«r»u=^^%^5.rï^-Vr^'^^^®r*T3a^^1«i^'Tl7. ■ ■■ ■ 32slaar- W. 319 „11 ..1» ,ij Dnftotef*ftt«MW*r fmt Maatschappij HET LICHT bestuurder a F. DC VltCH. L*d«bti-g»acf* . . REDACTIE . ADMINISTRATIE H0ÛGPOORT. 29. GENT Prijs per nnsuüu* : voor België 3 centiemen, voor dec ¥ rseside 5» centième» is ii—naimn i ■iiiiwiiii >i«»mitsM8Bs»8^mfttiiHiBiiHiM*g^s —— ■—-~ • "«Hjpn abonnementsprijs! BELGIË Drie maande». . , , , tt. 3.29 Zes maanden » .... Fr. 6.50, Een jaar. fr, 12.M) Mm sfteassert ckè ej> alle petttantstai DEN VREEMDEDsle maande» (dagelijksverzonden).f» t.7t Orgaan der Belgische Werkffedenparig* — Verschijnende a/k dagen. pgtaBKicgsga mnaum ■OCH ■sa ae Nederland gansch anders zijn dan in België — dat onza Noordervrienden hunne stem zullen geven aan eet» ontwerp dat dergelijke school een schrikbare voor- ' sprong zal desn maken. ?. CNUDDE, Schrijver van het Internationaal Bureel voor Ondcrwijsersvereenif/ingen. 1st Mm\\% m È ontwikkeling Ér Parti} Aan de Bodaküe. Ik heb U over eenige maanden sen artikel ingezonden, getiteld « De Tijdgeest >. Mijne meening daarin, tot het verspreiden en doen begrijpen der socialistische grondsteisels was : meer onderwijs. De redactie antwoordde : Cluckers, adj bedriegt u als gij hoopt dat eene radikale hervorming van het volk in dezen tijd ipogelijk is. Ik had hoegenaamd niet gesproken van eene radikale hervorming, ik weet seer goed dat men een volk niet onderste boven keert op korten tijd, en vooral niet onder opzicht van verstandelijke ontwikkeling. Ik zag voor mijne oogen den stand onzer partij, ik za^ hare coöperatie, hare vakvercenigingen en politieke afdeeiingen. Ik zag den_ reuaachtigen napel boekwerken, hare bibliotheek en de massas vlugschriften en brochures. Maar ik tag ook de vruehten van dat zaad : Die vruchten waren schraal, onvoldoende. Ik heb gedurende 15 jaren op verschillende werkhuizen vertoefd, en genoeg gelegenheid gehad het te bestatigen. Wat baat aan een kranke overvloed van voedsel, als hij het niet voldoende verteren kan? Wat baat een mensch een gezond bovenlichaam als hij lamme beenen heeft? Wat baten onze klasse al die schatten van kennis als de grond niet bij haar aangelegd is, als in her beetje primair onderwijs zelfs geen tipje opgelicht wordt van den sluier welke het maatschappelijk vraagstuk bedekt? De moderne tijden hebben overal de politiek opgevoerd tot eene wetenschap, welke • ieder volgens zijne opvatting en belangen uitlegt. Vroeger waren er op politiek terrein, bier in België, twee kampen. Nu zijn er drie. De werkliedenpartij heeft zich reeds sedert jaren in den strijd gewaagd. Hoe kan men nu den zege voor de arbeiders verwachten, hecht en duurzaam, als er te weinig gedaan wordt om hun van de nooiige wapens te voorzien bij het bevechten »aai dettpoüfciekeïi vijand! Hoe wilt gij dat ze met die leemte in het openbaar onderwijs met hunne zorgen, hunne lange werkdagen, hun ongeoefenden geest, onoverwinbare strijders zijn voot de zaak ? Of meent gij dat het voldoende is dat de voormannen klaar rien? Alle materiaal moet stevig en liefst van da beste hoedanigheid zijn. Het is met de arbeider» dat wij atap voor step oprukken in en naar do zich hervorvormende maatschappij ! Hoe wilt gij dat znlke arbeiders doelmatig hunne gedachten propageoren, als hun de mogelijkheid niet gegeven wordt zich te vormen, zich toe te rusten voor zulke zware taak, die samenleving verbeteren naar hunne opvatting- Gij antwoorddet ook nog: Wjj gelooven veeleer dat het de groeiende organisatie en de klimmende macht der werkers zullen zijn die het onderwijs zullen verbeteren, veeleer dan dat het onderwijs onze partij zal versterken. Dan mocht ik daaruit afleiden