ROND EENE PREEK Boer ïist was aan 't vertellen in eene herberg op 't dorp ta M..,, dat er eea pater jn bunne gemeente eene preek had gehou-den, dio in geenen deele do boeren had vol-daajJ.DitD pater had het namelijk gehad over de sîechte manier van handelen van menschen tegenover menschen, brceders tegen-over broeders, christ-enen tegenover christe- B6t! Het is niet genoeg, had de pater met eene donderende, krachtige stem geroepen, dat in de loopgraven menschen eikander ver-œoordeu op groote schaal, zonder dat ze we. ten waarover of waarvoor, hier in onze bezette streek, hier in on6 christene Viaan-deren, hier zijn het de menschen die eikander uithongeren, eikander uitstroopen, eikander aitpressen als een cifcroen. la het niet wraakroopend dat er boeren gôftonden worden die 's morgens als eerste pticht van goede christenen don Allerhoog-iîten aanroepen en Hem vragen a-3 bunne daden van dien dag te zsgenen, terwijl diezelfde vrome christenen hunnen ar-• men nevennaaste dia een stuk brood komt 'bedelen, zullen voorbij zenden, aonder hem iets te uutten te geven? ! En middelerwij] zullen zij met open ar-meu ontvangen, diegenen die zich aanbie-den om een zak aardappelen te koopoc, waancer hij maar over eene som van non-derd en meer "franken beschikt. Mœt hij een zak meel hebben, dan sa! hij dien ook bekomen, maar voor de bagatel van 400 îrank. Wanneer hij boter noodig heeft die is er to verkrijgen voor 12 à 13 fr. de kilo'; de eiers tegen 42 à 45 cwntiomen ■ ieder!... En wanneer een deftige workman zich aanbiedt, die smeekt en bidt, om toch iets te kunnen koopen aan een redelijke® prijs, om zijne vrouw en Mnderen van den hon-gerdood te redden, dan is er niet« t« ver-koopen.Hoe is het Gods mogelijk, beminde christenen, dat zulke wraakroepende feitem kunnen gèsehieden ? Zijn onze vroegere zoo christelijke boeren dan van den duivel bezeten? Hebben ze dan het gebod van God verge-' to, dat zegt: Hebt uwen evennaaste lief als aw eigen zelve? Denken ze dan niet aan die honderde ©n dnizende sukkelaars van menschen, die ver-plicht zijn te leven met wat soep en fcwee ki. îos brood per week? Is dan aile medelijden ait uwe h&rte» ge-rukt ? O! Ik weet het, er zijn nog christene boo-?on, die het, hart op de rechte plaats dra-gen, maar ze zijn er zoo raar als witte mus-f schen. Het is waar, het leven is voor hen ook verduurd, maar loch niet in zoo erge mate i als voor de menschen van de stad en de arme bevolking van den buiten. Iets wat ge niet zoudt mogen vergeten is ! dit: dat ge tôt heden nog 't geluk hebt gehad uw buikje goed to mogen vullen en ge dia triestige oogen blikken nog niet hebt fooetan beleven, uwe kinderon een boterham fe weigeren. Gedeiakt n, hos pijnlijk het voor een ouder moet vaîlen, die onschuldi-go kleintjes naar 't bed te moeten zenden sonder hen een stukje te eten kunnen ge-ven ! En zoo zijn er reeds duizenden en duizenden in de stad geweest. Laat me een beroep doen op nwe christe-'ne gevoelens, beminde geloovigen, werpt ver ■van a weg dien hebzucht, dien gelddorst-, die eonkel voor gevolg heeît: de vervloeking van onze vroegero zoo brave christene buitenbe-'volking, van wegs hunne christene broeders en zustars uit de steden. Da huur uwer paehfcen zijn dezeïfde geble-ven, uwen arbeid van vroeger kan toch an het tiendubbele, het twintig drbbele niet 'waard zijn, want ge moogt u de gelukkigen achten, dat ge hedendaags nog werk hebt, terwijl er honderde duizenden naarstige zwpegers van vroeger nu te vergeefs arbeid vragen. Weest dus voortaan redelijk, houdt u te-vreden met geringe winsten, beminde christenen, spijst de hongerigen, het zoo edele v/erk van Barmhartigheid. Amen ! En is die preek vraarlijk in uwe kerk ge-.liouden, vroeg boer Pier^ Bij lang niet, ongen, de eehte preek vas enkel een uitva] op do sîechte gazetten. Ge weet wel cp «Vooruit», en noehtans ik had 33e ?aas* »■ S*i» 132 3 centiemen per niïmmer ZsBïSap 13 StSâi Î917 III ■■■!! Il» Il !