Drukster-U îtgeefstef San»: Maaîschappij H ET LICHT beotuarder > P. PE VISCH. Ledeberg-OwH . . REDACTIE . . ADMIN1STRATIE HOOOPOORT. 29. OCNT VOORUIT Qrgaaa der Befgischd Werktiedenpari^ — VerschijnendQ a!le dagen. ABQNNEMENTSPRUS BELCIE Orie ntaandca. . . , , ft. 3.23 Z.C8 maandea • te. 6 50 Een jur fr. 12.50 Ken sbonneert dcSi op «Ile (MKtfcwcete* DEN VREEMDE Orie miandoi Utageitfte vcrzontfeo). • te MS Het Driemanschap is compteet ! Onze i esters mliec soch beriimeiea, A* wij in ooae uuiunMt rm des 98 Xoreeaber en rau dan 14 DtMmbcr pt oteot hebba» aangeteefcend ta*eii «m fcoppet artikei» rer-scheuen in het blad De K%ema»r, emtreo* den Huisbuurbon. > Eeil opst«ii*r vaa dut otgmmn httà dmmrhù beweerd, dot dm bepaiing nu bot betetaa van den HoisboarUxi, voorxiea m het nieuw geetemd noodbarema, te daoJken w«e »an die Liberaleo en tutin de k aihoheken. M. Sohauvliege h*d ai de o®r»t» lana root gebrokoa eo cie h*er Sobepen De Weert had air «inan *et«i tgo» in de waegaoh»*! geworpéii. Doch allee wae raiseh, eaadat aaifa wk* het Noodbarem* geotecnd w»a, d® bniahuux-bon a*nvaard was gevordea kt Aet Stede-lijk VoedingBComiteit, door doafgenMU-dàg-den der liberalen, der katholiekee en ook door deze der socialisten en progressisteoi. Er waren voor die zaak duo geen lanaoa meer te breken of geee aete1» meer te wagon : de Huishuurbon ging ec in elk gerrml d-ooi JJat ailes hebben wij kiaar en duidelijk, op onweerlegbare manier aangetoond. Wij z on den de beide nummers ran ïwruSt aa-n den schrijver in het blad De Eigenaar, iekcre M. Winsel, wonende Dampoortatraat n. 61, mat beleefd worzoek zijne cwnjaist^ heden terecht te wijaen- Kxxrrekter komkn wij niet handelen. Wij komen nu he* iaatefc versoheaeie nommer van De Eigenaar te oatvangen, oaraa»-lijk dat van den lô Januari. Welnu, in dat blad wordt er geen geoe-nedijd woord over gaheol des* muUe gerept, 't xb verre van tereehtgeweien. Dat noemen wij eene oneerlijke handel-wijz», .die het blad De Eigenaar sioh ni est zou veroorloven stond het t<sgenoTer bar-gerlijke Oirganen gelijk Bien Pnbiie «a ooa-' soorten. Maar als het eesn wearkmansblad betreft gelijk Vooruit, dan is liegen en lasteren tœ-gelaten, socialisten bevuilen fan rerdAobt maken dat i» een stoal in den homei. En al de eigenaara latea dat toe. aij kea-ren het dus goad en op die wijze tooneo zij welk standpunt zij tegenover de georgani-seerde werkende klasse innemen. Bah, 't is altijd gœd ora wetea, op tijd en stond kan dat ailes van pa« komen. In Gent komen wij e>ene kostelijke ooder-vinding op te doe>n of liever eene oude on-dervinding wordt een« te œeer door feiteci * bevestigd. Tegenover d© workersbeweging, hara wsr-tegenwoordigers en de persorganen die xe \ erdedigen. is ailes gepermiteerd. hoe leu-genjachtiger en hoe vuiler hoe beber. Lo Bien Public beschuldigt yalachelijfc de stad en vooral onzen schepen gezel E. An-seele, in de aardappelkwestie van kortzidi-tigheid en onverstand. Vooruit wijst terecht mot feiten en <âj£er«. Het klerikaal blad herroept niemendaJle en laat zijne lezers in dwaling. De Oentenaar en Cie beschuldigem de so-cialistische Samenwerking van baatanchtig-heid en slepen er de gac en onze Hooge-sohool van don Arbeid met de hareo bij. Het blad Vocarait antwoordt openhartâK, weeral met feiten en mot oijfer», en hÇ biedt al de middels van oontrool aan, iets waar-t-oe hij zelfs -niet verplidrt is. ■ ®e Geatenaar rolhardfc in zijne lengen-taai en wijst