dat wij voor den oogenblik niets doen konden om het onderwijs te verbeteren. Dat was mogelijk en neem ik aan. Alleen bij den slotzin deel ik niet uwe meening en denk en ben overtuigd dat het onderwijs wèï onze partij kan versterken, juist om al wat ik hierboven aangehaald heb. Wat mij daarin staaft zijn 03 woorden van Anseele, waar hij sprak van het nut en de noodzakelijkheid eener hoogeschool van den »rbeid. Hij zei onder anderen : «Eene partij wiergeestelijke kracht g^;n tred houdt met hare stoffelijke kracht loopt gevaar. »Èn ik voeg erbij dat zulke partij gevaar loopt te komen aan het doode punt, omdat ze bijna al diegenen gewonnen heeft welke zich om zoo te zeggen instinktmatig aangetrokken voelden. Zulke aanhangers rijn slechts zwakke elementen ter verspreiding onze* gedachten : Men denkt dus van nu af aan het onderwijs ter hand te nemen ? Hoe lang moesten wij dat niet reeds gedaan hebben? Veroorloof mij te denken dat wij als arbeiderspartij reeds van vóór lang al onze krachten in Kamer en Senaat moesten ontplooid hebben, ter verkrijging van een beter "nderwijs, een der hefboomen onzer beweging. Ik weet niet of we er iets zouden verkregen hebben. Maar dan konden wij gedaan hebben wat wij nu aangevat hebben, Takleasen geven en bij het aanvangen daarvan, beginnen met korte, samenvattende '«dichtingen onzer leer, evenals de geloovigen en eindigen met een gebed. Want het is niet genoeg taal- of vakleesen 'e geven, ons groot doel moet zijn de jon« goren het socialisme te leeren kennen, hue wijzen op goede lektuur, inwijden in de in« gewikkelde maatschappelijke vraagstukke^ ze vormen tot goede, socialistische jonge krachten, van welks ontwikkeling de versterking onzer partij zal afhangen, niet al- leen aan numerieke sterkte, maar ook aan innerlijke verstandelijke kracht. Denk nu van mij niet dat ik een twistappel werp, welke gij naar ik gelojpf. met be- Ik rond u dat zóó omdat ik het zóo ten goede meen. Ontvang oadertuesehen mijne beste groeten,dockers öuïïl. ONS ANTWOORD Vriend Cluckers, uw schrijven spijt ons. Onder een beleefden vorm richt gij de grofste en de onverdiendste verwijten aan de partij. Uwe stelling dat het onderwijs een geducht wapen is in de hartdèn van de strijdende werkende klasse, en dat onze partij dat groot punt dus uit het oog niet mag verliezen, behoeft geen betoog. Het is de zuivere waarheid. Maar gij gaat verder en veel te ver. Uw artikel zegt kort en bondig samengevat: de partij heeft in zake van onderwijs hare plichten verwaarloosd. Tegen dat onverdiend verwijt protesteeren wij uit al onze krachten. Gij erkent overigens zelf dat gij onsrea reusachtigen. stapel boekwerken, onze bibliotheek, onze massa brochuren en vlugschriften gezien hebt. I Gij mocht er wel bijvoegen, dat gij dit alles bewonderd hebt; onze dag- en weekbladen nog ter zijde gelaten. Maar de vruchten van al dit zaad, beweert gij, is schraal geweest. Schraal ? Wij beweren dat er geen zaad is, dat ooit of ergens elders een rijkeren cog&t heeft opgeleverd. Dat bewijst onzo organisatie op alle gebied, coöperatief, syndikaai, mutualistisch, politiek en kunst, zoodat wij gerust mogen zeggen dat de partij ia den loop van bijna eene halve eeuw eene 'echte revolutie in de gemoederen en in de hersenen onzer klasse heeft verwekt. Als Cluckers dat niet ziet en niet bekent, is hij hooronde doof en tiende blind. Wij moeten de leemten in het openbaar onderwijs voorzien, wij hebben daar te weinig voor gedaan ! Om het openbaar onderwijs in te richten zooals wij het willen en zooals het zou moeten zijn: maar waar hebben wij ooit de maeht daartoe bezeten? Zijn wij ooit goevernement of zelfs eenvoudig stadsbestuur gewee«t? Neen, niet