■ Il WTTrr-7-r-!'^— rv7u.'ii.y<-''■..'fy.—m .'t..» w-r-^-rr- — Orgaan d@p Belglsche Werkikdenpartij. — V@pschijnende aile dagen. Dmkstcr-Uitgeetster Sam. Maatsch. H El LICRT, Best. : P. De Visch, Ledeberg-Gent. — Red.-AdmHoogpoort, 29, Qent me aan eeo preek, zooaîs die hier hoogor, verwacht. Welnu, zegde boer Pier, ik dacht wel dat ge ons bezig waart met voor don aap te hooden, want die preek is juist in tegen-stelling met wat onzen heer pastoor ons wekelijks beeft verteld. Luistisrt 2 Hij drukte zich volgender wijze uit: Er komt eene sîechte gazet in onze ge-mee- te, ik moet ze u niet noemen ge kent ze allen. Het doet me pijn aan 't hart nu te moeten bestatigen dat er menschen lijn die dergelijk slecht blad lezen! Welhoe, de oorlog is gekomen omdat onze Lieve Heer, do bsvolking oene duch-fcige straf wilde fcoedienen. Bijna iedereen lijdi er onder, maar de boeren niet. Waar-om? Omdat onze zaligmaker deze gelegen-heid wilde gebruiken oci de boeren eene ferme goede belooning te geven. En verdie-nen zij het niet? Zijn ze niet aîtijd vroom ter kerke gekomen, maandelijks gebiecht en geoommuniceerd en hebben ze als het kie-zing was, niot geed gestemd voor onze brave katholieke volksvertegenwoorJigers î Ik zeg het dus openlijk: het is eene belooning die ge ontvangt van onzen Iieven heer, wel bekome ze u. Maar tergt hem toch niet, un hij u zoo genegen is, met slechfce gazetten te lezen ; werp die buiten en dan zullen die goede boerenjaren nog wel lang kunnen du-ren.De boeren jsraatten voort,,, Â.Qjlst's S.» Den pols gevoeld Het warme, verkwikkence zomerweer, loktdestede-lingen naar den buiten om door eene flinke wandciiog de.longen te versterken met gezonde landlucht. Het doel onzer uitstapjes is bij voorkeur de gemeente H., langs zandige wegen, tusschen de velden, waar allerwegc een druk bep'.oeaen en bewerken der akkers aan den gang is, over 't noutea brogje van een stil beekje, dat, als een zilveren glinsterendlint.doocde het oog st^eelende groene weide loopt. Gekend als slecht geld, werden we alras door de buitenlieden aangesproken ; schering en inslag onzer gesprekken waren natuurlijk den oorlog, de komiteiten en de... toekomst. Wat ons in 'i bijzonder opvie! wa». dat huare vroe-gere lichtgeîoovigheid voor aile» wat hun voorgelogen vverd door de burgerpers en dorpspolitiekere, hunne halsEtarige gehechineid aac den ouden sieur van zaken en toestsntien, plaats gemaakt heeh voor een grenzen-toozen haat tegen de bezittende kla$, die zij intematio-nsnî de «chuld van den oorlog sanwrijven en 't laide uitschreeuwen : « dat ia de toekomst 't volk zelf zijne zaken zal doen ». We deden hen die verandering opmerken; sandach-•tig luisterden ze naar onze uiteenzetting over de oorza-ken van den huidigea broederkrijg, die enkéî te wijten isaan 't imperialistisch drijven vsn de kapitalisien in de verschillende lf.nden, waarvoor eene heêle generaiie moeî bloeden en 't rad der beschaving eene seuw «ch-teruit gedraaid wordt. Volgens hen was de omkeerlng ia de gedachien op den buiten een algemeea verschijnselj zij bunkerden naar den oogenbîik dat ze, zoowe! als de stcdelingen, hunne vrien'den uit hunne vijanden wisten te onder-sciieiden.Dit verscliijnsel verwondert ons niet, wii hebben er overigens al meer dan eens op gewezen. Maar het is treffend, in voile ve!d, de landarbeider» hunne verbol-genheid te hooren uitgalmen tegenover een regiem dat zij, in hunue onweîendtieid, al» het eenige degelijke verdedigden, natuurlijk op aanraden en aanstoken vaa lieden die bij eene verandering niets te winnen hebben. Tegenover de handelwiize der Komiteiten die overal op de Vlaamsche buiter.s op en-top klerikaal zijn. is hunne mistevredenheid met minder en voorwaar niet. ongewettigd : de opsomming