oiexaendalle terecht. »* be«t«^igis-i wij hetaelfde versohijaeel net het blad I>« EigeziRar nepen» de kwesti« van de uitbetalijig van dea Hui&huurbon. Wij staan dus voor eene burgerlijke drie-▼uldigheid van Laster- en leu^enaars. Greruet mogea wij du» besiurtea : '» is ee« «•wild oea beraamd stolsol txsgoa der wor-keode klaeee, die ko«st wat &ieoht en hatelijk moei gemaakt worden. Yindea die heeren dat eene' goede, wijzie taktâek, daar aijn cij vrij van, maar geluk-kac *ij nici, daar t;jin wjj van orertuigd. En teg-ODgtrevers die aidue hunne zaak moefcen verdedigen «taan «erder rwak op hnnne poofcen en vija te beklagen. Dat rallea zij rappor endervinden dan ban welkom sa! rijn. Zij tnllen de ueerlaag en de eohande œoeten dragen en zij znllen het niet gestolen hebben. 't Is een mile, laffe bende. F. H- Het Kongres der Engelsche Arbeiderspartij ...... -• # DEN HAAO, 18 Jan. — Het op Ï3 Ja nuari beginnend kongres 'der Arbeider* parti] in Manchester zal wel het gewich tigste lijn dat de partij ooit geijoud*," heeft. Het kongres z.ai ditmaal, m plaat. van als gewoonlijk drie dagon, vier dage-. duren. De gewichtigsfc® besluiten betreffen d< demoiili satie der machinerie voor he voortduren van d-en arbaid, de verhinde ring der werkeloosheid, de her&telling dei vakvereenigingsvoorwaarden, de levena middelenverhoudingon, ivetteJijke mini mumloonen, nationaliseering dair spoorvre g®n en bergwerken, regeoring^lcontrool d« landbouwbedTijv-eai en l»elae-cingeîi. Voel aorg neemt de kwestie der deaaobi Ësatie, mea zal S tôt 8 miljoen van het lo gor of van krijgabedrijveti terngteerendi arbeâdfra te veraorgioa hebben. ZH «ill^ na het pin de van den oorieg sÛsn t<ea maand verlof bekomçs, verder vrij ver voer naar hun thuis eo er sal h un bi werkloosh«id het looo voor den d««r va* eea jaar gewaarboiufd worden. Da beiaii» «yen «nlien dsrekt> bij 's b«gia d«r w®rk loosheid aanvangen. Zeer scherp spreekt e«eie resol'œfcie zici ervoor ait dat de regeering h are belof« houde en voorw&ardoiooe eai sonder voor behoud direkfc na 't einde van deo oorlo^ aile arbeidsconditâes weer juist zoo herstel le als vroeger voor den oorlog en wel pieu alloen in de 4500 door de regeering gekoea-trolleerde munitiefabrieken, Eiaar m ali« andero bedruven die thans oaàer de ww king der oorîogswetten »taan. Dan verlamg-t eene resolutie dat in aile werkplaatsen en bedrijven de loonen vol-getos do levensbehoeftën behouden mootea worden. Iedere poging om de loonen te vermindoren, zoo de arbniders weer ait d< oorlogsbedrijven in de andere bedrijven overgenomen zouden wordôa, zal een bit-teren strijd teweegbrengen en de regeei-ing moet daarom het goedo voorboeld geven. Een besluit verla«igt dat de nationaliseering der spooi-banen door aankoop der aan-deelen door den sfcaat bij 't herstellen van den vrede door de regeorkrg doorgevoerd atoei woi-df-n. i Aile bergwerken moetea tegol^jkeri^jd door de regeering ovei-genomen wordon en de arbeider» in de wjnsteo deelen. Verder wordt van de rogeeringan ver- laogd da-t irij de kndergeo kontroleert en ton opzichte vam de voeding y an het volk de» g rond zoo roortbrengend mogelijk te m&kao. De in b&»l;igneming van 'een pro-eentawijae taks op de overgroo<e verroo-gens door de regeering wordt verlangd. De landerijen zullen hervormd worden enz. Wij hebben reeds vroeger giemeld dat eene reeka vsn v^reoheidtoe vakbonden vooreteUeo wildeo brangaa volgens welke bij de regeering a-fenee>drongen