waar 'i Maar hebben wij daarbuiten: in ons schrijven, in onze voordrachten en redevoerin-gen,in onze schoolbonden niet alles gedaanwat menschelijk . was ten gunste van een beter en vollediger onderwijs voor 't volk? Meent Cluckers soms dat de wetten op den kinderarbeid en het verplichtend schoolgaan er zouden gekomen zijn zonder dó socialistische partij ? Die wetten rijn onvolledig, zij zijn maar een-begin, dat is echt, maar de grondsteen is gelegd en dat is veel, want verbeteringen moeten en zullen volgen. Meent gij dat het voldoende is dat de voormannen klaar zien, vraagt Cluckers? Wij zullen hies$aan onzen partijgenoot leeren, dat klaarziende voormannen maar het produkt zijn van eene klaarziende en bewuste massa, gelijk zij voor gevolg hebben het bewustzijn en het heldenden der werkersbevolking te voeden, te verhelderen en aldu3 weer nieuwe en grootere voormannen in 't leven te roepen. En Cluckers moet weten, ïdj die zelve als voorman en professor optreedt, dat de voormannen of de leiders onzre partij, nooit gedacht hebben dat zij alleen moesten klaar zien. Pretentie tegen den, vijand, sa wat gij wilt, maar pretentie tegenover de maaea en de partijgenooten, dat nooit. Dat ware anti-democratisch en anti-socialistisch in den hoogsten graad. En zulke voormannen zou de partij niet duiden. De woorden van Anseele nopens de Hoogeschool van den Arbeid treden wij natuurlijk bij. Zij treffen on« nist, maar wel Cluckers, die ons verweet niets godaan te hebben voor het onderwijs. Helaas, hij duidt ons nu ten kwade dat wij dit reeds veel vroeger moesten gedaan hebben. Ongegrond verwijt, want Gent en Brugge zijn niet op eenen dag gemaakt en al de inrichtingen van de partij beantwoorden aan behoeften, die steeds klimmend gaan. De partij voorziet erin, in de mate harex krachten, vandaar d&t zij geene kritiek»» verdient. Cluckers mag gerust zijn, wij rijn aan het « doode punt > niet gekomen voor wat de ontwikkeling onzer partij betreft. Wij komen eerst aan het « levende punt > en wij zijn bereid persoonlijk het aan Cluckers te bewijzen met cijfers en feiten. En wij hopen in de groote en grootschetaak die do partij te wachten staat Cluckersaan onze zijde te vinden, niet met ongegronde kritiek en verwijten, maar met voorstellen en daden.F. H. 1RS Wat een krachtig wekkend vermogen bezielt dan toch Y»oruit, de prachtigste socialistische instelling in ons land ! De wereld, zoo wijd zij it, heeft afgevaardigden gezonden om haar grootheid en haar bloei te zien. Er is in 't gansche wakkere socialistisch België geen enkele partijkracht, geen, die haar in scheppings- de wereld teistert, verheft onze Gentsche Moeder haar steun tot opwekking. De werkende klas wanhoopt in haar folterend heden en zinkt in vertwijfeling weg of er nog wel voor htar een morgen komen zal, met zooveel hoop en zooveel liefde als de vredesdagen, waarin ze zoo prachtig winnend kon strijden voor haar welzijn. De nood van heden, slaat alle denkbeelden uit den geest, verlamt den wil en bederft de hopende ziel van vroeger, tot een lijdzaam offer van eü-wde, te midden van de wereld, waarin de menschen elkaar vermoorden. Yooruit echter staat nog pal, als een lichtbaak op een rots te midden van de nachtelijke zee, die stormt en alle varenden met vernieling dreigt. Haar licht is het gliniterend teeken der verlossing, waarheen oogen en harten zich keeren om de dood te ontsnappen. Yooruit roept en haar roep wordt als een stole vreugde, die in de geloovigen opgaat, wanneer ze in hun prachtigste tempels een stem nooren, die van de gelukzaligheid der hemelen «preekt. Terwijl over het gansene land onze instellingen, onder den druk van doods^eod zich ten