hunner grieven en klach-ten versterkte onze overtuiging dat de boel overal dezclfde is. De pastoor is jn de komiteiten aMerwege 't zienelijk opperhoofd ; de komiteitsleden zijn over 't algemeen gedweê schapen en diegene wier.s ruggegratt aan pleoi-baarheid te wenschen la»t, wordt aanzien ah een onwillige die ;t gezag der pastoiij miskent. In die hou- ding volhardeR is eene zonde waarvoor gcene vergiffîfli6 bestaat. Kerk en kansel staan dienstveerdig om prije van smout, boonen at te roepen en de bestellingsdagen aan te kondigen. Daardoor meenen nog eenvoudige lieden, dat de Irapelaan, de stuursîang van 't K«miteit v%oet ia handen houden. Als vanzelf sprekend zi)'n<'e misbruiken in die ésn-partijdige komiteiten regel; verordeningen en bepa-iingen van Nationaal, Provintiaal en Gewestelijke komiteiten wordsn zoo min mogelijk gevolgd. De heeren pastoors en hunne kliek verknoeien den boel dnsdanig om er mee te pronken bij de slecht ingelichte buitenlieden : « dat ze Hulp en Voeding te dankea hebben aan de bemoeiingen van die heeren. » Waar \ve kunnen, verkondigen wij natuurlijk de echte geschiedenis, wat voor gevolg heelt dat de barometer der misnoegdheid der ingelichten met eenige graden stijgt. Weet ge op wie de buitfnlieden met wie we sera-ken hun vertrouwen plaatsen voor de toekomst, ter voorkoming van moordpatijen als ds huidige en tôt lotsverbetering van 't proletariaat? Op de beziitende klas? Neen, die wij ver. ste de sehuld aan van al de rampen waarmee de nnsiscaheld getroften wordt. Op de Kerk ? Nog minder! We willen niet bewercn dat ze tfstand doea hetmer kristelijke overtuiging. die door hunne opvoeding va»t-gegroeid is aan al de vezels van hun lichaam. Maar ze betuigen insîemming ivanneer wîj op de machteloosheid der Kerk wijzen, die ais een onttakke! d schip heen en weer geslicgerd wordt door den woiden-den storm die de wereld teistert. Hoe aan dit menschonteerend sabeïgekletter en kt-r.ongebulder een einde komt, maakt hunne eenigste bekommering uit. Dwars door de zwarte toekomst heen, kljken ze hoopvol r.aar 't roode lichtpunt der sociaal-democratie, op wie heden de blikken van mil-lioenen me*schen gevestigd zijn; zij verwachten van haar, geragsteund door 't internationaai proletariaat, eeri'e blijvende Wereldvrede. met strenge atwerings-middelen voor de strsf bare haod die h*#r nog schendea mocht. De pois der Vlaamsche bai ter. lieden klopt geweldig voor de demokrstie. JOS. COOLE- Ult de Ifijppïîapstsûiisp Alhoewel ik reeds een iijdje «it het kamp verhuisd ben, om een dealtje van de rest van mijne krijgsgevan-genschap midden de Duitsche boerenbevolking door ts Drengen, wil ik tocli aan mijn gegeven woord getrouw blijven, en aaa onze lezers een en ander vertcllen over de laatste tooneelvertooning dis ik ia bet karnp bij-woonde.Het was een Zondag en, zooals het gewoonlijk op dien dag gebeurt, was er een feestavond ingericht in de Schouwburg barak van het kamp. Doch deze maal gingen de krijgsgevangenen er niet henen 001 daar ge-durende enkelc uren samea ts zijn en prêt te makeu» Het gold deze maal ists meer dan het gewcon tijdver-drij t. Onze tooneelspelers durfdeo dien dag iets aac, det wîs v<5<5r de opvoering aan eene v.aaghalzerii hadden dur-ven vergelijken. Onze wakkere jongens voerden name-lyk Heyermans' «Ghetto» op. Die opvoering heeft waarlijk ons aller verwachting overtroffen. Wie had het mderdaad durven denken zco 'n werk op het tooneel te zien in de knjgsgevangeuschap. Het kan ons inzicilt niet zijn hier die opvoering kri-tisch te behandelen. Drie namens nochtans mag ik Diet vergeten te melden : 't 1s eerst en vooral mijn wakkere makker De Pont vsn ons «Ned. Tooneeî», onder wiens talentvolle leiding de opvoering plaats vondj dan da h. Bruagen. van het Kon. Conservatorium van Antwer-peu, en eindelijk onze goede Gentsche partijgesKJCî