worde dait zij hare vredesvo<' -waarde® bekend sou gaven, opdM de *rode door ooderhaode-Ui'.aon bewerlrt worde. Door de verschil 'înde notas eijn deze voorstellen intusechen onnoodig geworden, toch ia heft waarechijniijk dat de vredes-kwestie \ oor aile* teo opzichte van de aan-staande d'.K>rvoering van den burgerdieoefc-piictht in Engeland, eveneen» op de konfe-rontie van Mandiester sai besprokon 'worden. Onze lezors weten dat sedert het uitbre-kea van den oorlog ook de ongelsche Eegee-ring tegen de drankpost maatregels geno-men heeft die in vredestijd als socialisti-senen onzin, als overdreveu eischen van de onthouderbbouden uilgekreten werden. Daar is nu in het officieel orgaan van don Engelschen Liquo; (loatrol doard een ata-tistiek verschenen, die op de welsprekend-ste wijze aantoont welke heilzaioe uite)A-gen m an bekomen heeft door de « onzin-mge en overdreveu > m*atregels. in de stafcistiek komt de volgende tabel voor met ihat getal proceasen die in de hijaonderBte steden opgemaakt werden tegen poreonen die sIch haddou plioixiig gemaakt aaa openbara drosiken«jaap. Stedea 1018 1916 Londen 563 1370 Liverpool IÏ7 212 Bristol S 1# Edimbourg TO 118 Birmingham 25 47 Sheffield 12 23 Portsaooat^ 7 12 Glasgow î®3 M7 Veider worck âr-'àet Tezal«.g rua dent-Liquor Control Board gemeld dat hij 170 tokalen bemaohitigd heeft die vergunning httdàrm om aterke dranken te verkoopen. In 27 dei«P lokalen kon de verkoop van oterke dranken onmiddellijk afge»chaft worden en in 60 andere hoopte men hem kortelings te zullen kuanen afschaffen, als de lokalen niet heelemiail konden afgeechaft ol gealo-tea wordes. Daily Mail br&oht onlangs holde aan bot doortastend handelen der Regeering en hare afgevaarc'igden en verzekerde, als zij den ingealagen weg kloekzaoedig bleof be-wandelem, dat zij er weidra «kl in gelukkeai eene aldoende oplossing te viriden voor wât de afschuwelijke drankpeet aangaat. Mag men andere Engelsche bladen ge-looven, dan moet de engelsche Regeering ar eenvotidig op ait îijn ota aile alkoolsto-kerijen in handen te nemen, ze in regie nit te baten, den verkoop van de voortbrengst te regelen en aldus meester te blîjven overr do regeling van het varbmik. Wat vroeger onmogplijk waa is dn« zeer aenvondig gewoidéai — door den oorlog ! Maar laten wij het hij des» vaststelling van het ftit en juichen wij eeae Regeering toe die 't hare wil bijdragen otn de meoech heid te rerloeeem van eene afschuwelijke pest, van een misbruik dat haar met vol-ledigen ondergang bedredgt. De toestand in Mexico Volgens de brieven die ait New-York naar Hollandsche bladen gezonden worden, Soudan de tnzichten van de Amerikaansche re- Cering jegens generaaJ Villa heelemaal aan t verandercn zijn. De heele Ainei. Liansche pers, heet het, laat zieh thans welwillend o\er den geoe-raal uit en schijnt te willen toegeven dat hij zieb den man kan noemen die in staat is om Mexico te redden uit den warboe] waarin het gedompeld is. Eene belangrijke gebeurtenis staat in nauwe betrekking met deze nieuwe houding der Amerikaansche regeering : Een der mannen van vertrouwen van den generaaJ is te New-York verschenen met q[e teoding om volledige inlichtingen te getven over de handelwijze van Villa, waardoor aJle mis. verstand uit den weg zal geruimd worden. De r.endeling val) Villa is een Mexiëaan-Mche Yankee, de genaamdt John Hawes, eigenaar van uitgestrekte weilanden en ko-permijnen die in Chihuahua en Durango golegen