belangwekkend kunnet zijn, maar bij, ons in tweeërlei richtim een jammerlijkeri indruk verwekken. Vooreerst vragen wij ons af hoe het g? steld is met de mentaliteit van iemand. die prat gaat op zijn kunstenaarscha-ooeh in een tijd als dieze, nu zijn bloec^ eigen volk bij 't veroveren van zijn toe> komst aile krachten aanspant, over niets anders weet te schrijven dan over liflai ferijen, als de kleedij van een koffiehuis-jongen, of de smaak van geuze-lambik. En even treurig aoet het aan, wanneer wij h.et grootste Nedcrlarndsch blad aar dat weeë proza gastvr'jheid £ien verlee-nen, dan w.an-neer het zijn deur sluit voo aile weerklanken van den nationalis tischen strijd in het bezette gebied. Ot heeft men in de reda,ksie soms liever te doen met iemand, die zijn hoogste plich-ten den rug toeke.ert en, voor de verhef fing van zijn eigen litterairen naam, gre tig in Duitsche antichambres verschijnt dan met hen, die in oprecht streven na^u de verlossing van hun Vlaamsch Vaderland de hun geboden hulp uit nooddrang willen aanvaarden, maar enkel in zoover dit het volksbelang baat? Vlaanderen dat de levende kraeht var-al zijn kinderen bij het harde werk deir opstanding noodig heeft, kan zijn poorte» niet sluiten voor handige werklui, bedre ven in 't mooli draaien van fraai N.eder-landsche zinnen... maar door dezen proef tijd, zoo onverwachts over onze lander» gekomen, hebben ook die luii hun ochten àdeldomstitel moeten toonen, die van he» edel en goed mensch-zijn met zijn over-wegende verplichtingen tegenover het volk in, nood. Mane, Thekel, Upharsin! Ze zijn g-ewilct, gewogen... en aïs mensch te licht bevonden. WU WILLEN VERAERDEN NOCH VERBASTEREN /1 i Joost Van den VondtJ 1 < Samoa »

Er is geen OCR tekst voor deze krant.