D'Oosterlinck van den «Multatuli-kring». De eerste vertolkte de roi van Rafaël, ce twe«tSe dis van Sache! en de derde die van den Eabbija, It zei a reeds dat er elkeii Zondig eea feestavond ingericht wordt. Dit is meestal eene tooneelvertooning. Wanneer we echter spreken van teesten moogt g'u deze niet voorstellen gehouden te worden in de voor-waarden waarin het geschiedt in ons Feestpaleis o! de stadsschouwburgen. Onze jongens moeten zich behei-pen met de middels waarover ze beschikken. ik tracht u den avond van «Ghetto»'s opvc«ring te beschnjven zooals ik hem zag. Het feest vangt aan om 51/2 u. Vaa af 5 ttur ziet ge de gevangenen slenteren rond den schouwburg. De eene draagt een stoeltje, de andere een bankje op den schouder. Het zijn dezen die zich slechts eene recht-staandc plaats konden veroorloven en dus verplicht zijn iets mêe te brengeti waarop ze zich gedureede de vertooning stellen kunnen om beter te zien. Het toeneel is, evenals het zaaltje, zeer klein. Dé spelers reiken bijna met het hoofd aan't «platond», t)s vrouwenrollen worden vertolkt door mannen in vrouwenkleedij. Voor deze vertolkers mag men natuurlijk niet te veeleischer.d zijn. Voor ieœand die er niet aan gewoon is vrouwearol-Ien gespeeld te zien door mannen, moet het er echt aardig, ja echt keraisch uitzien. Wij zijn er echter aan gewoon geraakt en aanzien dus die vertolking alleen als noodig om het spel der eigeniijke mar.nenrollen mogelijk U maken. Wat toch steeds mijn lachlust opwekt, is «nannen te heeren praten van «mïjn» kortet eu wat weeî ik nog. Wat er bij 'n tooneelvertooning uit den hoel: komt, dsar hebt ge raaar een flauw begrip van. En als er in een stuk moet geschoten worden is het eén ganschen »oer ! Bij eene der laatste opvoeringen b. v, lag het slachtofler reeds .atig te zieltogen, v66r dat het schot zich liet hooren dai het getroffen had. 't Stuk was natuurlijk zeerschoon... want velen weenden. Blijspelen worden gewoonlijk minder verzorgd en aacgezien men achter de schermen niet sprekea mag zonder in de zaal gehoord te worden, riep onlangs nog eene onzer tooneelspelers midden zijner lieîdesverkla-ring : « Silence daar van achter! » Onze «vrouwen» verkeeren in een standvastigen «ngst hunne pruik te verliezen en het is niet buitenge-woon, dat « mevrouw de barones » moeite heett met hare krullen. Maar saet dit ailes doen onze dappere jongens toch hun be$t om hunne kameraden de lange krijgsgevacgcnschap zoo aangenaam moge'ijk te maken.Ik moet er hier echter toch onmiddeîijk aan toei'oe-gen, dat, rekenende met de omstandigheden, de opvoering van « Ghetto » zoo periekt mogelijk was. Maar voor onze stadgenooten en onze partijgenooteu zullen den h. De Pont en gezel D'Osterlinck dan ook geen onbekenden meer zija, Gôttingen. G. BALTHAZAR. Europeesche oorlog li fjsî-ïiaaitan m ë Fwkrijk Uit Duitsche brou, Westelijk gevechtsterrein, BEBLiJN, 11^ Mei. — Officieei: Front veldxn. kroonpïins Rupprecht van 'Beie-ren : De bedrijvigheid der weder/ijdsch© artâlleiieën bereikte gisteren op geheel het_ gevechtsfront van Atrecht grooto he-vigheid. Gedoelteîijke aanvalien der En-gelschen bij F roanoy, lice us: et fcusschen Monehy etr Chérisy bleven aopder rçsul-feaat. Tijdens een poging om Bullecourt door omvatting te bestormeti, werd de vijand met hooge verliezen teruggeslagen. Front van den Duitschen kroonprin& : Na een betrekkeiijk restigen voormiddag is tegen den avond de bevechtsbedrijvig-heâd fcusschen Boissons ©n Reims weder toegenomen. Storkere artilîeriestrijd uit aile kaliber ontwikkelde zich bijzonder aan den weg Soissons-Laon, aan weerszijden van Craonne, iangsheen het Aisne-Marne kanaal, in Champagne en gedeeltelijk ook in de Àrgonnen. Krachtige Fransche aan-vallen tusschen den Winterberg en den weg Corbény-Berrjr-au-Bac, evenais bij Proenes mislukcers. Front ve!m. hertog Aîbreeht van Wur-tenberg : Geen bijzondere gebeurt-enissen. $ # In luchtstrijd en door afwe«rvuur werden den 10 Mei 16 vliegtuigen en 1 kabel-ballon ten val gebracht. Luitenant vrij-heer von Richthofen dwong zijn 22n, lui-tenarnt Gootermenn zijn 2C>n vijand te da-len.Sussîgch efti Eoeœeeasch fïevechteterreîn Do gevechtswerkzaamheid bleef gering. Balkanfrout Herhaaîde aanvalspogingen van de Franschen sa de fcockfc we ds Céans®, schen Cerna en -Wardar kondoa aan dea voor de Entente-troepen verlorea veldslsg niets veranderen, zij werèen aile afgasïg.