zijn. John Qawee steefet den loftrompet over Villa op, die zijn boezeuxvriend is sedert meer dan twintig jaren, en bij zweert bij aile heiligen dat de Amerikanen van een betreurlijk rai s ver stand uitgingen om het « amerikanisme » van Villa te bevoordeelem. Dit waa ook het geval net de inlandsche bevolking — die nu overal de vijandelijke kampen ontloopt, om. zich te gaan aanslul-ten bij den « man-van-don-dag », die Villa is. De verstand igo mexikaansche bevolking, vsrkl&art John Hawee, begint overal hare dwalingen in te zieo en in Villa herkent zij meer en mee*r een tweed en Diaz. een held die goroepeii is om aan het zoo lang en zoo wroêd beproefd land de rust en den vrede torag te die het noodig heeft om *ich op te werkeji nit den pool van ellende, om een land van welstand en vooruitgang te worden. Mag men dat aile* voor goede munt ne-men.dan zaJ da boom van Carransa niet tôt ia dea bearuel groeien en zeJ het «pcedig uit zijn rSët' zijne regeering. Villa sehijnt zich te willen onderwerpen aan de voorwaarden die in Washington ge-steld werden, en zoo zal hij waarschijnlijk spoedig de plaat» van Garranza innemen, maar daarmede is nog niet bewezen dat hij een Diaz is, die al de belangen der amerikaansche Republiek zal weten te eerbiedigen en te dienen. Volgene berichten ait Zwitseriand wordt nu langs den anderen kant officieel bevestigd, dat de amerikaansche ' regeeringstroe-pen de beoden van Villa letterlijk uiteenge-slagen hebben rond Jimened. Noch de legers van Villa, noch deze van Zapata op Diaz, _ hou den daar de eene of de andere plaats in ' handen. Het aftrekken der amerikaansche legers zou daar ook officieel bekend gemaakt zijn en de amerikaansche consuls zouden zich gereed maken om naar hunne posten in Mexiko terug te keeren. Ten slotte nog het volgende, dat uit New-York getelegrafeprd wordt, , onder datum van 17 Januari: De mexiko-acierikaansche Ooimniaede ia er niet in geslaagd om de moeilijkheden nit den weg te ru i men die ontstaan waren tus-schen de twee landen," en zij heeft zich dan ook ontbonden verklaard. Als laatste be sluit heeft eene meerderheid der Commissie Wilson aangeraden den afgevaardigde Flit-scher terug naar Mexiko te zendem en de onder generaàl Persing staande amerikaansche expeditielegers terug te roepen. Men sehijnt dus nog even ver verwijderd te staa-n van het zoo vurig verlangd arrangement aa meer en meer moet men de go ruchten omtrent dit ailes wantrouwen. VARIA 8t«enkoien-of£e Gedurende dezen noodlottigen oorlogstijd zijn het vooral de geleerde acheikundigen die zich drukker om drukker aan het weri gesteld hebben, om te zoeken naar ailes wat er op hun gebied ontbreekt, tengevolge vac het ongehoord vorbruik. Het was in hoofdzaak naar olie dat d« naar de verschillende oliën voor de nijver-heden en de legers, die er volslagon gebrek gingen aan krijgen, aangezien. het verbroik aile païen te buiten gegaan wae. Volgens het wetenschappelijk rakblad Teehntsche iîundschan zijn de duitsche ge-leerden in het zoeken naar olie terechtgéko-men bij de steenkolen en rijn hunne opzoe-kingen hier en daar reeds met de beste nit-slagen bekroond gerweest. Het *oogenaamd Keizer-Wilbelm-Insti-tuut van Mannheim, een scheikundig labo-ratorium dat uitsluitelijk gelast werd met opzoekingen omtrent de scheikundige sa-menstelling der steenkolen, sou dezer dagen tôt de verrassendste uitslagen gekomen zijn en de zonderlingste- dingen ontdekt hebben. Onder de verstandige