uitereten inspannen om hunne leden samen te houden, het leven te bewaren in cle lichamen, liet vertrouwen in de zielen, doet Yooruit veel meer dan dit zalig behoudsgezind pogen. Zij opende wijd de poorten van haar groote paleizen en die van haar kleinste vartrekjes. Voordrachten over alle vertakkingen van de arbeidsbedrijvigheid, over kunst en letteren, over gezondheidsleer en maatschaplijke huishoudkunde, laat zij binnen haar muren houden, door bekwame sprekers en gewikste vakmannen. • , Zij richtte tteukle- ea ïoooeetavonden in co draei haar sucht naar hooger vaart, zoc roekeloos naar boven, dat ze in de voorstelling van De Clercq's meesterlijken « Vlasgaard », zoover als ons dagblad door geloofsgenooten wordt gelezen, een rilling van vreugde en bewondering heeft doen opgaan. Elkeen heeft geroeid, dat er iets ven heawelf wss in die HeMe voor het schoone. Zij, die niet hebben kunnen zien, dan alleen met de oogen der verbeelding, hebben verrukt de oogen gesloten om zich helder te kunnen voorstellen de werking van den gelouterden socialistischen geest, die zijn volk, dat in ellende dreigt te vergaaa, oproept naar leven en '«>• rkwiit tot beter voelen, tot vreugde zelfs op den lijdevsweg. Ze zeggen : 't zal nog oneindig mooier worden, pis aliesVeef rustig zal zijn. Waar zullen we dan naartoe ? Onze grootsche instelling ziet die vreugd in de smart, en haar doel bereikt worden. Des te stouter, tct bijna roekeioeaheid toe, roept ze thans : ws sultan scholen stichten voor os» volk ; we zullen zelfs niet achteruit deinzen om een hoogeschool van den arbeid op Gentschen bodem te zetten. Wie paleizen kan bouwen, wie aan de arme verschopte arbeiders vaa vroeger feestlokaloa als voor prinsen bestemd ken epen n, met het woord : « slt hier neer, proletariaat, 't is het «we », kan ook gewone schoolgebouw»* verwekken tot not van oudew en kinderen. En zie, nu was pas een schUderijententóOBSteuing toe en een au -ertoocieg, oadsr Vaa dar Mcuieii a geleide,..utterand eStmio gebracht, zoodat elkeen meende : 't is uit nu; men ie af. Dit mocht Biet. Hebt gij allen, menschen van jaren, nog een herinnering van da prachtige jeugd die de uwe wss, toon men u dv, . ng na lange en geweldige inspanning raat te nemen, opdat toch uw kop, uw hart, uw ledematen niet zouden breken door den geweldigen last II Door dwang wou men u stil houden, doch pas laast ge wat te verademen, é&n stond slecht3, of weer voeldet ge u 100 speel- en weellustig .jdat geen spier nog in u rusten wou en gij en al ds makker* maar weer aan 't ravotten gingt, eindeloos lang. Zoo jong is « Yooruit ». Onvermoeibaar doet zij altijd nieuw, omdat haar sterk gestel, haar bewonderde heldere geest steeds een nieuwigheid vindt, waar anderen reeenen dat ze lang was te loor gegaan. • Coppieters komt nu met een rijke veizameirag vaa kunst, door een helderen kop, die leeft voor de kunst, na jaren zoeken bijeengebractit. Daaraan rol ons volk wel weer nieuw genot smaken. Een dubbel genot, want de twee reusachtige beeldenkneeders, de meesters Van Blesbroeck zullen thans meer dan ooh han idealen over de werkende klas aan die klas zelf kansen voorstellen. Zij zal zich zelf mogelijk best zien in de kunst van den vader en van den zoon. Is het niet een alzijdig verheugend verschijnsel, een rijk man als Coppieters, begaafd met verstand aooals weinigen, vrij van geest «n rijk aas weten, iemand die in hoog aar.,, ?n kon staan in de rijke maatschappij, zich als een i;g r'lijdend werkman te 2ien laten opschrijven onder de arbeiders, in Gent 200 laag beschouwd door de aristocratie en zoo nuttig levende nochtans? Ik kan het ais* zeggen hoe omto genootes van Luik groote oogen open