-gen. Uit de troepenmeldingen blijkt dafc de vijand in zijn driedaagsche vergeefsche aanvallen bijzonder swars verlfezea he-aft* geleden. : """ Groot Hoofd'kwartier. — BERLIJ'ST, Mei. (Avondbericht, oifitieel) : Aan de gœ-| vechtsfronten in h&fc IWest-ea'-js do stand onveranderd. Uit Fransche broa, PARUS, 10 Mei: Officiecï: ïn den loopj van den uachfc, hebben de Duitsehers zonder succès eenige lamalijke Ewakke tegenbs-1 wegingea van Ltet vcetvoik beprcefd, op1, verschillendo pua ten van don Cliemis, 4es' _,Dames. Ai die pogingen zijn miaîukt onder' het Fransche vuur. Een sterkero fcegenaan-val og de stelîingen welke de Fraijschenj hebben genomen in do streek van Chevreux, onderging hetzelfde lot, en kon den Fran-; schen niet beletten nieuwen vooruitgang te maken en een versterkt steunpunt 4e ne-' men. Gevangenen en één mitrailjeus© sjjn' in de handen der Franschen gebleven. Van hunnen kant hebben do Franschm een kîeine beweging gedaan op de noords-' lijke helling der uoogvlakte van Vauclsrc, dio hun toegelaten heeft hun winsten uit te breiden en krijgsgevangenen te maken te®-' bahoorendo aan meuwe divisies pas aang®-i komen op dit deel vaa het front. Het ariilleriegevecht is tamelijk hevig geweest in al de sektors. Ten Oœten v&s de hoogte 106 bij La Pompelle ten noorden vasi Bezonvaux on in de streek van Metzeral p&-troelje-schermutselingeo an granwfcagK-vechten.Uit Eagelsche broc, LpNDEN, 10 Mei. — Offîeieel: B» strijd van gi.-jteren in do bùurt van Bulle-, court is^ verwoed tiah den gang gobleve-e. Wij vorderen in weer wil van al de pogia-geu. herhaaldelijk ten koste van zware verliezen door cien vijand aangov/end, osa, onze greep op zijn atellingen te verzw&k-ken. Hij is daarbij nergens gesïaagd. In den nacht kwam onze linie beoosfccœu Grioourt vooruit, ovenals bezuiden de ri-, vier Souohez, waar mj front- steanîi-nies des vijancs naanen en gevafflgeass.! maakten. El M(it| Sbîsciîsb iiiîi su IttMPÉpft; Uit Oostenriiksche toron V) EKN'EN, 11 Moi. (Offîcjesi) : Hkfe zenlijks. ' — " " ! Uit ïtaliaansehe bron ROME, 10 Mei. — Officieel : ïn hat 'L#-j dro-dal en bij het dal van de Etsch heaffc de vijand in den nacht, die aan den 9de» ! voorafging, na voorbereidend g««chutvutir kleine aanvallen gedaan op ' de heliingsa j ■ren de Cima 4'0ro en Dosso Casi?ia &iç-meae tegen Bano, tea Zuidwesten va?» Mori. Hij werd teruggeworpen alvorensj onze linies te bereiken. Kleine afdeelin-gen, die in een voorste echans van ons by Sano waren doorgedrongen, w«rdea daar in een tegenaanval op eîaandea vowase: uitgeworpen. Gisteren overlag langs hti heaS® froai de gewone bedrijvigheid van artillerie ©a: mortieren. Ze was vooral levenddg ia het? vak van Plava, de ®i--seek vaa Gors m i den Karst. ; * * * fefeÉ-PaeïsÉe-Mëfeii fin. Uit Kossteciie bran. PETROGRAD, ÎO Mei. — Officieel ; vijand heeft de streek van het .Miadsioi-nieer en van Smorgon uitesst fel be3cà®-ten.Een kleine aanval in de Bosck-Karpa» ; then, ten Westen yan de n Capul, ie a slagen. In de streek van Eozof, ten Oestess vîsaE, Brzezany, heeft da vaaridïig STaw?o«sîii 1 een Duitsch vliegtuig neergeschote®, daà ■ onbeschadigd is gebk-ve©, ï>© yiiegora ssjia j igevansen genomen^ DE QNTSNmKEUNG Ér SwsiweîkiÉe Maatscliippijeo ■ie m&K,mïï ) Aan de Berbjner Vorwârt» wordt uit cooperatîeve kiingen