leiding van den wetenschappelijken bestuurder zouden da scheikundigen van deze inrichting terzelf-dertijd twee verschillende stelsels ontdekt hebben, om uit de steenkolen eene kostelijke olie van allereerste hoedanigheid te trek-ken:1. Door het uitloogen (wasecben) van steenkolen in vloéibaar solferzuur in den geÀronen warmtegraad, hebben zij eene delf-stoffenolie bekomen van prachtige goudgele kleur,"van voortreffelijke hoedanigheid, van een welriekenden geur, met de verlangde dikheid, die onder elk opzicht veel meer waard is dan de tôt hierfeoe gekende en ?oo hoog geschatte teerolie. 2. Door het uitstoken van steenkolen met behulp van een verhoogd stoomhad, hebben zij een teer bekomen dat heel wat verschilt met het teer dat men bekwara met het tôt heden toe gevolgd stelsel, een teer dat zeer rijk is aan petroolachtige olie, aan para-fine, aan vetolie en meer andere kostelijke oliën. Hunne steîsels vergelijkend, gaat de Technische Rundschau voort, hebben deze geleerden dan nog eene derde ontdekking gedaan, die nog veel kelangrijker kan ge-noemd worden dan de twee eersten te za-men. en zij gaat voort : Zij hebben het middel gevonden om de steenkolen rechtstreeks en volstandig op te lossen en ze onmiddellijk om te zetten in een oplosbaar mengsel aileen bij middel van zuiver water. Tôt dezen verbazenden uitslag zijn de geleerden gekomen als zij de verwarmde steenkolen bloot stelden aan een stroom van osoon, waardoor jqj een vette, zuor-achtage massa bekwamen die nie^e Blinder dan twee-en-negentâg per honderd srmvero koolstof bevatte. Volgens hetzelfde vakblad malien deze < Op Hoop van Zegen » Wij krijgem de» zoedag a. t. in bet FccaJpoleà, ta 1 Gent, eene heropvocring van Heyermans zneesterwerk. Overal, waar Op Hoop van Zeyen wordt ten too-neele gebracht, maakt het drama grooten oj^rng en bekomt het ongemeenen bijval. (n 1901 bisleefde Op Hoop »<m Stffm w Beritya zijn eerste opvoerinj!. [n zijn boek Die neue Richtvng, «eue verzmineKng van kritieken, verschenen in de Weener Breie Preste, waarvan hij de Berlijnsche kunstkritieker is, deelt Paui Goldmann zijn oordeel over-Heyermana' werit mode, We laten hier dit oordeel voigen, 1. om t« bewi)Kn voor wat raerkwaardig drama we staao «n a. om M be-wij/eu hoe in den vreemde over Op Hoop van Zegen wordt jcoordeeld : « Het naturalisme heeft zich overlecfd, e» tocù a bet eerste schoone stuk. dat we lindi 1«ag ki on2e acboow-btirgen te zien kregen, een nattattlistisch «tuk. Hoe 1 vvordt dat verklaard? Heel eenvoudig. Er is een dichter g.-l :rjett En weer wordt het bewezen, dat de letter-l<tnide zich niet in «richtingen» beweegt. Nergena zal , incn dierichtingen aantrefira,dan is de geschiedeniader letterkuifde. De Rbewegmaen», de «stroomingen», en zelfs île «perioden». worden de letterîrtmde toegedicht door het germanische seminarie. De letterktinde kent slechts dat eene : de persoonlijkheid. En de eenigelet-terkundige voortschrijdende bewegmg ia deze : Er komt een dichter. «Als er een al te groot Rescbreeaw van «richtine» in de wereld opgaat, dan kan dit altijd als ecn verschijnsel van gebrek aan persooniijkhcid gelden. En juist door dit te ; ziet het er zoo ellendig uit met de tooneel'.etter-kui.de der laatste tien jaar : ze is heel en «1 «richting» peworden. En daar we er genoeg van hadden, ons rieb-ting-stukken te laten opdisschen, geschreven door ver-waande mannetjes, die zich-zelf voor dichters hielden, — omdat zij voerlieden op