rètten, toen ze onlangs hoorden van wat te Gent zoo weelderig groeit en bloeit. Zij vragen zich af hoe toch de arbeiders nog moed hebben om zoo te genieten. Ze vergeten echter dat al dit mooi werk een onweerstaandbara roepstem van zich laat uitgaan en ©ok de burgerij aantrekt naar enze steeds stijgende betuiging van meesterschap In ons « Ons Huis ». Zooals de aristocratische Romeinen, na de Christenen bij duizenden te hebben doodgefolterd, zelfs naar de catacomben gingen om zich te laten döopen, zoo ook komt de burgerij die on* vroeger haatte. Waak op, « Yooruit » I STEVEN KOERSEN. Göisweiie - ma niet voor . de katfwlieken ! ;^ivij lezen heden in den Bnreeïtolsr: De zcogenaamde wapenstilstand tusschen dte politieke partijen schijnt zeer weinig geëerbiedigd te worden door sommigen onzer landgenooten die rich in het buitenland bevinden. Le socialiste Belge, het door Kamiel Huysmans in Holland uitgegeven socialistisch orgaan, brengt ons daaromtrent andermaal eenige bewijzen, die mogen gekend zijn door onze vrijzinnige medeburgers die te huis gebleven zijn. Zoo schrijft men aan het blad uit Amersfoort b € De heer aalmoezenier De Sidder heeft hier zondag weer gepreekt dat de katholieken geene bloemen mogen koopen die aan den man gebracht werden ten voordeele van het zoogenaamd « Werk der Oorlogsgekwetsten» dat, zegde hij, moet aanzien worden als een liberaal werk, dnt dan neg staat onder het toezicht van de vrijmetselarij. » Aid^ dojsu (ise *mÈè$km.j$f&é$ŒM maakt, hebben veel damen en eenige officieren openlijk geweigerd blcemen te koopen van de goedhartige menschen die er Dslangloos mee rondgingen. > Van een anderen kant werd aan het blad onder meer geschreven : « Terwijl wij hier eene teenemaal onzijdige vereeniging stichtten, een studiekring, die voor doel had een vrijen loop te verzekeren aan de gedachten in het algemeen, ; zien wij onze katholieke landgencoten zoogenaamde « belgische katholieke kringen » stichten, vereenigingen en maatschappijen die goen ander doel hoegenaamd hebben dan een vrijen loop te verzekeren aan hot... geld, dat als water naar de zee, naar do groote kas moet vloeien 1 » - Van nog elders schreef men: < In de school der gemeente Kiteairath worden de kindere der vluchtelingen openlijk gedwongen naar de kerk, naar demis, naar de biecht en naar de communie te gaan. De aalmoezenier deelt onder de schapen van kinders openlijk genummerde kaarten uit waarop de stempels moeten geslagen worden die bewijzen dat zij hunne «plichten» volbracht hebben. Het is dan ook volgens h«t getal stempels die op de kaarten a|jn geslagen, dat de kinden» ban deel van den onderstand bekomen. Lev» dus de vrijheid van den huisvader !» Van het belgisch front ook kreeg het socialistisch blad talrijke brieven waarin het onder veel meer bee*be : «In de meeste kampen alhier ie het streng verboden het blad der belgische socialisten to verspreiden of te lezen, dat nu .verschijnt onder den titel Peuple Belge. pïa de belgische hospitalen achter hm> front worden de gekwetsten, die sooialistische schriften durven lezen, behandeld als pestzieken. « Onze soldaten {Jarvea sta» het sed«âi»tiscfa blad geen woord schrijvea vàk searik voor de aalmoezeniers. » In zeker dorp houdt de brievendrager, een gekende klerikaal, alle pakjes met sociaüscisohe schriften achter om ze aan den aalmoezenier, zijn opperbaas, af te geven. » Gieen enkele student der officierenschool van Gaiilon durft het bestaan om een abonnement te nemen op hot blad der belgische socialisten, wa*rin hunne grieves» opgenocien w»rdién. > In hat kamp der gemeente Auvours is het voortaan de aalmoezenier die alles te zeggen heeft en de heeren officieren, zoowel