medegedeeld : ' Hoe de revolatie in Rnsland zal eindigen kan men i heden nog niet met volkomen zekerheid zeggeu... j In ieder geval echter beduidt de val can het reae-i Oonaire Uns/and eene voltedige, blijvende over-vAnning van de russische cooveratieze r eiceging, , die in de ôojarige strijd om het bestaan van da reac-j tionaire regeering stuk voor stuk haar recht om te bestaan heelt weten al te dwingen. De versterking der 1 demokratische stroomingen, l»t herà -aldelijk door-' breken van revolutionaire, strivingen de gedeeltelijke •sverwmning der Semstwos, (gemeenîeraden) en ten «lotte de overwinning der cooperatieve ideôen, zijn ver-Khijningen die het gelijkc doel op verschillende \%egen I toeireden, namelijk de georganiseerde eigenhulp op poliuek en economisch gebied ! En het is waarlijk niet . te veel gezegd. dat de ver strekkende cooperatieve kul-I tuur van het russische volk gedeeltelijk verhinderd heelt dat het russische rijk r.iet reeds in den oorlog j economisch inelkaar stortte. De i-ussischc cooperatieve beweging is juist 52 jaren Sud. Een fatsoenlijke ouderdom, als men bedenkt dat in het hoog beschaatde Duitschland de samenwerkende organisatio hoogstens tôt 1848 opklimt. Het jaar 1865 was een merksteen, bir.nen die periode die op den . Krim oorlog volgde en die gekenschetst wordt door de ophefîing der lij ieigenschap de gevechts-retorm, de verbetering in het staats- en gemeentelijk beheer. de ] bevrijdiiig der pers van de lastigste boeien, de verbe-» tering van het onderwijs en de hervorming van het leger op het princiep der algemeene dienstplicht. ' Eene wedergeboorte in de hunst en wetensofeap volgde deze sociale opheffing. ' Het scheen dat de arbeiders eene betere toekomst : tegemoet gingen. De eerste werkelijke socialisten in Rusland maakten propaganda voor de idee van coope-! ratieve eigen hulp, om het landvolk en de arme stadt-bevolking ook daadzakeliju aan het genot der nieuwe 1 yrijheid te doen deelneinen. _ Zjo verschenen in Oktober iS65 twee îamenwer-kende maatsch8@jà® peratie in Riga en çen îandbouw-, spaar- en vcoischot-kas iri de provincie Kostronis. Snel breidde zich de nieuwe beweging uit over het geheele rijk, geestdriitig ondersteund door de gemeen-teraden.Deze gecieenteraden begonnen !n de zeventiger jaren hunne zegenrijke werkzaamheid als bevorderaars der toekomstbeweging. Zij stelden bereidwillig groote somir.en tôt oprichiir.g en ocdersîeuning van samenwerkende spaar- en leenkassen op den buiten en van verbruiks-cooperaties en voorschotbanken in de steden. Tôt heden toe hebbeh de gem.enteniden dezen vreed-jame arbeid voortgezet en steeds versterkt. Het nauwe tesamen werken met de Moskauer landbouwmaatschap-pij voerde tôt de vorming van een comiteit voor land-bouw en industrie kredietgenootschappen, in het jaar 1871 met eene filiale in Petersburg. Wat de cooperatieve beweging der 60• en 70e jaren kenschetst, wes een hemelstormend idealisme, die ailes sm zich heen wilde meetrekken en zich aan misluk-kingen en tegen stroomingen niet stoorde; daarbij echter ook het or.tbrekec van vruchtbare praktische mede-werking die onmogelijk werd door de houding der regeering. — Men verzamelde statistieken en berichten en discuteerde over aile mogelijke stelsels. Men bevatte loenmaals reeds met de internationale organisatie vaa ie sameuwerking en trachtte met buitenlandsche xoperaties in verbindina te treden. Bekend is b. v. de Dandclwijze van de verbruiksccoperatie ic Gharkow (Zuid Rusland) die in 1872 do verkoop van in engelsche :ooperaties vervaardigde weelstoflen overnam. Op deze konen tijd van geduld-zijn volgde'helaas eene seriode van niets ontziende onderdruhking, die met sorte poozen tôt het jaar 1905 duurde. De legeering, lie reeds lafig met b00zen argwaac op de weikzaam leid van al die onkomrooleerbare, populaire zelf hulp-jrganisaties