het tooneel lieten 6pre-ken, gelijk die voerlieden dat in 't werkélijke ic\en doen — zoo dachten we dat het natuialisme zich had overleefd. Maar we hadden ons bedioge; , want niet het nattu-alisme lieeft zich ovedeetd, maar wel de naturaliste». Tn de letterkunde bestaat noch ond noch nieuw, îi's het maar door eene persoonlijkheid hehan-deld wordt. Het natuialiMne was dus doed, en er kwam, zooeîs we reeds zeiden, een dichter, en blies het weer leven in. » Dejse dichter ecbter, Ss uit HoCaod gokomen. Hij heet Hennsc Hevermiir* en aijn èr»m» iè gemeld t Op Hoop van Z*gt>», aptl van dezee in vier bedrijven. In dit drama wordt getrouw, en naar de werkelijkheid, het bestaan der arme Hol'landsche zeevisschersbevol-king geachilderd/ De «chnjver heeft met eenvoodigs middeien, maar met kussivoiie h and, cik* w»t hij h «ci! wi)i--c geven, wMîs uit « beeldeti, eo me» die een-vxnidige «niddelen heett hij ons innig geroerd. Op Hoop van Zegen doet chs d-nken aan Pierre Loti4» boeK : De Islandoche Vi.i.tahers dat, nagenoep, het-zeifde ooderwerp behaodclt, en waarin de scbrijver, door eenvottdlge en vlottfl oitdru-. kinp, e-'.f ? , geweldige werking wcet voonte brenr- Jbe'it voor de drainatische kuhst als A.uos.ti.c voorbeeld kan dienen. En Op Hoop Mil Zcften staat daarom z4à hoog boven de laatste tooneelwerken von het Duitsch naturalisme verheven, omdat de schrijver zich niet tevredeo hield ayrt bot aaneci-flanscn van een met moeite verzameld hoopje «erkelijkheid, mnar door 't weergeven van 't werkelijke leven z66, dat de harten der toescbouwers ev wanner en inniger door gaan kioppen. En zelis de humor ontbreekt met in dit werk, de getonde, de behaaigliike humor oit de N ederlanden. Daar wordt înenig krschtig woord gesproken, dat on» in stemming brengt, geli;k wij die hebben bij 't aan-schouwen der kermistaiereelen van Tenters, of van den goeden Jan Steen. Het Dait6oh naturalisme heelt den humor uit zijn werken çesloten. De duitsche natu-ralist kan den h'umor met zijn «erostige» kunst niet vereenzelvigen, omdnt hij geen humor oezjt. »De kritiekers hebben gaiijk, als zij ot> de overeen-komst wijzen, die er tusschen Heyerman's drama en De V/evers van Gerhart Haupttnann bestaat. De hoHand-•che schrijver heeft zich biijkba;:r door den dxiitrehen laten beïnvlceden. Heyermans heeft van het beste drama dat H&uptmann schreef, ai 7.1m techniek geleerd ; hij heeft De Wevers als mode! genomen, om Op Hoop van Zegen op te botiw 'yi weg, die Hauptmarm heeft gekozen om het etieflvlig bestaati der S-lezische wevers op het tooneel weer te . even. is door Heyermans gevolgd, oen het treurige ieven der arme hollandsche zeevissclièrs op de piaisken aanselîouweHjk te maken. In het eene werk zoowel als in het andere, is een weinig socialisme geweveo. In De Wtvcrt keert een soidaat, die bij de pruisische infanterie heéft gedlend, met oproerigé.ideeên naar zijn dorp terug; in Op Hoop van Zegen komt een roatroos, die bij de Hollandsche marine was ingelijfd, als revohitionair uit de gevange-nis bij zijne tamilie weer. Er. wat de drvnatiscbe grondgcd3chte van dit laatste werk eangaat, die is in Ibsen'» De Ste-unpilaren van de Maaischappij te vinden, n. 1. eer. reeder, die een schip in zee sîuurt, wa«r/ati hîf weet, i.at bet met zeewaardig i». En toch ia ©p de grondgedacbie ko Op Hoop oan Zegen niet ai te T-e! ^owicht gelegd, daar m dit drjma niet hoofd-zakehjk de steunDilaren van de maa'tschappij beoor-deeld