als de eenvoudige soldaten, hebban niets ander3 te doen dan hem onvoorwaardelijk te gehoorzamen.» Het is waar, besluit het Brus3elsch burgers'olad, dat de klerikale bladen hunne tegenstrevers overladen met dezelfde beschuldigingon, maar aan dergelijke taktiek zijn wij in België, en vooral in Vlaanderen, sedert lang gewoon en do menschen weten genoeg wat zij op dit gebied van de klorikaîeu r&ogen veir^oîiitien. Sroüdwsîstaleniif m Onderwijs IN NEDERLAND De Tweede Kamer houdt zich op dit oogenblik onledig met de bespreking der herziening van art. 19a der Grondwtt, hetwelk de mrichtfüg van het onderwijs regelt. Tot nu toe bepaalde dit artikel dat : « oasretó én het ryh voldoende openbaar onderwijs wordt gegeven. » Volgens dit artikel wa3 het openbaar onderwijs ia elke gemeente als bazis aan ds volksopvoeding. Het bijzoader 01 vrij onderwijs diende slechts als aanvulBng. Sedert 1878 werden er aan die bijzondere scholen toelagen verleend voor eiken onderwijzer en sedert iqoi ook voor de gebouwen. Tevens werden ook de bijzondere onderwijzers in het genot van pensioen gesteld en aan hunne weduwen en weezen pensioen toegekend. Dank ean deze snbaidieering hebben de voorstanders der bijzondere school hun strijd tegen de openbare school kunnen vertiendubbelen en mogen de'bijzondere scholen zich in een ruimen aanwas van leerlingen verheogen. De bijzondere scholen tellen thans 410 duizend leerlingen, terwijl de openbare scholen er nog slechts 570,000 hebben . • « • Indien het ontwerp wordt aangenomen, zu vervolg, — zooals in meest al de vlaamscht: gemeenten en kleine steden van België — de bijzondere school r»gel en de openbare school, aanvulling worden. Door dit ontwerp zal de bijzondere school jaarlijks 50 millioen franken meer ontvangen en zullen er dooiden Staat 100 millioen worden uitgegeven voor de bijzondere schoolgebouwen. Geen twijfel of in vele doelen ven Nederland zal, zooals in België, de openbare school verdwijnen en de bijzondere school een vooruitgang hebben wel de openbare school nooit meer zal ingehaald worden. 't Is de overlevering van de volksopvoeding aan de kerk en aan eenige particulieren. Wij betreuren hét dan ook ten zeerste dat eenige vrijzinnige liberalen en ook socialisten dat ontwerp genegen zijn. Weten zij dan niet dat de bijzonder scholen catechismussen worden gebruikt waarin er te lezen staat, dat voor de liberalen kiezen eene groote zonde is, en dat er nog een schrikken'jker vijand is dan de'liberalen : het socialisme. Daar zullen zij een 'schoolboek vinden met een geschiedenis van een verloren zoon die in eene herberg met socialistische kameraden gancch zijn fortuin verbrast! Daar zullen zij kennis niakan met een handboek van Geschiedenis, waarin de kinderen worden aangezet nooit van geene andere beroepsverenigingen deel te maken dan van christenesyndicaten. Daàr zullen zij hun kop vermoeien met rekenvraagstukken te leeren oplossen als : et Op hoeveel dagen m 't jaar rijn wij verplicht vleesch te derven? » Kortom, in België is de bijzondere schopl eene antinationaie school, en in Nederland zal ze wel hetzelfde doel hebben. Wii.beueurea-du*, — -en alhoewel cte toestanden in Ba ÛO&Û9 vllla-vtad Koster schrijft uit Predeal aan df> «Vor-« wàrts» : Predeal, de prachtig gelegen villa-stad van de Boechareeters op het zadel van T4» mosz, met vele villa's in Zwitserachen sferjï eenige groote hotels, uitgestrekte wandelwegen in zonrijke dennenbbsschen, meu1 heerlijk uitzicht door het Tömosa-dal toi diep in Zevenburgen, tusschenstatóoii yntfd den Orientexpress, Predeal was altijd he* eerste, dat de Europeaan van Roemenie t» zien kreeg en in zyn natuurlijke schoonheid; en verzorgde