had neergezien, begon l.orter h«nd eene rcaktionaire politiek. Bijna aile iiberale hervormingen ier 6c/> jaren werden «herzien» en voor slecht bevon-len.Na de nieuwe « berziene » wetgeving moest iedere >amenwerkende maatschappij, voor zij hare werkzaam-leid begon een verlol vao de regeering vragen I In bijna aile gevallen werd het verlof zoo lang uitge iteld, tôt de geestdrilt der oprichters geheel bskoe'd was ; in vele gevallen werd het verlof op ds nietigste jronden gevveigerd. De reeas bestsandecooperatievemnoesten hun leven '8f&ÏMwé _verd«diaen.. isaen ©nteîji>«s. ideir^est^ chikanen van de auioriteîten en ook tegen economische vijandschap. Grootfebrikanten en groothandelaars pro-beerden steeds over de coopérâmes van verbruik en voortbrengst eene strenge kontrool uit te oeleneri. Onder zulke omstandigheden had de cooperatieve-beweging in het rijk der Romanows tôt in het begin van de 2cste eeuvv maar weinig voortschreden gemaakt. In het jaar 1900 telde men in het geheele Russische rijk 1000 stedelijke cooperaties met zoowat 250,000 leden encirca 1500 hfndbouwcooperaties met 500,000 leden. Zonder innerlijken band boden deze maatschappijen toch maar een beeld van economische onmacht. De geweldige omkser die de bloedige geDeurtenisscn van het jaar 2905 in hetpolitieke en geestige leven van het Rus?isc'ne volk brachten, bevorderde ook de ver-dere ontwikkeling van de cooperatieve beweging een geducht stuk weegs. Een verdere grond voor de reusachtige toename der Russische samenwerking in de daarop volgende 10 jaren, kan ook zijn in de uitvaardiging van eene nieuwe wet op de samenwerkende maatschappijen in het jaar 1904, die de opnchting van kredietgenootschappen in stad en land vergemakkelijkte en verder ook in de op-richting van eene bijzondere regeeringsaideeling voor kleine kredieten tôt landbouw-doeleinden. De tamelijk gunstige politiek tegenover de cooperatieve genoot-schappen bracht in de laatste 11 jaren eene reusachtige, ncoiigedacbte hooge vlucht. Terwijl men in 't jaar 1900 rond de 2500 samenwer-kingen telde, kwam Rusland .heden met zijne 40.000 samenwerkende maatschappijen aan het hoold van aile landen der aarde. Deze bcstonûen den ie Januari 1916 uit 15.4=4 landbouw-, spaar- en leenkassen, 200® melkerijgenootschappen, 10.080 stedelijke verbruiks-cooperaties, 4000 produktief- en grondstoîfen-œeat-schappijen; de rest vormen landbouw-, in en verkoop-cooperaties, enz, Voor russische verhoudingen wel is waar is het gettl zoo erg groot niet. bereikt toch Duitschland met zijn gezamentlijke cooperaties bijna 38,000! Deze 40,000 Russische cooperaties bebbec geza-mentlijk 12 millioen leden; het getal Russen die er cooperatieve 'oelangen in hebben. zoowat 45 millioen, een derde der bevolking. Den 1 Juli 1914 bedroeg de omzet der stedelijke en landelijke krediet-genootschap-pen 3 ir.illiarden franken. mei een eigen"kapitaal van 270 millioen. Het gezamentlijke geldbezit aller Russische cooperatieve genootschappen bedraagt vele mil-liarden^psbels, d, w- *. ém e!!o Russische gemsenten met ds industrieele onderne-mingen erbij en wordt slechts door de ataatshuishou-ding overtroflen. ha deze getailen zaî het geec verwondering baren dat de Russische samenwerkende cr anisatie. die ook m de centralisatie grooten vooruitgang maakt, in den tegenwoordige ooriog eene bepalende roi te vervullen had. Over de steiling die de russische cooperateuis tegenover den oorlog inr.emen, leen ons een besluit dî': het Congres der Cooperatieve Bond van de provincie Moskau die in hoofdzaak le einburgerlijke eie-tnenten in stad en land omvat reeds m den zc-mer van 19115 gevat had : a Uiigaande van de opvatting dat de cooperatieve beweging internationaai is en tôt einddoel heelt de be-vrijding van den arbeid van ieder soort van uitbuiting, verklaait 't Congres dat het werken van den