worden, maar slechts terloops worden aange-raakt. Het komt hier minder op der. reeder aan, dan wel op de zeevisachers. Er ward hier toevallig een dramatisch idee genomen en sis motid gebruikt om de ellende dezer ongelukkige visichersbevolking op het tooneel te brengen. » En daarom mag mea niet jeggen, dat Heyerman» Ibsen heeft afgekeken, geplunderd, en nog minder Haupttnann, want het Is niet altijd afkijken oi piun-deren, a!s een achrijver hier, tA daar iets ontleent. De vraag is niet : wàt heeft de schrijver genomen? Maar wel : wat heeft hij van 't jienomene gemaakt? En wie iet» weet te maken van wat hij aan anderen otjtleent, mag al nemen wat hij wil. In de letterkunde heet het : « Wat ik ieven weet te geven, i» mijn eigendom. » Ook in dit peval beslist erkel de persoonlijkheid. En juist omdat Heyermans cène persoonlijkheid is, heeft hij een zelfstandig werk voortgebracht en daarom ook mag hij van fbsen een idée, van' Hauptmann de tech-nick nemen. Ja, Heyerman» i» eene persoonlijkheid : zijn werk heeft eigen leven, eigen poêzie. Al de typen die in Op Hoop van Zegen voorkomen zijn menschen, die eUeen door een dichter kunnen geschapen worden. En 't is enkel aan een dichter gegeven stemming in een drama te leggen, gelijk die in Heyermans' drama aan-wezig is. De «chrfiver heeft te vergeef» zijn v/erk een « aeesfuk » genoemd, wsnt de «ternming vnn de zee, haâr sterke adem, gaat door het heele stuk. Men voeit nem m ieder tafereel. n De zee wej-pt hare aoVven tôt op 't venster van het. kleine viascherslttiisje, waarin het arama zich afcpeelt. Men boort 't csftui t der stoomschepen. Men hoort den storm over en rond het huifl loeien, diczelfde storm. die de golven hemelhoog opzweept. De zee is in de nabij'neid van hethuisje; het leven van hen, die dit hoisje bewoner, is ami Vioar verbooden, en xe grqpt diep in dit leven in. Bn zoo werkt die machtige, ontembare zee gedurig mede, om het leven der menschen in het drama weer te geven. Dit drama speelt tusschen de menschen en de zee. Ailes wat er in voor-komt, is met dit grootsch element in betrekking, en elk persoon die optreedt, brenrçt een deel der zee met zich. Terwijl buiten de zee àan 't woeden is, is ze terzelfdertijd op de planken sis hoofdperoons aanwezig, een hoofdpetpoon dus, die men niet te zien krijgt, maar wier aanwezigheid men toch eedurend heel de handeling voelt. Ja, die verderfbrengendft, onverzade-lijke zee, die als een onbaiir.hartigen vijand dat arm, onsckuldige volk beloert. En toch is die hoofdpersoon nief minder ktrostig geteebend dan al de andere per-senen in het drama, die er echter niet door in den scha-duw worden gesteld. Dit ailes is op. een nieuwe, eigen-aerdige en zel/standige wijze uitgebeeld. » Wat vooral nieuw en merkwaardig is in Op Hoop van Zeoen, dat is Holland. Niet dat Hollanddat enkel bij plezierreisjes waargenomen wordt. Men fcrijgt geen windmolens, geen kanalen te zien; geen Rembrandt, geen Frnns Hais; niet de Kr.lverstifaet, te Amsterdam, met haar armmoedig avondleveri ; niet den vijver in den Haagt met zijn zwanen, die zacht over het water glijden. Het is ook niet het Holland, zooals het zich hier en daar, bij bezoeken aan vreemde hoven vertoont m de gedaante eener jonge, blondharige koningin, met een snoer van brillanten cm den lelie-bianken hais. Neen, we zien een Holland. dat we tôt hiertoe niet kenden. De hand van den dichter rukt de schilder-echtige oppervlakîe, die als een sluier over dat