zindelijkheid niet het s&ient•te•. Dei» kleine »tsd we iatesnwtâoaaW b* kwndhaid, ontstond toen üdemeai* in ISflf' zijn eerste Transsylvaniadhen spoorweg; c&j daarmede zijn eigenlijke aansluiting aas; Europa verkreeg. Met hei toenemen van étt) «ooaondsoh© betrekkiagsMi tnsseben"m! menie en Centraal-Europa greeid» hatt! plaatsje aan tot een parel van het konink-ii rijk. Deze onschuldige stad1is zoo goed ai»j vernield op het oogenblik, waarop Èoeme*; nië zijn natuuriJrjken baad met Oeats-aa-ï1' Buropa verscheurde. De groote stationsinrichtingen staan leeg,; Geen wagen, geen roofeende ToooBaotief . üV machinehal in elkaar geschoten. Het sta-, tionsgebouw vaa kogel» doorzeef d. Op het , perron eenige leeg gehaalde koffers van} reizigers, die te laat kwamen. In de eetzaal : de sporen van een verbitterd handgemeen. Gevulde amunitieriemen van een machiengeweer, handgranaten, lijken onder de tafel op vuile matrassen. Achter het buffet, waarop nog glazen staan met restjes rood«n wijn, ook lijken. Hongaarsohe en , Koemeonsohö kaartjes liggen overal in hel»! ro»d. Het plafond van de gala-wachtkamer ' is op de gebroken phscne-meubels naar beneden gevallen. In een hoek kijkt nog het portret van Carmen Sylva uit een vergulde met floers omhangen lijst. Ondter het loket leunt een ' döode met naar beneden hangend hoofd' tegen den muur. Schuin naar boven zi«* men den oproep van koning Ferdinand aan1 het Roemeenscho volk. Dit is het station van de eerste Roemeensche stad, die de soldaten van Bratianu moesten verdedigen. Midden in de hoofdstraat van Predeal staat scheef de blauw-ge-el-roodie grenspaal,waar-' naast eens de doaane-ambtenaar zat. Uit de ruïne rem het roode dou&nehtds fladderen papieren. Een telefoonhoorn hangt' slap naar beneden aan het toestel, dat eens verbinding met Boecharest had. Eena witte mijlpaal staat cnbeechodigd aan des rand van den weg en kijkt naar de roorbijrijdtende batterijen. Ploesti 88 K. M., Boe* charest 148. Eene kraan van de waterléi*. ding loopt onophoudelijk. Ze is afkomstig! uit Luik. Luik en Predeal in het derde jaar van den eoriog. Een Heagç&areebe luitenant der huzaren ontlokt wanhopige tonen aan' de piano van de vrouw van den kispekteur der douanen. Het Nadeierdal van Predeal is gerul*'naord. Da huisen hebben ternauwernood nog hunnen vorm bewaard. Trappen en balcons hangen in de lucht en hanebaiken, liggen in den tuin. Parfjsche beeldjes zijn hondörd meters ver weggeslingerd. Bedden met rozen verzonken in granaattrecht^rs, waarin thans gekleurd water stinkt. In hot midden en,in het zuiden van da stad is nog veel gered. .Van de villa's, dia' in het dennenbosch verscholen staan, heb« ben eenige slechts lichte schraanxaon gekregen. Alle echter zijn half leeg. Katten sluipen door'verlaten, leeggehaalde keukens, waarin het gele rnaïsiueel nog; over den vlc«r ligt. Op het bed van een' huis ligt een stervende houd, di^n een soldaat een koHMmcsbrood voorgeworpen heeft. Brieven en fotografieën liggen ver-' scheurd op de trapoen. Alle kasten staan; open. Al het géhenne is voor den cfeg ge-, haald. Veol wat onbrnikbrnr was, bescha-i digd. Al_ het bruikbare is meegenomen. I» do veertien dagen, dnt onze opmarsch va» Kronstadt uit droigde. heeisenten in Prealleen de Roeüteer.ichè soldaten. 2$ hebben alles gehaald, wat te halen was.; Alle loopgraven op de hoogten rondom de stad zijn met dekens, ma.trassen, tapijten en meubelstukken uit de hutoea van Pre-* deal gevuld. In de straten zijn onder do beschermend*, muren van de groote gebouwen hecle voor-j raden van bedden bij elkaar gebracht. 2$ hebben alles weggehaald. Wie kan echter de j,rme d

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.