Moskouer Bond der verbruikscooperaties op den grondslag der demokratische samenwerking berust en daar naar rtre-vec moet in de massa der cooperateurs deze opvattingen over de sociale :aak der internationale cooperatieve beweging ingang te doen vinden. » Vsn groot oogenblikkelijk beîeng ic heden een ge-deeîte der redevoering welke de nieuwe minister van justitie Kerenski reeds einde 1915 ic de Doema gehouden becit. Hij zeide o. a, : * Toen voor een jaar bet staatsschip na den russi-schen terugtocht den ondergang nab.j was, kwam de regeering tôt ons met de leuze : mobiliseering van de cnaatschappelijke krachten in aansluitiiig en vereeniging van de maatschappij met de regeej ing. « Nauweluki heeft zich onze zaak San het froat ws.t ^erbeterd, of reeds begint weder het oude regiem! Het begint systematiek tegen de verbi uikscooperatiss, tegen de vakvereenigirigen en de idee der burgerlijke vri|heid los te trekken. Hierin ligt hetgrootste gevaar, wsarop wij opmernzaam maken. « Men moet maar niet gelooven dat de in den oorlog ons dreigende katastrooi thans_ voor ons eene gedane zaak is Wanneer men dezen kleinen duur van momen-ten wapensucces uiet gebruikt tôt versterking van de maatschappelijke volkskrachten maar tôt dier vernie-tiging, wat zal er dan ten slotte gebeuren? De aan-«toom tegen de cooperaties begon met Chowstos be-ruebt systeem. Onder Stunner werd het niet beter. Met massa's worden de werkiiedec als ledeo van ver t tie naar Siberie veroordeeid. Terwijl mittioeoeo oesar. boeren nu aan het front hun Woed vergieten, word; het aan har.ne broeders v;rbodec xich te vereetsigea es \ te vergaderen. » De rcaktionaire politiek die de, regeeriseg vm àer, czaer tegen allé samenwerkingen begon, terwijl da»?-: buiten de machtige golven vui den oorlocsvloed aan-| bruisden, heeft hare val voor coed mee bespoedigd.; Einde Novembsr 1915 hed de dwangsopheffing plaei-s1 van het langjarige, invloedrijke Moskau'er midden-ce-miteit der cooperatieven. Onder den druk van de km-, deilen en der socialisten moest de miaister van Haa.-j. del en Industrie den 28 Februari 1916 in de Doecna txp. j wetsontwerp neerleggen ter verbeiewng vass de wetge- , ving op de cooperatieven. Het vroeger noodzakeiifk ! verlof tôt oprichîing werd veranderd in eene inschsij- j ving in de wettelijke registers. De rijksspaarbaakeii ; zouden grootere kredieten toestaan aan de cooperatie1 op aanwijzing ven eene bijzondere commissie. Ook na dé^e wetshervorming blijit de wettelijke toe-j stand det samenwerkingen in Rusland onzuiver dsiar altijd nog aile mogelijke andere wetten en autoriteita-; maatregelen op hen toegepast kunnen worden. Voor de-1 toekomst blijtt ook op dit gebied veeÏMe doen. Vaor het eerst schijnt asn de sàmenîTerkende aelfhoip àsc weg tôt vrije ontplooing geopend te zijn. Met natuurlijke coodzakelijklîeid se! zich àn.cooperatieve beweging verder uitbreiden, daar de altijd aog grooter worder.de duurte en daadzakelijk gebrek aan levensmiddelen cr toe dwingen een uitweg uit deseti toestand te zoeken. In de laatste maanden voor het uitbreken der rem-, lutie kon men bestatigen dat de cooperatieve beweging,' in de arbeidersmassa van Petersburg eene ongewooe groote omvang aannam. Het gewichtigste was daEifaij in ieder geval dat eene vaste economische en politieke organisatie van het proletariaat verkregen werd, welke: de massa voor den komenden strijd versterkte en vocsv bereidde. De oefening in organisatie die «an de rcssische isfessa; nog ia hoogen graad ontbrak, heeft de coopérative'1 scholing onder dsn dwaog der ecwioœismetossîandeni hun mackttig bijgebreckt. In rJrifd voua, de oorfogruchtigehvrgerHjke] demokratie tegen de vredeverlemgenda socia-lis-tische betceging zal deze cooperatieve schovi dtr, organisatie van sie wœa nog *e*r 2&j |

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.