Holland ligt uitgespreid, weg en laat ons zien wat daar onder verborgen ligt. Hij laat ons op den bodem blikken, waar we Hollandsche armoede ontwaren, ondanks het karakteristieke hoofdtooisel der sneeuwwitte muts, de gouden ringen en platen der Hollandsche vrouw. We zien het van verontwaardiging gloeiende aangezicbt van den door Droogstoppel uitgezogen arbeider : Droog-stoppel, de hartelooze, uitbuitende kruienier, door Multatuli zoo meesterlijk geteekend en onsterfelijk gemaakt, en dien we hier in de gedaante van een reeder over het tooneel zien gaan. Èn we zien hoe het Hollandsche volk zwoegt en zweet. en zijn leven offert voor dien Droogstoppel; hoe dat voile lijdt en duldt om zijn ellendig, kommervol bestaan voort te slepen. We zien een krachtig en openhartîg volk, dat ons diepatc mede-lijden waarâig is. » De eerste bedrSven v*a bet drama worden m àere omgeving afgespeeld. y Tn de armoedig gemeubeleerde kamer is niets te bespeuren van al hetg'een men gewoonlijk in de « Hollandsche intérieurs n aantreft : belder^biinkend koper-werk. Delftsch porselein, enz. Hollandsch is alleen het groote breedfc venster, en Hollandsch is het licht dat door dit venster naar binnen stroomt, een zeer «chiffe-rend licht,,zooals het in dit land schitteren kan, als de zon in t water sehijnt en het water de stralen terug-kaatst. Kniertje is weduwe, en in t dorp is aan wedu-wen geen gebrek. De mannen gaan op de vischvtmgst, en het gebeurt zeer dikwijls dat de zee de visschers-sloepen verbrijzelt en de visschers onder haar golven begraaft. Wat is daartegen te doen ? Men weent, men bid-, maar de zee doet toch wat ze wil. En opdat de stadsbewoners hun visch zouden kunnen eten is het noodig, dat nu en dan vrouwen haar mannen en kin-deren hun vaders verliezen. De visch wordt duur betasld. » Ziedaar het oordeel van een Duitschen letterkundige over Op Hoop aan Zegen. Als min nu weet dat deze criticus zijn task niet lirhtvaardig opneemt ; dat hij aile tooneelwerken, die hij te beoordeelen heeft. met een uiterst scherp 00g beschouwt en onverbiddelijk afbreekt wat in de Duitsche dramaturgie den naam draagt van naturalistisch en ktjnstwerk, dan mogen we, na bovenstaande beoor-deelina over Op Hoop van Zegen, gerust verklaren, dat we in dit drama, een werk bezitten van buitenge-wone verdiensten en hooge kunstwaarde — hoezeer dit laatste ook door sommigen in twijfel wordt getrokken. En Goldmann. staat, onder de Duitsche beoor-deelaars, met ziin oordeel over Op Hoop van Ztqe* niet alleen. Ook Hermann Bahr, in zijn boek, Wiener Tifeater; Heinrich Stûmke, in zijn werk Die Vier te ~Wand en Hermann Kier'I in zijn Dramen der Gegenicart — ook die in Duitschland zeer hoogge-schatte critici spreken .over Heyermans' drama met den grootsten lof. Hoevele malen «Multatuli-kring » Op Hoop nem Ze.qtn ook nog moge opvoeren, steeds zal het voor eivolle zalen zijn, en hij zal aan honderden een kuost-genot verschaften, dat hun, eilaas, maar zelden aange-boden wordt. Op Hoop van Zegenis een kwstwetk, net mat: het publiek niet onthouden worde» P. J. D'Hors ■„ 1 1 .... „ ■ - " -*"« ' "■ "" "-"ti-"" i»,» <aar — h. 2fc ?nis p«r nammer : tooi Belgie 3 oenti#men. tooi den *reémd«5 centiemen leueîîîOîs Redactn '<&<•.. ;£5mln?stp t?e 5*046 55î Januari'1917 ni■iiiBMMiMMwn»i ■ ■! il i - - m ~ - mri rrr~" -"i—11—m—i T-r"Trrrn—m—r—r-n rnrr' —t ir1 —asmuM.i-Kî&'v.aK liss _~,^2îTr. rvarr-

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.